fınlandıya

iSTANBUL
TiCARET ODASI
Yayın No 1987/17
Ülke Etüdlerı Dizisi No: 33
•
•
FINLANDIYA
iSTANBUL-1987
fJ!!t LEBİB YA LKIN l'A.Yf:"r!LARI
'iiii/1 VE BASlM /ŞLERI A.. Ş.
Tel: 152 l l 001 S Hat
İÇİNDEKİLER
ÖN SÖZ
BİRİNCİ KlSlM
GENEL BİLGİLER
I. COGRAFİ VE DEMOGRAFiK YAPI .............. 1
H. SİYASAL TARİH VE SİYASAL SİSTEM ...... 2
III. EKONOMİ ... ... .... ..... ...... ...... ... ............. .... ..... .........
3
Ekonomik Büyüme, Geçmişteki Seyri ve Geleceği· 3
Gayrı Safi Yurtiçi Hasıla ........................ ;. . . . . .. . . . . .. 6
Yatırımlar ................................................................ 8
Tarımsal ve Sınai Üretim ..................................... 9
Turizm ..................................................................... 13
Ulaştırma ve Haberleşme ...................................... 15
Bankacılık ............................................................... 17
Enflasyon ................................................................. 21
I. Bütçe ........................................................................ 22
İ. İstihdam .. .. .. .. .. .. .. ... .. . .. .. .. .. .. .. . .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . 23
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
IV. DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER ............................
A. Ödemeler Bilançosu ...............................................
B. Dış Ticaret .. .. .. .. ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... ..
1- İhracat .. ... .. .. .. ... ..... .. .. ... .. ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .
2- İthalat .................................................................
25
25
26
29
31
-II-
V. TÜRKİYE İLE EKONOMİK İLİŞKİLER .......
ı. Genel Durum ..........................................................
2. Ekonomik İlişkiler ve Gelişmeler .........................
A- İhracatımız .........................................................
B- İthalatımız ..........................................................
35
35
35
37
40
İKİNCİ KlSlM
DIŞ TiCARETE İLİŞKİN BİLGİLER
I.
A.
B.
C.
D.
E.
DIŞ TİCARET MEVZUATI .................... ;..........
Ticari Belgeler .. .. .. .. .. ... .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. ..
Kambiyo Kontrolü ..................................................
İthalat ......................................................................
Tarife Sistemi .........................................................
İhracat .....................................................................
II.
A.
B.
C.
TEŞVİK MEVZUATI ........................................... 49
Bölgesel Teşvikler .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. 50
Bölgesel Kalkınma Fonu (KERA) ......................... 5ı
Diger Teşvikler .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ... .. 5 ı
III.
A.
B.
C.
D.
YABANCI SERMAYE .........................................
Finlandiya' da Temsilcilik Açma .. .. .. .. .. .. ... .. .. .. .. .. ..
Özel İş Kurma ........................................................
Şube Açma .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. ..
Sermaye Transferleri ..... ;.......................................
43
43
43
44
47
48
52
53
54
55
55
-III-
ÜÇÜNCÜ KlSlM
ZİY ARETÇİLER İÇİN YARARLI BİLGİLER
I.
A.
B.
C.
D.
E.
lt
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
I.
ÜLKEYE GİRİŞ ...................................................
Vize ..........................................................................
Sağlık Koşullan .....................................................
Gümrük Koşulları ..................................................
Para Birimi .............................................................
Ülkeye Ulaşım ...................................................... ..
ÜLKEDE itiMET .............................................. .
Oteller ......................................................................
İş Görüşmeleri ....................................................... .
Giyim .......................................................................
Şehiriçi Ulaşım .. .. .. . .. . . .. .. . . .. ... .. .. .. . .. . .. .. .. .. . .. .. . .. .. . .. ..
Haberleşme ......................................................
Çalışma Saatleri .....................................................
Resmi Tatil ve Bayramlar ......... ., ..........................
Yerel Zaman .......................................................... .
Elektrik, Su .. ... .. . ... . . .. .. . .. . .. .. ... .. .. . ... ... .. .... . . ... . .. .. .. ...
İ. Basın ....................................................................... .
J. Reklam Acentaları .................................................
00 . . . 00
59
59
59
59
60
61
63
63
63
64
65
65
67
III. FUARLAR ............................................................. 67
IV. FA YDALI ADRESLER ....................................... 68
V. EKLER .................................................................. .
ÖNSÖZ
Odamız
uzun bir süredir dış ülkelerle ticari ilişkilerimi­
zi geliştirmek için özellikle ihracatçı üyelerimizin yararlanmaları amacıyla "Ülke Etüdleri Dizisi" kapsamında seri
etüdler yapmaktadır.
Bu defa, Kuzey ülkelerinden Finlandiya Etüdü düzenlenmiştir. İnceleme Finlandiya ekonomisine ait genel bilgi-
leri, ülkenin dış ticaret ilişkilerine ve mevzuatına ilişkin
bilgileri ve ülkeyi ziyaret edecekler için gerekli pratik bilgileri içermektedir.
İhracatçılarımıza ve diğer ilgililere faydalı olacağına
inandığımız
bu etüdü hazırlayan Odamız elemanlarından
HÜLYA DURMAZ'a teşekkürlerimi sunarım.
Dr. İsmail Özaslan
Genel Sekreter
BİRİNCİ KISIM
GENEL BİLGİLER
I - COGRAFİ VE DEMOGRAFiK YAPI
Finlandiya, İskandinav yanmadasının doğusunda yer almaktadır. Kuzey'den Norveç, kuzey-batıdan İsveç ve doğu­
dan SSCB'ye
komşudur. Avrupa'nın
Finlandiya'nın
5. büyük ülkesi olan
yüzölçümü 337.030 Km2 dir.
Ülke topraklarının % 69'unu ormanlar, % 9.4'ünü içsular, % 8'ini ekilebilir alanlar, % 13.6'sını ise diğer alanlar
kaplamaktadır. Görüldüğü gibi ülkenin tarıma elverişli arazisi pek az olup, ormanadayalı iş kolları için önemli bir hammadde kaynağına sahiptir.
Ülkenin başkenti Helsinki'dir ve diğer önemli şehirleri
Tampere, Turku, Espo ve Vantaa sayılabilir. 1985
tahminine göre 4.91 milyon olarak hesaplanan ülke nüfusunun% 60'ı, şehirlerde,% 40'ı ise kırsal kesimde yaşamak­
tadır. Nüfusun yoğunluğu km 2 ye 15.8 kişidir.
arasında
Finlandiya' da kışlar oldukça soğuk yazlar ise ılık geçmektedir. Helsinki'de 5 oc olan yıllık ortalama sıcaklık, Kuzey kesimlerde -4°C'yi bulmaktadır.
Resmi dil olarak Fin'ce ve İsveç'ce konuşulmaktadır.(%
93.5 Fince,% 6.3 İsveç'ce) En çok konuşulan yabancı diller
İngilizce ve Almanca' dır. Halkın% 89'u Lutheran Kilisesine,% 1'i ise Rum Ortodoks Kilisesine bağlı olup Methodist,
Yahudi ve Müslüman gruplar da yaşamaktadır.
-2II- SİYASAL TARİH VE SİYASAL SİSTEM
Finler, tarihi çağların başlarında Batı Asya' dan buraya
göç ederek yerli halk olan Lapları kuzeye doğru sürmüşler­
dir. 12. yüzyıldan itibaren İsveç'in yönetimine girmiş olan
ülke, 1809 yılında İsveç tarafından Rus Çarlığı'na bırakıl­
mıştır. Bir yüzyıldan uzun bir süre otorrom bölge olarak kalmış, 1917 Rusihtilali sırasında bağımsızlığını ilan etmiştir.
Kısa süren bir iç savaşın ardından, 1889 da demokratik
bir anayasa hazırlanmıştır. Rusya'da iktidar olan Sovyet Rejimi Finlandiya'nın kontrolünü tekrar elde etmek istemiş,
ancak 1920'de bağımsızlığını tanımıştır.
SSCB'nin ülkede talep
ettiği
üsler nedeniyle
çıkan
sa-
vaş sonucu Fin topraklarİnın bir bölümü SSCB'ye bırakıl­
mıştır.
Daha sonra,
Almanların yardımıyla
SSCB'ye
karşı
savaşa giren Finlandiya, 1948'te Fin-Sovyet Dostluk, İşbir­
liği ve Karşılıklı Yardım Paktı'nı imzalamıştır. Bu pakt halen yürürlükte olup 1990'a kadar uzatılmış bulunmaktadır.
Finlandiya parlamenter demokrasi ile yönetilen bir Cumhuriyettir. 200 üyeye sahip ve Eduskunta olarak anılan tek
medisli bir parlamento genel ve eşit oy ilkesine göre seçilmektedir. Seçmen yaşı 18'dir.
Yürütme yetkisi Eduskunta'dan sorumlu olan hükümetin elindedir. Cumhurbaşkanı devletin başıdır ve 6 yıllık süre
için parti listelerinden seçilen 301 kişilik Seçmenler Kurulunca seçilir. Dış işlerinde, yeni bir hükümet oluşturulma­
sında ve parlamentonun dağıtılmasında (Eduskunta'da
partilerin çoğunluğuna dayanarak) Cumhurbaşkanı doğru­
dan yetki sahibidir.
- 3 -Finlandiya, İsveç, Norveç, Danimarka ve İzlanda'nında
üyesi olduğu Nordic Council'a üyedir. 1969'dan beri OECD
tam üyesi olup 1973'te Avrupa Topluluğu ile Serbest Ticaret Anlaşmasını imzalamıştır. Ayrıca, 1 Ocak 1986'da Avrupa Serbest Ticaret Birliği'nin (EFTA) tam üyesi olmuştur.
III - EKONOMİK YAPI
A - Ekonomik Büyüme,
Geçmişteki
Seyri ve
Geleceği
Ekonomik Sistem, özel mülkiyet ve serbest teşebbüs üzerine dayalıdır. Ancak, Batı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi
devletin iktisadi gelişmeyi düzenlernede hayati etkisi vardır. Bunun dışında, yalnızca alkollü içkilerin üretimi, ithali ve satışında devlet tekeli vardır. Devlet bazı ticari
şirketleri kontrol etmekte ancak bunların ticari şekilde yönetilmeleri ve kar sağlamaları beklenmektedir.
Finlandiya, II. Dünya Savaşından sonra hızlı bir deği­
sürecine girmiştir. Bu değişim tarımdan imalat sanayiine, ormana dayalı endüstrilerden metal ve makina
sanayiine doğru geçiş şeklinde olmuştur. Aynı zamanda, iş
gücü geleneksel sektörlerden hizmet sektörüne ve yeni imalat sanayilerine kaymıştır. Ekonominin yeniden şekillendi­
rilmesinde, 1948'de Ruslarla imzalanan Dostluk, İşbirliği
ve Karşılıklı Yardım Anlaşması önemli bir yere sahiptir.
şim
Büyük ölçüde
nin
dış
ticarete
bağımlı
geçmiş yıllardaki istikrarlı
olan Fin ekonomisibüyüme hızlarının arkasın-
-4daki itici güç ticarettir. Mal ve hizmet ihracatından sağlanan
gelir, GSYH'mn yaklaşık% 30'luk bir bölümünü oluştur­
maktadır.
Finlandiya ekonomisinde, 1975-1977 döneminden sonra görülen hızlı gelişme, 1979 ve 1980 yıllarında Ödemeler
Dengesi ile GSMH üzerinde artışlara neden olmuş ancak
1981 ve 1982 yıllarında ekonomistlerin uluslararası pazarlardaki krize bağladıkları bir durgunluk dönemi başlamış­
tır.
Ekonomide görülen durgunluk üzerine 1982 yılında bir
dizi mali ve iktisadi tedbirlere başvurulmuştur. Bu tedbirlerin en önemlilerini % 10'nu bulan devalüasyon ile satış vergilerinde ve sosyal güvenlik kesintilerinde yapılan indirimler
teşkil etmektedir.
1983 yılında ise bu tedbirlere ek olarak Dış istikraza baş­
vurularak ekonominin iyileştirilmesine çalışılmış ve ayrı­
ca ülke içinde sorun haline gelen % 9 civarındaki
enflasyonunun aşağılara çekilmesini teminen sıkı para politikası uygulanmıştır.
Bu tedbirler ekonominin hareketlenmesine neden olmuş
ancak bazı sektörlerde olumsuz etkiler görülmüştür. Örneğin Finlandiya 1983 yılında orman ürünleri dış pazarını kaybetmiş, 1982 devalüasyonunun orman ürünlerini
ucuzlatması sonucu, üreticilerin düşük fiyattan ihracat yapmak istemedikleri görülmüştür.
Sıkı para politikas~ yardımıyla, ithal ve ihraç maddelerinde % 7'yi, tüketim maddelerinde % 8.4'ü geçmeyen fiyat
artışları ile enflasyonla mücadelede kısmen başarılı olunmuştur. 1985'te% 5.9 olarakgerçekleşen enflasyonunu 1986
yılı sonunda % 3.3'e çekilmiştir.
-5Ekonomide ki bu olumlu gelişmelere karşılık 1980 yı­
4.7 olan işsizlik oranı 1984'te% 6.1, 1985'te ise%
lında%
6.3
olmuştur.
Prodüktivite artış nispetlerinin son yıllarda giderek yükselme gösterdiği Finlandiya'da, ekonominin 1985 yılı prodüktivite artış oranı % 3.5 olmuştur.
Sonuç olarak, bugün sağlıklı bir yapıya kavuşmuş olan
Finlandiya ekonomisi üzerinde etkili olmuş başlıca olayları aşağıdaki başlıklar altında toplayabiliriz:
a) Finlandiya ekonomisinde önemli bir yere sahip olan
ticaretin özellikle ihracatın, dış talepteki değişiklikler­
den etkilenmiş olması.
dış
b) Enflasyonla mücadele politikasının, dış etkenlerinde
tesiriyle yatırımla-rda durgunluk ve işsizlik yaratması ve bunun sonucu 1982 yılı sonunda bir dizi mali ve iktisadi tedbirlerinden alınması.
rak
c) 1982 yılında alınan ekonomik tedbirlerin sonucu olasınai üretimde meydana gelen artış.
Vasıflı işgücüne sahip olan Finlandiya, kaydettiği teknolojik ilerleme ve yüksek yatırım seviyesi ile istikrarlı büyümesini devam ettirecek kapasitede bir ülke olarak
görülmektedir.
-6B- Gayri Safi Yurtiçi
Hasıla
1981 yılı sonunda ulusiararası ticarette meydana gelen
durgunluktan Fin ekonomisi de etkilenmiş, dış talepteki
azalma yatırımları da azaltmıştır. Diğer bir deyişle, önemli
ihraç maddelerindeki dış talep azalması, tüm sektörlerde
özellikle sanayi ve inşaat sektörlerinde olumsuz etki yapmıştır.Fakat 1985'e kadar geçen 4 yıllık süre içinde daha
önceleri ekonomide etkili olan dalgalanmalar eski önemini
kaybetmeye başlamış, uluslararası ticari ilişkilerin canlanması ve alınan iktisadi önlemlerin de etkisiyle ekonomide
olumlu gelişmeler olmuştur.
1985 yılında toplam sanayi üretiminde% 4'lük büyüme kaydedilmiş bu artışta en fazla paya metal ve makina
sanayi ile elektrik üretimi ve madencilik sektörü sahip olmuştur. 1986 yılının ilk yarısında düşüş kaydeden imalat
sanayi üretiminin 1987 yılında artacağı tahmin edilmektedir.
Üretim düşüşü kaydedilen diğer sökterlerden biri de or~
man sanayiidir. 1986'nın ilk yarısındaki üretim miktarı
1985'in aynı dönemine kıyasla % 4 düşmüş, ancak bu durumda ihracatçıların fiyat indirimini önlemek için yaptık­
ları grevierin payı olmuştur.
Ekonomide önemli bir paya sahip olan kağıt sanayiinde
de, 1986 yılı ilk yarısında üretimde % 5'lik bir düşme kaydedilmiştir. Ancak 1987 yılında, genel olarak orman sanayiinde kapasite kullanım oranının artması ve üretimde
iyileşme beklenmektedir.
Aşağıdaki tablo da, 1980 fiyatlarıyla, GSYH'nın sektörler itibariyle dağılımı gösterilmiştir. (1980 yılı itibariyle 1
ABD Doları = 3. 730 Fmk)
-7TABLO: 1
GAYRI SAFI YURTIÇi HASILA'NIN SEYRI
(Piyasa fiyatlarıyla milyon Fmk)
Cari Fiyatlarla
Sabit " (1980)
Reel değişim ')(
Kişi başıııa
1981
1982
1983
1984
218.455
196.028
ı .8
245.17
201.831
3 .O
274.436
207.752
2.9
307.713
213.448
2 .7
45.511
40.839
ı .4
50.793
41.813
2 .4
56.517
42.783
2.3
63.033
43.721
2 .2
1985
1986*
335.394 358.024
219.638 224.030
2.9
2 .O
GSMH
Cari fiyatlarla
Sabit " (ı 980)
Reel değişim r;;
68.417
44.806
2 .S
45.544
ı .6
( *) Geçici rakamlar
Kaynak: EIU Country Profile Finland 1987-88
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'nın nispi payları itibariyle, sektörlere göre dağılünı da Tablo 2'de sunulmuştur.
---------TABLO: 2 - - - - - - - - SEKTÖRLER İTİBARİYLEGAYRİ SAFi YURTiÇi HASILA
(Yüzde Paylar olarak)
Tarım
ve ormancılık
imalat, madencilik ve taşocakçılığı
Elektrik, havagazı ve su
İnşaat
Ulaştırma haberleşme
Ticaret
Merkezi ve yerel kamu hizmetleri
Diğer faaliyetler
1980
1983*
1984*
11.1
30.5
3.4
8.4
7.4
9.1
7.5
25.5
2.5
7.1
7.1
8.9
7.5
34.0
7.5
25.7
2.6
6.6
7.2
8.8
7.4
34.1
(*)Geçici rakamlar.
Kaynak: Country Profile Finland 1986-87 (Bulletin of
Statistics)
-8C -
Yatırımlar
Fin ekonomisinin yatırım eğilimi 1970'lerin ortaların­
dan itibaren düşmeye başlamıştır. Fakat sabit yatırımların
GSMH'ya oranı halen OECD ortalamasının üzerinde olarak
% 3-4 civarındadır.
1986 yılında inşaat sektöründe görülen işçi-işveren arasındaki sorunlar sabit sermaye yatırımı seviyesinin düşük
kalmasına
neden olmuştur. Bu durumun hertaraf edilmesi,
zamanda yurtiçi faiz oranlarının normal bir seviyeye
ulaştırılmasına bağlı bulunmakta olduğu ifade edilmektedir.
aynı
Tarımda
1986 yılı katma değer oranı 1980-81 yıllarının
rekor seviyesine oranla oldukça aşağıya düşmüştür. Bu değişim, yatırım maliyetleriyle tarımdaki kredi borçluluğu oranının
artışına
düşürülmemesi
bağlı
olmuştur.
Borçluluğun
halinde tarımdaki yatırım
maya devam edecektir.
hızla
oranı düşük
kal-
imalat sanayi yatırımlarında 1985 yılı itibariyle artış
kaydedilmiştir. Bunun nedeni Kamu İktisadi Teşekkülleri
yatırımlarında kaydedilen % 50'lik artış olmuştur. Buna karşılık
özel şirketlerin yatırım isteği yüksek faiz oranlarına
olarak artış göstermemiştir. Sonuç olarak imalat sanayiinde özel şirketlerin yatırım hacimleri 1980'lerin baş­
larındaki seviyede kalmıştır.
bağlı
-9------~----TABLO:
7-----------
EKONOMiK FAALİYETLER lTlBARiYLE SABİT YATIRIMLAR
1985
7c
Tarım ve ormancılık
imalat, vs.
Elektrik. havagazı ve su
Toptan ve parekende ticaret.
resturant ve oteller
İkarnet mülkiyeti
Diğerleri ( ı )
1983
1984
Payı
1985*
1986**
%Değişim
8.0
16.6
5.2
-1.6
-3.3
-13.7
7.1
26.7
36.4
32.7
-0.2
14.1
-4.9
2.6
-6.0
-0.9
9.4
10.6
ı 1/2
7
lO
o. ı
4.8
-2.9
4.2
2
-4
ı 1/2
-ı
-2.6
-0.2
(ı) Başlıca özel sektör ve genel kamu hizmetleri
Kaynak : Economics Department, Ministry of Finance Economic Survey 1986
D- Tarımsal ve Sınai Üretim
1.
Tarım,
Orman ve
Hayvancılık
İklim şartlarının bir sonucu olarak, Finlandiya'nın eki-
lebilir arazi miktarı toplam arazinin sadece% 8'ini oluştur­
maktadır. 423.570 Km 2 ).
En zengin araziler ülkenin güney ve güneybatısında yerAncak çevre koşulları tarımdan çok çiftlik hayvancılığına imkan vermektedir. Nitekim, çiftlik hayvanı
yetiştiriciliğinden, toplam çiftlik gelirlerinin% 70'i sağlan­
maktadır. Hayvancılıkta, domuz, sığır ve dana yetiştiricilialmaktadır.
-10ği
ile yumurta ve süt üretimi önemli bir yer tutmaktadır.
küçük boyutlarda olması nedeniyle tarımda makinalaşma ekonomik olinamaktadır.
Tarlaların
Tarımsal
üretim miktarı 1985 yılı itibariyle% 7.5 ora1986 yılında da kısıtlayıcı önlemlerin etkisiyle % 3 azaldığı tahmin edilmektedir.
nında azalmıştır.
Ekonominin dayanağı olarak nitelendirilen ormancılıkta
ise 1985 üretimi% 3.5 oranında artış göstermiştir. Orman
ürünleri arasında bıçkı, kontraplak vb.' tahtalar, kağıt hamuru, kağıt, kağıt tabakası önemli bir yer tutmaktadır. 1983
itibariyle, orman ürünleri, gayri safi sanayi üretiminin
llS'ini oluşturmaktadır. Üretimin % 80'ine yakın bir bölümü ihraç edilmektedir. Bugünkü orman sanayi hacmi
1950'lerin 4 katına ulaşmış bulunmaktadır.
~------~-------TABL0:4-----------------
BAŞLICA
TARIMSAL ÜRÜNLER
(1000 Ton)
1979-81
1983
Buğday
Arpa
Çavdar
Yulaf
Patates
Şeker pancarı
267
1421
88
1183
629
760
550
1764
116
1407
804
955
1984
1985
478
1715
92
1321.
745
823
472
1854
72
1218
708
739
Kaynak: FAO Production Yearbook 1985 Vol. 39
-ll--------------------TABL0:5----------------------BAŞLICA
HAYYANSAL ÜRÜNLER
(000 Ton)
1982
Toplanı
et
(sığır,
domuz eti)
Süt 3
Tereyağ
Peynir
Yumurta
319.4
2.858
69.9
74.1
79.9
1983
-1984
--
316
2.943
84.0
72_0
82.2
316
2.935
80.0
75.9
86.7
1985
1986
321
319
2.803
2.808
72.5
79.1
81.4
85.4
Kaynak : EIU Country Profıle, Finland 1987 - 88
a . Milyon Litre
2. Sınai Üretim
Finlandiya'nın büyük ölçüde dış ticarete yönelik bir ekonomiye sahip olmasi ve gelişmenin, sınai üretim ve sınai
ürünler ihracatındaki artışa bağlı olması nedeniyle, maliye ve ekonomi politikasında en büyük ağırlık sınai üretimi
arttırmaya yöneliktir.
imalat sanayilerinin bir çoğu güney ve batı kıyılarında­
ki Helsinki, Turku, Rauma ve Pori gibi şehirlerde yoğun­
laşmış bulunmaktadır.
Ağaç işleme, kağıt hamuru ve kağıt imalathaneleri halen sanayinin belkemiği olup Finlandiya'nın geleneksel ihracatçılarını oluşturmaktadır.
-12II. Dünya Savaşından sonra, SSCB'nin imalat aletleri
ve gemi onarım taleplerini karşılayabilmek için makina sanayii oldukça geliştirilmiştir. Yapılan ürünler yüksek standartlı olup, Batı pazarlarında oldukça talep görmektedir.
Tekstil, giyim, gıda ve kimya endüstrilerinde de büyüme
kaydedilmiştir.
Orman ürünleri sanayi, ülkenin orta bölgelerinde yaygınlaşmış bulunmaktadır. Su yollarının taşımaya elverişli olması hammaddenin az masrafla imalathaneye taşınmasını
sağlamaktadır.
Aşağıdaki
tabloda Finlandiya'nın sınai üretimi görülmektedir.
---------TABLO: 6 - - - - - - - BAŞLlCA SlNAi MALLAR ÜRETiMi
(Birim belirtilmedikçe OOO'ton)
1982 1983 1984 1985*
Biçilmiş kereste (000 m 3 )
3
Kontrplak ve kaplama (000 m )
Mekanik kağıt hamuru
Kompriine liften tahta
Toplam selüloz
Kağıt ve mukavva
Çimento
Sülfirik asid
Gübre
Pik demiri
Ham çelik
Bakır
Nikel
Seramik mutfak eşya~arı
Pencere camı (000 m )
5.822
537
36
136
4.082
5.752
1.907
1.032
1.510
1.944
2.414
48.0
12.3
9.5
10.7
7.045
519
31
137
4.387
6.293
1.969
1.315
1.738
1.900
2.416
55.4
15.0
9.9
9.7
Kaynak: Country Profile Fınland 1986- 87
* : Geçici rakamlar
7.234
551
37 34
128
4.771
4.771
1.645
1.418 1.439
1.754 1.750
2.034
2.632
57.3
15.3
9.3
8.9
7.4
-13Finlandiya sınırlımaden kaynaklarına sahiptir. Önemli sayılabilecek madenler arasında bakır yatakları (2 büyük
ocak), pirit ve düşük dereceli fosforik cevheri bulunmaktadır. Ayrıca 1984 yılında yeni bir nikel ocağı üretime başla­
mıştır ve yılda 6.000 tonluk üretim yapması planlanmıştır.
Rezervlerin 8 yıl yetecek ölçüde olduğu tahmin edilmektedir.
Enerji ihtiyacının% 41'ini nükleer güçle karşılayan Finlandiya petrol, gaz yada kömür gibi enerji kaynaklarına sahip değildir. Elektrik ihtiyacının% 30'unu ise sahip olduğu
büyük hidroelektrik potansiyeli ile karşılamaktadır.
SSCB'den ithal edilen petrol ve kömürle ihtiyacın geri kalan bölümü karşılanmaktadır.
E- Turizm
Geniş
ormanlara ve karasularına sahip olan Finlandiya, tatil için elverişli manzaraları ve tenhalığı ile birçok ziyaretçiyi ülkeye çekmektedir. Ayrıca kış sporları için
elverişli ve oldukça uzun süren kış mevsimi de ziyaretçilerin ilgisini çeken bir başka etkendir.
Turistlerin çoğu İskandinav ülkelerinden, Federal Almanya'dan ve Sovyetler Birliği'nden gelmektedir. Finlandiya'ya gelen turist sayısından 1970'lerin başlarından
itibaren büyük bir artış kaydedilmeye başlanmıştır.
-141983 yılı turist gelirleri 2.485 milyon markka olan Finlandiya'da çeşitli ülkelerden gelen turistlerin geeeleme sayısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.
-----------------TABL0:7------------------üLKELER ITiBARiYLE GELEN TURiST SAYISI
1983
1984
Ülke (Turistin)
1982
51.499
46.481
255.136
36.767
169.833
563.497
75.024
245.001
104.067
150.011
55.017
58.842
277.889
44.140
166.007
540.861
79.824
245.766
108.073
157.477
2.024.681
2.060.562
Toplam
Kaynak: Europe Year Book 1986 V.1
2.112.508
Danimarka
Fransa
Federal Alınanya
Hollanda
Norveç
İsveç
İsviçre
SSCB
İngiltere
ABD
49.356
50.753
269.726
36.078
174.181
628.088
70.020
227.770
96.078
114.480-
1985 yılı itibariyle Finlandiya'nın yatak kapasitesi, otel
motel ve tatil köyleri dahil61.850 olarak saptanmıştır. (Otel:
581, Motel: 15.255, tatil köyleri: 372)
Diğer taraftan yabancı ülkelere giden Finli turistlerin
sayısı yaklaşık 2.7 milyon kişidir. Bu rakam ülke nüfusunun yarısından fazlasıdır. 1984 yılı turizm gelirleri 2.724
milyon Fmk iken turizm giderleri 3.589 Fmk olarak hesap1986 yılında ise bu açık 2.350 milyon Fmk'a yük-
lanmıştır.
selmiştir.
-15-
F -
Ulaştırma
ve
Haberleşme
Finlandiya'daki uzun mesafeler ve sert iklim koşulları,
ekonomik hayatta demiryolu ve hava taşımacılığına daha
fazla önem verilmesi sonucunu doğurmuştur.
1984 yılında, ulaştırma ve haberleşme sektörünün GSYH
içindeki payı yaklaşık% 7 olarak gerçekleşmiştir. 1984 yılı
itibariyle, devletçe işletilen demiryolu ağı 6.069 km uzunluğunda olup bugün bu ağın% 20'si elektrik enerjisiyle çalıştırılmaktadır. Bu oranın arttırılması yönünde çalışmalara
devam edilmektedir.
Kereste ve diğer orman ürünleri nakliyatında kullanı­
lan en yaygın metod, nehir, göl ve kanalların sağladığı taşıma gücünden yararlanılması yoludur. En önemli kanal
Saimaa kanalıdır.
Havayolu taşımacılığı (yolcu ve yük olmak üzere) devlet
kontrolü altında işletilenFinairve Karair'de yoğunlaşmış
bulunmaktadır. Helsinki'den hergün New York, Londra, Paris, Amsterdam, Brüksel, Zürih, Frankfurt, Hamburg, tüm
İskandinav ülkeleri kentlerine ve Moskova'ya direkt uçuş
yapılmaktadır. Milli havayolu Finair düzenli seferleriyle 20
yurtiçi ve 30 yabancı havaalınını birbirine bağlamaktadır.
Finlandiya'ya havayoluyla taşınan kargonun çoğu Amsterdam, Londra, Frankfurt, Manchester, New York ve Hamburg'tan gelmektedir. Ayrıca, Dusseldorf ve Frankfurt'tan,
Manchester, Londra ve Stokcholm'den Helsinki'ye düzenli
kargo seferleri mevcuttur.
-16Fin ticaret filosunun ise 1985 yılı Mart sonu itibariyle
brüt 2.049.913 ton kapasiteli 469 ticari gemisi mevcut bulunmaktadır.
-----------------TABL0:9----~----------­
DEMIRYOLU TAŞlMACILlGI
1981
1982
1983
1984
1985
Taşınan
Yük
(milyon ton)
Yolcu- km
(milyon)
29.8
28.8
3.274
3.326
29.3
3.339
29.8
3.276
30.8
3.224
Kaynak : EIU Country Profile 1987 - 88 Finland
- - - - - - - - TABLO : 10 - - - - - - - - - - - HAVATAŞ IMACILlGI
1982
1983
Yolcu- km (milyon)
2.589 2.630
Yük ve posta (000 ton/Km) 66.867 77.274
Uçulan km (000)
37.089 36.581
1984
1985
2.696 2.940
79.409 84.305
36.959
Kaynak: EIU, Country Profile 1986- 87 Finland.
-17Finlandiya'nın dış ticareti genellikle deniz yoluyla yürütülmektedir. 23 liman arasından güneydeki Helsinki, Kotka, Turku ve Pon limanları toplam ithalatın 2/3 sini
karşılanıaktadır. İskandinav limanlarından hergün, Alman
limanlarmdan haftada 1 olmak üzere Helsinki ve Turku'ya
feribot seferleri yapılmaktadır. Ingiliz ve Fin limanlarını birbirine bağlayan hızh roro taşımacılığına verilen önem de giderek artmaktadır.
Hanko, Finlandiya'daki tek serbest limandır ancak Helsinki, Turku, Oulu ve Loviisa !imanları, serbest bölge antrepalarına sahiptir.
Finlandiya'da, haberleşme alanında telefonun yeri çok
büyük boyutlara ulaşmıştır. Kısmen devlet eliyle, kısmen
özel şirketlerce yürütülen telefon hizmeti ağı içinde 2.654.652
telefon çalışmaktadır. Mobil telefon kullanıcıları arasında
Finlandiya dünyada ilk sıralarda yeralmaktadır. 1985 yı­
lından bu yana özel ticari radyo yayınları serbest bırakıl­
mıştır.
G -
Bankacılık
Bankası (Bank of Finland) Parlamento'nun sove denetimi altmda işlevlerini yürütmektedir.
İç para piyasasını ve sermaye hareketlerini kontrolü altmda tutan Merkez Bankası ayrıca, bankalarm para yatırıp çekebildikleri bankalararası vadesiz mevduat piyasasını
işletmektedir. Merkez Bankası para politikasının kilit noktasını vadesiz mevduat oranları oluşturmaktadır. Bankaların mevduat ve kredi faiz oranları Merkez Bankasının
belirlediği taban oranına bağlanmıştır.
Merkez
rumluluğu
-18Finlandiya'nın sıkı
yürütülen bankacı­
lık sistemi ve finans piyasaları yavaş yavaş idari kontrolden
uzaklaştırılmaktadır. Bu kontrolsüzlüğe kredi faiz oranları tavanı da dahildir. Ortalama kredi faiz oranı üst sınırı­
nın, 1983 yılında serbest bırakılmasından bu yana, ticaret
bankalarının % 30'una yakın bir bölümü daha az kontrole
tabi kalmıştır. Piyasa mekanizmasından daha çok etkilenen
bir bankacılık sistemine yöneliş, Merkez Bankasının para
politikasını arz yönünden talep yönüne kaydırmasına neden
olmuştur. Merkez Bankası uzun vadeli dış borçları ve yerli
şirketlerin yurtdışında gerçekleştirdikleri yatırımları kontrol yoluyla para akımını yakından takip etmektedir.
denetim
altında
Ticaretin giderek uluslararası nitelik kazanmasıyla birlikte piyasadaki kontrollerin azaltılması, Finli bankalar arasındaki rekabeti güçlendirmiş ve 1984 yılında banka masraflarına ilişkin kartel bozulmuştur. Ancak faiz karteli korunmuştur.
Ülkedeki en önemli 5 ticaret bankasının isim ve adresleri
aşağıda gösterilmiştir.
- Kansallis - Osaki - Pankki (KOP)
POB 10, Aleksanterinkatu 42,00101 Helsinki
Tel: (90) 1631 Telex: 124412
- Suomen Yhdyspankki (U nion· Bank of Finland)
Aleksanterinkatu 30, POB 368, 00101 Helsinki
Tel: (90) 1651 Telex: 124407
- Helsingin Osakepankki (Bank of Helsinki)
POB 110, Aleksanterinkatu 17, 00101 Helsinki
Tel: (90) 16201 Telex: 124536
-19- Saastöpankkien Keskus - Osake - Pankki (Skopbank)
(Central Bank of the Finnish Savings Banks)
Mikonkatu 4, 00100 Helsinki
Tel: (90) 17251 Telex: 122284
- Osuuspankien Keskuspankki (Okobank)
(Central Bank of the Co- operative Banks ofFinland)
Arkadiankatu 23, 00101 Helsinki
Tel: (90) 4041 Telex: 124714
Merkez
Bankasının
adresi ise
şöyledir:
Suomen Panklei (The Bank of Finland)
POB 160, 00101 Helsinki
Tel: (90) 1831 Telex: 121224
1982 yılından beri Citibank, Chase Manhattan ve Banque Indosuez gibi yabancı bankaların yerel şubelerine sahip olan Finlandiya, Danimarka'dan sonra yabancı
bankaların açılmasına izin veren ikinci K';lzey ülkesidir.
Finlandiya'da ticaret bankaları, sanayiin tahsisinde eskiden beri önemli bir role sahip olmuşlardır. Bankalararası rekabetin güçlendiği ortamda, tasarruf ve kooperatif
bankaları, küçük ve orta büyüklükteki şirketlerin dikkatlerini ticaret bankalarından kendilerine çekmeye çalışmak­
tadırlar.
-20Aşağıdaki
tabloda dönem ortalamaları olarak faiz oran-
ları gösterilmiştir.
- - - - - - - - T A B L O : 10 - - - - - - - - ·
FAİZ
ORANLARI
(% olarak dönem ortalamalan)
Taban oran*
Ticaret bankaları kredi
faiz oranlan
Vadesiz Mevduat oranları*
Nakil rezerv i1ıtiy acı
1982
1983
1984
8.81
9.00
9.50
9.04
7.42
9.33
11.64
3.1
9.56
15.37
4.3
10.49
16.53
5.4
10.41
13.37
5.6
9.08
13.43
4.8
1985
1986
* Merkez Bankasınca uygulanan oranlar.
Kaynak : EIU, Country Profile 1987 - 88 Finland
Merkez Bankası'nın uyguladığı sıkı para politikası sonucu vadesiz mevduat faiz !Jranı 1983 yılı Eylül'ünde% 18'e
çıkmış ancak 1986 Mayıs'ında düşürülerek % 12,02'de tutulmuştu~.Taban oranı ise 1985 Şubat'ında% 9'a düşerek
yıl içinde aynı seviyeyi korumuştur. Fakat 1986'nın ilk yarısında tekrar % 7'ye düşmüştür.
Ülkenin döviz rezervlerinde görülen düşüşü durdurmak
1986 Haziran'ında Merkez Bankası yeni bir strateji saptamıştır. Bu stratejinin içerdiği 3 ana unsur aşağıda
amacıyla
açıklanmıştır:
1 -Vadesiz mevduat faiz oranları döviz rezervlerine bağ­
lanmıştır. Konvertibl döviz rezervleri düştüğü anda vadesiz
mevduat faizleri yükselecek, rezervler yükseldiğinde ise düşürülecektir.
2-
Bankaların uyguladığı
rına ilişkin
düzenlemeler
ortalama kredi faiz oranla-
kaldırılmıştır.
-
2ı-
3- imalat ve gemicilik şirketlerine, en az 5 yıllık süre
için verilen dış krediler üzerindeki kontrol kaldırılarak, döviz
kontrolleri daha liberal hale getirilmiştir.
Bu stratejinin açıklanması, piyasalarda bir krizin sözkonusu olduğu imajını yaratmış ve devalüasyon olacağı yolunda spekülasyona ve dışarı para akışına yolaçmıştır. ı986
yılı Ağustos ayında ise vadesiz mevduat faiz oranı% 40'a
kadar yükselmiştir. Eylül başlarında tekrar normal seviyesine inmiş, kredi faiz oranı da % ı5 olarak saptanmıştır.
H - Enflasyon
Enflasyonun aşağıya çekilmesi ve en azından rakip ülkeler seviyesine indirilmesi amacıyla sıkı para politikaşı uygulayan Finlandiya'da ı983 enflasyon oranı % 8.4, ı984
oranı ise 7.ı olarak gerçekleşmiştir. Ve nihayet ı985'te enf.lasyon oranı% 5.9'a, ı986'da% 3.3'e inmiştir. 83 ve 84 oranıyle kıyaslanchğında oldukça düşük olduğu görülen bu
orana ulaşınada petrol fiyatlarında ve ithalat fiyatlarında
meydana gelen düşüşün önemli ölçüde etkili olduğu söylenebilir. Dış Ticaret Fiyatlarındaki düşüş, tüketici fiyat indeksindeki düşüşe neden olan başlıca faktör olmuştur ve
yılın ikinci yarısında Tüketici fiyat indeksindeki artış sadece % ı civarında seyretmiştir. Gelirler seviyesindeki artış bunun tersine yavaş olarak düşmüştür.
1985'in sonunda OECD ülkeleri ile Finlandiya arasın­
daki enflasyon farkı tüketici fiyatları itibariyle hemen hemen % ı de kalmıştır. Ancak emek maliyetindeki büyük
fark, Finlandiya aleyhine fiyat rekabetinin bozulmasına yol
açmıştır.
-22-----------------TABL0:11
FiYAT VE üCRETLERiN YILLAR iTiBARiYLE DEGiŞiMi
(Yıllık ortalama değişim % olarak)
Tüketici fiyatları
Ücret ve maaşlar
Üretici fiyatları
(mamül mallarda)
1981
1982
1983
1984
1985
12.0
12.6
9.3
10.6
8.4
10.4
7.1
9.4
5.9
8.1
11.9
7.1
5.0
5.7
4.1
Kaynak : Bulletin of Statistics, Ministry of Finance.
I - Bütçe
1985 yılı Bütçe gelirleri GSMH'nin % 2.6'sını, harcamalar ise % 28. ?'sini oluşturmaktadır.
-----------------TABL0:12---------------BÜTÇE (Milyon Markkaa)
1982
1983
1984
Dalaylı
Vergiler
Vergiler
Sosyal güvenlik
17.160
35.023
19.565
36.713
21.894
43.967
Diğerleri
15.859
20.074
20.750
Toplam
68.043
76.353
86.611
11.266
9.325
5.935
12.824
12.627
6.785
13.756
14.535
7.156
Gelirler
Dolaysız
ı
Giderler
Eğitim
Sosyal Güvenlik
Sağlık
-23Tarım
ve
Ormancılık
Diğer
8.912
6.439
4.154
4.580
17.397
7.394
7.131
4.543
6.558
19.329
8.026
7.405
4.866
9.224
20.780
Toplam
68.008
77.191
85.748
Ulaştırma
ve
Haberleşme
Savunma
Kamu borcu
Kaynak : Europe Year Book. Sayfa 989.
1983 yılı içinde uygulanan tedbirlerin ardından 1986 yı­
lında mali politakalarda belirgin bir rahatlama yaratılmıştır.
1986 yılı Bütçesi'nde harcamalarm% 9.2'lik bir artışla
100.600 Fmk.a ulaştığı tahmin edilmektedir.
Sağlık ve eğitim hizmetlerinin ise toplam harcamaların
% 40'ını t-eşkil etmesi öngörülmüştür. Ülkedeki genel düşünce bütçenin rekabet gücünü daha fazla arttıracağı yolundadır.
Yukarıdaki
tabloda Finlandiya bütçesinin 3 yıllık gelir
ve gider rakamları gösterilmektedir.
İ- İstihdam
1979 yılından itibaren hizmet sektöründe meydana gelen büyüme istihdam alanmda% 10 civarında bir artışı da
beraberinde getirmiştir. Aynı dönemde işsizlik oranı nisbeten sabit kalmış ve 1985 yılmda ortalama% 6.3 olarak kaydedilmiştir.
Savaş sonrası dönemde, çalışmak üzere İsveç'e giden Fin-
göçü, sanayi sektöründeki gelişmelere ve vasıflı
talebinin artmasına paralel olarak 1981 yılında tersine dönmüştür. Nitekim 1986 yılı içinde net göç oranının
sıfır lanacağı tahmin edilmektedir.
li
işçilerin
işgücü
-24Aşağıdaki
lım
tabloda sektörler itibariyle
gösterilmektedir.
istihdamın dağı­
--------------------TABLO:l3--------------------SEKTÖRLER tTIBARiYLE 1ST1HDAMIN DAGILIMI
('000)
1982
1983
1984
1985*
Tarım
312
618
183
326
180
136
622
302
606
183
337
177
135
649
294
600
183
342
180
147
668
280
597
179
354
186
155
685
ve ormancılık
Madencilik, imalat, temel hizmetler
İnşaat
Ticaret, restoranlar, oteller
Ulaştırma, depolama, haberleşme
Finans, sigorta vs.
Hizmetler vs.
* Geçici rakamlar
Kaynak: Country Profile 1986- 87 Finland
Son yıllarda
işgücü verimliliği
dikkate değer bir ölçüde
sanayi sökterinde bu artış % 4'e ulaşmış­
tır. İşgücü katılım oranı, uluslararası standartıara göre yüksek sayılabilecek bir rakam olan% 70'e varmaktadır. Buna
rağmen özellikle sanayi ve inşaat alanında yeterli vasıflı işçi
bulunmadığı yetkili makamlarca kabul edilmektedir. Ayrıca, diğer Batı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi uzun dönemli
işsizlik ve özellikle genç işsizliği sürekli gündemde kalan
bir sorun olarak ortaya çıkmaktadır.
artmış, yalnızca
Finlandiya'da yaz ve kış istihdam seviyeleri arasında büyük farklılıklar olduğu görülmektedir. Bunun başlıca nedeni
uzun ve zorlu geçen kış mevsiminin ulaşımı aksatması ve
buna bağlı olarak orman sanayiinde kısmi bir durgunluk
yaşanmasıdır.
-25-
IV - DIŞ EKONOMİK İLİŞKİLER
A - Ödemeler Bilançosu
Finlandiya'nın Ödemeler Bilançosunda dış ticaret den-
gesi (fob/fob) genellikle leyhte bakiye vermesine rağmen, hizmetler ve gelir hesaplarının verdiği aleyhte cari hesap açı­
ğına yol açmaktadır.
1985 yılı ticaret fazlası ile 1.5 milyar dolar tutarındaki
net portföy yatırım akışı, aynı yıl dış rezervlerde 1 milyar
dolarlık bir artışa yol açmıştır. Bu durum karşısında 1984
yılı sonu itibariyle 1.8 milyar dolar olan dış kamu borç tutarı 1985 yılı sonunda ani bir düşüşle 1 milyar dolani inmiştir. 1978 yılından bu yana aleyhte bakiye veren cari
hesap dengesi ilk olarak 1984 yılında leyhte bakiye vermiştir. 1985 yılında ise ödemeler bilançosu tekrar 677 milyon dolarlık bir cari hesap açığı ile sonuçlanmıştır.
Finlandiya'nın 1980-85 önemi Ödemeler Bilançosuna iliş­
kin bilgilerin dökümü aşağıdaki tabloda sunulmuştur.
-----------TABLO: 1 4 - - - - - - - - - - ÜDD1ELER BiLANÇOSU
1.\lilyon ABD Dnları)
!'ISO
19R1
1982
1983
1984
\985
14.070
-1-U27
!3.970
-13.514
13.041
-12.753
12.172
-\2.010
\3.087
-11.593
13.520
-12.637
Deııge'i
-658
456
288
162
\.494
882
Hinııet ihracatı
3.264
-3 S93
3.548
-4.261
3.387
--4.292
3.177
-4.132
3.267
-4.590
3.280
-4.654
.\la!
.\!al
ihracatı
ithalatı
ficaret
Hilınet ithalatı
-
Transferler
Cari istemler
Dengesi
Doğrudan Yatırım
Portföy Yatırımı
Diğer Sermaye
26 -
-122
-116
-135
-144
--1.409
-373
-753
-102
233
1.330
-123
353
-242
-236
549
681
1.460
-12
161
994
-41
--79
-165
--185
-936
5
-677
-241
329
464
-360
1.295
980
-261
1.535
-48
552
157
264
1.9 ı 5
-103
-1.5 72
1.226
36
-1.058
Giri~i
Sermaye l~lemleri
Den~ esi
Net hata ve kayıp
Re1en lerde deği~im
22R
-333
292
Kaynak: EIU- Country Profile 1986 - i'l7
B -
Dış
fiıılaııd
Ticaret
Fin ekonomisi büyük ölçüde dış ticarete bağımlı olup,
büyüme hızlarının arkasındaki
itici güç ticarettir.
Hammadde açısından yoksul olan Finlandiya, -sanayii
icin gerekli olan hammaddenin büyük bir kısmını ithal etmek zorundadır. Aynı şekilde yiyecek maddelerinin çoğuu­
luğunu ve yatırım malını da ithal etmek durumundadır. Bu
ithalat, büyük ölçüde ülkenin ağaç, kağıt, metal ve makina
sanayi ürünleri ihracmdan sağlanan gelirle karşılanmak­
tadır. Bu ürünlerin tümü 1985 yılı toplam ihracatının %
67'sini oluşturmaktadır.
Tablo 16' dan anlaşılacağı gibi 1984 yılı ticaret dengesi
6.2 milyar Fmk leyhte bakiye vermiştir. Bu değişikliğin nedeni hemen tüm sektörlerde kaydedilen ihracat patlaması
olmuştur. Fakat 1985 yılmda ithalattaki hızlı artış ticaret
hesabındaki leyhte bakiyenin 2.5 milyar Fı:iık'a düşmesine
yol açmıştır.
Batı ile olan ticaretin Finlandiya leyhine verdiği bakiye 1985 yılı içinde hızla düşerken Comecon ülkeleriyle yapılan ticaret 1984 yılındaki açıktan sonra Finlandiya lehine
bakiye vermiştir. Yine aynı yıl Sovyetler Birliği'ne yapılan
geçmiş yıllardaki istikrarlı
-27-
ihracat artarken ABD ve AET'ye
yapılan
ihracatta
düşme
kaydedilmiştir.
Finlandiya'nın
en önemli ticaret ortağı olan Sovyetler
ile yapılan ticaret karşılıklı bir alışveriş niteliğin­
dedir. Finlandiya aldığı petrol ve doğal gaza karşılık Sovyetlere makina teçhizatı satmaktadır.
Birliği
Aşağıdaki
tabloda
ler gösterilmektedir.
Finlandiya'nın
--------TABLO:
DIŞ
ticaret
yaptığı
ıs----
TiCARETiN 1984 YILINDA ÜLKELER
iTiBARİYLE OACILIMI
(Milyon Fmk)
ülkeler
İthalat
İhracat
Sovyetler Birliği
Batı Almanya
17.274.0
10.385.8
9.194.1
5.758.3
3.734.0
4.165.6
2.362.8
2.347.6
2.047.1
1.557.4
1.821.0
1.445.1
1.230.3
1.159.0
838.2
959.8
341.2
15.397.0
7.757.8
9.961.5
9.737.7
6.614.5
1.036.1
3.188.0
1.715.8
2.865.5
3.663.3
3.297. 7
1.193.9
1.006.4
213.2
593.1
485.7
457.8
İsveç
ingiltere
ABD
Japonya
Fransa
İtalya
Hollanda
Norveç
Danimarka
Belçika
İsviçre
Polonya
Avusturya
S. Arabistan
İran
ülke-
-28Portekiz
Türkiye
486.7
61.2
182.2
678.3
İsrail
İspanya
Kaynak : Helsinki Büyükelçiliği 1984
1984: 1$- 6.01 Fmk
170.7
108.8
256.0
592.4
yılı
Raporu
Finlandiya'nın 1980- 1985 yılları arasındaki dış ticaret
dengesi aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Bu tabloda ihracat fiyatları, ithalat fiyatlarının yüzdesi olarak verilmiştir.
- - - - - - - - - - - T A B L O : 16 - - - - - - - - - DIŞ TİCARETİN
SEYRi
(Milyon Fmk olarak)
1980
ihracat, fob
İthalat, cif
52.795
58.250
~ 5.455
1984
1985
1983
-----69.692 80.904 84.028
60.308 63.026
71.528 74.682 81.520
61.269 64.751
6.222 2.508
-961 -1.725 -1.836
1982
1981
Ticaret hadleri*
(1980-100)
100
99
101
101
102
102
Ihracat hacmi
( 1980-100)
100
103
100
104
114
115
* lthal fiyatlannın yüzdesi olarak ihraç fiyatları
Kaynak : EIU - Country
Profıle
1986 - 87 Finland
-29-
1. İhracat
Finlandiya'nın başlıca
ihraç kalemleri arasında ilk sı­
metal ve makina sanayii ürünleri almaktadır. Bu dört ana grubun 1985 yılı toplam ihraç
gelirlerindeki payı % 67 olmuştur.
Fin dış ticaretinde önemli bir yere sahip olan SSCB'ne
petrol karşılığı ihraç edilen kalemlerin hemen hemen yarı­
sı (4.1 milyar Fmk) makina ve ulaştırma teçhizatı ile gemilerden oluşmaktadır. Bu ülkeye 1985 yılında satılan diğer
önemli ihraç kalemleri ise kağıt ve kereste (3.2 milyar Fmk),
muhtelif tüketici malları (2.6 milyar Fmk) ve kimyasallardır (1.1 milyar Fmk). Ancak, giderek düşen petrol fiyatları
karşısında Finlandiya'nın SSCB 'ne yaptığı ihracatta hızlı
bir düşüş kaydedilmiştir. Bu düşüşün 1987 yılında daha fazla
hissedileceği tahmin edilmektedir.
rayı ağaç, kağıt,
Aşağıdaki
ihracatı
tabloda Finlandiya'nın maddeleri itibariyle
gösterilmektedir.·
--------------------TABLO: 17-------------------BAŞLlCA
MADDELER lTİBARİYLE !HRACAT
(Milyon Fmk)
Kağıt
sanayii ürünleri
eşya ve makina sanayii
Ağaç sanayii
Diğer maddeler
Tanmsal ve diğer ana
maddeler
Metal
Kaynak : EIU - Country
Profıle
1983
1984
1985
1986
19.327
20.211
6.944
21.487
23.573
22.988
7.145
24.323
25.030
24.412
6.728
25.179
24.613
26.117
6.947
22.442
1.723
2.865
2.678
2.478
Finland 1987 - 88
-30-
Finlandiya'da çevre koşullarının, tarımdan çok hayvangörülmektedir. Bu nedenle başlıca gıda
ihraç kalemleri arasında peynir, süt tozu, et ürünleri, çikolata, yağ ve şekerlemeler gelmektedir. 1965 yılından beri
ihraç edilmeye başlanan Fin vodkası ise en çok satılan içecekler arasmdadır.
cılığa elverişli olduğu
Finlandiya'nın ihracatında önemli yere sahip olan ülkeler arasında SSCB'den sonra İsveç, İngiltere ve Batı Almanya gelmektedir. İhracat yapılan ülkelerin yüzde olarak
sahip oldukları paylar Tablo 18'deki gibidir.
TABLO: 18
iHRACATlN üLKELERE GÖRE OACaLIMI
(%olarak)
İhracat
1982
1983
1984
1985
1986
SSCB
26.7
12.0
10.8
9.1
3.2
4.9
2.6
3. ı
28.8
19.2
34.9
26.1
12.3
10.3
9.5
4.0
3.3
3.6
4.0
27.7
18.2
36.2
19.0
12.3
12.0
9.6
8.2
4.5
4.1
3.5
20.8
19.2
37.9
21.5
13.2
10.8
9.3
6.3
4.2
4.0
3.3
23.4
20
37.0
20.3
14.8
10.5
9.7
5.4
4.5
4.0
3.5
22.0
22.0
38.2
İsveç
İngiltere
B. Almanya
ABD
Norveç
Danimarka
Hollanda
COMECON
EFTA
AET
Kaynak: EIU,
Coı.m.try
Profile 1987- 88
-311987 yılı içinde, ihracattaki büyümenin yavaşça devam
edeceği tahmin edilmektedir. Sovyetler Birliğine yapılacak
ihracatta tahminen 1/5 oranında düşme olacağı, Batı'ya yapılacak ihracatta ise % 5 büyüme olacağı hesaplanmaktadır. İhr~catta rekabetin geliştirilmesine yönelik önlemlerin
bu büyürnede kısmen etkili olacağı ileri sürülmektedir.
2. İthalat
Ekonomik yapısı itibariyle Finlandiya'nın ithalatı hammede, yatırım malları ve tüketim mallarına dayanmaktadır. Tarımda kendine yeterlik politikası güdülmekle beraber
üretim yetersizliği nedeniyle, hemen bütün tarım ürünleri
her yıl ithal edilmektedir.
Aşağıdaki
halatı
tabloda Finlandiya'nın maddeler itibariyle itgösterilmektedir.
TABL0:19---------------MADDELER iTiBARiYLE iTHALAT (Cif)
(Milyon Fmk)
ithalat
1984
1985
Gıda
4.025
1.414
762
1.145
18.662
7.129
2.718
4.027
1.122
808
1.221
19.802
7.918
3.047
maddeleri
Tahta ve mantar
Ham gübre ve madenler
Demir içeren metaller ve kırpıntıları
Madeni yakıt ve yağlar
Kimyasallar
Tekstil iplik, dokuma ürünleri
-32Demir ve çelik
Demir dışı metaller
Metal eşya
Makina ve Ulaştırma
Ulaştırma teçhizatı
Giyim
Fenni aletler vs.
teçhizatı
:
2.309
1.191
1.690
,22.166
6.127
1.253
1.884
2.840
1.319
1.845
24.242
6.573
1.573
2.128
Kaynak: Country Report No.2. 1986 Finland
Madde grupları itibariyle ithalatta en önemli grubu hammaddeler oluşturmaktadır. Özellikle petrol üretmeyen birkaç ülkeden biri olarak Finlandiya'nın petrol ithalatı önemli
bir paya sahiptir. 1970'li yılların ortasından itibaren petrol
fiyatlarının artışı sonucu 1984 yılı petrol ithalatının payı
genel ithalat içinde% 22.2'ye ulaşmıştır. Makina ve ulaş­
t;ırma teçhizatı da önemli ithal kalemleri arasındadır. Burada dikkati çeken nokta bu kalemin hem ihracat, hem
ithalatta önemli bir paya sahip olduğudur.
Finlandiya'nın ithalatının ülkeler itibariyle dağılımın­
da SSCB, İsveç, İngiltere ve B. Almanya'nın önemli paya
sahip oldukları görülmektedir.
1984 yılı ithalatının ülkeler itibariyle dağılımı aşağıda­
ki tabloda gösterilmektedir.
--------TABLO: 2 0 - - - - - - - - ÜLKELER İTİBARİYLE iTHALAT (1984)
Ülkeler
Sovyetler Birliği
Batı Alınanya
İsveç
Değer
(Milyon
ı 7.274.0
10.385.8
9.194,1
FİM)
-33İngiltere
5.758,3
3.734
4.165,6
2.362,8
2.347,6
2.047.1
1.557,4
1.821,0
1.455,1
1.230,3
1.159,0
838,2
959,8
341,2
486,7
61,2
182,2
678,3
A.B.D.
Japonya
Fransa
İtalya
Hollanda
Norveç
Danimarka
Belçika
İsviçre
Polanya
Avusturya
Suudi Arabistan
İran
Portekiz
Türkiye
İsrail
İspanya
Kaynak : Helsinki Büyükelçiliği Ekonomi ve Tic.
virliği 1985 yılı Raporu.
Müşa·
-----------------TABL0:2ı------------------
iTHALATlN ÜLKELERE GÖRE DACILIMI
(%olarak)
İthalat
1982
1983
1984
1985
1986
Batı Almanya
SSCB
13.3
24.6
12.2
7.3
13.1
25.7
11.2
6.6
13.9
23.1
12.3
7.7
14.9
21.0
11.8
7.2
5.3
17.0
15.3
13.6
İsveç
İngiltere
Japonya
6.5
6.5
-34ABD
-
Fransa
Hollanda
Danimarka
Norveç
COMECON
EFTA
AET33.5
2.6
2.3
2.1
28.0
17.9
33.5
2.7
1.7
2.6
28.5
17.3
33.6
5.0
5.4
3.4
2.7
2.4
2.1
26.2
17.9
35.6
2.9
2.5
2.4
24.1
17.2
38.7
4.8
4.5
3.1
2.8
2.2
18.2
19.3
43.1
Kaynak: EIU Couhtry Profile Finland 1987- 88
Yukarıdaki
tablodan da anlaşılacağı gibi Finlandiya'en fazla ithalat yaptığı ülkeler Batı Almanya, SSCB, ve
İsveç'tir. ancak, SSCB'den yapılan ithalatın önceki yıllara
nazaran düşme gösterdiği görülmektedir.
nın
-35-
V- TÜRKİYE İLE EKONOMİK İLİŞKİLER
1 -.Genel Durum
Finlandiya ile ticari ilişkilerimiz başlangıçta 13.5.1960
tarihli kliring esasına dayanan Ticaret ve Ödeme anlaşma­
sı hükümlerine göre yürütülmekteydi.
Helsinki'de 16.8.1962 tarihinde imzalanmış bulunan Protokol ile iki ülke arasındaki Ticaret Anlaşmasına ekli listeler kaldırılmış ve mübadeleler her iki ülkenin dış ticaret
rejimleri hükümlerince yürütülmeye başlanmış, ödemeler de
yukarıda sözü edilen anlaşmaya tabi tutulmuştur. Ancak kliring sisteminin kaldırılmasından bu yana çok uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen Finlandiya dış ticarette denge
unsuruna yine de büyük önem vermektedir.
2 - Ekonomik İlişkiler ve Gelişmeler
Finlandiya'nın gelişmekte olan ülkelere uyguladığı, bamallarda sıfır gümrük, bazı mallarda çok az gümrük tarifesini içeren Genel Preferanslar sistemine ülkemiz 1977
yılında kabul edilmiştir.
zı
Finlandiya'ya ihraç ettiğimiz tarımsal ürünlerin bir çobu sistem içerisinde gümrükten muaf olmakla beraber
genelPreferanslar Sisteminden 119 ülke yararlanmakta ve
bunlardan bazılarının rakibimiz olan üretici-ihracatçı ülkeler olmaları nedeniyle, GPS'den yararlanmamız kayda değu
-36ğer
bir önem taşımamaktadır. Bunun dışında bazı tarımsal
ürünlerde, örneğin kuru ve kurutulmuş meyvelerde gümrük vergileri esasen düşük tutulmaktadır. Diğer taraftan,
EFTA ve AET ülkelerinin karşılıklı anlaşmalarla sağladık­
ları avantajlar dışında, bu ülkelerle nakliye kolaylıkları bakımından, GPS ile Finlandiya'nın vermiş olduğu tavizler
Avrupa ülkelerini fazla etkilememektedir.
Finlandiya ile ticari ilişkilerimizde dikkate değer önemli
bir husus, ülkemiz menşeli maddelerin yarıdan fazlasının
Finlandiya'ya üçüncü ülkelerden re-eksport yoluyla ithal
edilmesidir. Nitekim, 1984 yılında Finlandiya istatistiklerinde Türkiye'den yapılan ithalat 61.200.000 Fmk'ı ($
9.4 76.618) olarak görülmesine karşılık, Türk istatistiklerinde 33.562.226 Fmk. ($ 5.197.000) olarak yer almıştır.
Türkiye-Finlandiya arasındaki ticari ilişkilerin devam-
h gelişme göstermesine rağmen, iki ülke arasındaki ticaret
dengesi Türkiye aleyhine devamlı açık vermektedir. Yalnız
1980 yılında ticaret dengesi sun'i bir şekilde Türkiye'nin lehine sonuç vermiştir. Bu durumun ortaya çıkmasının nedeni, Türkiye'nin 1979 ve 1980 yıllarında karşılaştığı
ekonomik güçlüklerin, Finli yöneticilerce ihtiyatlı olarak değerlendirilmesi sonucu, Türkiye'ye yönelik mal teslimlerinde
gecikmelerden ileri gelmektedir.
Nitekim, 1978 ve 1980 yıllarında geciktirilen teslimatlar, 1979 ve 1981 yıllarında gerçekleştiğinden, bu kez Finlandiya'nın ülkemize yönelik ihracatında büyük artışlar
görülmüştür.
İki ülke arasıda son yıllarda görülen ticaret hacimleri
ise Tablo 22'de verilmektedir.
-37----------~---TABL0:22
TüRKiYE -FiNLANDiYA DIŞ TiCARETi
(Bin ABD Doları)
İhracatımiZ
Yıl
1983
1984
1985
6.848
5.197
7.199
ithala tım ız
29.935
61.471
49.675
Kaynak : DevleJ İstatistik Enstitüsü Yıllık İhracat
İstatistikleri
A. İhracatımız
Finlandiya, ülkemiz menşeli bir çok maddeyi re-eksport
yoluyla üçüncü ülkelerden ithal etmektedir. Bu ürünler arasında bağırsak, kuru incir, kuru üzüm, fındık, kurukayısı,
tütün, pamuk sayılabilir.
Fin istatistiklerine göre bu ülkeye ihracatımız 1984 yı­
37.22 artış kaydederek 61.200.000 Fmk (9.476.618
Dolar) olarak gerçekleşmiştir.
lında%
1985 yılında Finlandiya'ya ihraç ettiğimiz maddeler araönemli sayılabilecek olan kalemler aşağıdaki tabloda
gösterilmektedir.
sında
-38------------------TABL0:24----~--------
TüRKİYE'NiN
iHRACATI
(Bin ABD Dolan)
ihracatımız
Taze ve Kuru üzüm
Kurukayısı
ı985
524
411
46
Turunçgiller
Kuru incir
ıs6
Taze sebzeler
9
Meyan kökQ. hülasası
112
Kabuklu hayvan konservesi
ı5ı
Domates salçası (asitör)
200
Yaprak tütün
1.398
Pandermit ve kolomonit
1.937
(Kalsiyum Borat)
Tabü ham boratlar (diğer)
7 69
Parafin
2sı
Borik asit
3 ıs
Sodyum boratlar
225
Çeşitli cam eşya
ı 04
Adi madenden salon süs eşyaları
ı25
Kaynak: DiE Yıllık İhracat istatistikleri.·
Yukarı da gösterilen önemli ihraç kalemleri dışında deriden giyim ve seyahet eşyası, tabii ipek, yün ve sentetik
elyaftan halı ve yün kilim, pamuktan örme iç çamaşırı ve
giyim eşyası, ipek, suni, sentetik ve pamuktan kadın giyim
eşyası, musluk taşları ve lavabolar ve muslukcu eşyası, av
tüfekleri ile silah aksam ve parçaları gibi kalemler de ihracatımızda yeralan ancak düşük miktarlar arzeden mallar
arasındadır.
-39Finlandiya'da yaş sebze ve meyve için pazar şansı oldukça yüksek bulunmasına rağmen iki ülke arasındaki mesafenin uzun olması önemli bir engel teşkil etmektedir. Ayrıca
bu ülkeye daha yakın olan Münih, Hamburg ve Viyana gibi önemli yaş sebze ve meyve piyasalarının varlığı ihracatı­
mızın çok düşük kalmasına yol açmaktadır.
Diğer taraftan pamuk ipliği ve ham bez dışındaki tekstil ürünlerimize % 35 oranında Gümrük V ergisi dışında özel
bir vergi uygulanmasına karşılık EFTA ülkeledne sıfır, AET
ve COMECON ülkelerine % 12.5 oranında vergi uyğulan­
dığından bu maddelerde rekabet şansımız büyük ölçüde kaybedilmektedir.
Maddeler itibariyle Finlandiya'nın ithalatı incelendiğin­
de bazı ürünlerde Türkiye için pazar şansı olduğu görülmektedir. Bu ürünler arasında hayvan yemi, baharat, demir-çelik
boyayıcı maddeler göze çarpmaktadır. Ayrıca tekstil ipliği
ve dokumaların, Fin ithalatındaki payının oldukça yüksek
olmasına rağmen (pamuk ipliği dışında) ihracatımız görülmemektedir. Pamuk ipliği ihracatımız ise oldukça düşük bir
düzeyde kalmaktadır.
MeyvE! ve sebze ihraca bakımından uzaklık dezavantamiktarlarda olan elma, üzüm, portakal, greyfurt (altıntop) domates, karnabahar ve patlıcan
ihracatımızın geliştirilmesi mümkün olabilir.
jımıza rağmen, düşük
Ekstra kuru incir ihracımızın 1983 yılından sonra durve 1985 yılında tekrar düşük bir miktarla başlaması
dikkati çekmektedir. Aynı şekilde 1. sınıfkuru incir ihracı­
mızın 1983 yılındaki seviyesinden aşağı düştüğü görülmektedir.
ması
-40-
B. İthalatımız
Finlandiya'dan yaptığımız ithalat 1985 yılında bir önceki yıla kıyasla düşüş göstermiştir. Ancak tablo 22'den de
görülebileceği gibi bu ülke ile yapılan 1985 ithalat değeri,
ihracatımızın 7 katı civarında seyretmiŞtir.
Finlandiya' dan aldığımız ürünlerin başında orman sanayi ürünleri ve makina ve aksarnı gelmektedir. 1985 yı­
lında 49.765.000 ABD Doları olan ithalatınıızdaki başlıca
kalemleri aşağıdaki gibidir:
Boyayıcı maddeler (1.770.000 ABD$), kağıt hamuru odunu (8.111.000 ABD$), çarn-yuvarlak tomruk (4.730), yapraklı
diğer ağaçlar (4.387.000 ABD $), diğer ağaçlardanmaden
direkleri) (1.566.000 ABD Doları), selüloz-sülfatlı, sodalı odun
hamuru (3.885,000 ABD Doları), kağıt ve mukavva döküntüleri (1.414.000 ABD Doları), Suni ve sentetik lifler
(2.878:000 ABD Doları), kaplamalı ve kaplamasız saçlar
(1.428.000 ABD Doları), sondaj ve delme makinaları
(2.470.000 ABD Doları), kesme, delme, çıkarma makinaları
(2.4 70.000 ABD Doları) ve televizyon, radyo, telefon, radyo
telgraf aksarnı (2.888.000 ABD Doları).
İKİNCİ KlSlM
DIŞ TiCARETE İLİŞKİN BİLGİLER
-43-
I - DIŞ TİCARET MEVZUATI
A - Ticari Belgeler
Ekonominin büyük ölçüde dış ticarete bağımlı olduğu
Finlandiya'da, ticareti, özellikle ihracatı menfi yönde etkileyecek faktörlerin asgariye indirilmesine çalışılmaktadır.
Ticaretin genellikle çift taraflı ve çok taraflı anlaşmalara
dayanılarak yapılması muameleleri kolaylaştırmaktadır.
İthal ve ihraç lisansı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bünyesinde kurulmuş ölan İhraç ve ithal İzin Bürosu (Export
and Import Permits Office) tarafından düzenlenmektedir. İt­
halat için gerekli döviz tüm yetkili bankalardan sağlanabi­
lir. Döviz talebi için malın ülkeye getirildiğini ya da ithalatı
ispatlayan ithallisansının (parası konvertibl olmayan ülkelerden yapılan ithalatta) ve ticari fatura aslının ibrazı yeterlidir.
B - Kambiyo Kontrolü
1973 başlarına kadar sabit kur sistemi uygulayan Finlandiya, Haziran 1973'ten itibaren Fin Markkasını dalgalanmaya bırakmış olup dalgalı kur sistemi halen
uygulanmaktadır.
Kambiyo muamelelerini düzenleyen 29 Aralık 1972 tarihli 909 sayılı Kanunla, kambiyo işlemlerinin yürütülmesinde Finlandiya Merkez Bankası yetkili kılınmıştır.
Ayrıca, ticari bankalar ve Posta İdaresi Bankasına kambiyo muameleleri için izin verilmiş ancak diğer bankaların
-44kambiyo muamelelerindeki rolü, ticari bankaların acentalığı olarak sınırlandırılmıştır.
Herhangi bir kuruluşun (kooperatif bankaları, enstitütüler, seyahat acentaları vs.) döviz alım satımında bulunmasına, ]\l[erkez Bankasının teklifi üzerine Maliye
Bakanlığınca izin verilir. Kambiyo Kanunu ile ilgili çok özel
uygulamalara geçilmesi, Bakanlar Kurulu kararıyla ol~
maktadır.
C- İthalat
İthalat mevzuatı, Finlandiya'nın yapmış olduğu ticaret
anlaşmalarına
göre ithalatın tabi olduğu muameleler ve
madde bazında getirilen düzenlemeler şeklinde özetlenebilmektedir.
Ticaret anlaşmalarına göre yapılan düzenlemeler dörde
ayrılmaktadır.
1 - Çok
taraflı
ticaret
anlaşması
bulunan ülkeler:
Finlandiya, aralarında Türkiye'ninde bulunduğu birçok
ülke ile "çok taraflı ticaret anlaşması" yapmıştır~ Bu ülkelerden yapılacak ithalatın bir kısmı madde bazında düzenlemelere (kota yada lisansa tabi) tabidir. Bu düzenlemeler
dışında kalan ithalat için lisans şartı aranmamakta ancak,
gümrük idarelerine beyanname verilmektedir.
-45-
2 - Sovyetler
Birliğinden yapılacat
ithalat:
İki ülke arasında geçer li olan Ticaret Anlaşmasında yeralan maddelerin ithalatı için lisans mecburiyeti bulunmamaktadır. K otaya tabi maddelerde ise lisans gerekmektedir.
3 - Bulgaristan, Çekoslovakya, D.Almanya, Macaristan ve Polonya'dan yapılacat ithalat:
4 -
Diğer
ülkelerden
yapılacak
ithalat
Tamamen lisansa tabidir. Özellikle Tayvan ve Kuzey Kore bu gruba girmektedir.
Madde bazmda yapılan düzenlemeler ise 4 grup altmda
toplanmıştır.
1 - Kotaya Tabi İthalat
Süt, süttozu, nebati yağlar, bazı tarım ürünleri, balık,
petrol ürünleri ve işlenınemiş altın ve gümüş global kota sistemi çerçevesinde ithal edilir.
2- Ferdi Lisansa Tabi İthalat
Çok taraflı ve çift taraflı anlaşmalara üye olmayan ülkelerden yapılacak ithalat ferdi lisansa tabidir. Bu mallar
-46arasında canlı hayvan,
süt mamulleri, yumurta, bazı çiçek
hububat, yenen kök ve yumrular, malt nişasta,
yağıl tohumlar, hayvansal yağlar, bazı hazırgıda maddeleri, muz, et ürünleri, amidon, şeker ve şekerleme, hayvan
yemleri, mineral yakıtlar, gıda sanayii için 23.02 pozisyonuna giren maddeler.
tohumları,
3 - Geçici Lisansa Tabi İthalat
Zaman zaman belirlenen bazı dayanıklı tüketim mallaülkeye bakılmaksızın geçici
olarak kontrole tabi olmaktadır.
rının ithallisansları, menşey
4- Kontrole Tabi İthalat ve Yasak Mallar
Finlandiya, bir takım malların ülkeye girişinde Fin StanEnstitüsünün saptamış olduğu standartıara uygunluk şartı aramaktadır. Belirli bir standardın mevcut
olmadığı durumlarda ise Avrupa Standartlarına (Genellikle Alman Standartlarına) uygunluk aranmaktadır.
dartları
Gıda, Sağlık ve Güvenlik Mevzuatıyla bir çok malın ithali kontrol altına alınmıştır. Ayrıca Finlandiya'ya girmesi tamamen yasaklanmış mallar arasında bira ve şarap
yapımında kullanılan maddeler, sari (beyaz) fosfor içeren kibritler, ahlaka aykırı kitap ve yazılar bulunmaktadır.
cı
Y anıcılığı özel testlerle saptanan yüksek derecede yanı­
tekstil ithali de yasaklanmıştır.
-47-
Alkollü içkilerin ithali tamamen devlet tekelindedir. Bu
ithalat, State Alcohol Monopoly tarafından gerçekleştirilir.
İnsan tüketimi için gerekli hububat ithali de genellikle State
Granary adı verilen kuruluşça gerçekleştirilmektedir.
D- Tarife Sistemi
Malların sınıflandırılmasında, Brüksel N omenklatürü
(Customs Cooperation Council-CCCN) sistemi uygulanmaktadır. En çok gözetilen uluslar anlaşmasını onaylayan tüm
ülkelere karşı gümrük vergileri genelleştirilmiştir.
1984 yılından itibaren EFTA, AET ve SSCB'den ve diğer
COMECON ülkelerinden ithal edilen Sanayi malları gümrük vergisinden muaftır. Ayrıca Finlandiya tüm gelişmek­
te olan ülkelere ve Çin Halk Cumhuriyeti'nden yaptığı
ithalatın% 50'sine GenelPreferanslar Sistemini (Preferential Tariff Treatment) uygulamaktadır.
Fin Gümrük Mevzuatında uygulanan vergi ve resimler
aşağıdaki gibidir.
-Muamele vergisi:
Ticarete konu olan, ihraç ve ithal edilen her türlü maldan alınan bir vergidir.
- İ thal Malları Denge V ergisi (Equalization Tax):
Katma değerin vergi kapsamına alınamamasım telafi
etmek ve ithal malların dahilde üretilen mallar karşısında
vergi eşitliğini dengelemek amacıyla 1971 yılından bu yana uygulanan bir vergidir.
-48-
- Tüketim V ergisi:
Tütün, alkollü içkiler, bazı gıda maddeleri, şeker, benzin, küspe, gübre, enerji vs. gibi belirlenmiş maddelerden
alınan vergidir.
- Gümrük V ergisi:
İthalattan ve ihracattan alınan vergidir.
-Bazı tarım ürünlerinin ithalatından (et, süt, hububat
vs) gümrük vergisi yerine veya gümrük vergisiyle birlikte
alınan ve şartlara göre düşürülüp yükseltilen resimlerdir.
Finlandiya' da, imal edilmeyen makinaların bu ülkeye
lehine bir uygulama getirilmiştir. Sözkonusu makinanın Finlandiya' da imal edilmemesi halinde
yetkililere bu malın gümrüğünü indirme yada tamamen kaldırma izni verilmiştir. Bu durumda İthalatçı, malın ülkede
imal edilmediğini ispatlamak zorundadır.
girişinde, ihracatçı
E- İhracat
İhracatta, maddenin özelliği ve malın gideceği ülke ile
olan ticaret anlaşmalarına göre, bazı düzenlemelere gidilEkonominin tamamen dış ticarete bağlı olması nedeniyle alınan bütün tedbirler ihracatı geiştirmeye yönelik
bulunmakta ve ihracatı olumsuz yönde etkileyecek faktörlerin asgariye indirilmesine çalışılmaktadır. Yapılan düzenlemeler aşı:ı.ğıdaki gibidir: .
miştir.
-49-
1 - İlıracı Lisansa Tabi Mallar
Radyoaktif ve patlayıcı maddeler ile demir kırıntıları­
gemiler, nakil araçları ve odun ihracatı ile kliring esasına dayanan ikili ticaret anlaşması bulunan ülkelere
yapılan ihracat lisansa tabi tutulmaktadır.
nın,
2 - İlıracı Tescile Tabi Mallar
Tescil uygulaması ile tarım ürünlerinin ihracatını kontrol amacı güdülmektedir. Gümrük Tarife Cetvelinin
l-24,'ncü maddelerine giren ürünleri kapsamına almaktadır.
Kontrol tamamen miktar yönünden yapılmakta, eğer bir
maddenin ihracatı içeride sıkıntı yaratacak miktara ulaş­
makta ise o madde, ihracı lisansa tabi mallar listesine alın­
makta ve gerektiğinde lisans vermemek suretiyle ihracat
durdurulabilmektedir.
3 - İlıracı Beyana Tabi Mallar
Lisans ve tescile tabi olmayan bütün malların ihracatında gümrük idarelerine verilen altınüsha beyanname dı­
şında ihracatın tamamlanması için başka bir işlem
gerekmemektedir.
II- TEŞVİK MEVZUATI
Finlandiya'da iş yapan yabancılar tamamen yerli müuygulanan muamelelere tabidir. Bu nedenle yerli müteşebbislere tanınan haklardan teşvik mevzuatında
olmak üzere tüm yabancı müteşebbislerde yararlanmaktadır. Ancak bunların dışında yabancılara hiç bir ayrıcalık tateşebbislere
nınmamaktadır.
-50A- Bölgesel
Teşvikler
Bazı bölgeler, hükümet tarafından "kalkınmada öncelikli bölgeler" kapsamına alınmıştır. Bu bölgelerde kurulmakta olan şirketlerin finansmanı için birtakım teşvikler
getirilmiştir. Bu şirketlere sağlanan avantajlar arasında Sanayi ve Ticaret Bakanlığı'nın teşvikleri, Bölgesel Kalkın­
ma Fonu'nun (KERA) verdiği borçlar, ulaştırma
sübvansiyonları ve vergi muafiyeti sayılabilir.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca Sa~lanan Teşvikler:
Bu Bakanlık, karlılığının devam edeceğine inanılan müproje aşamasında, işletme kapasitesinin arttı­
rılması ve sabit değerlerin tedarik yada yenilenmesi
durumlarında yardım tahsis edebilmektedir.
teşebbislere
Sağlanan
-
mali
yardımların şekli aşağıdaki
gibidir:
Yatırım Yardımı
Bakanlığın karşılıksız
olarak yaptığı para yardımları­
Bu yardım türü, gerekli sabit değerlerin satın alımın­
da yada değişiklik ve yatırımın genişletilmesi durumlarında
tahsis edilmektedir. Yatırımın miktarı sözkonusu bölgeye
göre değişmektedir. Ancak miktar, onaylanan toplam maliyetin% 40'ını geçmemektedir.
dır.
- İşe Başlama Sübvansiyonu
Bu yardım, bölge içinde üretim faaliyetine yeni başla­
yacak olan müteşebbislere sağlanmaktadır. Ayrıca, şirke­
tin genişletilmesiyle artan emek maliyetlerinin karşılanması
için teşebbüsün bulunduğu bölgeye göre 2-3 yıl boyunca yardım sağlanabilmektedir.
-51UlaŞtirma Sübvansiyonu
Bu bölge içinden ürün nakledecek olan şirketlere, devlet tarafından ulaştırma sübvansiyonu verilmektedir. Bu
sübvansiyon belirli satışa hazır malların yurtiçi nakillerinde sözkonusu olmaktadır.
B - Bölgesel
Kalkınma
Fonu (KERA)
1971 yılında kurulan bu Fon, hisselerinin çoğunluğu Devletin elinde bulunan bir limited şirkettir. Fonun fonksiyonları arasında Bölgesel Kalkınma Politikasını teşvik etmek
ve bu bölgelerde kurulacak olan teşebbüslere zemin hazır­
lamak gibi faaliyetler bulunmaktadır.
Fon, hem sabit değerlerdeki yatırımlar için, hem de müfaaliyetinin devamını sağlayacak işletme sermayesinin tahsisi için borç vermektedir. Ayrıca şirketler,
kalkınma projelerinin finansmanı için KERA'ya başvura­
bilmektedir ler.
teşebbisin
C -
Diğer Teşvikler
1 - İhracatın Teşviki
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, ihraç ürünlerinin pazarlanpazar araştırmaları, yurtdışı satış
organizasyonlarının oluşturulması ve ihracat broşürleri çı­
masını teşvik amacıyla
karılması konularında yardımlarda bulunmaktadır. Ayrı­
ca, yurtdışında yapılan ticari fuarlara katılmak isteyenlere
de bu yardımlardan faydalanma imkanı tanınmaktadır.
-52-
2- Ürünlerin Geliştirilmesi
Devlet, yeni ürünlerin ve üretim metodlarının gelişti­
rilmesinde, teknik know-howların yaygınlaştırılmasında destek olmakta ve- bu konularla ilgili girişimler için kredi
vermektedir. Bu destek, öncelikli olarak uluslararası piyasalarda rekabet edebilecek yeni ürünlerin geliştirilmesin­
de sağlanmaktadır.
Devlet ayrıca, araştırma enstitülerinde, üniversitelerde ve belirli kooperatif araştırma enstitülerinde iş hayatın­
da faydalı olacak sınai uygulamaları geliştirmek amacıyla
yapılan araştırma projelerini de finanse etmektedir.
III - YABANCI SERMAYE
Finlandiya Merkez Bankası, yabancı sermayenin kar
transferine yada yatırımlardaki sermaye payının anayurda dönmesine hiç bir kısıtlama getirmemiştir. Ancak transferin gerçekleşmesi amacına uygun olarak izin alınması
gerekmektedir. Diğer yandan Merkez Bankası, yabancı şir­
ketlerin şubelerine verilen kredi miktarı ve koşullarıyla, bu
iç krediler için yurtdışından istenen teminat miktarını belider.
Yabancılar,
Helsinki Borsasından, yetkili bir banka ara·
yada konvertibl hesap açarak hisse senedi alabilirler. Yabancıların aldığı bu hisse senetleri yetkili bir
bankanın muhafazası altına alındığında yabancıların bunları yine yetkili banka aracılığıyla satmasına ve konvertibl
cılığıyla
-53-
bir para karşılığında bu geliri kendi
izin verilir.
uu.~c.>HJ[Ç
gôtürmesine
Yabancı
bir ülkeye yapılacak doğrudan yatırımlarda Finli bir şirketin sermaye payı % 20'yi aşıyorsa Devlet konseyinin (Council of State) onayı gerekinektedir.
Bu onay genellikle orman sanayi, madencilik sektörü ve
geleneksel kollar dışmda yapılacak olan yatırımlar için
verilir. Yatırım sermayesinin doğrudan transferi için Merkez Bankasından izin alınması gerekmektedir. Söz konusu
yatırım Devlet Konseyince onaylanmış ise Merkez Bankası
tranfser yetkisini de verir.
diğer
A - Finlandiya'da Temsilcilik Açma
Temsilcilik İlişkileri 1 Ocak 1976 yılında yürürlüğe giren 389 sayılı Kanunla düzenlenmektedir. Temsilcilik sözleşmesinde taraflar kendi özel şartlarını belirlemekte
serbesttirler. Ancak bu serbestlik Fin Kanunlarıyla sınır­
landırılmıştır.
Temsilcilik sözleşmesinin sona erme tarihinden itibaren
taraflar aynı sözleşme çerçevesinde çalışmaya devam ederlerse sözleşme devam ediyor say1lır. Her iki taraftan birinin
iflası halinde sözleşme kendiliğinden sona ermiş olur. Ayrı­
ca, aşağıda belirtilen durumlarm saptanması halinde her iki
taraf da yükümlülük altına girmeden tek taraflı olarak sözleşmeyi feshedebilir.
1lıklar.
Sözleşmenin
tasdik ve kabulüne yansıyan sahtekar-
-542 -
Yazılı
bir
anlaşma yapmayı
3- Diğer tarafın
kötüye kullanma.
4-
Sözleşme
çıkarlarına
reddetme.
zarar verme yada güveni
yükümlülüklerini yerine getirmeme.
B - Özel İş Kurma
Finlandiya' da kendi adına iş yapmak isteyen bir yaban-
cı, iş izininin verilmesi için o bölgedeki İlk idaresine (laa-
ninhallitus) başvuruda bulunur. Genellikle bu izin yalnızca
Finlandiya' da oturan yabancılara verilmektedir.
İzin başvurusunda, yapılmak istenen iş açık ve tam olarak belirtilmelidir. Başvuran kişi hakkında özel bilgileri içeren ve resmi bir makamdan alınmış bir belgeyle birlikte,
kişinin vasilik altında olmadığı ve temyiz kudretine sahip
olduğunu gösteren mahkeme raporu gerekmektedir. Bunlara ek olarak, devlet yada yerel idare birimine ait 3 yıllık
vergi ve diğer kamu harçlarının ödendiğinin tevsiki gerekmektedir. Bu amaçla vergi dairesinden alınmış ve vergilerin toplam tutarını gösteren bir rapor istenmektedir. ·
Yürüteceği iş
için izin
almış
olan yabancınin
ayrıca
ça-
lışma izni alması gerekmez. İş kurma izni verildikten son-
ra Ticaret Siciline tebligat
yapılır.
-55C -
Şube
Açma,
Bu konuda Merkez Bankası'nın izni gerekmemektedir.
Yabancı: bir şirket Finlandiya'da şube açmak istediğinde İl
İdaresinden iş kurma izni almalıdır: İş kurma izni için yukarıda açıklanan gerekli evrakların yanısıra şube açmak isteyen şirketten, kendi ülkesinde tescil edilmiş olduğuna dair
belgelerde istenir. Yine 3 yıllık bir süre için her türlü vergi
ve kamu harçlarının ödendiğinin tevsiki gerekmektedir.
İş kurma izni alındıktan sonra, Ticaret Siciline şubenin
açılmasına ilişkin
beyande
bulunulmalıdır.
Ayrıca, yabancı şahıs yada yabancı şirketin şubesinin
Finlandiya'da mukimbir Finliyi, kendi yokluğunda işler iyürütecek kişi olarak göstermesi gerekmektedir.
·.;
~·
ı
t(
·D --;-:- Sermaye Transferleri
Finyandiya'da ve Finlandiya dışında oturan kişiler araFin Döviz Mevzuatı düzenlemektedir.
Finlandiya'da tescil edilmiş bir şirketin mülkiyetine bakıl­
maksızın daimi ikamet yeri yeri bu ülke sayılmaktadü- .. Bu
nedenle yabancı mülkiyetindeki şirketlere de yerli şirket­
lere uygulahan mevzuat uygulanmaktadır.
sındaki anlaşmaları
Merkez Bankası, Finlandiya'da oturan bir kişiye, ülke
bir kişinin yatırım sermayesi yollamasma izin verebilir. Böylece; pratikte, Merkez Bankası yabancı yatırım­
cının doğrudan kendisine değil, onun Finlandiya'daki
temsilcisine izin vermiş olur.
dışından
-56-
Merkez
Bankasının
-karların
iznine tabi
diğer
durumlar:
transferi,
-yatırımdan
vazgeçilmesi halinde sermayenin yurt dı­
şına çıkarılması,
- yardım (sübvansiyon) mahiyetindeki
lepleri,
şirket
- bir iç borca teminat olarak yurtdışından
kefaletlerdir.
Merkez
Bankası, karların yurtdışına
kredi ta-
sağlanacak
transferine ve ya-
tırımı sermayesi net payımn ülkeye dönmesine kısıtlama g~­
tirmemiştir.
Ancak konunun takibi amacıyla izin şartı
Bununla beraber, Merkez Bankası şirketlere
verilen sübvansiyon miktarları ve şartlarıyla, iç borç teminatı olarak yurtdışından sağlanacak kefalet miktarlarını­
da belirler.
getirilmiştir.
ÜÇÜNCÜ KlSlM
ZİY ARETÇİLER İÇİN YARARLI BİLGİLER
-59-
I - ÜLKEYE GİRİŞ
A- Vize
Türk
vatandaşlarına
vize
uygulanmaktadır.
Vize süresi en çok 3 ay olup, isteğe göre 1 yada daha fazla giriş için kullanılabilir. Vize muamelelerinde ücret talep
edilmernekte ve vize formunun daldurularak 3 adet vesikalık fotoğrafla birlikte verilmesi yeterli olmaktadır.
B -
Sağlık Koşulları
Kamu Sağlık Standartları son derece geliştirilmiş bir seviyeye ulaşmıştır. Tıbbi faaliyetler oldukça yoğundur. Ülkeye giren ziyaretçilerden hiç bir aşı belgesi istenilmemektedir.
C - Gümrük
Koşulları
Gümrük mevzuatı, ülkeye giren ziyaretçilerin 1 şişe şa­
rap, 200 adet sigara, 250 gr. tütün 25 kg. gıda maddesi, 2
litre birayı beraberlerinde gümrüksüz olarak ülkeye sakmalarına izin verir.
18 yaşından küçükler alkol, 18 yaşından küçükler beraberlerinde tütün sokamazlar.
-60-
D - Para Birimi
Para birimi Fin Markkasıdır. 1973 yılından beri serbestçe dalgalanmaktadır. 1985 yılı itibariyle 1 ABD Doları 6.20
Fin Markkası idi. Banknotlar 10, 50, 100, 500, 1000 Markkalık ki.ipürlerdir. Tedavüldeki madeni paralar ise 1 ve 5
markkadır.
Ülkeye getirilecek döviz bir sınırlamaya tabi değildir.
Ziyaretçiler getirdikleri miktarda dövizle Fmk'smı ülkeden
çıkarmakta serbesttirler. Fin vatandaşları ülkeden en fazla 10.000 Fmk çıkarabilirler.
E - Ülkeye Ulaşım
İstanbul'dan Helsinki'ye Finnair ile gidilebilir. Bunun
yanısıra, Türk Hava Yolları, Avusturya Hava Yollan ve İs­
kandinav Hava Yollarıyla aldarınalı olarak ulaşım mümkündür. Havayolu ile Vantaa Havaalanı'na gelinir. Buradan
yaklaşık 16 Km. olan Helsinki'ye taksiler çalışmaktadır.
Çok sayıda feribot İskandinav ve Alman limanlanndan
Helsinki, Turku ve Vaarso'ya haftalık seferler yapmaktadır. Ayrıca New York, Londra, Paris, Amsterdam, Brüksel,
Zürih, Frankfurt, Hamburg ve tüm İskandinav başkentle­
rinden Helsinki'ye günlük uçuşlar yapılmaktadır.
-61-
II - ÜLKEDE İKAMET
A-,- Oteller
Otd rezervasyonlarının ülkeye gitmeden önce yaptırıl­
tavsiye edilir. Ancak ülkeye gidildikten sonra Helsinki'de bulunan Hotel Booking Office'den (Otel Rezervasyon
Bürosu) yararlamlarak da otel rezervasyonu yaptırılabilir.
ması
Bu büronun adresi:
Hotel Booking Office
3 Railway Station Square
Tel: 171 133
Bu büronun
çalışma
gün ve saatleri
aşağıdaki
gibidir.
-Eylül- Mayıs aylarında Pazartesi- Cuma günleri
saat 09.00 - 18.00 arası.
-Haziran- Ağustos aylarmdaPazartesi-Cuma günleri saat 09.00 - 21.00 arası.
Cumartesi : Saat 09.00 - 19.00 arası
Pazar
: 12.00 - 19.00 arası.
Ücretin içine % 15 oda servis ücreti dahildir. Resepsiyon memuru bahşiş talep etmez ancak oda servisi için gelen görevliye 10 markka civarında bahşiş verilebilir. Birinci
-62sınıf otellerde
oda ücretleri 84 - 85 dolardan başlamaktadır.
Turistik tarifeli otellerde ise 35 dolardan başlamaktadır. (double). Restarant ve barlarda da servis ücreti faturaya dahildir. (% 14-15) Belli başlı oteller ve adresleri şöyledir:
Helsinki: Hallituskatu 12 (telex : 12 - 1022)
Hesperia: Mannerheimintie 50.00260. Telex: 12 - 2117
Inter - Continental: Mannerheimintie 46 - 48, 00260
Telex: 12 - 2159
Kalastajatorppa: Kalastajatorpant 1,00330
Telex: 12 - 1571
Marski, Mannerheimintie 10, SF-00100 Telex: 12 - 240
Palace Hotel: Etalaranto 10,000130 Telex: 12 - 1570
Vaakuna: Asemo- Aukio 2,00100 Telex: 12- 1381
B - İş Görüşmeleri
Finlandiya'da genelde etikete önem verilmemektedir. Bu
nedenle işadamlarının katı kuralları yoktur. Kartvizit kullanımı yaygındır. İş adamlarının, ziyaretçilerini saunaya davet etmeleri alışılmış bir adettir. Öğle yemeklerinde iş
görüşmeleri yapmak mümkündür. (12.00 - 14.00 arası)
İş görüşmeleri için en uygun dönem Eylül, Ekim, Kasım aylarıyla
Mart, Nisan, Mayıs aylarıdır. En çok tatil yapılan Haziran- Ağustos ayları arasında randevu alınması
tavsiye edilmez. Özellikle Cuma - Pazar günleri için randevu almak mümkün olmayabilir. Ayrıca Noel öncesi ve sonrası haftalar la, Paskalya Y ortusundan önceki haftalarda
tatil nedeniyle iş görüşmesi yapmak oldukça güçtür.
-63C- Giyim
Finlı;mdiya'mn iklimi gözönünde bulundurulursa, ziyaretçilerin giyim bakımından hazırlıklı gitmeleri tavsiye edilir. Uzun ve sert geçen kış nedeniyle ziyaretçilerin l Ekim
ve Mayıs ayları arasında kalın bir palto ve şapka, Haziran
ve Ağustos ayları arasında ise sürekli yağmurlar nedeniyle
bir yağmurluk bulundurmaları faydalı olacaktır.
B - Şehir İçi Ulaşım
Ülke içinde birçok şehirde sürekli taksi, otobüs ve tranvay servisi hizmet vermektedir. Uzun mesafeli tren ve otobüs taşımacılığı ve yeterli düzeye ulaştırılmış karayolu ağı
ile ulaşım oldukça gelişmiştir.
Taksiler gece 23.00 dan sonra, tatillerde vePazar günleri normal taksimetre ücretinin üstüne ekstra ücret talep
etmektedirler. (10 - 12 Fmk) Ayrıca bahşiş vermek gerekmemektedir.
E -
Haberleşme
Uluslararası telefon haberleşmesinde Finlandiya'nın kodu 358'dir. Türkiye örneğinde 9/9358- olmaktadır. Başkent
Helsinki'nin kodu ise O'dır. Mevcut telefon ağı son derece
yaygınlaştırılmış olup 1982 sonu itibariyle 2.654.652 telefon kullanıldığı saptanmıştır.
-64-
F -
Çalışma
Saatleri
Haftada 5 gün- 40 saat çalışma sistemi 1971'de uygulanmaya başlanmıştır. Özel bürolardaki çalışma saatleri değişebilmektedir. Ancak genellikle çalışma saatleri aşağıdaki
gibidir:
1. Özel İşletmeler: Pazartesi- Cuma günlerinde 08.00
16.30 arasıdır. Bazı işletmeler bu saatleri yazın uygular. Eylül - Mayıs aylarında 08.00 - 16.15 arasmda çalışırlar.
<
2. Bankalar: Pazartesi- Cuma günlerinde 09.15- 16.15
arasıdır.
3. Kamu Kmuluşları: Pazartesi- Cuma günlerinde 09.00
- 17.00 arasıdır. Kışın Pazartesi günlerinde 09.00- 18.00 arası
çalışır lar.
4. Postaneler: Pazartesi - Cuma günlerinde 09. - 17.00
arasıdır. Kışın Pazartesi günlerinde 09.00- 18.00 arası çalışırlar.
Hafta sonu tatili Cumartesi ve
Pazar'dır.
Helsinki Demiryolu İstasyon un' da Pazartesi - Cumartesi gi..inlerinde saat 08.30- 20.00 arası, Pazar günlerinde ise
saat 12,30- 19.00 arası döviz değiştirilebilir. Ayrıca hergün
07.00 - 23.00 arası Vantaa Havaalınında da döviz değiştir­
mek mümkündür.
-65 ·-
G - Resmi Tatil ve Bayramlar
1987 ve 1988 yıllarındaki resmi tatil günleri
gibidir:
1987
Yeni Yıl Tatili
Epiphany (Dini Bayram)
Good Friday (İyi Cuma)
Easter ( Paskaly a Y ortusu)
May Day Eve and Day
Ascension Day
Whitsun
Midsummer Eve and Day
Bütün Azizler Y ortusu
Bağımsızlık Günü
Noel
1 Ocak
10 Ocak
17 Nisan
19-20 Nisan
30 Nisan - 1 Mayıs
23 Mayıs
6-7 Haziran
19 - 20 Haziran
31 Ekim
6 Aralık
24-25-26 Aralık
aşağıdaki
1988
1 Ocak
9 Ocak
1 Nisan
3-4 Nisan
30 Nisan- 1 Mayıs
7 Mayıs
21-22 Haziran
24-25 Haziran
5
Kasım
6
Aralık
24-25-26
Aralık
H - Yerel Zaman
Finlandiya, Greenwich Saat Ayanndan 2 saat ileridir.
Türkiye ile saat farkı yoktur.
I - Elektrik, Su
Elektrik akımı 220 volttur. Sanayide kullanılan elektrik 380 volttur. Su temiz ve mikropsuz olup, çeşme suyu
rahatlıkla içilebilir niteliktedir. Elektrik su ve havagazı hizmetlerini her ilin kendi Belediye'si sağlamaktadır.
-66İ- Basın
Finlandiya'da mevcut 89 adet günlük gazetenin toplam
tirajı2.6 milyondur. Ülkede yetişen nüfusun% 93'ünün gaokuduğu tahmin edilmektedir. Reklam gelirleri bu yayınların toplam gelirinin% 73'ünü oluşturmaktadır.
zete
En çok okunan günlük gazete Helsingin Sanomat'tır, Diönemli gazeteler sırasıyla Aamulehti Sanomat, Maasseudun Tulevaisuus, Ilta - Sanomat'tır. Ayrıca, .60.650
· okuyucusu olan ve ticare haberleri içeren günlük Kauppalehti gazetesi çıkmaktadır. Bu gazetenin yayıncısı Powers
Int, Ine ... olup adresi aşağıda belirtilmiştir.
ğer
-,.551 .Fifth Ave., N.Y., N.Y 10017
Periodik olarak
Helsingin
çıkan yaklaşık
Sanomat'ın
1000
yayın vardır.
adresi:
-Dow Jones International Marketing Services,
22 Cartland St. N.Y .. N.Y. 10007
Periyodik yayınlarda reklam vermek isteyenlerin
adreslerden bilgi edinmeleri mümkündür.
ğıdaki
- Finnish Newspaper Publisher's Association,
Kalevankatu 4, 00100 Helsinki 10
- Association of :ı;'innish Advertisers,
Mechelininkatu 21 A, 00100 Helsinki 10
~ Finnish As~ociation of Advertising Agenciers, .
J>.Roobertinkatu 13B, 00130 Helsinki 13
aşa­
-67-
J - Reklam
Acentaları:
Fin·reklam acentalarının birçoğu Association ofFinnish
Advertisers yada Finnish Association of Advertising Agencies kuruluşlarına bağlıdır. Bu acentalar araştırma, basım,
halkla ilişkiler ve üretim gibi bir çok konuda yoğun hizmetler sunmaktadır.
Gıda
da
maddeleri ve eczacılığa ait maddelerin
düzenlemeler getirilmiştir.
reklamın­
detaylı
Tütün, belirli ilaçlar ve alkollü içeceklerin televizyonda
izin verilmeyebilir. Ticari ve yabancı basında alkollü içkilerin teşviki yasaklanmıştır. Bu düzenlemelerle ilgili bilgiler aşağıdaki adresten edinile bilir:
reklamına
- State Ministry for Social and Health Affairs
Sneel - maninkatu 4 - 6, 00170 Helsinki 17
III - FUARLAR
Finnish Fair Corporation (Fin Fuar İşletmesi) programı­
na göre 1987 yılında yapılacak olan fuarlar aşağıda gösterilmiştir.
-
Fin Moda Fuarı: Ocak sonu Ağustos sonu
Fin Çizme ve Ayakkabı Fuarı: Şubat sonu Ekim Başı
Helsinki Uluslararası Bot Showu: Şubat
Helsinki Uluslararası Bahar Fuarı 33: Mart
-68-
- Habitare -Mobilya ve Iç Dekorasyon: Eylül
- Fin Tec - Helsinki Uluslararası Teknik Fuarı Makina
gereçleri : Eylül
-Spor Malzemeleri Müşteri Günleri: Mart Sonu
Ekim Sonu
Daha detaylı bilgi almak isteyenlerin başvurabilecekle­
ri adres aşağıda verilmiştir.
- The Finnish Fair Corporation
P.O.Box 21
SF - 00521 Halsinki 52
Tel: 431 31 Telex: 124500 prod sf
IV - FAYDALI ADRESLER
- T.C. Helsinki
Büyükelçiliği
Ekonomi ve Ticaret Mü-
şavirliği
Runebergunkatu 4/A15 Helsinki 26 FİNLAND
Tel: 444410 - 448811
- Helsinki Ticaret Odası
Helsingin Kauppakamari
Kalevankatu 12, SF - 00100 Helsinki 10
Tel: 644601
- Merkezi Ticaret Odası
Keskuskauppakamari
Fabianinkatu 14 A, SF - 00100 Helsinki 10
Tel: 650133
-69- Fin Dış Ticaret Acentaları Federasyonu
Ulkomaankaupan Agenttiliitto ry
Mannerheimintie 42 A
SF - 00260 Helsinki 26
Tel: 446768
- Fin Dış Ticaret Birliği
(Suomen Ulkomaankauppaliitto ry)
P.O. Box 908 SF - 00101 Helsinki 10
Tel: 69591 Telex: 121696 trade sf.
- Board of Customs (Gümrük Kurulu)
(Tullihallitus)
Erottajankatu 2 SF Helsinki 12
Tel: 6141
Telex: 121559 tuhl sf
- lmport and Export Permits
(Lisenssivirasto)
Hakaniemenkatu 2 SF - 00530 Helsinki 53
Tel: 7061
- Ticaret ve Sanayi Bakanlığı
(Kauppa- Ja Teollisuusministeriö)
Aleksanterinkatu 10 E
SF - 00170 Helsinki 17
Tel: 1061
- Helsinki Turist Enformasyon Bürosu
(Helsingin Kaupungin Matkailutoimisto)
Pohjoisesplanadi 19
SF - 00100 Helsinki 10
Tel: 169 3757
-70BİBLİYOGRAFYA
-The Economist Intelligence Unit, Country Profile, Finland, 1986 - 87 ve 1987 - 88
- The Economist Intelligence U nit, Country Report Vol.2
ve 3.1986.
- Economic Survey, 1986 Finland.
Ministry of Finance Economics Department.
-OECD Economic Surveys Finland 1985- 1986
- National Budget for 1986 - 87
Ministry of Finance Economics Department.
- Helsinki Ekonomi ve Ticaret Müşavirliği
Finlandiya Raporu, 1985.
- Exporters's Gulde to the Finnish Market, 1984
Infırmation manual for the exporters of developing countries
- Exporter's Encyclopedia 1986 - 87
Dun's Marketing Services. (a:502 - 510)
- Finland as a frading Partner. Helsinki 1983
-Dünya Gazetesi 29 Kasım 1985 Finlandiya Etüdü
- International Monetary Fund Annual Report. 1985
Exchange Arrangements and Exchange Restrictions.
(8:201 - 205)
- Establishing a Business in Finland, 1980
- Setting Up In Finland, 1981
Ministry of Trade and Industry.
Commission for Foreign Investment.
- FAO Production Y earbook 1985 Vol.39
EKLER
-73-
I-
II -
SEÇILMiŞ MALLAR iTiBARiYLEFiNLANDiYA'NIN
iTHALATI
Kaynak: UNITED NATIONS
COMMODITY TRADE STATİSTiCS
1984
Series·D.Vol. XXXIV. No. 1-5
TüRKİYE'NiN
FiNLANDlY A'Y A iHRAÇ ET11Gi MALLARlN G.T.i.P.'LARI iTiBARİYLE LiSTESi
Kaynak: DiE YILLIK iHRACAT iSTATISTiKLERİ
III - FiN MARKKA'SININ 1980 - 1986 YILLARI ARASINDA DOLAR CiNSiNDEN DEGERi
(IMF'nın Fin İstatistiklerine göre)
-75l-
SEÇiLMiŞ
Toplam
,_
-
MALLAR iTiBARiYLEFiNLANDiYA'NIN iTHALA Tl
: 12.442.406.000
İthalat
Gıda
ve canlı hayvan
Sebze ve Meyve
Meyve, sert kabuklu meyve (kuru-yaş)
Kahve, çay, kakao, baharat
Hammaddeler- ( yakıtlar hariç)
Mantar ve ağaç
Kağıt hamuru, ağaç kırpıntısı
Ham gübreler, mineraller
Diğer mineraller
Demir içeren metaller
Ana metaller
Bakır:
Nikel :
Çinko:
Mineral yakıtlar
Kömür, kok, briket
Kömür, linyit, k.tozu
Diğer kömürler
Briket, kok, yan kok
Petrol ve p.ürünleri
Rafine petrol ürünleri
Gaz yağı ( Sovyetlerden)
Fuel oil (
)
Kimyasallar
Organik kimyasallar
Inorganik "
Plastik maddeler
Polimerizasyon
Kauçuk mamuller
- Kağıt, ınukavva
- Tekstil ipliği. ve dokumalar
- Tekstil ipliği
- Pamukin dokumalar - örgü
- Metal içermeyen mineraller
- Demir - çelik
-Pik demir
Bin Dolar
Türkiyenin Payı
671.617
2.737
197.772
2.298
123.997
1.809
269.876
1.809
828.520
4.757
235.152
194.289
ı 27.029
2.552
88.397
2.552
190.735
131.208
40.178
32.921
51.293
3.107.866
250.250
139.911
134.776
110.339
2.668.697
669.358
310.364
293.722
l.l86.770
379
182.687
166.587
379
370.497
243.339
ı 08.569.
72.478
452.858
113.794
81.958
ı 50.385
223
384.723
60.934
-76- Demir içermeyen metaller
Aliminyum :
Aliminyum - işlenmiş :
Nikel - işlenmeıniş alaşım : ·
Bakır:
Bakır - alaşım - işlenmiş
- Eneıji üretim teçJıizatı
-Traktör
- Metal - işleme makinaları
- Büro makinaları, teçhizatı
- Otomatik veri- işlem teçh.
- Telekominikasyon ve ses cihazıarı
- Elektrikli makinalar.
- Transistörler, supaplar
- Taşıt araçlan
- Yolcu motorlu araçları (otobüsler hariç)
- Tırlar, kamyonlar
- Motorlu araçlar parça ve aksesuarı
- Diğer ulaşım teçhizatı
- Giyim ve aksesuar
- Ölçü ve kontrol aletleri
- Fotoğrafçılık teçhizatı ve optik aletler
198.403
101.655
70.279
21.998
55.124
33.546
243.272
99.300
97.274
398.415
255.657
280.912
568.062
129.556
819.618
375.521
165.071
208.099
201.266
208.768
130.665
139.176
l l - TORKIYE'NIN FINLANDIYA'YA IHRAÇ ETilGI MALLARlN
G.T.I.P.'LARIITIBARIYLE LISTESI
G.T.I.P.
BIRIM
SONGERLER- H·\ZIRLAI"MIŞ
.OOMA TES - TAZE
07.0I.Jı
07.01.37 KARNlBAHAR- TAZE
07.01.38 PATLICAN- TAZE
07.0S.IO NOHUT- KURU (KABUKLARI AYlKLANMlŞ)
07.05.51 MERCIMEK (YEŞIL)- KURU (KABUKLARI
TON
TON
TON
TON
TON
OS.I3.20
AYlKLANMIŞ
08.02.1 ı
08.02.12
08.02.21
08.02.30
08.02.40
08.03.12
08.03.13
08.03.14
08.03. ıs
08.04. lO
08.04.31
08.04.39
08.05.16
08.06.10
08.06.20
08.06.30
08.07.10
08.07.90
PORTAKAL WASHINGTON (NA VELI
PORTAKAL- YAfA iŞAMUTI)
MANDALINA- SATSUMA
LIMON
ALTINTOP iGRAPE fRUIT)
INCIR-KURU-EKSTRA (IŞLENMIŞ)
INCIR-KURU-BIRINCI SINif
INCIR-KURU-IKINCI SINif
INCIR-KURU-NA TU REL
OZOM-TAZE
OZOM-KURU-ÇEKlRDEKSlZ (Normal
Standart)
üZüM-KURU-ÇEKIRDEKSIZ !Diğer)
KESTAN E-KABUKLU
ELMA-TAZE
ARMUT-TAZE
AYVA-TAZE
ŞEFULI- TAZE
SERT ÇEKIRDEKLI TAZE MEYVALAR
(Oiğor)
08.12.20
08.1 ı. so
ll .02.1 ı
13.03.20
13.03.90
1~.07.12
16.05.10
KAYISI-KURUTULMUŞ
VIŞNE-KURUTULMUŞ
IRMIK iBUCDAYDANl
!\!EYAN KÖKÜ HOLASASI
NI:UA fllJS.-\RI:LER !Diger)
7EYTIN YA(;(
KABUKLU HAYVAN KONSERVE
~
Hav3 ahnayan kapi
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
!ON
TON
TON
MIKTAR
IOOODL
MIKTAR
1000 Ol
-
MIKTAR
1000 Ol
ı4
4
4
8
J
ı
80
44
ıs6
36
32
13
77
19
34
104
31
s
30
93
79
32
68
sı
47
3ı
21
46
37
8
83
41
32
4
322
390
299
358
484
119
365
76
575
102
438
82
110
40
20
6
28
50
12
so
41
19
88
22
ı2
ıs
ı
ı
2
IS3
J
ı. soo
72
303
3
3S9
228
ı
2
1
27
ıs
109
411
1
ı
ı
ss
335
1.76S
358
54
167
56
36
ı
18
22
ss
58
ısı
12
-1
-1
20.02.11
20.05. lO
20.05.90
20.06.29
21.04.00
22.05.10
24.01.ll
24.01.12
24.01.13
25.13.90
2s.1S.ll
25.30.30
25.30.90
27.ı8.10
28. ı2.20
28.46.1 ı
29.36.00
37.02.22
39.07.39
40.09.20
42.02. ı o
42.02.30
42.03.11
42.03.19
43.03.00
44.27.00
44.28.00
48.14.00
53.05.30
55.03.00
55.04.00
55.05.21
DOMATES SALÇASI
1Hava almayan kap) - Asitsiz
INCIR EZMESI
REÇELLER-MARMELATLAR-PELTELER
MEYVA KONSERYELERI-ASITSIZ (Diğer)
SALÇALAR LEZZET VERICI MADDELER
ŞARAP-UZüMDEN (ACI)
YAP RAK TUTUN - AMERIKAN GRA T (EGE)
YAPRAK TUTUN-B.GRAT (EGE)
YAPRAK TUTUN-KAPA (EGE)
TABII AŞINDIRICILAR (Diğer)
ONIKS MERMER
PANDERMIT VE KOLOMANIT
(KALSIYUM BORAT)
TABII HA.'II BORATLAR (Diğer)
PARAFIN
BORIK ASIT
SODYUM BORATLAR (OORAKS)KIMYACASAF
SOLFAMITLER
FOTOCRAF FILMLERI-RULO
VEYA ŞERIT
PLASTIKTEN MAMUL EŞYA (Diğer)
VULKANIZE KAUÇUKTAN BORUL-\R
SEYAHAT EŞY ASI (TABII DERIDEN
VE KÖSELEDEN)
SEYAHAT EŞY ASI tKACIT VE
MUKAVVADAN)
TABII DERIDEN CEKET. PALTO
VE PANTALON
TABII DERI VE KöSEl.EDEN
DIGERGIYIM EŞY ASI.
KORK MA.'IIULLERI
ACAÇTAN ÇIKRIKÇI VE KOÇU K
OniACI MAMULLERI
ACAÇTAN MAMUL DIGER EŞYA
MEKTUP KACIT VE ZARFLARI VB
INCE KILLAR- TARANMlŞ
PAMUK DÖKONTÜLERI
PA.'\! UK- TARANMlŞ
P.\.\IUK IPLIKLERI (99-500 m'ye
kadar) HASARSIZ
186
235
142
2
2
s
3
16
99
40
16
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
319
ı
3
TON
TON
TON
TON
9.600
1.7ı8
ıoo
3
7.95(}
8.100
1.268
982
ıso
80
364
ı7ı
TON
TON
192
49
7ı4
ı
-
-
-
19
25
200
32
677
299
-
ı83
ıs2
n
ı45
-
TON
-
208
358
ı2
92
170
lll
263
606
3ı7
473
ı
-
ı
20
ADET
TON
TON
ll4
26
14
9
-
ı
-
9.430
6.150
1.084
611
1.937
769
251
315
179
22
941
225
-
-
-
-
-
...:ı
00
-
ı
14
TON
ı
TON
29
6
60
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
TON
ll
20
-
-
ı
3
2
6
ı
90
23
14
93
5
95
5S.OI.l:.!
;.~01.!1
HALILAR-ORTA tYuııdeıı)
HALIL\R- TABIIIPEKTEN
5S.01.:.!2
HALIL\R-SUN'I VE SENTETIK
ELY.\FTAN
;s.oı.2o
60.04.:!0
KILIMLER tYüNDEN VEYA INCE
KILDANJ
ÖRME IÇ ÇAMAŞlRLARI (PAMUKTAN)
h0.05.20
öR:ItE GIYI!\1 EŞYASI (PA~IUKTANJ
1>0.05.90
61.02. lO
öR!IIE GIYIM EŞYASI (DIGER \IAD.)
KADlN GIYIM EŞYASI tlPEK, SUNI
SENTETIK)
61.02.20
KADlNLAR IÇIN GIYIM EŞYASI
(PAMUKTAN)
61.02.90
KADlNLAR IÇIN GIYIM
IDIGER :IIADDELER)
9
24
lO
5
5
58
s
289
28
ı
51
ı
51
ı
TON
Ml
5
ı
TON
ADET
TON
.\DET
TON
TON
824
5
5
3
ı
17
1.034
5
9
221
ADET
TON
ADET
TON
ı
5
2.026
2
18
ıs
ADET
TON
-
-
715
ll
-
12
ŞAL. EŞARP. KAŞKOL
62 02.40
h5.04.00
6X.02.00
69.10.00
69.11.10
70.05.13
\IUSLUK TAŞLARI
SOFRA EŞY ASli PORSELEN DEN)
ADI PENCERE CAMLAR1t2.6-J.4 ının
70.10.00
70.13.11
NöTR CAMD.\N $IŞ ELER
SOFRA VE MUTFAK IÇIN Ci\.:11
EŞYA-ADI CAMDAN
61.06.90
90
!112
EŞYASI
VB.
tlPEK, SUNI, SENTETIK)
ŞAL. EŞ·\RP, KM;iKOL VB.
tDICER MADDE LERDEN)
PERDELER
ÖRME ŞERITLERDEN YAP. ŞAPKALAR
YONTMA VE INŞAAT IÇIN IŞLENMIŞ
61.06.10
M2
TON
TAŞLAR
kalınlık ta)
TON
TON
TON
ADET
15
TON
TON
TON
TON
TON
TON
45
-
4
4
4
24
-
18
3
100
84
193
ı
16
65
98
-:ı
ı:.o
BIRIM
G.T.I.P.
70.ı3.ı2
70.13.29
70.14.29
SOFRA VE !ltUTFAK IÇIN CAM
EŞYA KRISTALDEN
CAMEŞYA (DIGER)-· DIGER
CAMLARDAN
AYDlNLANMA IÇIN DIGER CAM
EŞYA
71.16.90
73.oı:ıo
73.36.90
73.40.20
74.18.10
TAKLIT DIGER MUCEVHERCI EŞYASI
FERRO-KROM
EV IÇIN ELEKTRIKSIZ CIHAZLAR
(DEMIR-ÇELIK TEN)
DEMIRVEYA ÇELIKTEN DIGER EŞYA
8,\KIRDAN EV IŞLERINDE KULLANILAN
EŞYA
74.ı8.20
74, ı8.91
74, ı9.90
82,04.50
82.04.90
83,04.90
83.06.00
83.07.29
1!4.10.20
84.61.90
84.61.91
85.21.90
87,06.93
93.04. ı o
93.06.93
93.06.99
94.01.10
BAKIRDAN SAGLIGI KORUYUCUEŞYA
BAKINDAN EV VE SACLIGI KORUYUCU
EŞYA AKSAM!
BAKIRDAN DIGER EŞYA
GRESE TABANCALARI
EL ILE, PEDALLA IŞLEYEN DIGER EL
ALETLERI
KACIT VB. Y AZIHANE EŞYASI
!ADI MADENLEROENl
HEYKELCIKLER, SALON SUS EŞYASI
(ADI MADENDENl
A YOINLATMA Cl HAZ LARI - DIGER
MOTOPOMPLAR ( MAVILER IÇIN)
MUSLUKÇU VE BORUCU EŞY ASIDIGER
MUSLUKÇU EŞY ASI AKSAM!
VALFLAR, KATODIK TÜPLER,
FOTOELEKTRIK SE LU LLER
ŞAŞI AKSAM! !BINEK OTOMOBILLERINE
AIT)
AV TüFEKLER!
AV TüFEKLERININ AKSAM VE
PARÇALARI
SILAHLAR (DIGER) AKSAM VE
PARÇALARI
OTURMAYA MAHSUS MOBILYALAR
ACAÇTAN
MIKTAR
ıooo
OL
MIKTAR
-
-
TON
TON
TON
3000
3.333
TON
TON
24
ıs
TON
TON
MIKTAR
-
ıooo ıı
7
2
TON
TON
ıoooDL
ı
-
-
-
TON
TON
TON
-
-
-
TON
-
2
9
22
2
ı3
ı
3
2
4
00
o
TON
TON
TON
ADET
TON
s
27
-
TON
TON
20
-
123
-
ıo
sı
4
35
17
ı25
300
ı
18
18
6
4
31
TON
TON
ADET
TON
TON
TON
34
106
33
95
ı
48
-
16
44
ı
2
98.16.00
MANKENLER VE BENZERI VITRINLER
IÇIN CANLI TABLOLAR
TON
5.197
6.848
ÜLKE TOPLAMI
ADET
TON
M2
22
17.106
106
GENEL TOPLAM
BAŞ
2.809.264
ADET 3.575.555
TON
999
MJ
374.233
M
88.679.371
TON
11.464.924
M2
470.826
YARD262.862.284
ı
6.847
ıs
20.605
82
5.727.833
304.391
2. 781.846
173.843
5.614.732
3.280
11.841
27.404
315.542
108.305 112.296.811
5.694.970 13.644.310
5!0.239
153.840
ı 1.629 241.862.807
5.197
57
5.135
20.700
290
7.133.603
237.069 2.697.281
196.096 148.950.380
16.356
12.984
27.985
709.313
143.249 395.923.204
7.086.828 13.792.0 ı 7
168.848
509.426
10.247
7.199
64
7.199
26
7.958.051
175.456
765.364
8.188
ZL562
159.270
7.925.128
70.570
00
.....
-82-
III.
ı980 yılında ı
Dolar - 3. 73 Markka
Dolar - 4.3ı Markka
" " - 4.82 Markka
" " - 5.57 Markka
" " - 6.0ı Markka
" " · - 6.20 Markka
1986 1 Dolar - 4.95 Markka
ı98ı yılında ı
1982
1983
ı984
ı985
''
"
"
"
ı3 Ağustos