ders kitabı - Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü

DERS
KİTABI
DERS K‹TABIMIZIN TANITIMI
Sevgili Öğrenciler,
‹nsan› di¤er canl›lardan ay›ran önemli özelliklerinden biri çevresinde olup bitenleri sorgulama
yetene¤idir.
Bilim insanları, doğayı anlamaya çalışan, bunu
yaparken de diğer insanlardan daha fazla sorgulayan
kişilerdir, diyebiliriz. Onlar kendi kendilerine, “Cisimler
neden yere düşer? Soluduğumuz havada neler var?
Güneş enerjisinin kaynağı nedir? Bitkiler nasıl besin
üretir? Yıldırım neden düşer? Şimşek neden çakar?”
gibi sorular sorarlar. Bu sorulara cevap ararken birçok
teknolojik ürünün hayata geçirilmesinde yararlanılan
önemli keşifleri de ortaya koyarlar. Kitaplarınız
bu çerçevede sizlere, fen ve teknoloji okuryazarı
olmanız konusunda bir kapı aralayacaktır. Kitapta
farklı konuları incelerken değişik araç ve gereçlerden
yararlanacak, kavramları zevkli etkinliklerle verimli bir
şekilde öğreneceksiniz. Devam eden süreçte öğrenilen
bilgilerin değişik durumlara uygulanması, uyarlanması
ve günlük hayatla ilişkilendirilmesi yönünde farklı
çalışmalar da bulacaks›n›z. Bizler bu süreci daha etkili
k›lmak için kitaplar›n›z› haz›rlarken arka sayfada verilen
befl evreli ö¤renme modelini takip ettik.
Kitab›n yaz›m›nda bilimsel bilgileri do¤rudan
aktarmadan sizlerin ö¤renme faaliyetine kat›lman›z›
sa¤layacak
yaklafl›mlar›n
tercih edildi¤ini görecek¤ y
y
fl
siniz.
s niz.
si
z.
8
Ünitelere, merak uyandıracak ve öğrenece¤iniz kavramları sezdirecek tarzda soru sorma,
güncel olay anlat›m›, fliir veya hikâye gibi farkl› yaklafl›mlarla başlanmıştır. Her öğrenme döngüsünün
başlangıcında, o öğrenme döngüsünde öğrenilmesi amaçlanan kavram ya da kavramlar, “Anahtar
Kavramlar” olarak belirtilmiştir. Sonrasında ise bu kavramlara merak uyandırıcı sorularla giriş
yapılmıştır. Giriflin ard›ndan kavram›n de¤iflik özelliklerinin keşfedilmesine yönelik etkinliklere yer
verilmiştir. Etkinliklerin sonunda bulunan “Ne Oldu?” bölümündeki sorular arac›l›¤› ile sizlerin
9
dikkati kavramlara yönlendirilerek öğrendiklerinizin vurguland›¤› daha genel bilgilere ulaşman›z
amaçlanmıştır. Ayr›ca ulafl›lan bilimsel bilgiler mümkün olduğunca günlük hayattan örneklerle
desteklenerek kavramlar hakkındaki bilgilerin anlaml› hâle getirilmesi sa¤lanm›flt›r. Sonraki
etkinliklerde ise kavramla ilgili başka öğrenilmesi gerekenleri sizlerin keflfetmesi, böylece kavram
hakkındaki bilgilerinizin derinleşmesi hedeflenmifltir.
Değerlendirmenin tüm evreler boyunca
yapılabilmesi için ö¤renci çalışma kitab›na bazı
ölçme-değerlendirme etkinlikleri konulmufl ve
ders kitabında bu etkinliklere yönlendirme
yapılmıştır. Yönlendirme logolar›n›n bulundu¤u bu noktaya gelindiğinde ö¤renci çalışma
kitabına geçilerek orada verilen etkinliğin yap›lmas› sizlere yeni öğrendiklerinizi uygulama
imkânı sunacakt›r. Her ünitenin sonunda yer
verilen “Öğrendiklerimi Değerlendiriyorum”
bölümünde bütün ünite boyunca ö¤renilenlere yönelik sorular hazırlanarak yine sizlerin ilgili ünitedeki kavramları ne kadar öğrendi¤inizin
ölçülmesi amaçlanmıştır. Kitaplar›n›zda sergilenen anlay›fl ve yaklafl›mlar›n amac›n›za hizmet etmesi için sizlerin ö¤renmeye bak›fl›n›z›n
“anlatarak/dinleyerek öğrenme”den “sorgulayarak/araştırarak öğrenme”ye do¤ru kaymas› gerekir. Bu süreçte kitabınızın sizlere
yararlı olmasını diliyoruz.
Sevgili Öğrenciler,
Sizler, “fen ve teknoloji” gibi çok ilginç
bir alanın kapısından içeri girmek üzeresiniz.
Hemen hepiniz bu derste edindiğiniz bilgi
ve becerileri günlük yaşantınızda kullanacak
hatta ço¤unuzun gelecekteki mesle¤i bu ders
sayesinde flekillenecektir. Bizler kitabınızı hazırlayan yazarlar olarak, fen ve teknoloji dersine
severek ve düzenli çalışt›¤›n›z takdirde baflar›l› olaca¤›n›z› biliyor, bu derste edineceğiniz bilgi,
beceri ve farklı bakış açılarının hayatınızı daha kolay ve zevkli hâle getirmesini diliyoruz.
10
GÜVENL‹Ğ‹M‹Z ‹Ç‹N
Kitaptaki ço¤u etkinli¤i yaparken bilimsel araflt›rma
yönteminden yararlanaca¤›z. Bu yöntemle çal›flmak e¤lenÖNCE
celi olmas›n›n yan›nda sa¤l›¤›m›z aç›s›ndan belli güvenlik
GÜVENL‹K!
kurallar›na uymam›z› da gerektirir. Etkinliklerle ilgili güvenlik
önlemlerinin al›nmas›ndaki ilk aflama ne yap›ld›¤›n›n bilinmesidir. Bunun için etkinli¤i yapmaya bafllamadan önce
yönergeyi okuyal›m. Kullanaca¤›m›z araç ve gereçleri tan›yal›m. Tamam›n›n elimizin
alt›nda haz›r bulundu¤undan emin olal›m.
Afla¤›da “Güvenlik Rehberi” bafll›¤› alt›nda verilen uyar›lar› ve güvenlik iflaretlerinin
anlamlar›n› ö¤renelim. Etkinlik s›ras›nda buradaki uyar›lara ve iflaretlerin anlamlar›na
ygun hareket edelim.
uygun
GÜVENL‹K REHBER‹
yucu gözlük ve eldiven kullanın. Böyle
• Kimyasal maddelerle çalışırken koru
ayan arkadaşlarınızı uyarın.
durumlarda gözlük ve eldiven kullanm
iniz kimyasal maddelere dokunmay›n.
• Tan›mad›¤›n›z, özelliklerini bilmedi¤
ninizden yardım alın. Isıtma işleminde
• Isıtma işlemi yaparken öğretme
anıklı maddelerden yapılm›flt›r. Sıcak
kullan›lan cam malzemeler ısıya day
le dokunmayın. Çatlamış veya kırılmış
cam malzemelere soğumadan kesinlik
cam malzemeleri kullanmayın.
in kuru olmasına dikkat edin. Kablosu
• Elektrikli aletleri kullanırken elleriniz
ğinde aletin düğmesini kapatıp fişini
yıpranmış olanlar› kullanmayın. ‹şiniz bitti
prizden çekmeyi unutmayın.
leri kullanırken dikkatli olun.
• Makas gibi keskin ve sivri uçlu cisim
ra çalışma ortamınızı temiz ve düzenli
• Çalışmalarınızı tamamladıktan son
bırakmayı unutmayın.
Eldiven kullanılması gerektiğini hatırlatan uyarı işaretidir.
Gözler için tehlike olduğunu gösteren
uyarı işaretidir.
Kullanılacak cam malzemelerin kırılabileceğini gösteren uyarı işaretidir.
Kesici ve delici araçların kullanıldığı
durumlarda dikkat edilmesi gerektiğini
hatırlatan uyarı işaretidir.
ellerimizi
sırasında
Çalışmalar
mların
duru
ken
gere
yıkamamız
uyarı
latan
hatır
unu
bulunduğ
tidir.
işare
dikkatli
sırasında
Çalışmalar
uyarı
latan
hatır
ni
ktiği
gere
olunması
işaretidir.
Ateşten korunmak için önlem
alınması gerektiğini gösteren uyarı
işaretidir.
Elektrikli aletler kullanılırken dikkat
edilmesi gerektiğini gösteren uyarı
işaretidir.
mas› gerekti¤ini belirten uyar› iflaretidir.
Kimyasal maddeleri kullan›rken dikkatli olun
11
DERS K‹TABIMIZIN
Görsel ve Metin
Ünite Girişleri
Ünitelerin daha kolay fark edilmesi için de¤iflik renklerden
yararlan›lm›flt›r. Bu çerçevede 1 ve 6. üniteler için yeflil, 2.
ünite için mavi, 3, 4 ve 7. üniteler için pembe, 5. ünite için
siyah renk tercih edilmifltir. Her ünitenin ad› ve numaras› bu
renklerdeki zeminde beyaz yaz›yla verilmifltir. Ünite girifli iki
sayfadan oluflur.
1.
Ünite
Ünite girifl sayfas›ndaki foto¤raf ve metinlerle
ünitenin ilgili oldu¤u baz› kavram ve bunlar›n
günlük hayattaki uygulamalar› gösterilmeye
ve aç›klanmaya çal›fl›lm›flt›r. Ayr›ca ünitenin
s›n›rlar› içerisinde bulunan baz› olay ve kavramlar
sorgulay›c› bir yaklafl›mla ortaya konulmufltur.
Besinler ve Dengeli Beslenme
Vücudumuz Bilmecesini Çözelim
VÜCUDUMUZ
B‹LMECES‹N‹
ÇÖZEL‹M
KONULAR
1 Besinler ve Dengeli Beslenme
2 Besinlerin Sindirimi ve Boflalt›m
Bizler koşmak, yürümek ve oyun oynamak için enerjiye ihtiyaç duyarız. Aynı şekilde büyüyüp
gelişmek, solunum yapmak gibi yaşamsal faaliyetlerimizi sürdürmek için de enerjiye ihtiyaç vard›r.
3 Sa¤l›¤a Zararl› Maddeler
Bu enerjiyi nasıl ve nereden karşıladığımızı hiç düşündünüz mü?
Sizden sağlıklı bir öğün seçmeniz istense yukarıdaki foto¤raflarda yer alan yiyeceklerden
hangilerini tercih ederdiniz?
Besinlerin tazeliği, temizliği ve içerdiği katkı maddeleri sağlığımız› etkiler mi? Buna göre
besinleri alırken ve tüketirken nelere dikkat etmeliyiz?
Sağlıklı bir şekilde büyüyebilmek için alacağımız besin maddelerinin yanında spor yapmanın
da gerekli olduğunu söyleyebilir miyiz?
Yediğimiz yiyecekler doğrudan kana karışmaz. Bu yiyeceklerin yapısındaki besin
maddelerinin kana karışabilmesi için bazı organlarda değişikliğe uğraması gerekir. Bu
E. 1
s. 12
organların neler olduğunu biliyor muyuz?
E. 2
s. 13
17
16
Konular
Her ünitenin sa¤›ndaki girifl sayfas›nda,
üniteyi oluflturan konu bafll›k ve numaralar›n›n yan› s›ra konular›n içeri¤i
hakk›nda bilgi veren görseller yer almaktad›r.
12
Çalışma Kitabına Gidelim
Üniteler boyunca ders kitab›ndan çal›flma kitab›na gidece¤imiz zamanlarda
bu simge ile karfl›laflaca¤›z. Simge
üzerinde yönlendirme yap›lan çal›flma
kitab› etkinli¤inin etkinlik ve sayfa
numaras› bulunur. 1 ve 2. etkinlik
göndermeleri bütün ünitelerin ünite
girifl sayfas›nda yer al›r.
ORGAN‹ZASYON fiEMASI
Konu Ad›
Güvenlik ‹flaretleri
Hatırlatma
Kitap boyunca üniteyi oluşturan
konular›n ad ve numaralar›na yer
verilmifltir.
Etkinlik s›ras›nda güvenli¤imiz için
dikkat etmemiz gereken durumlar›
belirten uyar› iflaretleri verilmifltir.
Sağ taraftaki sayfalarda verilmiştir. Hangi
ünite ve konuda olduğumuzu hatırlatır.
Bafllamak ‹çin
Etkinlik s›ras›nda kullan›lacak
araç ve gereçler etkinlik
çerçevesi içinde verilen sar› bir
zemin üzerinde s›ralanm›flt›r.
Su Hâlden Hâle Girer
Maddenin De¤iflimi ve Tan›nmas›
1 Su, Hâlden Hâle Girer
1.
BEN SUYUM
ETK‹NL‹K:
S›v›dan Gaza, Gazdan S›v›ya
Birlikte Yapalım
Anahtar Kavramlar
• buharlaşma
• yoğuşma
• yağmur
• kar
• sis
• buz
• bulut
Denizle bafllad› benim hikâyem,
Is›y› alınca buhar olup ulaştım ta yükseklere,
So¤uyup, bulut oldum en yücede,
Mevsim kışa dönünce,
Bir kar tanesi hâlinde,
İndim yeryüzüne,
Gözeneklerden süzüle süzüle
Buldum kendimi bir derede,
Arkadaşlarımla buluşup
Vardım bir nehre,
nizlere...
Oradan aktım özgür denizlere...
Anahtar Kavramlar
Ünite renginde olan çerçeve
içinde, ünitelerin her bir konusunda ö¤renilecek temel kavramlara yer verilmifltir.
• Büyük kâsenin içerisine üçte birini dolduracak kadar sıcak su
koyalım.
• ‹ki çay kaşığı tuz ve bir çay kaşığı gıda boyasını bu sıcak suyun içine ekleyerek yavaşça karıştıralım.
• Küçük kâseyi, büyük kâsenin ortasına yerleştirelim. Eğer küçük kâse suda yüzerse büyük kâseden bir miktar suyu boşaltalım.
• Büyük kâsenin üzerini streç film ile kapatalım.
• Madenî parayı streç filmin ortasına küçük kâsenin tam üzerine
gelecek şekilde yerleştirelim.
• Meydana gelen değişiklikleri gözlemleyelim.
Bafllamak ‹çin
temiz büyük cam
kâse
temiz küçük cam
kâse
2 çay kaşığı tuz
streç film
1 çay kaşığı gıda
boyası (herhangi
bir renk)
madenî para
sıcak su
çay kaşığı
koruyucu gözlük
eldiven
Bensu BAHADIR
Kitap için yaz›lm›flt›r.
Ne Oldu?
1. MERAK ED‹YORUZ
Konunun günlük hayatla ilgili
olan bir uygulamasına veya
bağlantılı olduğu bazı yönlerin
ifade edildiği görsellere ya da
bizleri meraklandıracak bazı
olay ve durumlara yer verilmiştir.
• Büyük kâsenin içerisinde ne gibi de¤iflimler gözlemlediniz?
istenmediği
Etkinliklerde
rin tadına
sürece maddele
bakmamalıyız!
• Streç filmin madenî paranın altında kalan iç k›sm›nda ne gibi
de¤ifliklikler gözlemlediniz?
• Küçük kâsede biriken suyun rengi ve tad› nas›ld›r?
• Küçük kâsede kısa sürede, daha fazla suyu biriktirmek için
neler yap›lmal›d›r?
• Büyük kâsedeki su, streç film ve madenî para do¤ada neleri
temsil eder?
Hiç bitmeyen öyküsü okyanus, deniz, göl, akarsu gibi ortamlardan bafllayan su, yeryüzü ve
Atmosferde yükselen buhar so¤uk hava tabakas›yla karfl›laflt›¤›nda yo¤uflur. Gaz hâlindeki
atmosfer aras›nda sürekli bir yolculuk hâlindedir. Yukarıdaki şiirde suyun bu yolculuk s›ras›nda
bir madde d›flar›ya ›s› verdi¤inde s›v› hâle geçiyorsa bu olaya yo¤uflma denir. Etkinlikte de suyun
hangi süreçlerden geçtiği anlatılmaktadır. Bu süreçlerde su nasıl bir de¤iflim geçirmiştir? Suyun
yo¤uflmas›n› gözlemledik. Büyük kâsedeki s›cak sudan yükselen buharlar kâsenin üzerindeki
de¤iflimindeki bu evreleri adlandırmamız istense nasıl adlandırırız?
streç filme ve streç filmin madenî para bulunan k›sm›na çarpar. Burada yo¤uflarak
Dördüncü sınıfta maddenin hâllerini görmüştük. Bu s›n›fta ise suyun do¤ada neden
su damlac›klar›na dönüflür. Bu damlac›klar da küçük kâsenin içinde birikir.
tükenmedi¤ini ve suyun hâl de¤ifliminde ›s›n›n etkisini ö¤renece¤iz.
48
E. 3
s. 34
49
3. AÇIKLIYORUZ
2. KEŞFED‹YORUZ
Merak ettiğimiz olayları araştırabilmemiz ve bu olayların neden sonuç ilişkilerinin keşfedildiği etkinliklere yer verilmiştir. Bu etkinlikleri
yaparken düşünme becerilerinizin,
tahmin etme, hipotez kurma ve
sonuca ulaşma gibi becerilerin
gelişmesi de hedeflenmiştir.
Etkinliklerle ilgili keşfettiğiniz durumları arkadaşlarınızla paylaştıktan sonra bu
durumla ilgili bilimsel açıklamaları da kitabımızdan edinebilirsiniz. Kitabımızda
etkinliklerin hemen arkasından etkinliklerde keşfettiğiniz durumlarla ilgili açıklamalar
verilmiştir. Konuyla ilgili yeni kavramlar burada tanıtılarak bilimsel ve teknolojik
açıklamalar yapılmıştır. Etkinlik sonrasında kitabımızdaki ilgili açıklamaları da
okuyarak kafanızdaki soru işaretlerini tam anlamıyla cevaplandırabilirsiniz. Kitapta
tanımı verilen kavramlar koyulaştırılarak size kolaylık sağlanmıştır. Ancak siz küçük
bilim insanlarından beklentimiz; önce keşif yapmanız, sonra keşfiniz sırasında
edindiğiniz delillere dayanarak bilimsel açıklamalarda bulunmanızdır.
Fotoğraf çektirirken fotoğrafçının s›n›ftaki herkesi aynı kareye almak için ne
4. UZMANLAfiIYORUZ
Açıklama paragraflarının ardından,
edindiğiniz bilgileri genişletebilmeniz
amacıyla bu bilgilerin günlük hayattaki farklı durumlar ve olaylarla ilgili
kullanımına da örnekler verilmiştir.
Yeni öğrendiğiniz bilgilerin değişik
durumlardaki kullanımını görmek
bilgilerinizin daha anlaşılır ve kalıcı
hâle gelmesini sağlar. Çeşitli olaylar
arasındaki benzerlikleri fark ederek
zihninizde daha genel düşünceler
oluşturabilirsiniz.
E. 3
s. 83
yaptığına hiç dikkat ettiniz mi? Fotoğrafçı ya bizden uzaklaşarak ya da foto¤raf
makinesinin objektifiyle mesafe ayarı yaparak herkesi aynı kareye sığdırır. Bu karede
öndekilerin daha büyük görüldü¤ü fark edilir. Çevremize bakt›¤›m›z zaman da
yak›ndaki varl›klar uzaktakilerden büyük görülür. Çok büyük uçaklar›n gökyüzünde kuş kadar
küçük görülmesi de ayn› sebeple aç›klan›r. Bu aç›klamalardan hareketle gökyüzünde gördüğümüz
yıldızların aslında çok büyük gök cisimleri olduğunu söyleyebiliriz.
Yukar›daki aç›klamalardan anlafl›laca¤› gibi bir cisim, gözlemciye olan uzakl›¤›na ba¤l› olarak
B‹LG‹ DAMLASI
Konularla ilgili k›sa, özlü ve ilginç
bilgiler bu bafll›k alt›nda mavi bir zemin
üzerinde verilmifltir.
farkl› büyüklükte alg›lanabilir. Günefl Ay’dan çok büyük olmas›na ra¤men Ay ile hemen hemen ayn›
büyüklükte görülür. Bu durum Günefl ve Ay’dan hangisinin Dünya’ya daha yak›n oldu¤uyla ilgili bir bilgi
veriyor mu? Buna göre Ay’›n Dünya’ya Günefl’ten daha yak›n oldu¤u söylenebilir mi? Ne dersiniz?
Afla¤›da biri Dünya ile Ay’› di¤eri Günefl ile Dünya’y› ayn› karede gösteren iki uydu foto¤raf›
verilmifltir. Bu foto¤raflarda Ay
ile karfl›laflt›r›ld›¤›nda büyük
B‹LG‹ DAMLASI
görünen Dünya’n›n Günefl ile
karfl›laflt›r›ld›¤›nda çok küçük
göründü¤ü
dikkatinizi
çekti
mi? Foto¤raflardan faydalanarak Dünya, Günefl ve Ay’›
Günefl çok güçlü bir ›fl›k
kayna¤›d›r. Bu sebeple Günefl’e özel üretilmifl günefl filtreleri veya tutulma gözlükleri
kullanmadan bak›lmamal›d›r.
Günefl’e ç›plak gözle ya
da dürbün veya teleskopla
bakmayal›m. Günefl
›fl›¤› fliddetli oldu¤u için
gözlerimiz zarar görür.
büyükten küçü¤e do¤ru nas›l
s›ralars›n›z?
138
Dünya ve Ay’›n
uydu foto¤raflar›
Günefl ve Dünya’n›n
uydu foto¤raflar›
Dikkat Edilecek Durumlar
ar
Hem dersin ifllenifli s›ras›nda hem
de günlük hayatta konular›m›zla ilgili
bilmemiz gereken uyar› ve kurallar›
vurgulamak amac›yla kullan›lm›flt›r.
13
ARAfiTIRALIM-HAZIRLANALIM
Kitap boyunca açık kahverengi renkte bir çerçeve üzerinde
verilmiştir. Bu bölüm konuyla ilgili öğrendiklerinizi, tamamlama,
araştırma yapma, iletişim kurma ve yaratıcılık becerilerinizi
geliştirmenin yanında tutum ve değer kazand›rmak amacıyla
hazırlanmıştır. Bu bölümde verilen araştırma ödeviyle ilgili
farklı kaynaklardan edinilen bilgiler ve hazırlanan raporlar
sınıfla paylaşılır.
ARAfiTIRALIM, HAZIRLANALIM
Aşağıda verilen devre foto¤raflar›n› inceleyelim. Devrelerin çalışıp
çalışmayacağını belirleyelim. Bunu her bir devreyi kurarak test edelim.
Kurdu¤umuz devrelerin şemalarını çizelim. Çalışmayan devrelerdeki hatanın
nereden kaynakland›¤›n› aç›klayal›m (Anahtar› olan devrelerin anahtarlar›
kapal›d›r.).
1
2
3
4
5
Kulland›¤›m›z elektrikli aletlerdeki devreler genellikle karmafl›kt›r. Biz kurdu¤umuz basit
düzeneklerle elektrik devrelerini tan›maya çal›flt›k. Devreleri olufltururken pil, anahtar ve ampuller
aras›ndaki ba¤lant›y› iletken kablolarla sa¤lad›k. Devre elemanlar›n› sembollerle göstererek devre
flemalar›n› elde ettik. Hayat›m›z›n bir gününün dahi radyosuz, televizyonsuz, telefonsuz hatta
bilgisayars›z olmad›¤›n› düflünürsek ne kadar önemli bir alan›n kap›s›ndan girdi¤imizi anlam›fl
oluruz.
KEND‹M‹Z‹ DE⁄ERLEND‹REL‹M
KEND‹M‹Z‹ DE⁄ERLEND‹REL‹M
Aşağıdaki sorular›n cevaplar›n› defterimize yazalım.
5. Ö⁄REND‹KLER‹M‹Z‹ GÖSTER‹YORUZ
1. Azerhan yandaki elektrik devresini kuruyor.
Anahtarı kapattığında ampulün ışık vermediğini
gözlemliyor. Bunun üzerine sırasıyla;
Konuyla ilgili neler ö¤rendi¤inizi kendinizin belirleyebilmesi
amac›yla ünitelerde her konunun sonunda “Kendimizi
De¤erlendirelim” bölümüne yer verilmifltir.
• Devreye elektrik enerjisi sağlayan pilleri
doğru bağladığından,
• Devre elemanları arasındaki bağlantılarda
kopukluk olmadığından,
• Ampulün duya tam yerleştirildiğinden,
• Ampulün bozuk olmadığından emin olmak için kontroller yap›yor. Yaptığı bu kontrollerde bir sorun tespit etmediği hâlde elektrik devresinin çalışmamasına bir anlam
veremiyor. Sizce Azerhan’ın kurduğu elektrik devresindeki sorun ne olabilir? Bu
sorunu çözmek için Azerhan ne yapmalıdır?
2. Devre elemanlarının sembollerini kullanarak pil, ampul, ba¤lant› kablolar› ve anahtardan
oluşan çalışır durumda bir devre şeması çizelim.
130
ÜN‹TEM‹Z‹ ÖZETLEYEL‹M
Kitapta her bir ünitenin sonunda, ünitede yeni öğrenilen kavramları içeren
ve ünitenin önemli noktalarını bir araya getirerek bilgilerinizi toparlamanıza
yardımcı olacak özetlere yer verilmiştir.
ÜN‹TEM‹Z‹ ÖZETLEYEL‹M
Ö⁄REND‹KLER‹M‹ DE⁄ERLEND‹R‹YORUM
Afla¤›daki ifadelerin karfl›s›ndaki kutucuklara do¤ru oldu¤unu düflündüklerimiz için D, yanl›fl
A
oldu¤unu düflündüklerimiz için Y yazal›m. Yanl›fl olan ifadelerin do¤rular›n› defterimize yazal›m.
1. Yüksekten paraşütsüz bırakılan cisimlere hava direnci etki etmez.
2. Sürtünme kuvveti hayatımızı her zaman zorlaştırır.
3. Dal›ndan kopan elman›n yere düflmesini sağlayan kuvvet, temas gerektiren
kuvvete örnektir.
4. Günlük hayatta kullandığımız telefon, televizyon gibi araçlarda mıknatıs vardır.
5. Rüzgâr temas gerektiren kuvvetlere örnektir.
B Aşağıdaki cümlelerde verilen boflluklar› çerçeve içindeki sözcük ve ifadelerden uygun
olanlar› ile tamamlayarak defterimize yazal›m. Baz› sözcüklerin sonuna uygun ekleri getirmeyi
unutmayal›m.
ahflap
demir
nikel
hava direnci
cam
kuzey
temas gerektirmeyen kuvvet
yer çekimi kuvveti
plastik
sürtünme kuvveti
1. Beton zemine su dökülürse bu zemindeki hareketliye etki eden .................................... azal›r.
2. Havaya attığımız bir top ........................... etkisiyle yere düşer.
3. Mıknatıs, ............... ve ................. gibi maddelerden yap›lm›fl cisimleri çektiği hâlde,
.................., ................. ve .................. gibi cisimleri çekmez.
4. Pusulanın ibresi daima Dünya’nın .................... gösterir.
5. Uçaktan paraşütle atlayan bir kişinin yere inme süratini .............. ................ yavaşlatır.
C
Afla¤›daki sorular› okuyal›m. Do¤ru cevab›n bulundu¤u
seçene¤i iflaretleyelim.
1. Yandaki şekilde metal ataş, çubuk mıknatıs tarafından
çekilmektedir. Ataşın bağlı bulunduğu ip kesilirse metal
ataşın durumunu aşağıdakilerden hangisi en doğru açıklar?
Çubuk m›knat›s
A) Yere düşer.
B) Mıknatısa doğru hareketlenir.
C) Hareketsiz olarak bulunduğu yerde durur.
Metal atafl
‹p
D) Yatay olarak hareketlenir.
112
113
Ö⁄REND‹KLER‹M‹ DE⁄ERLEND‹R‹YORUM
Her bir ünitenin sonunda ünitenin genelini içeren değerlendirme
sorularına yer verilmiştir. Bu soruları cevaplandırarak varsa üniteyle
ilgili eksiklerinizi belirleyebilirsiniz. Böylece eksik olduğunuz
konuya tekrar dönerek bu eksikleri giderebilirsiniz.
14