Mali Piyasalarda Gelişmeler

T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI
MÜSTEŞARLIĞI
MALİ PİYASALARDA GELİŞMELER
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
MAYIS 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
İÇİNDEKİLER
ÖZET
..............................................................................................................iii
I.
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.........................................................1
II.
a. Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri .....................................1
b. Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler ...........................................4
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER.............................................6
III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER ............................................................11
IV.
a. Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi...........................................................11
b. Merkez Bankasının Döviz Alımları .......................................................12
SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER ......................................................14
V.
a. İMKB Hisse Senedi Piyasası.................................................................14
b. Tahvil ve Bono Piyasası .......................................................................17
c. Repo-Ters Repo Piyasası .....................................................................19
d. Altın Borsası .........................................................................................19
e. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası .....................................................20
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER..................................................21
VI.
a. Mevduat Gelişmeleri ............................................................................21
b. Krediler ................................................................................................22
c. Menkul Kıymetler.................................................................................27
d. Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler............................................28
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK) ..............................................................29
VII. PORTFÖY TERCİHLERİ ...............................................................................30
VIII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER...........................................33
IX.
HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER...................................................35
EKLER
1. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/tcmb.xls
2. İç Borçlanma Faiz Oranları
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/icborc.xls
3. Mali Tasarruf Araçları Faiz Oranları ve Menkul
Kıymetler Borsasında Çeşitli Göstergeler
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/maliarac.xls
4. Bankacılık Sektörü Mevduat Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/mevduat.xls
5. Bankacılık Sektörü Kredi Hacmi
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/kredi.xls
6. Bankacılık Sektörü Menkul Kıymetler Portföyü
: http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05/menkulde.xls
Rapor hakkındaki görüş, önerileri ve değerlendirmelerinizi [email protected], [email protected],
[email protected], [email protected] e-posta adreslerine bildirebilirsiniz.
DPT-YPKDGM
i
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
TABLOLAR
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
Tablo
1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu............................................................................ 2
2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu................................................................................ 3
3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler ................................................................. 3
4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler .............................................................................. 4
5. Hazine İç Borç İhaleleri .............................................................................................. 6
6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı...................................................................................... 8
7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı.................................................................................... 8
8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı....................................................................... 9
9. Dış Borç Stoku ......................................................................................................... 10
10. Kurlardaki Gelişmeler.............................................................................................. 12
11. TCMB Döviz Alımları ............................................................................................... 13
12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi................................................................................... 14
13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler ..................................................................................... 15
14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler.................................................................... 16
15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı Portföy Oranı ........ 17
16. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası........................................ 18
17. Vadeli İşlemler Piyasası........................................................................................... 20
18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi ................................................ 21
19. Tüketici Kredisi Faiz Oranları ................................................................................... 24
20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı .................................... 25
21. Yabancı Para Pozisyonları........................................................................................ 28
22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri................................................... 29
23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı ...................................................... 30
24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku ............................................................... 32
25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler ......................................................................... 33
GRAFİKLER
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
Grafik
1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi ...................................... 1
2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları............................. 4
3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 ) ..................................................... 5
4. Para Çarpanları ......................................................................................................... 5
5. Borçlanma / İtfa Rasyosu ........................................................................................... 7
6. Faiz Oranlarında Gelişmeler ........................................................................................ 7
7. İç Borç Stokunun Yapısı ............................................................................................. 9
8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y) ....................................... 10
9. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi ................................................................................ 11
10. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat ........................... 13
11. İMKB 100 Bileşik Endeksi........................................................................................ 15
12. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri.................................................................. 18
13. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Mart 2005)......................................................... 19
14. YP Mevduat/Toplam Mevduat ................................................................................. 21
15. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat ................................... 22
16. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi ................................................................. 22
17. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler........................................................ 23
18. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla) ...................... 24
19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar ............................................. 25
20. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH .................................................................................... 26
21. TGA/Krediler ......................................................................................................... 26
22. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü ................................................... 27
23. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar ................................................ 27
24. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri ..................................................... 31
25. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri .................................................................. 31
26. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi........................... 34
DPT-YPKDGM
ii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Mali Piyasalarda Gelişmeler
YILLIK PROGRAMLAR VE KONJONKTÜR DEĞERLENDİRME
GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ÖZET
•
Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Nisan ayında önceki aya göre 998 milyon
dolar artarak 6.713 milyon dolara yükselmiştir.
•
Net İç Varlıklar hesabı bir önceki aya göre 126 milyon YTL azalarak 20.273 milyon
YTL’ye gerilemiştir.
•
Nisan ayında Merkez Bankası Parası (MBP) 1.387 milyon YTL artarak 29.491 milyon
YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
•
M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır.
•
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Nisan ayında yüzde
17,6 olarak gerçekleşmiştir.
•
Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 3.696 milyon YTL artarak 236,2 milyar
YTL’ye yükselmiştir.
•
İç borç stoku/M2Y oranı, bu ay içinde 3,6 puan gerileyerek, 124,5 puana
düşmüştür.
•
Nisan ayında YTL, dolar ve euro karşısında değer kaybetmiştir. 1 dolar ve 1,5
euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 176,2 puandan 172,5
puana gerilemiştir.
•
Euro/Dolar paritesi ay sonunda 1,30 seviyesinde gerçekleşmiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Nisan ayında bir önceki ay sonuna göre yüzde 7,7
oranında değer kaybetmiştir. Bu ay içinde İMKB günlük işlem hacmi ciddi oranda
gerileme göstermiştir.
•
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılan aylık ve yıllık
standart sapma değerlerinde gerileme görülmüştür.
•
Borsa piyasa değeri Nisan ayında gerileme göstermiştir. Borsada işlem gören
hisselerde yabancıların payı yüzde 59,6 seviyesine çıkmıştır.
•
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi önemli oranda gerileme
göstermiştir. Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,4 puan
artarak yüzde 17,6 seviyesine çıkmıştır.
DPT-YPKDGM
iii
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
•
Mayıs 2005
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir
önceki aya göre getiri eğrisinin daha dikey bir hale geldiği görülmektedir. İşlem
hacmi ise 520-540 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
•
Repo-Ters Repo Piyasasında Nisan ayında 149,4 milyar YTL işlem hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,8 puan gerileyerek
yüzde 15,2 düzeyine inmiştir.
•
Nisan ayında bankacılık sektörü mevduatlarında temel olarak YTL mevduatlardaki
artış sonucunda yükselme görülmüş, YP mevduatların toplam mevduat içindeki
payı azalmıştır.
•
YTL ve YP mevduatın ortalama vadesinde önemli bir değişim olmamıştır.
•
Bu ay içinde mevduat bankalarının kredi hacminde, temel olarak ticari kredilerde
ve tüketici kredilerindeki yükselişin etkisiyle, önemli ölçüde artış gerçekleşmiştir.
•
Son aylarda konut kredilerinde görülen hızlı yükseliş, Nisan ayında hızlanarak
devam etmiştir.
•
Kredilerde görülen hızlı artış sonucunda kredilerin mevduatlara oranı yükselmiştir.
•
Nisan ayında tüm mevduat bankaları gruplarında tahsili gecikmiş alacaklarının
(TGA) kredilere oranı azalmıştır.
•
Tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam kredi kartlarına oranındaki artış eğilimi
devam etmiştir.
•
Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü, alım satım amaçlı ve satılmaya
hazır menkul değerler portföyündeki artışın etkisiyle yükselmiştir. Menkul kıymetler
portföyünün mevduatlara oranı yüzde 65,3 seviyesini korumuştur.
•
Nisan ayında bankacılık sektörünün yabancı para pozisyon açığı azalmıştır.
•
ÖFK’ların tahsili gecikmiş alacaklarının kredilerine oranı artarken, topladıkları
fonların krediye dönüşüm oranı azalmıştır.
•
Nisan ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerinde en büyük artış YTL
mevduatlarda gerçekleşmiştir. Yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunda ise
hisse senedi ve eurobond portföylerindeki azalma sonucu ufak bir gerileme
olmuştur.
DPT-YPKDGM
iv
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/05.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
I.
PARA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
a.
Merkez Bankası Analitik Bilançosu Gelişmeleri
Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu Nisan ayında önceki aya göre 998 milyon dolar
artarak 6.713 milyon dolara yükselmiştir.
Grafik 1. Merkez Bankası Net Rezervler ve Net Döviz Pozisyonu Gelişimi
(Milyar Dolar)
4
2
3
12
2005
-1
10
11
8
9
6
7
4
5
2
3
1
11
12
9
8
6
10
2004
-
-8
2002
-
7
0
0
4
8
1,5
5
15
3
3
23
4,5
2
30
6
12
2003
-1
38
7,5
-1,5
-15
-3
Net Rezervler (Sol Eksen)
Net Döviz Pozisyonu (Sağ Eksen)
Nisan ayında Net Rezervler hesabındaki 679 milyon dolarlık gerilemeye karşın, pasif
karakterli bir hesap olan Kredi Mektuplu Döviz Tevdiat Hesabı ve Süper Döviz Mevduat
Hesabındaki 166 milyon dolarlık gerileme ve Diğer hesabındaki 49 milyon dolarlık artış
sonucu Net Dış Varlıklar hesabının 465 milyon dolar artarak 20.697 milyon dolar olarak
gerçekleştiği görülmektedir. Net Rezervlerde görülen düşüş temelde Hazinenin ay
içerisinde döviz cinsinden borçlanmaksızın gerçekleştirdiği dış borç ödemelerinden
kaynaklanmıştır.
Bu dönemde, Döviz olarak Takip Olunan Mevduat hesabı 1.672 milyon dolar
azalırken,
Bankaların Döviz Mevduatının 210 milyon dolar artması sonucu İç Döviz
Yükümlülükleri hesabı 1.462 milyon dolar gerileyerek 13.984 milyon dolar olarak
gerçekleşmiştir.
Bu gelişmeler sonucunda, Nisan ayında Net Döviz Pozisyonu 998 milyon dolar
artarak 6.713 milyon dolara yükselmiştir. Net Döviz Pozisyonundaki artışın temel nedeni
olarak ay içerisinde gerçekleştirilen TL karşılığı döviz alım ihaleleri göze çarpmaktadır.
DPT-YPKDGM
1
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 1. Merkez Bankası Net Döviz Pozisyonu
(Milyon Dolar)
2003
2004
Aralık
Aralık
Net Döviz Pozisyonu (NDP)
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
2.736,4
4.458,2
1.378,3
5.715,3
6.713,1
- Net Dış Varlıklar
12.149,4 17.173,1
19.247,9
18.992,9
21.161,7
20.697,2
Net Rezervler
33.054,9 35.189,7
36.380,8
36.042,5
37.250,8
36.571,6
KMDTH ve SDMH(-)
17.216,3 18.602,5
17.864,6
18.082,7
17.724,5
17.558,9
Diğer
54,3
2005
-3.781,2
- İç Döv. Yük.
586,0
731,7
1.033,0
1.635,4
1.684,5
12.095,1 14.436,6
14.789,6
17.614,6
15.446,4
13.984,1
Döv. Olarak T.Mev.
5.035,2
4.544,7
5.811,7
8.550,7
6.836,2
5.164,2
Hazine Mevduatı
3.612,1
3.837,5
5.170,0
7.906,8
6.038,7
4.877,5
7.059,9
9.891,9
8.977,9
9.063,9
8.610,3
8.819,9
Bankaların Döviz Mev.
Kaynak: Merkez Bankası
Net İç Varlıklar hesabı bir önceki aya göre 126 milyon YTL azalarak 20.273 milyon
YTL’ye gerilemiştir.
Nisan ayında, Merkez Bankası portföyündeki TL cinsi DİBS’lerdeki 15 milyon YTL’lik
artışa karşın, dövize endeksli DİBS kalemindeki 102 milyon YTL azalış sonucu, Hazinenin
Borçları hesabı 95 milyon YTL gerilemiştir. Söz konusu dönemde, döviz kurunda yaşanan
artışın sonucu olarak, Değerleme Hesabındaki
170 milyon YTL’lik azalışla Toplam İç
Krediler hesabı 264 milyon YTL azalarak 24.011 milyon YTL’ye gerilemiştir. Bu gelişmeyle
birlikte, Diğer İç Varlıklar hesabının 138 milyon YTL artmasıyla, Net İç Varlıklar hesabı söz
konusu dönemde 126 milyon YTL azalarak 20.273 milyon YTL’ye gerilemiştir.
Nisan ayında Merkez Bankası Parası (MBP) 1.387 milyon YTL artarak 29.491 milyon
YTL düzeyinde gerçekleşmiştir.
Bilançonun pasif kalemlerinin Nisan ayındaki gelişimi incelendiğinde ise, Emisyon,
Bankalar Zorunlu Karşılıkları, Bankalar Serbest Mevduatı ve Diğer hesaplarının sırasıyla
778, 97, 49 ve 72 milyon YTL artmasıyla, Rezerv Paranın 995 milyon YTL yükselerek
23.146 milyon YTL seviyesinde gerçekleştiği görülmektedir. Bu gelişmeyle birlikte, APİ’den
Borçlar hesabındaki 2.261 milyon YTL tutarındaki gerilemenin etkisiyle Parasal Taban
1.266 milyon YTL azalarak 27.377 milyon YTL’ye düşmüştür. Parasal Tabana Kamu
Mevduatının eklenmesiyle bulunan Merkez Bankası Parası ise söz konusu dönemde Kamu
Mevduatında
görülen
2.652
milyon
YTL
artışla,
29.491
milyon
YTL
düzeyinde
gerçekleşmiştir. Hazinenin itfası kadar borçlanmasına ve Nisan ayında gerçekleştirilen
döviz alımlarına rağmen, APİ’den Borçlar hesabında görülen söz konusu azalma ay
içerisinde gerçekleştirilen kurumlar vergisi tahsilatından kaynaklanmıştır.
DPT-YPKDGM
2
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 2. Merkez Bankası Analitik Bilançosu
(Milyon YTL)
2003
Aralık
24.067,0
76,7
17.161,5
17.084,7
23.990,2
29.059,6
28.049,3
19.511,7
2004
Aralık
24.743,1
3.672,6
23.048,0
19.375,4
21.070,6
25.581,9
23.239,4
19.577,2
Ocak
27.208,8
5.947,3
25.676,7
19.729,4
21.261,5
25.334,9
22.998,5
19.571,0
Şubat
22.680,9
1.778,8
24.512,2
22.733,4
20.902,0
24.998,9
22.248,9
19.467,1
Mart
28.104,7
7.706,0
28.532,4
20.826,4
20.398,7
24.274,2
21.989,0
19.578,7
Nisan
29.490,2
9.217,1
28.417,2
19.200,2
20.273,1
24.010,5
21.893,8
19.593,4
b. Dövize Endeksli DİBS
c. Diğer
2- Değerleme Hesabı
8.580,9
-43,3
1.003,6
3.715,3
-53,0
2.032,4
3.470,7
-43,2
2.034,3
2.812,4
-30,6
2.446,2
2.445,6
-35,3
1.981,2
2.343,7
-43,3
1.810,9
3- IMF Acil Yardımı
4 - Bankalara Açılan Krd.
5- TMSF'na Kullan. Krd.
II- Diğer
0,0
6,8
0,0
-5.069,4
0,0
7,7
302,3
-4.511,3
0,0
8,8
293,2
-4.073,4
0,0
10,5
293,2
-4.096,8
0,0
10,7
293,2
-3.875,5
0,0
12,7
293,2
-3.737,4
REZERV PARA
15.442,7 20.327,7 20.996,3
21.073,2
22.150,6
Emisyon
10.844,5 13.465,2 13.982,4
14.060,5
15.141,9
Bankalar Zor. Karş.
2.288,6 3.115,3 3.249,4
3.282,6
3.363,1
Bankalar Serbest Mevduat
2.196,7 3.608,0 3.672,5
3.495,6
3.572,4
Diğer
112,8
139,2
92,0
234,4
73,2
PARASAL TABAN
23.345,1 23.949,7 22.801,7
20.704,5
27.642,1
APİ’den Borçlar
7.902,5 3.622,1 1.805,4
-368,7
5.491,5
MERKEZ BANKASI PARASI (MBP) 24.067,0 24.743,1 27.208,9
22.680,9
28.104,7
Kamu Mevduatı
721,8
793,4 4.407,2
1.976,4
462,6
Kaynak: TCMB günlük vaziyet
(1) Rakamlar ayın son cuma günü itibarıyladır. Toplamlar yuvarlama sonucu tutmayabilir.
23.145,6
15.919,9
3.459,7
3.621,2
144,9
26.376,5
3.230,8
29.491,2
3.114,7
NDP+Net İç Varlıklar = MBP
Net Döviz Pozisyonu(NDP)
- Net Dış Varlıklar
- İç Döviz Yükümlülükleri
Net İç Varlıklar (I+II)
I- Top. İç Kred. (1+2+3+4+5)
1- Hazinenin Borçları
a. DİBS
2005
11 Nisan 2005 tarihinde Merkez Bankası kısa vadeli faiz oranlarında 0,5 puan
indirime gitmiştir. Merkez Bankası, gecelik ve
haftalık borçlanma faiz oranlarını yüzde
15,5’ten yüzde 15’e, gecelik borç verme faiz oranını yüzde 19,5’den yüzde 19’a, geç
likidite borç verme faiz oranını yüzde 23,5’ten yüzde 23’e, açık piyasa işlemleri
çerçevesinde piyasa yapıcısı bankalara repo işlemleri yoluyla gecelik ve bir haftalık
vadelerde tanınan borçlanma imkanının faiz oranlarını ise yüzde 17,5’ten yüzde 17’ye
düşürmüştür.
Tablo 3. Merkez Bankası Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Yüzde)
2004
Basit Faiz
Gecelik Borç Alma
05.Şub 16.Mar
24
22
2005
08.Eyl
20
20.Ara 11.Oca 09.Şub 09.Mar 11.Nis
18
17
16,5
15,5
15
Gecelik Borç Verme
29
27
24
22
21
20,5
19,5
19
Haftalık Borç Alma
24
22
20
18
17
16,5
15,5
15
Geç Lik. Pen. Borç Verme
34
32
28
26
25
24,5
23,5
23
Geç Lik. Pen. Borç Alma
5
5
5
5
5
5
5
5
Kaynak: TCMB
DPT-YPKDGM
3
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 2. Merkez Bankası ve İkincil Piyasa Gösterge Tahvil Bileşik Faiz Oranları
33,0
30,0
27,0
24,0
21,0
18,0
b.
4
3
2
12
20
05
-1
2. El Bileşik
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
15,0
MB Gecelik Bileşik
Temel Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
Nisan ayında M1, M2 ve M2Y parasal büyüklükleri reel olarak artmıştır.
Nisan ayında dolaşımdaki para miktarının ve vadesiz mevduatın sırasıyla, 725 milyon
YTL ve 911 milyon YTL artması sonucu, M1 para arzı 1.937 milyon YTL artarak, 32.080
milyon YTL’ye yükselmiştir. Bu gelişmeyle birlikte, vadeli YTL mevduatlardaki 9.527 milyon
YTL artışın etkisiyle M2 para arzı 4.423 milyon YTL artarak, 118.847 milyon YTL’ye
yükselmiştir. Söz konusu dönemde yurtiçi yerleşiklerin DTH’larında 1.624 milyon YTL
tutarındaki artışa bağlı olarak, M2Y para arzı 6.046 milyon YTL artarak 192.790 milyon YTL
olarak gerçekleşmiştir. Nisan ayında ÜFE’nin yüzde 1,2 arttığı göz önüne alındığında, M1,
M2 ve M2Y parasal büyüklüklerinin reel olarak arttığı görülmektedir.
Tablo 4. Parasal Büyüklüklerdeki Gelişmeler
(Milyon YTL)
Aralık
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
2005 Nisan/Mart
Dolaşımdaki Para
10.129
12.446
12.774
12.944
14.442
14.822
2,63
TL Vadesiz Mevd.
11.435
17.023
14.344
15.652
15.514
17.258
11,24
7,09
M1
21.564
29.469
27.117
28.596
29.956
32.080
TL Vadeli Mevd.
59.359
79.875
79.412
80.845
85.894
86.767
1,02
M2
80.923
109.344
106.530
109.441
115.850
118.847
2,59
3,31
Yurtiçi Yer. DTH
68.932
76.074
73.526
71.198
71.572
73.943
M2Y
149.855
185.419
180.056
180.639
187.422
192.790
2,86
ÜFE
103,3
119,1
118,6
118,8
120,3
121,7
1,21
Kaynak: Merkez Bankası, DPT, DİE
DPT-YPKDGM
4
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 3. Reel Parasal Büyüklüklerde Gelişmeler (1998=100 )
170
150
130
110
90
Rezerv Para
4
3
2
-1
12
20
05
11
9
10
8
7
6
5
4
3
2
20
04
2
Emisyon
-1
11
20
03
-1
9
10
8
7
6
5
4
3
2
-1
20
03
20
02
-1
2
70
M2
M2Y
Nisan ayında para çarpanlarının seyri incelendiğinde, M2 ve M2Y
bir önceki aya
göre sırasıyla yüzde 3,9 ve 3,2 oranlarında artarken, Rezerv Paranın da yüzde 4,5
oranında artması sonucu M2/RP çarpanı 5,2 puandan 5,1 puana gerilemiş, M2Y/RP
çarpanı ise 8,4 puandan 8,3 puan seviyesine gerilemiştir.
Grafik 4. Para Çarpanları
15,0
12,0
9,0
6,0
M2/RP
DPT-YPKDGM
4
3
2
-1
2005
11
12
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
2004
12
11
10
9
7
8
6
4
5
3
2
-1
2003
2002
-12
3,0
M2Y/RP
5
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
II.
Mayıs 2005
BORÇLANMA PROGRAMINDAKİ GELİŞMELER
Hazine iç borçlanma ihaleleri aylık ortalama bileşik faiz oranı, Nisan ayında yüzde
17,6 olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 5. Hazine İç Borç İhaleleri
Net
Bileşik
12 Aylık
Vade
Borç.(1)
İtfa(2)
Borç/İtfa
Faiz
TÜFE
Reel Faiz
(Gün)
(Mil. YTL)
(Mil. YTL)
Oranı
(Yüzde)
Beklentisi(3)
(Yüzde)
2004 Ocak
438
11.941
11.612
102,8
27,1
12,4
13,1
Şubat
393
8.708
8.968
97,1
26,1
11,7
12,9
Mart
433
10.403
11.234
92,6
25,6
11,0
13,2
Nisan
375
11.136
13.538
82,3
24,0
10,5
12,2
Mayıs
319
8.997
10.820
83,2
29,5
11,1
16,6
Haziran
316
5.919
5.607
105,6
28,6
10,4
16,5
Temmuz
378
10.050
12.292
81,8
28,1
10,1
16,3
Ağustos
292
9.992
14.320
69,8
24,8
9,7
13,8
Eylül
419
8.716
9.705
89,8
26,1
9,5
15,2
Ekim
354
10.352
11.678
88,6
22,3
8,8
12,4
Kasım
358
11.751
13.636
86,2
22,7
9,0
12,6
Aralık
375
6.876
8.077
85,1
22,9
8,7
13,1
Ocak-Aralık
372
114.941
131.487
87,4
25,7
2005 Ocak
428
13.119
13.131
99,9
20,9
8,1
11,8
Şubat
654
10.954
9.283
118,0
17,8
7,7
9,4
Mart
720
5.353
7.773
68,9
18,0
7,2
10,1
Nisan
560
14.085
13.970
100,8
17,6
7,1
10,0
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, DPT
(1) Net borçlanma rakamlarına dövize endeksli ve döviz cinsinden ihale tutarları dahil edilmemiştir.
(2) İtfa rakamları piyasaya yapılan ödemeleri göstermektedir. Piyasaya yapılan itfa, Hazinenin aylık olarak
yayınlanan İç Borçlanma Stratejisinden ihale + halka arz + doğrudan satışın YTL rakamlarından türetilmektedir.
(3) Merkez Bankası tarafından ayda iki defa yayınlanan ve ekonomik birimlerin ekonomik değişkenlere yönelik
tahminlerini içeren geniş katılımlı “Beklenti Anketi”nden alınmıştır. 12 aylık TÜFE beklentisi, söz konusu ayın
üçüncü haftası itibariyle piyasa katılımcıları tarafından tahmin edilen değerlerin uygun ortalamasıdır.
Nisan ayında Hazine ihalelerinde oluşan ortalama bileşik faiz oranı, bir önceki aya
göre 0,4 puan gerileyerek yüzde 17,6 olarak gerçekleşmiştir. Aynı dönemde ihalelerde
oluşan ortalama vade ise 160 gün kısalarak, 560 güne gerilemiştir.
Bu dönemde piyasaya YTL bazında 14 milyar YTL itfası bulunan Hazine, piyasadan
net olarak 14,1
milyar YTL borçlanma gerçekleştirmiştir. Böylece Nisan ayında
borçlanma/itfa rasyosu, 100,8 puan olarak gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
6
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 5. Borçlanma / İtfa Rasyosu
14.500
120,0
10.500
100,0
8.500
80,0
Yüzde
Milyon YTL
12.500
6.500
60,0
4.500
4
3
2
-1
05
20
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
20
04
2
40,0
-1
2.500
İTFA
BORÇLANMA
BORÇLANMA/İTFA
Merkez Bankası Nisan ayı ikinci dönem beklenti anketi sonuçlarına göre, enflasyon
beklentilerinde bir önceki aya göre 0,5 puanlık bir gerileme görülmüştür. Nitekim, Mart ayı
ikinci dönem 12 aylık enflasyon beklentisi yüzde 7,2 olurken, Nisan ayında bu rakam,
yüzde 7,2’ye gerilemiştir. Diğer yandan, Hazine ihalelerinde oluşan aylık bileşik faiz
oranının önceki aya göre 0,2 puan artarak yüzde 18 oranında gerçekleşmesiyle, Hazine
ihalelerinde oluşan reel faiz oranı aynı dönemde yüzde 9,4’den yüzde 10,1’e yükselmiştir.
Grafik 6. Faiz Oranlarında Gelişmeler
(Bileşik, Yüzde)
60
50
40
30
20
10
04
02
12
10
08
06
04
02
12
10
08
06
04
02
20
02
-
12
0
ihale DIBS
interbank
TÜFE Beklentisi
Nisan ayında Hazinenin iç borç stoku bir önceki aya göre 3.696 milyon YTL artarak
236,2 milyar YTL’ye yükselmiştir.
Nisan ayında iç borç stoku, Mart ayı sonuna göre 3.696 milyon YTL artarak 236,2
milyar YTL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde, nakit dışı iç borç stokunun vadesindeki
DPT-YPKDGM
7
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
artışın nakit dışı borç stokunun vadesindeki düşüşle dengelenmesinden dolayı, stokun
ortalama vadesi değişmeyerek 20,9 ay olarak gerçekleşmiştir.
Tablo 6. İç Borç Stokunun Vade Yapısı
Miktar
(Milyon YTL)
Yüzde
Dağılım
Ort. Vadeye
Kalan Süre (Ay)
224.483
165.579
135.307
30.272
58.903
100,0
73,8
60,3
13,5
26,2
20,6
11,8
13,4
4,5
45,5
232.489
174.911
145.318
29.592
57.579
100,0
75,2
62,5
12,7
24,8
20,9
13,6
15,7
3,7
43,1
236.185
179.154
146.865
32.289
57.031
100,0
75,9
62,2
13,7
24,1
20,9
14,1
16,3
3,7
42,6
2004 Aralık
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Mart
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
2005 Nisan
Genel Top.
Nakit
-Tahvil
-Bono
Nakit Dışı
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Nisan ayı itibariyle, iç borç stokunun içinde sabit getirili menkul kıymetlerin payı bir
önceki aya göre yüzde 41,7’den yüzde 41,5’e, döviz cinsi ve dövize endeksli menkul
kıymetlerin payı
16,8’den yüzde 16,6’ya gerilerken, değişken faizli menkul kıymetlerin
payı ise yüzde 41,5’den yüzde 41,9’a yükselmiştir.
Tablo 7. İç Borç Stoku Döviz-Faiz Yapısı
(Milyon YTL)
Nakit
Aralık 2004
Yüzde
Mart 2005
Yüzde
Nisan 2005
Yüzde
165.579
73,8
174.911
75,2
179.154
75,9
Sabit getirili
94.930
42,3
97.056
41,7
97.985
41,5
Değişken faizli
36.309
16,2
43.926
18,9
47.089
19,9
Döviz cinsinden
26.608
11,9
27.414
11,8
27.692
11,7
Dövize endeksli
7.732
3,4
6.515
2,8
6.387
2,7
-IMF kredisi
3.692
1,6
2.474
1,1
2.347
1,0
-Takas
4.041
1,8
4.041
1,7
4.041
1,7
-Diğer
-
0,0
-
0,0
-
0,0
58.904
26,2
57.579
24,8
57.031
24,1
Nakit Dışı
-
0,0
-
0,0
-
0,0
Değişken faizli
Sabit getirili
53.781
24,0
52.462
22,6
51.862
22,0
Döviz cinsinden
3.413
1,5
3.438
1,5
3.473
1,5
Dövize endeksli
1.709
0,8
1.678
0,7
1.695
100,0
232.489
0,7
100,0
Toplam Stok
224.483
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
DPT-YPKDGM
8
100,0
236.185
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 7. İç Borç Stokunun Yapısı
Döviz
Aralık 2004
Cinsi Dövize
Endeksli
%17,6
Döviz Mart 2005
Cinsi Dövize
Endeksli
%16,6
Sabit
Faizli
%42,3
Sabit
Faizli
%41,5
Değişken
Faizli
%40,1
Değişken
Faizli
%41,9
İç borç stokunun ilk satıştaki alıcılara göre dağılımına bakıldığında; Mart ayı
itibariyle yüzde 64,7 olan piyasa payının, Nisan ayında yüzde 65,4’e yükseldiği; kamunun
payının ise yüzde 35,3’ten, yüzde 34,6’ya gerilediği görülmektedir.
Tablo 8. İç Borç Stokunun Alıcılara Göre Dağılımı
YTL Miktarı
(Milyon YTL)
2004 Aralık
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Mart
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
2005 Nisan
Genel Top.
Kamu
Merkez Bankası
Kamu Bankaları
TMSF
Diğer Kamu
Piyasa
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
USD Miktarı
(Milyon Dolar)
224.483
83.335
22.119
27.451
8.317
25.449
141.148
167,3
62,1
16,5
20,5
6,2
19,0
105,2
Yüzde Pay
(Yüzde)
100,0
37,1
9,9
12,2
3,7
11,3
62,9
232.489
81.977
20.901
27.277
8.176
25.623
150.513
169,6
59,8
15,2
19,9
6,0
18,7
109,8
100,0
35,3
9,0
11,7
3,5
11,0
64,7
236.185
81.684
20.774
27.294
7.611
26.004
154.501
170,6
59,0
15,0
19,7
5,5
18,8
111,6
100,0
34,6
8,8
11,6
3,2
11,0
65,4
İç borç stoku/M2Y oranı, Nisan ayında 3,6 puan gerileyerek, 124,5 puana
düşmüştür.
DPT-YPKDGM
9
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 8. Mali Baskınlık (İç Borç Stoku/M2Y, Nakit İç Borç Stoku/M2Y)
(Yüzde)
140
130
120
110
100
90
80
70
1
2
3-1
02 200
20
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12 4- 1
0
20
2
3
İç Borç/M2Y
4
5
6
7
8
9
10
11
12
-1
05
20
2
3
4
Nakit İç Borç/M2Y
Nisan ayında, M2Y para arzı yüzde 3,7 oranında artarken, iç borç stokunun yüzde
0,5 oranında artmasıyla mali baskınlık oranı gerilemiştir. Nitekim; kamunun mali
piyasalardaki ağırlığının bir göstergesi olan iç borç stokunun M2Y’ye oranı Ocak ayında 3,6
puan gerileyerek 124,5 puana düşmüştür. 2001 Şubat krizinden sonra kamu bankaları,
Merkez Bankası ve TMSF’ye uzun vadeli olarak verilen ve piyasanın işleyişinden
etkilenmeyen nakit dışı borç stokunun hesaplamaya katılmadığı, Nakit İç Borç Stokunun
M2Y’ye oranı ise, 2,6 puan gerileyerek 93,7 puan düzeyinde gerçekleşmiştir.
Tablo 9. Konsolide Bütçe Dış Borç Stoku
(Milyon Dolar)
2003
Aralık
Toplam
Vade Yapısı
Kısa Vade
2004
Kasım Aralık
2005
Ocak Şubat Mart Nisan
63.408
67.778
68.473
68.247
69.213
68.494
67.361
0
0
0
0
0
0
0
Orta Vade
6.687
6.020
6.123
4.882
4.917
4.879
4.860
Uzun Vade
56.721
61.758
62.350
63.365
64.295
63.615
62.501
Kredi
36.565
38.401
38.781
38.147
38.194
37.687
37.581
Uluslararası Kuruluşlar
23.525
25.892
26.211
25.856
25.983
25.794
25.763
(IMF Sağlanan Krediler)
Alacaklıya Göre
67.361
16.732
18.247
18.445
18.122
18.180
17.984
18.073
Hükümet Kuruluşları
6.924
6.600
6.534
6.407
6.308
6.096
6.101
Ticari Bankalar
6.116
5.909
6.036
5.884
5.903
5.796
5.717
26.843
29.377
29.692
30.100
31.018
30.807
29.780
Tahvil
Kaynak: Hazine Müsteşarlığı
Mart ayı sonunda
68,5 milyar dolar düzeyinde bulunan konsolide bütçe dış borç
stoku, Nisan ayında 1,1 milyar dolar gerileyerek 67,4 milyar dolara düşmüştür. Söz konusu
dönemde, konsolide bütçe dış borç stokunun vade kompozisyonunda, uzun vadeli
borçların oranı yüzde 93’lük, orta vadeli borçların oranı ise yüzde 7’lik seviyesini
korumuştur.
DPT-YPKDGM
10
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
III. DÖVİZ KURLARINDA GELİŞMELER
a.
Dolar ve Euro Kurunun Gelişimi
Nisan ayında YTL, dolar ve euro karşısında değer kaybetmiştir. 1 dolar ve 1,5
euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise 176,2 puandan 172,5 puana
gerilemiştir.
Mart ayı sonunda Merkez Bankası gösterge dolar kuru alış fiyatı 1,3462 YTL olurken,
Nisan ayı sonunda bu rakam yüzde 2,8 oranında artarak 1,3488 YTL düzeyine
yükselmiştir. Nisan ayı ortalama dolar kuru bir önceki aya göre yüzde 3,6 artış göstererek
1,3555 YTL seviyesine yükselmiştir. Aynı dönemde, Merkez Bankası gösterge euro kuru
alış fiyatı 1,7439 YTL iken, 1,7942 YTL’ye yükselerek yüzde 2,9 oranında değer
kazanmıştır. Euro aylık ortalama kuru
1,7544 YTL olarak gerçekleşerek, 1,7240 YTL
düzeyinde gerçekleşen Mart ayı rakamına göre yüzde 1,8 oranında değer kazanmıştır. 1
dolar ve 1,5 euroluk ağırlıklandırmayla hesaplanan reel kur endeksi ise, Nisan ayında
176,2 puandan 172,5 puana gerilemiştir.
Grafik 9. YTL/Dolar ve YTL/Euro Gelişimi
1,85
1,65
1,45
YTL/Dolar
4
3
2
-1
2005
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
2004
2003
-12
1,25
YTL/Euro
Euro/Dolar paritesi Nisan ayında sonunda 1,30 seviyesinde gerçekleşmiştir.
Mart ayı sonunda 1,30 puan düzeyinde gerçekleşen euro/dolar paritesi, Nisan ayı
sonunda da bu seviyesini korumuştur. Aylık ortalama parite ise, 1,32’den 1,30’a
gerilemiştir.
DPT-YPKDGM
11
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 10. Kurlardaki Gelişmeler
Dolar
Euro
Aylık Ort.
1,7529
1,7451
1,227
1,250
159,5
Ocak-2004
1,3434
1,3332
1,6898
Şubat
1,3388
1,3239
1,6794
Mart
1,3213
1,3113
1,6397
Nisan
1,3514
1,4401
1,6235
Mayıs
1,5013
1,4853
1,8015
Haziran
1,4872
1,4809
1,8078
Temmuz
1,4474
1,4627
1,7759
Ağustos
1,4674
1,4972
1,7880
Eylül
1,4983
1,4977
1,8286
Ekim
1,4834
1,4702
1,8516
Kasım
1,4421
1,4260
1,8745
Aralık
1,3897
1,3363
1,8633
Ocak-2005
1,3504
1,3295
1,7755
Şubat
1,3072
1,2785
1,7022
Mart
1,3079
1,3462
1,7240
Nisan
1,3555
1,3844
1,7544
Kaynak:TCMB
(1) TCMB gösterge döviz alış kurları kullanılmıştır.
1,6654
1,6477
1,5998
1,7038
1,8212
1,7969
1,7628
1,8113
1,8452
1,8778
1,8929
1,8233
1,7297
1,6949
1,7439
1,7942
1,250
1,277
1,241
1,202
1,200
1,216
1,227
1,219
1,220
1,248
1,301
1,341
1,315
1,302
1,318
1,294
1,249
1,245
1,220
1,183
1,226
1,213
1,205
1,210
1,232
1,277
1,327
1,364
1,301
1,326
1,295
1,296
167,0
170,6
175,7
173,5
155,5
155,7
159,1
158,1
156,1
157,3
161,0
165,1
171,4
176,8
176,2
172,5
b.
Ay Sonu
1,4291
1,3958
Aylık Ort.
Reel Kur Endeksi
Ay Sonu
Aralık-2003
Aylık Ort.
Euro/Dolar Paritesi
Ay Sonu (1 Dolar+1,5 Euro)
Merkez Bankasının Döviz Alımları
Uygulanmakta olan dalgalı kur rejiminde dövizin fiyatı, piyasanın kendi arz-talep
dinamikleri ile oluşmakta ve Merkez Bankası piyasalara her hangi bir kur fiyatı
taahhüdünde bulunmamaktadır. Ancak, döviz piyasasında oluşan dalgalanmalar Merkez
Bankası tarafından fiyat istikrarı hedefi doğrultusunda izlenmekte ve aşırı oynaklık
durumlarında döviz piyasalarına müdahale edilmektedir. Merkez Bankası, 2003 yılı
başından Eylül ayı sonuna kadar döviz piyasalarında yaşanan düşüşe yönelik olarak, 12 ve
21 Mayıs, 9 Haziran, 18 Temmuz, 10 ve 25 Eylül tarihlerinde olmak üzere 6 defa, alım
yönünde doğrudan müdahalede bulunmuş ve 2003 yılında toplam 4,2 milyar dolar
tutarında döviz alımı gerçekleşmiştir. 2004 yılı içerisinde bir kez doğrudan alım müdahalesi
gerçekleştirilmiş ve 16 Şubat tarihinde 1.283 milyon dolar tutarında alım yapılmıştır.
2005 yılında ise Merkez Bankası ilk kez, 27 Ocak tarihinde piyasadaki döviz arz
fazlasını sterilize etmek amacıyla
döviz piyasasına doğrudan alım yönünde müdahale
etmiştir. Olumlu ekonomik beklentilerin artarak devam etmesine bağlı olarak gelen döviz
satışlarının etkisiyle 9 Mart tarihinde Merkez Bankası yıl içerisinde ikinci kez piyasaya alım
yönünde doğrudan müdahalede bulunmuştur.
DPT-YPKDGM
12
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 11. TCMB Döviz Alımları
(Milyon Dolar)
Döviz Alım İhaleleri
Günlük
Ortalama Teklif
Teklifin Karşılanma
Oranı (%)
2003
Mayıs
58,3
Haziran
87,2
Temmuz
137,6
Ağustos
129,3
Eylül
149,5
Ekim
184,0
TOPLAM
2004
Ocak
101,7
Şubat
97,6
Mart
117,2
Nisan
128,9
Aralık
108,3
TOPLAM
2005
Ocak*
88,4
Şubat
68,2
Mart*
64,9
Nisan
59,0
Kaynak: TCMB
* Doğrudan döviz alım miktarları Merkez Bankası
Döviz Alım
Miktarı
Doğrudan
Döviz Alımları
TOPLAM
34,3
41,3
33,8
38,7
43,3
46,0
319
630
990
1.071
1.317
1.326
5.653
579
566
938
579
2.146
0
4.808
898
1.196
1.928
1.650
3.463
1.326
10.461
46,9
51,7
52,6
61,8
27,9
286
805
1.418
1.354
242
4.104
0
1.283
0
0
0
1.283
286
2.088
1.418
1.354
242
5.387
35,1
43,9
45,4
48,8
559
569
706
605
1350
0
2230
0
1909
569
2936
605
günlük vaziyetlerinden türetilen net döviz pozisyonu verileri
kullanılarak, bu büyüklüğü etkileyebilecek diğer döviz işlemleri de göz önüne alınarak hesaplanmıştır.
Merkez Bankası, döviz piyasasında oluşan arz fazlasını sterilize etmek amacıyla
2004 yılı Nisan ayında ara verdiği günlük döviz alım ihalelerine, Avrupa Birliği müzakere
sürecinin olumlu gelişmesinin, ülkeye yabancı sermaye girişini artıracağı ve ters para
ikamesi sürecini daha da belirginleştireceği göz önünde tutularak 22 Aralık 2004 yeniden
başlanmış ve Nisan ayına kadar toplam 1.834 milyon dolarlık alım yapılmıştır.
Nisan
ayında ise düzenlenen 21 adet ihaleye, 1.240 milyon dolarlık teklif gelmiş ve 315 milyon
doları ihale, 290 milyon doları ise opsiyon tutarı olmak üzere toplam 605 milyon dolarlık
alım yapılmıştır.
Grafik 10. Döviz Alım İhalelerindeki Teklif ve Alım Miktarları ve Ortalama Fiyat
Teklif
DPT-YPKDGM
Döviz Alım Miktarı
13
25Nis
18Nis
11Nis
4-N
is
29Ma
r
22Ma
r
15Ma
r
1,4500
1,4000
1,3500
1,3000
1,2500
1,2000
1,1500
8-M
ar
1-M
ar
120,0
100,0
80,0
60,0
40,0
20,0
0,0
Ortalama Fiyat
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IV.
a.
Mayıs 2005
SERMAYE PİYASASINDA GELİŞMELER
İMKB Hisse Senedi Piyasası
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi Nisan ayında bir önceki ay sonuna göre yüzde 7,7
oranında değer kaybetmiştir.
Nisan ayında İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi bir önceki aya göre yüzde 7,7 oranında
değer kaybetmiştir. Buna karşın, endeksin Nisan ayı sonu itibarıyla yıllık bazda getirisi, bir
önceki ay sonu yıllık getirisinin üzerinde gerçekleşmiştir. Bu durum, 2004 yılı Nisan ayında
endeksin 2005 yılı Nisan ayına göre daha çok değer kaybetmesinden kaynaklanmıştır.
Endeksin reel getirisine bakıldığında da paralel bir gelişim yaşandığı görülmektedir.
Nitekim, endeks ÜFE’ye göre yüzde 8,8, TÜFE’ye göre yüzde 8,3 değer kaybetmiştir.
Tablo 12. İMKB 100 Endeksinin Getirisi (1)
(Yüzde)
Aylık Bazda
Nominal
2003-Aralık
2004- Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
Getiri
26,8
-6,9
9,4
6,9
-10,7
-5,2
5,2
7,9
4,3
8,6
4,3
-1,8
11,1
2005-Ocak
9,4
Şubat
3,9
Mart
-10,0
Nisan
-7,7
Kaynak: DİE, İMKB
(1) Getiri, dönem sonu itibarıyla bir
Yıllık Bazda
Reel Getiri
Nominal
Reel Getiri
ÜFE
26,2
-10,3
9,2
6,3
-12,7
-9,3
4,4
8,7
3,3
7,8
1,8
-1,8
12,3
TÜFE
26,2
-7,5
8,9
5,9
-11,2
-5,6
5,3
7,4
3,5
7,6
2,0
-3,1
10,7
Getiri
78,7
56,4
63,2
113,1
56,6
50,1
65,1
83,3
74,1
68,1
45,4
53,8
34,7
ÜFE
41,6
50,6
98,9
41,7
28,7
40,1
57,3
48,8
42,5
21,5
31,3
16,8
TÜFE
41,5
49,1
96,6
45,2
39,9
54,2
70,1
60,6
55,7
32,8
40,5
23,2
9,9
3,8
-11,1
-8,8
8,8
3,9
-10,2
-8,3
58,4
50,3
26,6
30,9
43,0
35,9
13,7
18,8
45,0
38,3
17,3
21,0
önceki dönem sonuna göre hesaplanmaktadır.
İMKB günlük işlem hacmi Nisan ayında ciddi oranda gerileme göstermiştir.
Nisan ayında İMKB ortalama günlük işlem hacmi 2004 yılı Ağustos ayından sonraki
en düşük değere inmiş ve 737,4 milyon YTL seviyesinde gerçekleşmiştir. Böylece, Nisan
ayı aylık işlem hacmi 15,5 milyar YTL düzeyinde olmuştur.
DPT-YPKDGM
14
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 11. İMKB 100 Bileşik Endeksi
30.000
1.400
25.000
1.200
YTL
800
15.000
600
10.000
400
5.000
200
İMKB-100 Endeks (YTL)
4
3
2
1
20 2
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
0
2
0
20
04
-1
Dolar
1.000
20.000
30 Günlük Har. Ort. (YTL)
İMKB-100 Endeks (Dolar)
Tablo 13. İMKB’de Çeşitli Göstergeler
İş günü
Günlük Ort.
İMKB 100
İMKB 100
İMKB
sayısı
İşlem Hacmi
Dönemler
Dönem Sonu 30 Günlük HO. İşlem Hacmi (1)
2003 Aralık
18.533
16.915
24.411.936
23
1.061.389
2004 Ocak
17.259
18.509
19.837.396
20
991.870
Şubat
18.889
18.380
15.037.596
17
884.564
Mart
20.191
19.476
24.998.286
23
1.086.882
Nisan
18.023
19.583
17.308.238
21
824.202
Mayıs
17.081
17.635
13.187.201
20
659.360
Haziran
17.968
17.203
10.467.211
22
475.782
Temmuz
19.381
18.297
12.978.447
22
589.929
Ağustos
20.218
19.208
12.426.798
21
591.752
Eylül
21.954
20.916
23.682.169
22
1.076.462
Ekim
22.900
22.120
18.274.056
20
913.703
Kasım
22.486
22.740
17.754.815
20
887.741
Aralık
24.972
23.546
20.706.001
21
986.000
2005 Ocak
27.330
25.542
23.499.205
19
1.236.800
Şubat
28.396
27.387
24.995.845
20
1.249.792
Mart
25.558
26.435
23.957.636
23
1.041.636
Nisan
23.592
24.808
15.485.854
21
737.422
1 Nisan
25.741
26.383
4.536.523
5
907.305
8 Nisan
25.786
26.149
3.587.527
5
717.505
15 Nisan
23.853
25.666
3.496.760
5
699.352
22 Nisan
24.731
25.081
4.394.701
5
878.940
29 Nisan
23.592
24.808
3.054.561
5
610.912
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Borsaya kote olan şirketlere ait hisselerde tüm piyasalarda gerçekleştirilen işlem hacmidir. Böylece bu
değer; Ulusal, İkinci Ulusal, Yeni Ekonomi ve Gözaltı Pazarlarına ait işlemleri kapsamaktadır.
(*) İMKB 100 Endeks Değerleri, 30 günlük Hareketli Ortalama; İşlem Hacimleri, Bin YTL
(**) HO: Hareketli Ortalama
DPT-YPKDGM
15
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksinde, risk göstergeleri olarak kullanılan aylık ve yıllık
standart sapma değerlerinde gerileme görülmüştür.
İMKB Ulusal 100-Bileşik Endeksi aylık (20 günlük) getirisi Nisan ayında bir önceki ay
sonu değerinin de altında yüzde –8,4 oranında gerçekleşirken, yıllık (250 günlük)
getirisinde bir önceki ay sonu değerine göre artış göstererek yüzde 33,5 oranında
gerçekleşmiştir. Aylık bazda risk oranının gerilemesi olumlu iken, getiri seviyesinin negatif
olması yatırımcılar açısından olumsuz olmuştur. Öte yandan, yıllık bazda risk oranında
azalma yanında getiri oranının artmış olması yatırımcılar açısından olumlu bir gelişme
olmuştur. Uluslararası piyasalarda da portföyü bulunan yatırımcılar açısından bakıldığında
İMKB 100-Bileşik endeksi ile diğer belli başlı endeksler arasındaki korelasyon katsayıları da
önem
arz
etmektedir.
Buna
göre,
Nisan
ayında
endeks
korelasyon
katsayıları
incelendiğinde, FTSE-100 endeksiyle 0,82, Nikkei-225 endeksiyle 0,87 ve Dow Jones
Industrial endeksiyle 0,90 olarak gerçekleştiği görülmektedir.
Tablo 14. İMKB 100 Endeksine İlişkin Göstergeler
Nominal Getiri
Standart Sapma (2)
Korelasyon Katsayıları
Aylık (1) Yıllık (1)
Aylık
Yıllık
FTSE 100 Nikkei 225 Dow Jones Ind.
2003-Aralık
14,54
70,28
8,11
40,54
2004- Ocak
-6,87
58,61
11,81
40,51
0,44
-0,05
-0,25
Şubat
5,53
65,80
10,42
40,76
0,48
0,42
0,63
Mart
5,31
110,94
6,56
34,06
-0,74
0,58
-0,56
Nisan
-11,32
59,34
8,82
33,82
-0,45
-0,23
0,60
Mayıs
-5,22
54,04
10,09
34,64
0,79
0,87
0,88
Haziran
6,52
64,42
7,45
34,68
0,29
0,24
0,19
Temmuz
5,24
82,87
4,77
34,45
-0,16
-0,48
-0,51
Ağustos
2,64
72,29
6,21
34,13
0,79
0,53
0,70
Eylül
6,96
57,53
8,75
34,46
0,28
-0,53
-0,59
Ekim
4,31
54,42
6,72
32,01
0,13
0,08
-0,10
Kasım
-1,81
40,47
6,69
28,63
-0,23
-0,12
-0,20
Aralık
10,69
36,51
6,16
28,10
0,79
0,88
0,88
2005- Ocak
9,60
52,67
6,13
26,49
0,12
-0,59
-0,65
Şubat
3,90
51,15
6,76
25,31
-0,30
-0,03
0,26
Mart
-7,26
25,76
10,67
26,72
0,90
0,68
0,92
Nisan
-8,35
33,45
7,58
26,21
0,82
0,87
0,90
Kaynak: İMKB Aylık Bülten
(1) Aylık ve yıllık getiri, sırasıyla dönem sonu itibarıyla 20 ve 250 işgünü öncesine göre nominal getiridir.
(2) Aylık standart sapma, dönem sonu itibarıyla son 20 işgününe ait günlük getirinin 20 işgünü üzerinden
aylıklandırılmasıyla hesaplanmıştır. Yıllık hesaplamalar 250 işgünü üzerinden yapılmıştır.
Borsa piyasa değeri Nisan ayında gerileme göstermiştir. Borsada işlem gören
hisselerde yabancıların payı yüzde 59,6 seviyesine çıkmıştır.
Trabzonspor Sportif ve Akmerkez GMYO’nun halka arzından sonra İMKB nezdinde
işlem gören şirket sayısı 299’a çıkmıştır. Borsa piyasa değeri, 15 Nisan tarihinde toplam
300 milyon YTL tutarındaki bu katılımlara karşın bir önceki ay sonuna göre 1,2 milyar YTL
gerileyerek 37 milyar YTL düzeyinde gerçekleşmiştir. Buna paralel olarak işlem gören
DPT-YPKDGM
16
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
şirketlerin toplam piyasa kapitalizasyonu da 10,4 milyar YTL gerileyerek 89,5 milyar YTL
seviyesine inmiştir.
Reuters’in verdiği bilgilere göre Nisan ayında yabancıların borsada net hisse senedi
alışı 61,8 milyon YTL seviyesinde olmuştur. Buna karşın, yabancıların portföy büyüklüğü
yerli portföy büyüklüğünde görüldüğü kadar değer yitirmemiş ve 22,1 milyar YTL’den 83
milyon YTL gerileme ile 22,0 milyar YTL’ye inmiştir. Bunun neticesinde, borsada işlem
görmekte olan hisselerden Takasbank nezdinde saklaması yapılan hisselerin yabancı
sahiplik oranı Nisan ayında bir önceki ay sonu değeri olan yüzde 57,8’den, yüzde 59,6’ya
çıkmıştır.
Tablo 15. İMKB’de İşlem Gören Şirketlerin Piyasa Kapitalizasyonu ve Yabancı
Portföy Oranı
Takasbankta Saklı
İşlem Gören Şirketlerin Toplam Piyasa
Hisseler (1)
Kapitalizasyonu
Şirket
Piyasa
Yabancı
Toplam/GSMH
Sayısı
değeri
Payı
Oranı
Tarih
(Milyon YTL) (Yüzde) (Milyon YTL) (Milyon Dolar)
(Yüzde)
2003 Aralık
285
23.563
51,5
96.073
68.828
26,9
2004 Ocak
285
22.901
50,8
89.264
66.955
Şubat
286
24.306
51,4
98.049
74.060
Mart
287
26.717
51,8
104.719
79.860
28,3
Nisan
287
24.010
50,0
94.332
65.503
Mayıs
289
23.648
49,6
89.463
60.003
Haziran
292
24.351
50,6
95.225
64.347
24,6
Temmuz
293
26.673
50,9
101.953
69.753
Ağustos
294
28.175
50,2
105.285
70.140
Eylül
294
31.894
50,9
115.964
77.500
28,5
Ekim
297
33.060
50,6
124.787
84.940
Kasım
297
33.955
51,6
120.668
84.679
Aralık
297
37.641
54,9
132.556
98.073
30,9
2005 Ocak
297
40.970
56,9
144.116
108.472
Şubat
297
42.275
58,0
148.600
116.312
Mart
297
38.239
57,8
134.350
99.866
Nisan
299
36.980
59,6
123.820
89.504
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni, Takasbank, DPT
(1) Takasbank saklama bakiyelerine ait verileri göstermektedir.
b.
Tahvil ve Bono Piyasası
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi Nisan ayında önemli oranda gerileme
göstermiştir. Gerçekleşen ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,4 puan artarak
yüzde 17,6 seviyesine çıkmıştır.
Tahvil ve Bono Piyasasında günlük işlem hacmi 2.444 milyon YTL’den 1.923 milyon
YTL seviyesine gerilerken, aylık işlem hacmi de bir önceki aya göre 15,8 milyar YTL
azalarak 40,4 milyar YTL’ye inmiştir. Piyasada gerçekleşen ortalama basit faiz oranları bir
önceki aya göre 0,4 puan yükselerek yüzde 17,6 seviyesinde gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
17
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 16. Kamu Menkul Kıymetler Pazarı ve Repo-Ters Repo Piyasası
Kamu Menkul Kıymetleri
Repo-Ters Repo Piyasası
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
Faiz Oranı
Dönemler
(Milyon YTL)
2003-Aralık
24.972
2004-Ocak
26.572
Şubat
23.509
Mart
30.057
Nisan
35.024
Mayıs
33.184
Haziran
26.029
Temmuz
31.082
Ağustos
29.141
Eylül
33.268
Ekim
31.715
Kasım
31.635
Aralık
41.453
2005-Ocak
39.953
Şubat
46.155
Mart
56.204
Nisan
40.380
Kaynak: İMKB Aylık Bülteni
(Milyon YTL)
1.086
1.329
1.383
1.307
1.668
1.659
1.183
1.413
1.388
1.512
1.586
1.582
1.974
2.103
2.308
2.444
1.923
(Yüzde)
26,3
24,3
23,9
23,6
22,9
27,7
26,8
26,0
25,2
24,7
23,3
22,9
22,5
20,1
18,1
17,2
17,6
İşlem Hacmi
Günlük Ort.
İşl. Hacmi
(Milyon YTL) (Milyon YTL)
121.301
5.274
98.925
4.946
95.058
5.592
129.283
5.621
121.592
5.790
136.555
6.828
133.675
6.076
128.180
5.826
137.557
6.550
147.376
6.699
121.082
6.054
147.644
7.382
154.463
7.355
110.894
5.837
128.323
6.416
155.026
6.740
149.411
7.115
Faiz Oranı
(Yüzde)
26,1
26,3
24,1
23,1
22,0
22,0
22,1
22,1
22,1
20,5
20,1
20,1
19,7
17,8
17,1
16,0
15,2
Bileşik Faiz (Yüzde)
Grafik 12. Aylık Vade-Getiri Yapısı ve Trend Eğrileri
19,00
18,50
18,00
17,50
17,00
16,50
16,00
15,50
15,00
14,50
14,00
1
51
101
151
201
251
301
351
401
451
501
551
Vadeye Kalan Gün
MART 2005
NİSAN 2005
MART 2005 (TREND)
NİSAN 2005 (TREND)
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde bir
önceki aya göre getiri eğrisinin daha dikey bir hale geldiği görülmektedir. İşlem hacmi ise
520-540 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmıştır.
Tahvil ve Bono Piyasasında vade-getiri yapısı ve trend eğrileri incelendiğinde, Nisan
ayında bir önceki aya göre daha dik bir eğrinin oluştuğu görülmektedir. Kısa vadede (1150 gün) Nisan ayı faiz oranları Mart ayı faiz oranlarının altında kalırken, uzun vadede
DPT-YPKDGM
18
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
(400-550 gün) bu durumun tam tersi olarak Nisan ayı faiz oranları Mart ayı faiz oranlarının
üzerinde gerçekleşmiştir. Gerçekleşen faiz oranlarının elde edildiği işlem hacmi düzeylerine
bakıldığında, 520-540 gün vadeli kamu menkul kıymetlerinde yoğunlaşmanın olduğu
görülmektedir.
Grafik 13. Vade-Getiri Yapısı ve İşlem Hacmi (Mart 2005)
22,00
21,00
2.000
20,00
19,00
1.500
18,00
1.000
17,00
16,00
500
15,00
0
Bileşik Faiz (Yüzde)
İşlem Hacmi (Milyon YTL)
2.500
14,00
1
41 81 121 161 201 241 281 321 361 401 441 481 521 561
Vadeye Kalan Gün
İŞLEM HACMİ
BİLEŞİK FAİZ
c.
Repo-Ters Repo Piyasası
Repo-Ters Repo Piyasasında Nisan ayında 149,4 milyar YTL işlem hacmi
gerçekleşmiştir. Ortalama basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,8 puan gerileyerek yüzde
15,2 düzeyine inmiştir.
Mart ayında 155 milyar YTL seviyesinde gerçekleşen Repo – Ters repo piyasası işlem
hacmi, Nisan ayında 149,4 milyar YTL seviyesine gerilemiştir. Buna karşın, günlük
ortalama işlem hacmi bir önceki ay değeri olan 6,7 milyar YTL’den Nisan ayında 7,1 milyar
YTL’ye yükselmiştir. Söz konusu dönemde basit faiz oranı bir önceki aya göre 0,8 puan
gerileyerek yüzde 15,2 seviyesinde gerçekleşmiştir.
d.
Altın Borsası
Londra borsasında oluşan altının ons fiyatı, Nisan ayında bir önceki ay ağırlıklı
ortalama değerine göre 6,2 dolar gerileyerek 434,8 dolar seviyesinden 428,6 dolar
seviyesine inmiştir. Londra borsası ay sonu kapanış değeri ise 433,3 dolar/ons olmuştur.
İstanbul Altın Borsasındaki Nisan ayı altın işlem hacmine bakıldığında hem YTL hem de
dolar ile yapılan işlemlerde gerileme gözlenmiştir. Bu dönemde YTL işlem hacmi 37 milyon
YTL’den 36 milyon YTL’ye inmişken; dolar işlem hacmi ise 436 milyon dolardan 301 milyon
DPT-YPKDGM
19
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
dolara inmiştir. Buna karşın, Nisan ayında, miktar bazında işlem hacmi 33 tondan 41 tona
çıkmıştır.
e.
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası
Vadeli İşlemler ve Opsiyon Borsası (VOB) ilk 3 aylık işlem seviyesi dövize dayalı
sözleşmelerde yoğunlaşarak artış göstermiştir. Nitekim, tüm
vadeli işlem sözleşmeleri
işlem hacimlerinde Nisan ayında bir önceki ay değerlerine göre artış görülmüştür. En
yüksek işlem hacmi 38,3 milyon YTL ile dövize dayalı vadeli işlem sözleşmelerinde
gerçekleşmişken, emtiaya dayalı vadeli işlemler en az talep gören sözleşmeler olmuştur.
Tablo 17. Vadeli İşlemler Piyasası
Hacim-Miktar
(Adet)
Şubat
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
Hacim (YTL)
Günlük Hacim
(YTL) (1)
Dönem Sonu
Mevcut Açık
Pozisyon
1.523
364
5.061
140
7.088
5.465.009
3.295.487
7.004.873
273.038
16.038.406
321.471
193.852
412.051
16.061
943.436
411
224
1.784
19
2.438
4.484
272
16.999
15.094.959
2.412.495
23.358.941
977
398
5.083
19
21.774
34.773
40.901.166
656.303
104.891
1.015.606
221
1.778.312
Mart
Endeks
Faiz
Döviz
Emtia
TOPLAM
10
6.468
Nisan
5.275
16.644.379
Endeks
792.589
410
3.820.806
Faiz
181.943
27.279
38.291.225
Döviz
1.823.392
Emtia
27
56.955
2.712
TOPLAM
32.991
58.813.365
2.800.636
Kaynak: VOB
(1) Şubat, Mart ve Nisan aylarında sırasıyla 17, 23 ve 21 işgünü gerçekleşmiştir.
1.038
394
10.652
22
12.106
Belli bir zamanda geçerliliği devam eden ve böylece riskten korunma veya yatırım
amaçlı kullanılan sözleşme sayısını gösteren açık pozisyon değerlerine bakıldığında piyasa
katılımcılarının sözleşme sayılarını artırmakta olduğu görülmektedir. Buna karşın, Nisan ayı
sonu itibarıyla 12.106 mevcut açık pozisyonun 10.652’si dövize dayalı vadeli işlem
sözleşmelerinde bulunmaktadır.
DPT-YPKDGM
20
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
V.
Mayıs 2005
BANKACILIK SEKTÖRÜNDE GELİŞMELER
a.
Mevduat Gelişmeleri
Nisan ayında bankacılık sektörü mevduatlarında temel olarak YTL mevduatlardaki
artış sonucunda yükselme görülmüş, YP mevduatların toplam mevduat içindeki payı
azalmıştır.
TCMB verilerine göre; 2005 yılı Nisan ayında bankacılık sektörünün toplam
mevduatı bir önceki aya göre yüzde 3,4 oranında artarak 182,7 milyar YTL’den 188,8
milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde, yurtiçi yerleşik YTL mevduatı yüzde 4,1
oranında artarak 106,9 milyar YTL’den 111,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Bu dönemde
yurtiçi yerleşiklere ait YP mevduatın dolar değerinde önemli bir yükseliş gözlenmezken, YP
mevduatların YTL değerinde döviz kularındaki yükseliş sonucunda artış görülmüştür.
Nitekim; yurtiçi yerleşiklerin YP mevduatının dolar değeri yüzde 0,4 artarak 53,6 milyar
dolardan 53,9 milyar dolara, YTL değeri ise yüzde 2,2 oranında artarak 72,3 milyar
YTL’den 73,9 milyar YTL’ye yükselmiştir. Nisan ayında YP mevduatların toplam mevduat
içindeki payı ise yüzde 41,1’den yüzde 40,6’ya gerilemiştir.
Tablo 18. Bankacılık Sektöründe Kredi ve Mevduatların Gelişimi
Toplam Mevduat (Bankalar arası Hariç)
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YTL Mevduat
Yurtiçi Yerleşikler Toplam YP Mevduat ($)
Nisan 05/
Mart 05
3,4
4,1
0,4
Nisan 05/
Aralık 04
3,3
7,9
-5,0
6,9
7,5
7,8
6,7
1,3
12,2
13,2
14,1
10,1
6,2
Toplam Krediler
Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YTL Kredileri
Mevduat Bankaları Yurtiçi YP Kredileri
Kalkınma Yatırım Bankaları Kredileri
Kaynak: TCMB Haftalık Bültenleri
(Yüzde Değişim)
Nisan 05/
Nisan 04
19,4
25,3
17,3
45,1
49,6
64,9
12,3
9,2
Grafik 14. YP Mevduat/Toplam Mevduat
60
1 8 0 .0 0 0
50
40
1 2 0 .0 0 0
9 0 .0 0 0
30
6 0 .0 0 0
20
3 0 .0 0 0
10
YP M evduat
DPT-YPKDGM
21
4
2
3
12
200
5-1
10
11
8
9
6
7
4
5
2
T o p la m M e v d u a t
3
12
200
4-1
10
11
8
9
6
7
4
5
2
3
200
3-1
0
200
2-1
2
0
Yüzde
Milyon YTL
1 5 0 .0 0 0
Y P M e v d u a t / T o p la m M e v d u a t
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Nisan ayında YTL ve YP mevduatın ortalama vadesinde önemli bir değişim
olmamıştır.
Nisan ayında 3 ay ve daha kısa vadeli YTL mevduatın toplam YTL mevduat içindeki
payında önemli bir değişim olmamıştır. Mart ayında yüzde 84 olan söz konusu oran Nisan
ayında yüzde 83,8’e gerilemiştir.
Grafik 15. 3 Ay ve Daha Kısa Vadeli YTL Mevduat/Toplam YTL Mevduat
88
Yüzde
86
84
82
80
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
78
YTL ve YP mevduatın ortalama vadesi ise önceki aya göre değişmeyerek, sırasıyla
3 ay ve 2,7 ay seviyesinde gerçekleşmiştir.
Grafik 16. YTL ve YP Mevduatların Ortalama Vadesi
3,4
Ay
3,2
3,0
2,8
2,6
4
3
2
-1
05
20
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
2,4
YTL Mevduatın Ortalama Vadesi
YP Mevduatın Ortalama Vadesi
* 1 yıldan uzun vadeli olan mevduatların vadesi 1 yıl kabul edilmiştir.
b.
Krediler
Nisan ayında mevduat bankalarının kredi hacminde, temel olarak ticari kredilerde ve
tüketici kredilerindeki yükselişin etkisiyle, önemli ölçüde artış gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
22
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
TCMB verilerine göre; Nisan ayında bankacılık sektörü yurtiçi şubelerinin toplam
kredi hacmi, önceki aya göre yüzde 6,9 oranında artarak 89 milyar YTL’den 95,1 milyar
YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde hem YTL hem de YP kredilerde artış gerçekleşmiştir.
Nitekim; Nisan ayında mevduat bankalarının yurtiçi YTL kredileri önceki aya göre yüzde
7,5 oranında artarak 63,8 milyar YTL’den 68,7 milyar YTL’ye, YP krediler ise yüzde 6,7
oranında artarak 18 milyar YTL’den 19,2 milyar YTL’ye yükselmiştir. Mevduat bankalarının
yurtiçi kredileri içinde YP kredilerin payı, Mart ayında yüzde 22 iken, Nisan ayında yüzde
21,8’e gerilemiştir.
40
100.000
90.000
80.000
70.000
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
35
25
20
15
Yüzde
30
10
5
YP Krediler
Toplam Krediler
4
3
2
2005
-1
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
2004
-1
0
2003
-12
Milyon YTL
Grafik 17. Mevduat Bankaları YP Kredileri/Toplam Krediler
YP Krediler/Toplam Krediler
Bankaların yurtdışı şubeleri tarafından yurtiçi yerleşiklere kullandırılan krediler de
hesaba dahil edildiğinde, Mart ayında YP kredilerin toplam kredilere oranı yüzde 32,8,
Nisan ayında ise yüzde 32,7 olmaktadır. Yurtdışı şubeler tarafından yurtiçi yerleşiklere
kullandırılan YP krediler Mart ayında 13,6 milyar YTL iken, Nisan ayında 14,6 milyar YTL’ye
yükselmiştir.
Son aylarda konut kredilerinde görülen hızlı yükseliş, Nisan ayında hızlanarak devam
etmiştir.
Mevduat bankaları kredilerinin türlerine göre dağılımına bakıldığında; Nisan ayında
ticari ve tüketici kredilerdeki artışın toplam kredilerdeki artışta belirleyici olduğu
görülmektedir. Nitekim; Nisan ayında ticari krediler önceki aya göre yüzde 7,9 oranında
artarak 45,1 milyar YTL’den 48,7 milyar YTL’ye, tüketici kredileri ise yüzde 9,6 oranında
artarak 15,3 milyar YTL’den 16,7 milyar YTL’ye yükselmiştir. Tüketici kredileri içinde
özellikle konut kredilerindeki artış dikkat çekmektedir. Son aylarda düşen faiz oranları ve
DPT-YPKDGM
23
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
uzayan vadeler sonucunda önemli ölçüde yükselen konut kredilerindeki artış Nisan ayında
hızlanarak devam etmiştir. Nitekim; konut kredileri Nisan ayında yüzde 23,7 oranında
artarak 3,5 milyar YTL’den 4,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Böylece, 2004 yılı sonuna göre
konut kredilerindeki artış oranı yüzde 65,7’ye ulaşmıştır.
Grafik 18. Tüketici Kredilerinin Türlerine Göre Reel Gelişimi (2002 yılı Fiyatlarıyla)
14.000
12.000
Milyon YTL
10.000
8.000
6.000
4.000
2.000
Konut Kredileri
Taşıt Kredileri
Diğer Tüketici Kredileri
Tablo 19. Tüketici Kredisi Faiz Oranları
(Yüzde)
İhtiyaç
Min.
2004 Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
2,35
Max.
3,00
2,75
2,80
2,75
2,50
2,50
2,40
Taşıt
Ort.
2,72
2,57
2,62
2,56
2,43
2,43
2,35
Min.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
2,10
1,95
Max.
3,00
2,65
2,65
2,65
2,25
2,25
2,15
Konut
Ort.
Min.
2,63
2,38
2,40
2,38
2,16
2,17
2,04
2005 Ocak
2,20
2,40
2,26
1,85
1,90
1,87
Şubat
2,20
2,30
2,22
1,75
1,90
1,80
Mart
2,00
2,30
2,10
1,65
1,85
1,69
Nisan
2,00
2,30
2,06
1,55
1,75
1,66
Kaynak: Reuters, bankaların web siteleri
(*) Faiz oranlarının minimum, maksimum ve ortalama değerleri bulunurken,
büyük beş bankanın oranları esas alınmıştır.
Max.
Ort.
2,10
2,10
2,10
2,10
2,05
2,05
1,80
3,00
2,55
2,50
2,50
2,20
2,20
2,10
2,57
2,35
2,36
2,36
2,13
2,11
1,93
1,70
1,60
1,49
1,49
1,90
1,70
1,75
1,60
1,74
1,67
1,56
1,51
aktif büyüklüğü itibariyle en
Nisan ayında kredi kartları ve ihtisas kredilerinde de artış görülmüştür. Nitekim; bu
dönemde kredi kartları yüzde 5,3 oranında artarak 13,5 milyar YTL’den 14,2 milyar
YTL’ye, ihtisas kredileri ise yüzde 4,9 oranında artarak 7,9 milyar YTL’den 8,2 milyar
YTL’ye yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
24
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
4
3
2
-1
200
5
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
200
4
-12
200
3
200
2
-12
0
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 20. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredilerinin Türlerine Göre Dağılımı
Aralık 2004
Milyon
YTL
Mart 2005
Nisan 2005
Önceki
Önceki
Önceki
yıla
Yüzde Milyon aya
Yüzde Milyon aya
Yüzde
göre
Pay
YTL
göre
Pay
YTL
göre
Pay
değ.
değ.
değ.
MEVD. BANK. YURTİÇİ KR.
77.628
61,7
100,0 81.717
3,9
100,0 87.860
7,5
100,0
Ticari krediler
43.513
44,9
Tüketici kredileri ve kredi k.
26.678
111,3
56,1 45.081
4,6
55,2 48.664
7,9
55,4
34,4 28.774
2,8
35,2 30.950
7,6
35,2
16,6 15.251
5,3
18,7 16.710
9,6
19,0
-Tüketici kredileri
12.925
113,7
-Konut Kredileri
2.641
203,0
3,4
3.540
16,1
4,3
4.377
23,7
5,0
-Taşıt Kredileri
4.322
100,7
5,6
4.300
2,1
5,3
4.515
5,0
5,1
7,7
7.412
2,7
9,1
7.817
5,5
8,9
17,7 13.523
0,0
16,5 14.241
5,3
16,2
-Diğer Tüketici Kredileri
-Kredi Kartları
5.962
97,2
13.753
105,4
İhtisas Kredileri
7.437
38,6
9,6
7.862
4,1
9,6
8.245
4,9
9,4
-Tarımsal Kredi
3.739
26,8
4,8
4.035
6,1
4,9
4.254
5,4
4,8
-Küçük Esn. Sanat. Kredisi
2.777
69,6
3,6
2.789
0,9
3,4
2.916
4,6
3,3
922
18,2
1,2
1.038
5,7
1,3
1.074
3,5
1,2
-Diğer
Kaynak: TCMB
Nisan ayında kredilerde görülen hızlı artış sonucunda kredilerin mevduatlara oranı
yükselmiştir.
Mevduat bankalarının yurtiçi şubeleri tarafından verilen kredilerin mevduatlara oranı
2005 yılı Mart ayında yüzde 44,7 iken, Nisan ayında yüzde 46,5’e yükselmiştir. Yurtdışı
şubelerin kredileri de toplama dahil edildiğinde bu oran aynı dönemde yüzde 52,6’dan
yüzde 54,6’ya ulaşmıştır.
3
Yüzde
4
2
-1
12
05
20
10
11
8
9
6
7
4
5
3
2
-1
04
20
11
03
02
20
12
0
9
5
0
10
10
2 0 .0 0 0
7
15
4 0 .0 0 0
8
20
6 0 .0 0 0
5
25
8 0 .0 0 0
6
30
1 0 0 .0 0 0
4
35
1 2 0 .0 0 0
2
40
1 4 0 .0 0 0
3
45
1 6 0 .0 0 0
-1
50
1 8 0 .0 0 0
-12
2 0 0 .0 0 0
20
Milyon YTL
Grafik 19. Mevduat Bankaları Yurtiçi Kredileri/Toplam Mevduatlar
Yurtiçi Şubelerin Kredileri
M e v d u a tla r
K r e d ile r /M e v d u a tla r
Yurtiçi kredi hacminin GSMH’ya oranı; 2004 yılında yüzde 19,2 iken, 2005 yılı ilk
çeyrek GSMH tahminlerine göre yüzde 19,8’e yükselmiştir.
DPT-YPKDGM
25
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 20. Yurtiçi Kredi Hacmi / GSMH
30,0
Yüzde
25,0
20,0
15,0
19
97
/I
19
97
/II
I
19
98
/
19 I
98
/II
I
19
99
/I
19
99
/II
I
20
00
/I
20
00
/II
I
20
01
/
20 I
01
/II
I
20
02
/
20 I
02
/II
I
20
03
/I
20
03
/II
I
20
04
/I
20
04
/II
I
20
05
/I*
10,0
Kaynak: TCMB haftalık bülten, DPT
* Tahmin
Nisan ayında tüm mevduat bankaları gruplarında tahsili gecikmiş alacakların (TGA)
kredilere oranı azalmıştır.
Nisan ayında mevduat bankalarının TGA’larının kredilere oranı önceki aya göre
azalarak yüzde 7,6’dan yüzde 7,3’e gerilemiştir. Aynı dönemde TGA’ların kredilere oranı
kamu bankalarında yüzde 11’den yüzde 10,3’e, özel bankalarda (TMSF dahil) yüzde
6,6’dan yüzde 6,5’e, yabancı bankalarda ise yüzde 3,5’ten 3,4’e gerilemiştir.
Grafik 21. TGA/Krediler
Yüzde
40
20
4
3
2
-1
12
20
05
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
-1
20
04
20
03
-1
2
0
M e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
K a m u m e v d u a t b a n k .T G A /k re d i
Ö z e l m e v d u a t b a n k . T G A / k r e d i ( T M S F d a h il)
Yabancı bank.TGA/kredi
Tasfiye olunacak kredi kartları alacaklarının toplam kredi kartlarına oranındaki artış
eğilimi, Nisan ayında da devam etmiştir.
Nisan ayında tasfiye olunacak tüketici kredilerinin toplam tüketici kredilerine oranı
değişmeyerek yüzde 0,7 seviyesini korumuştur. Tasfiye olunacak kredi kartlarının toplam
kredi kartlarına oranındaki yükseliş trendi devam etmiş, Mart ayında yüzde 5,6 olan söz
konusu oran, Nisan ayında yüzde 6,1’e çıkmıştır.
DPT-YPKDGM
26
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
c.
Mayıs 2005
Menkul Kıymetler
Mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü Nisan ayında alım satım amaçlı ve
satılmaya hazır menkul değerler portföyündeki artışın etkisiyle yükselmiştir. Menkul
kıymetler portföyünün mevduatlara oranı yüzde 65,3 seviyesini korumuştur.
Nisan ayında mevduat bankalarının menkul kıymetler portföyü önceki aya göre
yüzde 3,3 oranında artarak 119,3 milyar YTL’den 123,3 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı
dönemde mevduat bankalarının alım satım amaçlı ve satılmaya hazır menkul değerleri
yüzde 5,2 oranında artarak 70,3 milyar YTL’den 73,9 milyar YTL’ye, vadeye kadar elde
tutulacak menkul kıymetler ise yüzde 0,7 oranında artarak 50,4 milyar YTL’den 50,7 milyar
YTL’ye çıkmıştır. Mevduat bankalarının daha uzun vadeli olan vadeye kadar elde tutulacak
menkul kıymetlerinin toplam menkul değerleri içinde payı yüzde 42,2’den yüzde 41,1’e
gerilemiştir.
Grafik 22. Banka Grupları Bazında Menkul Kıymetler Portföyü
7 0
6 0
Milyar YTL
5 0
4 0
3 0
2 0
1 0
Özel Mevduat Bankaları
Kamu Mevduat Bankaları
4
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
20
02
-1
2
20
03
-1
2
0
Yabancı Mevduat Bankaları
Mevduat bankalarının menkul değerlerinin mevduatlara oranı önceki aya göre
değişmeyerek yüzde 65,3 seviyesini korumuştur.
Grafik 23. Mevduat Bank. Menkul Değerleri/Toplam Mevduatlar
2 0 0 0 0 0
7 3
1 8 0 0 0 0
7 1
1 6 0 0 0 0
6 9
6 7
1 2 0 0 0 0
6 5
1 0 0 0 0 0
6 3
8 0 0 0 0
6 1
6 0 0 0 0
5 9
4 0 0 0 0
Menkul Değerler
M e v d u a t la r
27
4
3
2
20
05
-1
12
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-1
5 5
20
03
-12
5 7
0
20
02
-12
2 0 0 0 0
DPT-YPKDGM
Yüzde
Milyon YTL
1 4 0 0 0 0
Menkul Değerler/Mevduatlar
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
d.
Mayıs 2005
Yabancı Para Pozisyonundaki Gelişmeler
Nisan ayında bankacılık sektörünün yabancı para pozisyon açığı azalmıştır.
Mart ayında önemli ölçüde artan bankacılık sektörünün yabancı para pozisyon açığı
Nisan ayında azalmıştır. Nitekim; Mart ayında 1.790 milyon dolar olan bankacılık
sektörünün bilanço içi yabancı para pozisyon açığı, Nisan ayında 1.005 milyon dolara
gerilemiştir. Bilanço dışı işlemleri de kapsayan net genel pozisyon da özel bankaların açık
pozisyonlarını azaltmasının etkisiyle bu ay içinde azalarak 759 milyon dolardan 523 milyon
dolara gerilemiştir.
Tablo 21. Yabancı Para Pozisyonları
2002-12
(Milyon Dolar)
4
2003-12
2004-12
2005-1
2
3
Bilanço İçi Yabancı Para Pozisyonu
Kamu Ban. (1)
194
227
382
287
650
139
458
Özel Bank.
-454
-367
-1.758
-1.652
-1.203
-1.979
-1.661
Yabancı B.
42
82
-98
-140
170
-3
119
-367
1
-
-
-
-
-
34
37
88
63
82
53
79
-551
-20
-1.386
-1.442
-300
-1.790
-1.005
Net Genel Pozisyon
Kamu Ban. (1)
252
227
382
287
305
89
61
TMSF Ban. (1)
KYB
Toplam
Özel Bank.
-288
-135
-515
-751
-333
-1.002
-706
Yabancı B.
58
39
20
-14
61
110
65
TMSF Ban. (1)
34
1
-
-
-
-
-
KYB
177
137
75
41
48
44
58
Toplam
173
269
-38
-437
81
-759
-523
Kaynak: BDDK
(1) 12.11.2004 tarihinden itibaren TMSF bünyesindeki Pamukbank'ın Halkbank ile birleşmesi sonucu TMSF
bünyesinde bir banka kaldığından, TMSF grubundaki bankanın açık pozisyon verileri Kamu Bankaları grubuna
dahil edilmiştir.
DPT-YPKDGM
28
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
VI.
Mayıs 2005
ÖZEL FİNANS KURUMLARI (ÖFK)
Nisan ayında ÖFK’ların tahsili gecikmiş alacaklarının kredilerine oranı artarken,
topladıkları fonların krediye dönüşüm oranı azalmıştır.
Nisan ayında ÖFK’ların topladıkları fonlar yüzde 7,2 oranında artarak 6,2 milyar
YTL’den 6,7 milyar YTL’ye yükselmiştir. Aynı dönemde toplanan fonlar içinde cari hesaplar
1,2 milyar YTL’den 1,4 milyar YTL’ye, katılma hesapları ise 5 milyar YTL’den 5,3 milyar
YTL’ye çıkmıştır.
ÖFK’ların kullandırdıkları fonlar ise Nisan ayında bir önceki aya göre yüzde 5
oranında artarak 4,7 milyar YTL’den 4,9 milyar YTL’ye çıkmıştır. Tahsili gecikmiş
alacakların toplam kullandırılan fonlar içindeki payı ise yüzde 2,3’ten yüzde 2,7’ye
yükselmiştir.
ÖFK’lar tarafından toplanan fonların kullandırılan fonlardan daha yüksek oranda
artması sonucunda toplanan fonların kullandırılan fonlara dönüşüm oranı Nisan ayında
azalarak yüzde 74,8’den yüzde 73,2’ye gerilemiştir.
Tablo 22. Özel Finans Kurumları Seçilmiş Bilanço Büyüklükleri
2002-12
2003-12
2004-12
2005-1
2
3
(Milyon YTL)
4
799
956
1.547
1.407
1.327
1.364
1.469
1.735
2.542
4.255
4.373
4.441
4.663
4.894
374
511
744
667
764
790
780
Sabit Kıymetler (Net)
495
719
568
429
443
436
301
Tahsili Gecikmiş
259
232
91
95
90
107
133
575
872
1.327
1.217
1.127
1.190
1.386
Katılma Hesapları
2.532
3.164
4.707
4.764
4.858
5.044
5.299
Toplanan Fonlar
3.107
4.036
6.034
5.981
5.985
6.234
6.685
Açık Pozisyon
(Milyon $)
Bilanço İçi Pozisyon
-20
-65
21
49
44
70
32
Net Genel Pozisyon
-20
-65
1
14
16
16
16
Kullanımlar
Likit Değerler
Kullandırılan Fonlar
Finansal Kiralama
Alacakları
Alacaklar (Net)
Kaynaklar
Cari Hesaplar
Kaynak: BDDK
DPT-YPKDGM
29
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
VII. PORTFÖY TERCİHLERİ
Nisan ayında yurtiçi yerleşiklerin portföy tercihlerinde en büyük artış YTL
mevduatlarda gerçekleşmiştir.
Nisan ayında yurtiçi yerleşiklerin yatırım araçları içinde en çok YTL mevduatlarda
artış gerçekleşmiştir. Yurtiçi yerleşiklerin YTL mevduatları Nisan ayında yüzde 4,2 oranında
artarak 106,9 milyar YTL’den 111,4 milyar YTL’ye yükselmiştir. Nisan ayında YTL yatırım
araçları içinde yatırım fonu ve ÖFK katılma ve cari hesaplarında da artış görülmüştür.
Hisse senedi, YTL DİBS ve repo portföyünde ise azalma olmuştur. Yurtiçi yerleşiklerin
hisse senedi portföyü Mart ayında 16,1 milyar YTL’den 14,9 milyar YTL’ye gerilemiştir. Bu
gerilemede büyük ölçüde Nisan ayında borsa endeksinde yaşanan düşüş etkili olmuştur.
Tablo 23. Yurtiçi Yerleşiklerin Portföy Tercihlerinin Dağılımı
Tarih
2003
2004 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Yurtiçi
Yer.
DTH
(Mln.
Dolar)
48.800
47.959
47.542
47.432
45.904
46.004
46.200
47.297
48.285
49.855
Yurtiçi
Yer.
YTL
Mevd.
(Mln.
YTL)
75.677
82.054
85.665
86.405
88.962
88.206
89.873
90.823
94.132
94.613
Ekim
Kasım
Aralık
2005 Ocak
Şubat
Mart
Nisan
51.646
53.393
56.683
55.117
55.171
53.637
53.855
98.158
101.872
103.240
100.407
102.890
106.943
111.426
Repo
(Mln.
YTL)
3.079
2.806
2.910
3.139
3.233
3.076
2.072
1.929
1.959
2.072
YTL
DİBS
(1)
(Mln.
YTL)
44.841
46.961
48.573
49.315
49.730
52.179
55.489
56.951
56.212
55.970
YP
DİBS
(1)
(Mln.
YTL)
2.285
2.012
1.819
1.872
2.048
2.343
2.438
2.511
2.623
2.388
Eurobn.
(1)
(Mln.
YTL)
4.347
4.774
5.264
5.095
5.310
5.215
5.384
5.561
5.793
5.806
2.136
2.115
1.651
1.774
1.627
1.702
1.561
56.381
55.053
56.624
58.107
59.153
59.137
58.359
2.482
2.473
2.578
2.589
2.689
2.825
2.910
6.160
5.930
5.503
5.802
5.481
5.718
5.924
Yat.
Fonu
(Mln.
YTL)
17.299
20.965
21.626
23.296
24.639
22.758
22.379
22.837
23.943
24.783
ÖFK
Katılma
ve Cari
Hesabı
(Mln.
YTL)
4.036
3.982
4.053
4.203
4.610
4.911
5.078
5.206
5.450
5.628
Hisse
senedi
(Mln.
YTL)
(2)
11.433
11.256
11.822
12.868
12.003
11.912
12.034
13.107
14.045
15.657
24.352
25.141
24.573
26.048
26.214
26.587
27.751
5.801
5.869
6.034
5.981
5.985
6.234
6.685
16.336
16.425
16.962
17.640
17.761
16.120
14.946
Kaynak: TCMB, BDDK, Takasbank
(1) Bankaların emanetinde yurtiçi yerleşikler adına tutulan kamu menkul kıymetlerinin piyasa değerleri.
(2) Hisse senedi değeri alt kalemler bazında ayrıştırılamadığından, tablodaki değer bankalar ve mali
kuruluşların portföyünde bulunan hisse senetlerinin piyasa değerini de içermektedir.
DPT-YPKDGM
30
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 24. Yurtiçi Yerleşiklerin Başlıca YTL Portföy Tercihleri
120000
100000
Milyon YTL
80000
60000
40000
20000
Yatırım Fonu
4
3
2
-1
12
11
10
9
8
7
6
5
Banka Dışı Kesim YTL DİBS
20
05
YTL Mevduat
4
3
2
-1
20
04
20
03
-12
0
Hisse Senedi
Yurtiçi yerleşiklerin YP portföylerine bakıldığında ise; YP mevduatların 53,6 milyar
dolardan 53,9 milyar dolara, YP DİBS’lerin 2,8 milyar YTL’den 2,9 milyar YTL’ye,
eurobondların ise 5,7 milyar YTL’den 5,9 milyar YTL’ye yükseldiği görülmektedir.
4
3
2
12
5-1
200
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
Milyon Dolar
60.000
50.000
40.000
30.000
20.000
10.000
0
7.000
6.000
5.000
4.000
3.000
2.000
1.000
0
200
3-1
2
200
4-1
Milyon YTL
Grafik 25. Yurtiçi Yerleşiklerin YP Portföy Tercihleri
Banka Dışı Kesimin YP DİBS Portföyü (Milyon YTL)
Banka Dışı Kesimin Eurobond Portföyü (Milyon YTL)
Yurtiçi Yerleşiklerin DTH Hesapları (Milyon Dolar)
Nisan ayında ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunda
hisse senedi ve eurobond portföylerindeki azalma sonucu ufak bir gerileme olmuştur.
Ülkemizde bulunan yabancı yatırımcıların portföyüne bakıldığında, Nisan ayında
yabancı yatırımcıların portföy yatırım stokunun bir önceki aya göre yüzde 0,5 oranında
azalarak 35,4 milyar dolardan 35,3 milyar dolara gerilediği görülmektedir. Bu ay içinde
yabancı yatırımcıların hisse senedi ve eurobond yatırımlarında gerileme olmuştur. Ancak
Nisan ayında borsa endeksinde yaşanan düşüş göz önüne alındığında, yabancı
yatırımcıların hisse senedi portföyündeki azalmanın endeksteki genel düşüşe göre sınırlı
düzeyde kaldığı görülmektedir.
DPT-YPKDGM
31
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Tablo 24. Yurtdışı Yerleşiklerin Portföy Yatırım Stoku
(Milyon Dolar)
Tarih
Hisse Senedi
DİBS
Eurobond
Mevduat
TOPLAM
2003
8.691
3.895
1.293
3.024
15.872
2004 Ocak
8.851
3.975
1.269
2.900
15.559
Şubat
9.502
4.574
1.295
2.909
17.129
Mart
10.552
7.622
1.154
2.823
21.258
Nisan
8.466
6.829
1.116
2.970
18.635
Mayıs
7.901
6.752
981
3.054
17.998
Haziran
8.289
5.680
997
2.882
17.635
Temmuz
9.239
8.203
1.095
3.106
20.498
Ağustos
9.406
8.808
986
2.942
21.693
Eylül
10.844
9.173
1.235
3.054
23.732
Ekim
11.375
9.744
1.279
3.796
25.805
Kasım
12.350
10.455
1.348
3.307
26.711
Aralık
15.408
12.570
1.135
3.696
32.407
2005 Ocak
17.559
13.937
1.122
3.347
36.171
Şubat
19.025
16.095
1.074
3.556
39.841
Mart
16.138
14.918
1.122
3.249
35.427
Nisan
15.916
14.957
1.006
3.387
35.266
Kaynak: Reuters, Takasbank, TCMB Basın Bülteni, BDDK Haftalık Bülteni verileri
DPT-YPKDGM
32
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
VIII. ULUSLAR ARASI PİYASALARDA GELİŞMELER
Tablo 25. Uluslar Arası Piyasalarda Gelişmeler
2003
2004
Aralık
Eylül
Ekim
2005
Kasım
Aralık
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Faiz
Oranları
3 Ay Vadeli
Dolar Libor
Faiz Oranı
3 Ay Vadeli
Euro Libor
Faiz Oranı
Eurobond
Spread (1)
(bps)
1,15
2,02
2,16
2,40
2,56
2,65
2,92
3,12
3,21
2,12
2,15
2,15
2,18
2,17
2,14
2,14
2,14
2,13
Türkiye
306
289
295
248
217
223
185
254
290
Arjantin
6.978
5.246
5.174
5.095
4.873
5.324
5.406
6.216
6.304
Brezilya
371
410
421
321
270
297
239
359
321
Rusya
140
203
151
112
110
105
69
122
106
Kaynak: BDDK, Reuters
(1) Ülkelerin 2009 veya 2009’a en yakın vadeli tahvillerinin ABD’nin 2009 vadeli Hazine kağıtlarına göre
spreadleri
ABD Merkez Bankası FED’in 22 Mart'ta yaptığı toplantının tutanakları açıklanmıştır.
Toplantıda enflasyona ilişkin kaygılar dile getirilmekle birlikte faiz oranlarının düşünülenden
hızlı artırılması için bir neden olmadığı ifade edilmiştir. Tutanaklardaki ifadeler gelişmekte
olan
piyasaları
rahatlatmasına
rağmen,
Nisan
ayının
ortalarından
itibaren
ABD
ekonomisinde enflasyon baskılarının arttığına ve büyümenin yavaşladığına ilişkin endişeler,
şirket karlılıklarının azalması gibi faktörler uluslar arası piyasaları olumsuz etkilemiştir. Bu
gelişmeler sonucunda, gelişmekte olan ülkelerin risk primlerinde artış olmuş ve borsa
endekslerinde düşüşler yaşanmıştır.
Nisan ayında 1,28-1,31 aralığında dalgalanan euro/dolar paritesi, ay sonunda 1,30
olarak gerçekleşmiştir.
Ay ortalarında ABD borsalarındaki düşüş ve büyümenin yavaşladığına ilişkin
göstergeler sonucu yükseliş yaşayan euro/dolar paritesi, enflasyonist baskıların artmasının
faiz artırımlarının süreceği beklentisini artırmasıyla tekrar yükselmiş ve Nisan ayı sonunda
Mart ayı sonundaki seviyesini koruyarak 1,30 olarak gerçekleşmiştir.
DPT-YPKDGM
33
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
Mayıs 2005
Grafik 26. Gelişmekte Olan Ülkelerin 2004 Yılı Eurobond Spreadlerinin Gelişimi
Brezilya
Türkiye
Rusya
3
2
12
20
05
-1
11
10
9
8
7
6
5
4
3
2
20
04
-
1
1000
900
800
700
600
500
400
300
200
100
0
G. Kore
Kaynak: Reuters
DPT-YPKDGM
34
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf
Mali Piyasalarda Gelişmeler
IX.
•
Mayıs 2005
HUKUKİ VE KURUMSAL DÜZENLEMELER
Kaydileştirilen Sermaye Piyasası Araçlarına İlişkin Kayıtların Tutulmasının Usul ve
Esasları Hakkında Tebliğde değişiklik yapan tebliğ 15 Nisan 2005 tarihinde Resmi
Gazetede yayımlanmıştır. Tebliğe göre, kaydi sermaye piyasası araçlarına ilişkin
her türlü haciz ve tedbir işlemi, ilgili yatırımcı, katılımcı ve ortak hesaplarında ayrı
bir alt hesap oluşturulması sureti ile Merkez Kayıt Kuruluşu A.Ş. (MKK) üyelerince
uygulanacaktır. Önceki uygulamada, kaydi sermaye piyasası araçlarının haciz
işlemleri, ilgili yatırımcı ve
ortak hesaplarında ayrı bir alt hesap oluşturulması
suretiyle MKK dışında yürütülüyordu. Ayrıca tebliğ ile, Sermaye Piyasası Kurulu
(SPK) tarafından MKK'ya bildirilen işlem yasaklarının, MKK tarafından derhal ilgili
hesaplara işleneceği hükme bağlanmıştır.
•
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunun 21 Nisan 2005 tarih ve 1623 sayılı
Kararı ile, Mali Tabloların Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Düzenlenmesine İlişkin
Muhasebe Standardının yüksek enflasyonun varlığına ilişkin 5. maddesinde
belirtilen göstergelerin ortadan kalktığı ve bu nedenle bankalar ile özel finans
kurumlarının
mali
tablolarını
bu
Tebliğ
hükümlerine
göre
hazırlama
zorunluluklarının bulunmadığı kararlaştırılmıştır.
•
Nisan ayında 2 küçük ölçekli firma, Finansal Yeniden Yapılandırma Programı (FYYP)
kapsamına alınmıştır. Ayrıca, bu ay içinde daha önce FYYP kapsamına alınan 4
büyük ölçekli firma ile anlaşma bağıtlanarak 60,7 milyon dolarlık borç yeniden
yapılandırılmıştır. Toplam olarak, 2005 yılı Nisan ayı itibarıyla 331 firma FYYP
kapsamına alınmış ve bu firmaların 221 tanesiyle anlaşma bağıtlanarak toplam 6
milyar dolarlık borç yeniden yapılandırılmıştır.
DPT-YPKDGM
35
http://ekutup.dpt.gov.tr/mpg/2005/04.pdf