türk işaret dili eğitimi odak grup görüşme raporu

2017
TÜRK İŞARET DİLİ EĞİTİMİ
ODAK GRUP GÖRÜŞME RAPORU
Sakarya Üniversitesi
Personel Dairesi Başkanlığı
Hizmet İçi Eğitim Şube Müdürlüğü
Sakarya Üniversitesi Hizmet İçi Eğitim Şube Müdürlüğü ve Engelli Öğrenci Birimi
tarafından 50 saatlik ‘Türk İşaret Dili Eğitimi’ gerçekleştirilmiştir.
Katılımın gönüllü olduğu eğitim, e-posta yoluyla tüm idari ve akademik personele duyurulmuş
ve ön kayıt ile toplamda 32 katılımcı ile eğitime başlanmıştır. Süreç içerisinde 18 katılımcı ile
devam eden Türk İşaret Dili eğitimi akademik/idari personel ve öğrenci olmak üzere Sakarya
Üniversitesi’nin farklı müşteri gruplarını bir arada toplamıştır.
Eğitimin yoğun ve uzun süreli olduğu göz önüne alınarak Hizmet içi Eğitim Müdürlüğü ve
Engelli Öğrenci Birimi sorumlusu tarafınca eğitim değerlendirme yöntemi olarak Odak Grup
Görüşmesi tekniği kullanılmıştır. Kullanılan bu teknik Odak Grup Görüşme Formu ile “eğitim
süreci” ve “eğitim sonrası” olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Yapılan
görüşmelerde katılımcılara toplam 8 soru yöneltilmiştir. Bu soruların başlıca amacı, eğitim
etkinliğinin saptanması ve eğitim sürecinin daha iyi hale gelmesi için yararlanılacak bilgilerin
toplanmasının sağlanmasıdır.
Bu kapsamda katılımcıların eğitimi, eğitimciyi, eğitim
organizasyonu ve kendisini değerlendirmesi amaçlanmıştır.
Eğitim sürecinde odak grup görüşmesi, eğitimin kişiye katkısı, eğitimden beklenti, öğrenilen
bilginin nasıl ve nerede kullanılacağı, eğitimle alakalı aksaklıkları giderilmesi ile ilgili soruları
içermektedir. Görüşmeler belirlenen 8 katılımcıyla yüz yüze görüşerek gerçekleştirilmiştir.
Eğitim sonrası odak grup görüşmesi eğitimin sürekliliği, eğitim deneyimleri ve kazandırdıkları
ve aynı eğitimin tekrarlanması halinde beklentiler ile ilgili soruları içermektedir. Görüşmeler,
eğitim esnası yapılan görüşmelerde belirlenen 8 kişiden 3’ünün kişisel sebeplerden dolayı
eğitimden ayrılması nedeniyle 5 kişinin katılımıyla gerçekleştirilmiştir.
Eğitim esnası ve sonrası yapılan Odak Grup Görüşmeleri’ ne ait bulgular aşağıda yer
almaktadır. Katılımcıların ifadeleri K1, K2, K3,……K8 olarak gösterilmiştir.
TÜRK İŞARET DİLİ EĞİTİMİ
ODAK GRUP GÖRÜŞMESİ SORULARI (Eğitim Süreci)
Soru 1: Katılmış olduğunuz eğitimin bu süre boyunca size nasıl bir katkısı oldu?
K1: Babam esnaf, iş yerine işitme engellilerin geldiği oluyor, babam işaret dili bilmiyor
ama bir şekilde anlaşıyor. Orda bunu görünce işaret dilini öğrenmek istedim.
Eğitim boyunca birçok kelime öğrendik, hoca bu konuda çok donanımlı. Kurs
ilerledikçe daha da çok kelime öğreneceğiz. İşitme engelli biriyle karşılaştığımda şu an
bildiklerimle az çok anlaşabileceğimi, iletişim kurabileceğimi düşünüyorum.
K2: Çok verimli, çok eğlenceli geçen bir eğitim. Çok kısa bir sürede çok fazla verim
aldım. Kesinlikle devamının gelmesi gerektiğini düşünüyorum.
K3: Çocukluğumdan beri meraklıyım. Ama bu merakım ailemde ya da çevremde böyle
biri olduğu için değil.
Sertifika için kesinlikle katılmıyorum. Eğitimden bir şeyler öğrendiğimi hissediyorum.
Öğrendiğimi NTV haberlerinde çıkan işaret dili tercümanı ya da netten işaret dili
videolarını izlerken birkaç kelimeyi ya da cümleyi anlayınca hissediyorum.
Eğitimcinin İşaret dilini anlıyorum ama kendim yaparken aktif yapamıyorum. İşaretler
birbirine çok benziyor, bazen birbirimizi yanlış anlıyoruz. Bunun için aktif olarak bu dili
kullanmak gerekiyor. Yoksa çabuk unutulur.
K4: Olumlu anlamda öğreniyoruz. İşitme engellilere karşı daha bilinçli davranmayı
öğreniyoruz. Eğitimcinin hep daha fazlasını öğretmek istemesi, sabırlı ve özverili olması
bizim için çok faydalı oluyor. İşaret dilini kelime kelime öğrendiğimiz için daha çok
eksiğimiz var fakat eğitim verimli geçiyor.
K5: Duyuruyu görünce heves ettim. Bir de Iraklı vatandaşlardan Türkiye’ye gelip
yerleşenler var, hiçbir dil bilmiyorlar, iletişim kuramıyorlar. Dil bilmemek, iletişim
kuramamak çok kötü. Bu da işaret dilini öğrenmek istememde etken oldu. Öncesinde
aklımda yoktu hiç, ama ilanı görünce katıldım hemen. Bu kurs, ifade yeteneğimi,
iletişim kurarken mimiklerimi kullanmamı pozitif anlamda katkısı oldu.
K6: Hastanelerde staj yaptığım ve çalıştığım sürece çeşitli engel gruplarına denk geldim.
Bunların arasında İşitme engellilere de denk geldim. Ondan dolayı bir merakım vardı. Şu
an bayağı konuşabiliyorum diyebilirim. Kendime güvenim arttı bu eğitimle, bir işitme
engelliyle karşılaştığımda kendimi anlatabilirim, iletişim kurabilirim. Mutlaka
eksiklerim vardır, onu da zamanla kapatırım.
Kurum içindeki personelle de kaynaşma imkânı sundu bu eğitim. Ortak bir ilgi alanı
etrafında toplandık. Hep iş için telefonda iletişim kurduğumuz kişiler vardı, eğitim
sayesinde onları yakından tanıdık. Bu eğitimin kurum personelini bir araya getirme
açısından, birbirimizi tanıma açısından da katkıları oldu.
K7: Bir gezi esnasında engellilerle ilgili bir derneğe uğramıştım. Orada işitme engellilerle
iletişim kuranları görünce işaret dili öğrenmek aklıma düşmüştü. Daha önce işitme
engellilerle ilgili bir bilgim yoktu. Sadece odyometrist bir arkadaşımdan dolayı işitme
dereceleriyle ilgili bir bilgim vardı.
Geçen gün trende karşımda işitme engellilerle karşılaştım, kendi aralarında işaret dili ile
konuşuyorlardı. Onlarla konuşma fırsatım oldu. İşaret dili ile işaret dilinin zor olduğunu
yeni öğrenmeye başladığımı söyledim, onlar da çok kolay olduğunu belirttiler.
Yanlarında duyan bir arkadaşları da vardı, onun da yardımıyla sohbet ettik yolda. Benim
için güzel bir deneyim oldu.
K8: İşitme engellilerin farklı bir dünyası olduğunu fark ettim. Artık işitme engelli
birini gördüğümde onunla diyalog kurmak istiyorum.
Eğitimin kişiye olan katkısını saptamaya yönelik hazırlanan birinci soruda katılımcıların
cevaplarının olumlu yönde olduğu görülmektedir. K1, K5, K6 ve K7 olarak gösterilen
katılımcılar daha önce işitme engelli bireylerle karşılaştığını bu açıdan öğrenme merakları ve
istekleri olduğunu belirtmişlerdir. K3ise çevresinde işitme engelli bireyler olmadığını,
çocukluğundan gelen bir merakının olduğunun belirtmiştir. K2, K4 ve K8 eğitimin verimli
geçtiğini belirtmiş,
işitme engelli bireylerle iletişim kurmanın ve onlara daha bilinçli
davranmanın öneminden bahsetmişlerdir.
Genel olarak tüm katılımcılar eğitimin sosyal yaşantılarına ve kurum kültürüne sağladığı
katkılardan (kurum içi personelin tanışma ve kaynaşması) bahsetmişlerdir. Ayrıca eğitimci
memnuniyetine çoğu katılımcı vurgu yapmıştır.
Soru 2: Devam etmekte olduğunuz Türk İşaret Dili eğitime başlangıçtan bugüne kadar
puan verecek olsanız ne olurdu? (1-10)
K1: 10 puan - Dersler çok keyifli geçiyor.
K2: 9 puan
K3: 10 puan - Eğitimden çok memnum. Eğitimin devamı olmasını yani kur kur devam
etmesini isterim.
K4: 9 puan - Eğitimden olumlu katkı görüyorum. Eğitimcimizin pozitif yaklaşmasıyla
öğrenmek için daha istekli oluyoruz.
K5: 10 puan - Kurs beklentilerimin çok ötesinde. Dersler çok eğlenceli geçiyor.
K6: 10 puan - 10’dan fazla bile. Hocamız çok iyi, ders işleyişi çok güzel. İşitme engelli
birini getirdi, onunla konuşma fırsatımız oldu. Ben sadece kelime öğreniriz sanıyordum,
öyle olmadı.
K7: 10 puan
K8: 7 puan - Eğitimde pratiğe biraz daha ağırlık verilebilir.
Bu soruda katılımcılara Türk İşaret Dili Eğitimi’ne başlangıçtan görüşmenin yapıldığı güne
kadar (1-10) aralığında bir puan vermeleri istenmiştir. Katılımcıların çoğu 9 ve 10 puan
vererek memnuniyetlerinden bahsederken bir katılımcı 7 puan vererek uygulamanın daha çok
olması gerektiğini belirtmiştir.
Soru 3: Eğitim tamamlandığında öğrendiğiniz işaret dilini ne şekilde kullanmayı
planlıyorsunuz?
K1: Sosyal hayatımda ve okulda işitme engelli biriyle karşılaştığımda artık onunla
iletişim kurabilirim, yardımcı olabilirim.
K2: Öğrencilerle direkt iletişim halinde olduğum için daha öncede böyle bir eğitime
ihtiyaç duymuştum. Hayatımın her alanında işaret diline mutlaka ihtiyaç duyacağımı ve
kullanacağımı düşünüyorum.
K3: İşitme engelli insanlarla karşılaştığımda onlara yardım etmek için kullanmak
istiyorum.
K4: Gönüllü olarak sivil toplum/sosyal yardım kuruluşlarında ve ilgili derneklerde
faaliyet göstermeyi düşünüyorum. Bunun dışında, kütüphaneye gelen işitme engelli bir
öğrenci var, onunla tanışıp pratik yapmak istiyorum.
K5: Bir arkadaşımın oğlu var, işitmiyor konuşamıyor, 31 yaşında filan. Çok irtibatımız
yok onunla ama geçende denk geldik, bir iki cümle de olsa iletişim kurabildik. Bundan
sona onunla daha çok irtibatta olmak isterim. Bunun dışında internetteki gibi işaret dili
anlatımlı videolar hazırlayabilirim.
K6: Öğrenciler olursa onlara yardımcı olabilirim. Bunun dışında çevremdekilere de
öğretiyorum öğrendiklerimi.
K7: 2. seviyeye devam etmek, geliştirmek isterim. Herhangi bir yerde işitme engellilerle
karşılaştığımda onlarla konuşmaya çalışırım.
K8: Günlük yaşamda kullanabilirim. İş hayatım ve sosyal hayatımda karşıma çıkacak
engelli kişilerle iletişim kurmam artık daha kolay.
Yukarıdaki ifadelerde görüldüğü gibi katılımcılar işaret dilini gerek iş hayatlarında gerekse
sosyal hayatlarının bir noktasında kullanma gereği duyacaklarını belirtmişlerdir. K1, K2, K4,
K6 ve K8 bir eğitim kurumunda çalışmanın verdiği ihtiyaç gereği öğrencilerle daha rahat
iletişim kurabileceklerini belirtmişlerdir. K5 ise işaret dili anlatımlı videolar hazırlamak
istediğinden bahsetmiş ve genel olarak tüm katılımcılar işaret dilini sosyal hayatlarında işitme
engellilerle rahat iletişim kuracaklarından söz etmişlerdir.
Soru 4: Eğitimle alakalı giderilmesini istediğiniz aksaklık veya öneriniz var mı?
K1: Her şey gayet iyi gidiyor, çok memnunum, sıkıntı yok.
K2: Biraz daha uygulamaya yönelik farklı yöntemler kullanılabilir. İşitme engelli
şahıslarla iletişim kurma yöntemi ilerletilebilir. Bu tür eğitimlerle ilgili ileri düzeyde
programlar yapılabilir. Ayrıca görme engellilerle ilgili bir eğitimde organize edilmeli.
K3: Bence bir aksaklık yok. Sadece dediğim gibi devamının olmasını isterim.
Hocamızdan çok memnunum, canı gönülden bu işi yapıyor. Kampüs içinde mesai
saatleri dışında olması bizim için gerçekten iyi oldu. Hatta yapmış olduğunuz kişisel
gelişim eğitimlerinde mesai dışında olmasını isterim. Maalesef ben iş yoğunluğu yüzünden
birçoğuna katılamıyorum.
Eğitimde öğrendiklerimi yakınımdakilerin yanında tekrarlıyorum, onlarla bilinçli olmadan
işaret diliyle anlaştığım zamanlar oluyor.
K4: Şimdiye kadar bir aksaklık olmadı. Önerimiz olduğunda hocamızla paylaşıyoruz.
K5: Servislerden hangisinin geleceği belli olmuyor. Servis şoförleri birbirinden habersiz,
beklediğimiz oluyor. Şoförler arasında iletişim kopukluğu çok oluyor. Bir hafta hocanın
sınavı olduğu için ders yapılmadı. O gün şoförlerin de haberi olmamış. İletişim eksikliği
mevcut.
K6: Hafta içi görevlendirmelerim oluyor, dersi kaçırdığım oluyor, arkadaşlardan video,
ders notlarını alıyorum ancak derste öğrenmek gibi olmuyor. Bundan dolayı ders saatleri
hafta sonuna alınabilir.
K7: İşitme engellilerin de derse katılıp onlarla iletişim kurma imkânımız olursa iyi
olur. Pratikleşme konusunda diyalog videoları verilebilir.
K8: yok
Bu soruda katılımcılardan eğitimde yaşan aksaklıklar veya eğitimle ilgili önerileri varsa
belirtmeleri istenmektedir. Eğitimle alakalı giderilmesi gereken aksaklık kaynağı kişinin işi
olduğunu dile getiren K6, öneri olarak eğitimin hafta sonu olmasını istemiştir. K5 ise aksaklık
olarak servis saatleri olduğunu belirtmiştir.
K3 ve K7 eğitime katkı sağlayacaklarını düşündükleri engelli arkadaşların eğitime katılması
gerektiği ve böylelikle engellilerle iletişim kurma imkânları olabileceğini dile getirerek
önerilerde bulunmuşlardır.
TÜRK İŞARET DİLİ EĞİTİMİ
ODAK GRUP GÖRÜŞMESİ SORULARI ( Eğitim Sonrası)
Soru 1: Bu eğitim faaliyetini devam ettirmek ister misiniz? Kurum içi yapılacak eğitim
faaliyeti için ne gibi değişiklikler önerirsiniz?
K1: İleri bir kur olursa devam etmek isterim. Pratik yapmak için işitme engelliler de
gelebilir derslere. Kur şeklinde Yoga, öfke kontrolü, dikkat toplama eğitimleri yapılabilir.
K2: Devam ettirmek isterim. Kurum içinde yapılacak eğitim daha sistemli olabilir. Temel
düzeyde bırakılmamalı.. Lisansüstü programı bile açılabilir.
K3: Evet devam etmek isterim. Hocamızla iletişimiz devam ediyor. Açılacak işaret dili
kursu için bize haber verecek. Aynı katılımcılarla aynı hocanın eşliğinde devamını
almak isteriz.
Çoğu personel mesai saatleri içerisinde hizmet içi eğitim yapılmasını istiyor. Ama ben
mesai saatlerinde olduğu için katılmak istediğim bazı eğitimlere katılamıyorum. Bu konuda
önerebileceğim bir şey de yok. Genele göre bir şeyler yapmak zorundasınız sizde.
K4: Hoca müsait olursa ileri seviye düşünüyorum.
Öneri olarak; eğitim esnasında bol pratik yapılmalı. Engellilerin olduğu toplu
kurumlara gidilmeli. Böylelikle pratik yapılarak öğrenilenler daha kalıcı olabilirdi.
K5: İleri seviye kur olursa katılmak isterim. Pratik olanakları olursa iyi olur.
Katılımcıların hepsinin Türk İşaret Dili Eğitimini devam ettirmek istedikleri görülmektedir.
K1,K4 ve K5 eğitim esnasında işitme engellilerle daha çok pratik yapma önerisinde
bulunmuşlardır.
Soru 2: Eğitim tamamlandığından bu yana işaret dilini unutmamak veya geliştirmek
için herhangi bir yol izliyor musunuz?(video veya film izlemek vs.)
K1: Unutmamak adına videolar izlemeye çalışıyorum.
K2: Şarkı çevirtmeni Mesut Yazıcı’yı izliyorum. Mustafa (işitme engelli öğrenci) ile
irtibata geçmeye çalışıyorum.
K3: Hocamınız öğrendiğimiz tüm kelimeleri içeren bir video verdi. Onu izlemeyi
planlıyorum. Aynı zamanda işaret dili ile ilgili kitaplar aldım onları da inceleyeceğim.
Şu anda bakamıyorum ama haber bültenlerin de çıkan çevirmenleri takip ediyorum.
Hem öğrendiğim kelimeleri anlayınca mutlu oluyorum hem de bu işaret buymuş diyorum.
Benim için keyifli oluyor.
K4: İşitme engelli arkadaşımız Mustafa ile tanıştırdı hocamız. Şimdi hâlâ onunla
görüşüyorum öğrendiklerimi unutmamak için iyi oluyor. Ya da Mustafa’dan yeni şeyler
öğreniyorum.
Video, film ve klipler izliyorum. Kliplerle daha kolay öğreniyorum.
K5: Unutmamak ve ilerletmek için tekrarlar yapıyorum, videolar izliyorum.
Her dil gibi işaret dili de kullanılmadıkça unutulmaktadır. Bu sebeple katılımcıların dilin
kalıcılığını sağlamak için ne gibi yollar izlediğini öğrenmeyi amaçladığımız bu soruda hemen
her katılımcının kendince çalışmaları olduğu görülmektedir. K1, K2, K4 ve K5 işaret dilini
unutmamak ve geliştirmek adına videolar izlediklerini belirtmişlerdir. K3 İşaret dili ile alakalı
kitaplardan yararlandığını ayrıca işaret dili anlatımlı haber bültenlerini takip ettiğini ifade
etmiştir. Eğitimcinin eğitim esnasında katılımını sağladığı işitme engelli öğrenciyle ise çoğu
katılımcının irtibat halinde olduğu görülmektedir.
Soru3: Eğitim süreci içerisinde sizin için en keyifli ve en zor olan kısım neydi? Bir
deneyiminizi paylaşmak ister misiniz?
K1: İşaret dili ile İstiklal Marşını söylemek çok keyifliydi.
Genel olarak zor bir kısım yoktu ama bazı kelimelerin işaretlerin hatırlamak zorluyordu
onun da telafisi yapılıyor.
K2: En keyifli kısım Mustafa’nın derse gelişi ve bazen evden yemek getirerek yememiz
oldu. En zor kısım cv hazırlama oldu. Parmaklarımı oynatmakta zorlandım.
K3: Türk işaret dilinde kelimeler birbirine çok benziyor. Bir kelimenin 5 tane anlamı var.
Cümleden kelimenin anlamını çıkartabiliyoruz. Bu nedenle devamlı kullanmak gerekiyor.
En zorlandığım an sınavlardı. Sınav kaygısı yaşadım. Ya yapamazsam diye..
En keyifli anlar ise, evde ders çalıştığım anlardı. Benim sayemde eşim bile birkaç
kelime öğrendi. Bazı arkadaşların çocukları bile bazı kelimeleri öğrenmiş. Birde sınıf
ortamında arkadaşların kendi aralarındaki diyalogları izlerken ya da hocamızın izlettiği
video anlamaya çalışırken çok keyifliydi.
K4: Zorlandığım an sınava girdiğim zamandı. Heyecanlandım.
En keyifli anım ise, ben bir şarkıyı işaret dili ile anlatacaktım. Heyecandan şarkıyı 3
kere başa aldım. Sınıftakilerin karşısında bir şeyler yapmak hem zor hem de
keyifliydi aslında.
K5: En zor kısım devam etmekti benim için. Derslerin bir bölümüne katılamadım, ama
tabi telafi ettim. Dersin geneli keyifliydi zaten. Diğer arkadaşlarla kaynaşma ortamı oldu,
börek günleri yapıldı. Uzun süreli eğitimler kurum kültürü için iyi oluyor.
Bu soruda katılımcıların en keyif aldıkları kısım birbirleriyle ortak bir şeyler paylaşmış ve bir
ilgi alanı etrafında toplanmış olmalarıdır. K5 bunu kurum kültürü için faydalı olduğunu
belirtmektedir. Bunun yanı sıra K1 ve K3 İstiklal Marşının işaret dilini çalışmak ve
söylemekten, K4 ise bir şarkıyı işaret diliyle söylemek ve işaret dili olan klipleri izlemekten
keyif almaktadır.
Katılımcıların en zorlandıkları anlar birbirinden farklılık göstermektedir. K5 eğitimde devam
zorunluluğun olması nedeniyle bazı eğitimleri katılamamak olduğunu, K1 bazı kelimelerin
işaretlerin hatırlamaktaki zorluğu, K3 işaret dilindeki kelimelerin birbirine çok benzemesi
olduğunu belirtmiştir. K3 ve K4 sınav kaygısı yaşadıklarını söyleyerek en zorlandıkları kısmını
dile getirmiştir.
Soru4: Bu faaliyetin tekrarlanması durumunda tekrar katılmak ister misiniz? Ne gibi
değişiklikler önerirsiniz?
K1: Tekrar katılmak isterim. Genel anlamda memnundum kurstan zaten. Sadece pratik
için işitme engellilerin de derse katılması iyi olur.
K2: Hangi seviye olursa olsun tekrar katılmak isterim. Daha çok uygulama olabilir.
Eğer Mustafa gelmeseydi öğrenilenler kalıcı olmayabilirdi.
K3: Benim için haftada iki gün, 5 ten sonrası ve kampüs içinde olması iyiydi. Ama
Hendekten gelen arkadaşlar için zor oldu. Herkese uygun bir program yapmak zordu. En
makul program sizin yapmış olduğunuzdu. Bu nedenle önerebileceğim bir şey yok.
K4: Grubumuz çok iyiydi. Hala iletişim halindeyiz. Tekrar katılmak isterim tabi ki.
Mesai sonrası olmazı benim için biraz yorucu oldu. İşaret dili dikkat isteyen bir dil ben de
iş yorgunluğumla gidince zorlandım açıkçası. Size bir öneri sunamam açıkçası. Çünkü
herkese uyan bir zaman dili söylemem çok zor.
K5: Katılırım ama düzenli değil. Unutmamak için gelirim. Mesai saatleri içerisinde
olursa eğitim daha iyi olur.
Bu soru cevaplayan tüm katılımcılar tekrar bu eğitime katılmak istediklerini belirtmiştir. K1 ve
K5 işaret dilini unutmamak ve pratik yapmak için katılmak istemektedir.
K3, K4 ve K5 eğitim programının herkese uygun olmadığını ama en makul programın bu
olduğunu dile getirmişlerdir.
Katılımcıların eğitimi derinlemesine değerlendirmesine imkân veren yapılandırılmış mülakat
sonrasında hazırlanan bu rapor süreç içerisinde ki eksiklileri ve memnuniyetleri ortaya
çıkarmış, eğitim planlaması yapılırken göz önünde bundurulacak noktalara işaret etmiş ve
gerçekleştirilmesi gereken eğitimler için bir öneri sunmuştur.