KYOTO PROTOKOLÜ ve ENERJİ VERİMLİLİĞİ POLİTİKALARI

KYOTO PROTOKOLÜ ve
ENERJ VER ML L
POL T KALARI
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanl
Çevre Verimlilik ve Teknoloji Daire Ba kanl
2009 Gebze
KYOTO PROTOKOLÜ ve ENERJ (1)
2. Madde: Taraflar, sürdürülebilir kalk nmay desteklemek
amac yla, sal m s n rland rmas ve azalt m yükümlülüklerinin
Ulusal ko ullarla uyumlu olarak, a a daki politika ve önlemleri
yürütecektir: (CDM, ETS, iç sektörler)
(i) Ulusal ekonominin ilgili sektörlerinde enerji verimlili inin
art r lmas ;
(ii) %lgili uluslararas çevre anla malar ndaki yükümlülükleri
dikkate alarak, sera gazlar n n yutaklar ve haznelerinin
art r lmas ve korunmas , sürdürülebilir orman yönetimi
uygulamalar , a açland rma ve yeniden ormanla t rma
çal malar n n destelenmesi; (Enerji Ormanc l , Biyokütle)
(iii) %klim de i ikli i de erlendirmeleri
nda sürdürülebilir
tar m yöntemlerinin desteklenmesi;
(Enerji Tar m :Biyokütle/biyodizel/biyobenzin)
KYOTO PROTOKOLÜ ve ENERJ (2)
(iv) Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklar , karbondioksiti
gideren teknolojiler ile çevre dostu ileri ve yenilikçi
teknolojilerin desteklenmesi, geli tirilmesi ve kullan m n n
art r lmas ile ilgili ara t rma yap lmas ;
(v) Sera gaz sal mlar na neden olan tüm sektörlerde,
Sözle menin amac na ve piyasa araçlar n n uygulanmas na ayk r
tüm piyasa uyumsuzluklar , mali te vikler, vergi ve gümrük
istisnalar n kademeli olarak azaltma ya da sona erdirme;
(viii) Hem at k yönetiminde geri kazan m ve kullan m hem de
enerji üretimi, nakli ve da t m yoluyla metan sal m n n
s n rland r lmas ya da azalt lmas . (Çöp yak tl elektrik üretim
santrallar )
KYOTO PROTOKOLÜ ve ENERJ (3)
10. Madde:
(b) %klim de i ikli ini azalt c önlemleri ve iklim de i ikli ine
yeterince uyum sa lay c önlemleri içeren ulusal ve uygun olan
yerde bölgesel programlar yapmak, yürütmek, yay mlamak ve
düzenli olarak güncellemek;
( ) Bu programlar, enerji, ula m ve sanayi sektörlerine
yönelik, ek olarak tar m, ormanc l k ve at k yönetimi sektörleri
ile de ilgili olacakt r. Ayr ca arazi planlamas n n iyile tirilmesine
yönelik uyum teknolojileri ve yöntemler, iklim de i ikli ine olan
uyumu art racakt r.. (Kamuoyu bilinçlendirmesi)
2012 SONRASINA HAZIRLIK
1-Bali Eylem Plan ,
Mitigasyon,
Adaptasyon,
Teknoloji Transferi
Finansman
2-Kopenhag 2009
Emisyon Ticareti
AWG-KP
AWG-LGA
ki doküman
Sektörlerin Emisyon Azaltma Kapasiteleri
60
Gt CO2-e,de-er
50
Konut ve
Servis
Ula t rma
40
Sanayi
30
20
Di er Enerji
Çevrimi
Elektrik Üretimi
10
0
1990 2005 2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050
Azalt m sonras
Emisyon
(Kaynak: AÇA, 2007)
Emisyon azalt m spektrumu
Source: McKinsey 2009
DÜNYA ENERJ TÜKET M NE ETK S (2006-2030)
(Kaynak iea)
Konut, Yap %34
Elkt.Cihazlar %13
Ayd nlatma %10
Ula t rma %24
Sanayi %20
Toplam: 92 EJ
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Konut, Yap
Elkt.Cihazlar
Ayd nlatma
Ula t rma
Sanayi
Elektrik Sektöründe CO2 Emisyonu
Azaltma Kaynaklar üzerine senaryolar
ve Verimlilik
(2003 v 2050)
Sanayi Sektöründe CO2
Emisyon
Azalt m
kaynaklar
(kaynak : iea snry.map)-2006
(Kaynak: iea 2006)
Enerji ve
Hammadde
;kamesi; 18%
Proseses
Yenileme; 4%
Verimlilik; 51%
CO2
Yakalama ve
Depolama
(CCS); 27%
Dünya Birincil Enerji Talebi:
kaynak: OECD/IEA, 2006
18 000
16 000
14 000
Petrol
MTEP
12 000
10 000
Dogal Gaz
8 000
6 000
4 000
Kömür
2 000
Diger Yenilenebilir
0
1970
1971
1980
1990
2000
2010
2020
Nükleer
Hidrolik
2030
Dünya Enerji Göstergeleri
2006 Elektrik Üretimi
Dünya Birincil Enerji ArzB, 2006
11741 MTEP
Nükleer
6%
Kat At k
10%
Hidro
2%
Petrol
6%
Di er
1%
Di-er*
2%
18 930
TWh
Nükleer
15%
Petrol
34%
Köm ür
41%
Do al Gaz
21%
Hidro
16%
Kömür
26%
*biy okütle, at k, rüz gar, güne , dalga, jeotermal v b.
Dünya Birincil Enerji Arz , 2006 (IEA, 2008)
Referans Senaryo 2030
Do-al Gaz
20%
(UEA, 2008)
Alternatif Senaryo 2030
%; Di er*; 10,8
%; Di er*; 14
%; Kömür; 23,4
%; Kömür; 28,2
%; Petrol; 31,5
%; Petrol; 31,1
%; Do al Gaz; 21,8
%; Do al Gaz; 22,3
%; Nükleer; 4,8
%; Nükleer; 6,8
%; Hidro; 2,4
* rüzgar, güne , jeotermal
%; Hidro; 2,9
(IEA, 2008)
* rüzgar, güne , jeotermal vb.
(IEA, 2008)
CDM (1)
CDM (2)
Dünya Emisyon Ticareti Hacmi
Kaynak: STATE AND TRENDS OF
THE CARBON MARKET 2008-WBI
70000
Hacim (Milyon ton CO2e)
64305
Tutar (Milyar $)
60000
50000
40000
31235
30000
20000
10000
2983
1745
0
2006
2007
;klim de i ikli i rejimi, Kyoto ve Kyoto döneminin II. Faz na (2012 sonras )
yönelik politikalar özellikle Enerji Piyasalar nda;
Do algaz, LPG, petrol, Elektrik, s piyasalar vb. yan s ra,
Emisyon Ticareti (ETS)’ni piyasas n da yaratt .
(64 Milyar ABD $/47 Milyar Euro-2007 (WB institue))
bu Pazar CO2 azaltma gayretlerini (Global, bölgesel,.. Devlet, Özel sektör vb i birli i
ile teknoloji, verimlilik, yak t de i imi vb çal malar tetikledi,
;ki farkl dünya, Enerji sektörü ve bankac l k sektörü, iklim de i ikli ve çevre konular n
konu maya ba lad lar
Türkiye
Türkiye Birincil ve Elektrik Enerji Talebi (2004-2020)
13 y l içinde (2020) 150 % art
222,3
250,000
125,6
200,000
90,1
150,000
100,000
Milyon toe
50,000
0,000
2004
2010
2020
100,000
90,000
79,350
80,000
M
W
70,000
60,000
50,000
40,000
30,000
20,000
10,000
0
2005
2006
2007
2008
Mevcut
2009
2010
2011
2012
2013
2014
Yeni Kapasite ;htiyac
2015
2016
2017
2018
Pik
2019
2020
Türkiye Birincil Enerji Arz
240,000
gerçekle,en
200,000
Ta, Kömürü
Linyit+Asfaltit
Kok
Petrol
Do-al Gaz
Hidroelektrik
Odun+AtBk
Jeotermal IsB
Rüzgar
Güne,
Nükleer
Elektrik th.
kTEP
160,000
120,000
4
80,000
40,000
0
2000
2005
2010
2015
2020
TÜRK;YE EM;SYON ARTIOI
(2003-2020)
Toplam CO2 Emisyonu (milyon ton)
700
656.4
616.2
600
579.2
544.1
511.9
481.6
500
453.5
426.6
401.4
400
300
230.4
249.9
259.5
2004
2005
277.0
295.5
315.2
335.3
356.0
378.0
200
100
0
2003
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
2020
TÜRK;YE’DE
YEN;LENEB;L;R ENERJ; VE KOJENERASYON
GEL;O;M;
(2003-2009 Mart)
MW
LETMEYE AÇILAN SANTRALLARIN DEVLET ÖZEL SEKTÖR DA ILIMI
(2000-2009 MART)
kaynak: etkb
12000
10000
8000
6000
4000
2000
0
DEV LET
2003
2004
2005
2006
2007
2008
302
0
795
1132
301
106
ÖZEL
2911
798
388
569
Toplam
2635
100
YD
Y
2009 Mart
100
3709
1183
619
384
972
210
4325
2003-2009 MART ARASINDA YEN LENEB L R TERM K GEL
MW
4000
M
kaynak:etkb
3500
3000
2500
Yenilenebilir Devlet
Yenilenebilir Y0D
2000
Yenilenebilir ÖZEL
Termik Y0
1500
Termik DEVLET
Termik ÖZEL
1000
500
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
MART
kaynak:etkb
LETMEYE AÇILAN ÖZEL SEKTÖR SANTRALLARININ
TERM K&YEN LENEB L R DA ILIMI
(2003-2009 MART)
KURULU GÜÇ MW
1200
1000
800
600
400
200
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Termik
330
503
1136
460
274
404
123
Yenilenebilir
58
67
47
158
109
568
87
KOJENERASYON (1)
2003-2009 M ART KOJENENERASYON GEL
450
kaynak:etkb
M
420
392
400
350
KURULU
GÜÇ
MW
KURULU GÜÇ
MW
300
270
250
200
150
144
118
136
100
50
6,52
0
2003
2004
2005
2006
YIL
2007
2008
2009
2004-2009 Mart ,letmeye AçBlan Özel Sektör SantrallarBnBn Sektörel Da-BlBm Grafi-i
180
kaynak: etkb
160
140
Kurulu Güç MW
120
100
80
60
40
20
0
AQAÇ
TOPRAK*
GIDA
KAQIT
K;MY A
OTOMOT;V
TEKST;L
TUR;ZM
SAQLIK
METAL
2004
0
0
16
11
37
38
165
0
0
92
2005
5
53
6
29
26
8
115
0
0
112
2006
14
166
28
0
15
0
34
0
0
0
2007
0
3
17
0
5
11
102
2
2
35
2008
23
0
26
0
0
0
56
3
0
0
2009
0
0
0
0
25
0
0
0
0
39
Emisyonlar (Dünya) WEO 2005 Referans Senaryo
(Kaynak: iea.org ve bp.com)
•
(2003-2050)
emisyonlarda %137
art . En önemli faktör;
Elektrik sektöründe
kömürün kullan lmas
(%192 art -2003: 2584
Mtoe-2050: 7532 Mtoe).
•
Geli mekte olan ülkelerin
zengin kömür yataklar na
sahip olmas . (Enerji
güvenli i)
70
60
Emisyonlar -Dünya
58
Gt co2
50
37,4
40
30
24,5
20
10
0
2003
2030
2050 YBllar
Artan Petrol Fiyatlar , 1lave Petrol Ç karma ve Bo4alan Petrol Kuyular ve
CO2 Capture and Storage (CCS)
($)
Ortalama ham petrol fiyatlarB
250
200
150
reel
100
nominal
50
0
2000
Kaynak: IEA
•
Petrol Kuyular na enjekte edilecek CO2 ile ilave
Petrol ç karmak (Enhanced Oil Recovery (EOR)
CCS’ ekonomik yapan en önemli unsurdur.
2007
2010
2015
2020
2025
2030
Artan petrol fiyatlar 126 US$/Vrl (10 May s
2008)
• Azalan rezerv-Bo alan petrol kuyular
CCS teknolojisine ba lanan ümitleri art r yor.
CO22 Tutma ve Jeolojik Formasyonlarda veya denizlerde
Depolama
• Üretim yapan petrol sahalarB, gaz
sahalarB
• Üretilemeyen kömür yataklarB
• Metan drenajBnBn sa-lanaca-B kömür
yataklarB
• Derin akiferler
•Tuz (soda) ma-aralarB
CCS’in Emisyon azaltma Potansiyeli
Global %33
AB Ülkeleri:%54
Kaynak: The Bellona Foundation
Elbistan(kömür)-Batman (petrol)
Sonuç
•
Hali haz r Enerji sistemi altyap s n de i tirmek kompleks bir problem/bariyerdir.
(Enerji altyap s kurmak 200 y l alaca9 tahmin edilmektedir (Shell technology Futures)).
•
Enerji Güvenli ini tehdit etmeden, bu zor denklemi çözmek, bariyerleri uzakla t rmak ve
Halihaz r enerji altyap s na/sistemine yeni yap lar ((Game Changers); ) adapte etmek için;
–
–
Devlet+i dünyas +sosyal hayat ve teknoloji anahtar rol oynamaktad r.
Yenilenebilir mevcut enerji altyap s na adapte etmek zorluklar n ba nda gelmektedir.
•
Türkiye gibi kalkBnmakta olan ülkelerde, küresel iklim de-i,ikli-i problemiyle mücadelede
en etkili ve en ekonomik araç enerji verimlili-inin artBrBlmasB, enerji yo-unlu-unun
azaltBlmasB ve enerji tasarrufudur.
•
Piyasalar Dü ük karbon ekonomilerine do ru yöneliyor.
•
Güçlü çözüm Noktas TEKNOLOJ;; devlet, özel sektör ve bunlar n d nda kalan adresler
yeni teknolojilerin geli mesinde, yayg nla mas nda ve piyasalara girmesinde s k i birli i içinde
olmak zorundad r.
•
Yenilenebilir kaynaklardan elektrik üretimin yayg nla mas için AR-GE çalB,malarBna ihtiyaç
vardBr. Bu yönde yasal altyap uygun ve finans kaynaklar vard r.
•
Küresel s nma ile mücadelede öne ç kan hidroelektrik, rüzgâr ve güne enerjilerine yönelik
kullan lan ekipman n üretilmesi için ülkemizde enerji endüstrisinin kurulmasB ve
geli,tirilmesi, bu amaca hizmet edecek uygun ortamlar n yarat lmas gerekmektedir. Böylece
enerji ekipman nda d a ba ml l k azalt lacak ve istihdam yarat labilecektir.
• Te ekkürler