(Microsoft PowerPoint

AB Politikaları Bakımından Kadın,
Türkiye’de Kadının Konumu
ve
Kadın Girişimciliği
Aynur BEKTA
13 Kasım 2009, Denizli
“Bir millet, kadın ve erkek denilen iki tür
insandan oluşur. Kabil midir ki, bir kitlenin bir
parçasını geliştirelim, diğerine müsamaha
edelim de kitlenin bütünü ilerleyebilmiş olsun”
K. Atatürk
Bir toplumda adil yapının oluşabilmesi; cinsiyet, yaş, inanç, köken vb. gibi ayrımlar
gözetilmeden toplumu oluşturan tüm bireylerin eşit haklardan eşit bir şekilde
faydalanmalarına bağlıdır.
Sürdürülebilir kalkınmanın sağlanabilmesi ve insanların yüksek yaşam standartlarına
ulaşabilmesi; eğitim, sağlık, istihdam, güvenlik, sosyal yaşam vb alanlarda kendilerine
sunulan hakları eşitlik ilkeleri doğrultusunda kullanabilmelerine bağlıdır.
Pek çok ülkede özellikle kadınlar, çocuklar, engelliler, yaşlılar gibi grupların mevcut hak
ve sorumluluklardan eşit ve adil bir şekilde faydalanamadıkları görülmektedir. Yapılan
araştırmalar, bu grupların içerisinde özellikle dünya nüfusunun % 51’ini oluşturan
kadınların, kendilerine yaşadıkları toplum, kültür, aile vb tarafından yüklenmiş olan bir
takım roller ve bu roller doğrultusunda ortaya çıkan beklentiler nedeniyle; bu haklardan
yeterli düzeyde faydalanamadıklarını göstermektedir. Hizmetlerin, kadın bakış açısı ve
gereksinimleri de dikkate alınarak planlanması ve toplumsal cinsiyet eşitliği anlayışı
doğrultusunda uygulanması önem arz etmektedir.
AB ülkelerinde Kadınların Kamusal Alanlardaki Konumuyla İlgili
Cinsiyet Eşitliği Politikaları Oluşturulmuştur. Bunların En Önemlileri :
•Kadın haklarının insan hakları olarak tanınması ve yaşama geçirilmesi
•Kadın ve erkeklerin siyasal, kamusal yaşama ve yaşamın diğer tüm alanlarına
eşit katılımlarının yerleşmesi yoluyla temsili demokrasinin gelişmesi ve
ilerlemesi
•Bireyin ekonomik bağımsızlığı, hem kadınlar hem de erkekler için iş ve aile
yaşamını uzlaştırma
•Eğitim sistemleri süresince kızların ve erkeklerin aynı şartlardan faydalanması
•Toplum içindeki dengesizlikleri kaldırma zorunluluğunun kadınlar ve erkeklerce
ortaklaşa kavranması, sorumlulukların paylaşılması
BM Dünya Ölçeğinde
Toplumsal Cinsiyete Dayalı İş Bölümü Verilerine göre
Kadınlar:
Dünyadaki toplam işlerin 2/3 ‘ünü yapmakta,
Dünyadaki toplam gelirin 1/10 ‘unu kazanmakta,
Dünyadaki okur yazar olmayan toplam nüfusun 2/3’ünü oluşturmakta,
Dünyadaki özel mülkiyetin 1/ 100’üne sahip bulunmaktadır.
Kadının İş Gücüne Katılımı:
•25 yaşına kadar artıyor
• 25-30 yaşlarında evlenip çocuk sahibi olunması ile iş gücü
piyasasından çekiliyor
•30’lu yaşların ortasında iş hayatına geri dönüyor
• 40’lı yaşların sonlarına kadar çalışıyor
•40’lı yaşların ortalarından itibaren kadının iş gücüne katılım oranı, yaşlı
bakımı nedeniyle düşüyor
Kadınların İş Gücü Piyasasına Girememe Nedenleri:
•Kadınların eğitim düzeylerinin düşük olması
•Kadınların ücretlerinin düşük olması
•Kadınların ev ve iş yaşamlarının uyumlaştırılmasına yardımcı olacak
destekleyici mekanizmaların bulunmaması
•Aileden izin alamama:
•2002 yılında yürürlüğe giren Medeni Kanuna göre böyle bir
gereklilik kalmamasına rağmen kadınların, eş veya aile
büyüklerinden izin alamamaları, iş hayatına girişleri önünde engeldir.
Kadınların Toplum İçerisindeki Rollerinin İrdelemesi, Farkındalık,
Memnuniyet Düzeyleri ve Yaşadıkları Temel Sorunların
Araştırması Sonucu / 2007
Çalışmayan kadınlara, çalışmak isteyip istemedikleri sorulduğunda:
% 56’sı çalışmak istediğini
% 44’ü ise istemediğini belirtmiştir.
Çalışmak istediğini belirten % 56’lık kesime,
kendileri için uygun gördükleri işler sorulduğunda:
% 23’ü öğretmen
% 15 ‘i devlet memuru
% 13’ü herhangi bir iş
% 11’i ise masa başı iş yanıtlarını vermişlerdir.
Çalışmak istemediğini belirten % 44’lük kesime, neden çalışmak
istemedikleri sorulduğunda:
% 20’si çalışmak istemediğini
% 18’i eş veya ailenin izin vermediğini
% 18’lik kesim çocuklarını bırakacak yer olmadığını
% 15’i ailede bakıma muhtaç bireylerin olduğunu belirtmiştir.
Eğitim Düzeyi ve İstihdama Katılım İlişkisi :
ilkokul mezunlarının % 6.1
ortaokul mezunlarının % 8.1
lise mezunlarının % 30.4
yüksek okul mezunlarının % 62.2
üniversite mezunlarının % 53.2
yüksek lisans yapanların % 50
doktora yapanların % 100’ünün
çalışma hayatına katıldıkları görülmüştür.
Okur yazar olmayanların hiçbiri çalışma hayatına katılmamıştır.
Çocuk Sayısı ve Çalışma Durumu İlişkisi:
1 çocuk sahibi kadınların % 59.7 ‘si
2 çocuk sahibi kadınların % 68’4’ü
3 çocuk sahibi kadınların % 87.7’si
4 çocuk sahibi kadınların % 96.4’ü
5 ve üzeri çocuk sahibi olan kadınların tümü
çalışma hayatından uzakta kalmıştır.
Kadınların Bakış Açısından Kadının En Önemli Görevi :
% 37.8 ev işi yapmak
% 27.6 çocukların bakımı
% 11.5’i ailenin huzurunu sağlamak
% 5.5’i yuvayı ayakta tutmak
% 4’ü sorumluluk sahibi olmak ve aileyi yönetmek
% 3.7’si iyi bir eş olmak
% 2.1’i kendi ayakları üzerinde durmak
% 1,6’sı topluma sağlıklı bireyler yetiştirmek
%0.5 eşine hizmet vermek
% 0.3 iyi bir evlat olmak doğrultusunda alınmıştır.
Kadınların Bakış Açısından Erkeğin En Önemli Görevi:
% 56.4’ü evin geçimini sağlamak
% 13.9’u aileyi korumak
% 5.8’i iyi bir eş olmak
% 5’i iyi bir baba olmak
Bunun yanı sıra sorumluluk sahibi olmak, evin reisi olmak, dışarıdaki
işlerle ilgilenmek, evin huzurunu sağlamak, ailede dengeyi
sağlamak, güncel ve gelecek için planlar yapmak….
TÜRKİYE’DE İSTİHDAM
Yaş ortalaması 29
Nüfus 70.5 milyon
51.7 milyon çalışma çağındaki iş gücü
Çalışma çağındaki nüfusun 22.2 milyonu çalışıyor.
Çalışanların içinde kadınların oranı % 28.3 = 6.2 milyon kadın
İşsizler içinde kadınların oranı % 30.1
Genç nüfusta işsizlik oranı % 23.2
Genel İşsizlik oranı % 12.8
Türkiye’de Kadınların Ekonomik, Sosyal ve
Siyasi Hayata Katılımı
Yıllara Göre Kadınların İşgücüne Katılma Oranı :
1990 % 34,1
2004 % 25.4
2007 ve sonrası % 24.8
İstihdamda yer alan 100 kadından 64’ü herhangi bir sosyal güvenlik
kurumuna kayıtlı olmaksızın çalışıyor,
Bunların da % 59’unu ücretsiz aile işçisi
2007 yılı kayıt dışı çalışma rakamlarına göre:
kırsal kesimlerde çalışan kayıt dışı istidamın % 89.1’i
kentsel yerlerde % 36.6 ’sı kadın.
TÜRKİYE’DE GİRİİMCİLİK
Erkek Girişimci Sayısı :
1.3 milyon
Kadın Girişimci Sayısı :
80 Bin
AB Ülkeleri ve Türkiye
2008 yılı AB Komisyonu Cinsiyet Eşitliği Raporu Verilerine göre;
AB ülkelerinde kadın istihdam oranı % 57.2
Türkiye’de % 26.1
Kadın Yönetici Sayısı AB ülkelerinde % 33
Türkiye’de % 7.8
AB ülkelerinde ortalama % 24 olan Kadın Politikacı oranı
Türkiye’de % 9.1
Part Time kadın istihdamı AB ülkelerinde % 31.2
Türkiye’de % 17.8
Üniversiteli kadın sayısı AB ülkelerinde %58.9
Türkiye’de % 43
BM Kalkınma Programı
Cinsiyete Dayalı Gelişme Endeksi
Türkiye 109 ülke içinde 101'inci sırada !!
TOBB KADIN
GĐRĐŞĐMCĐLER
KURULU
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
KADIN GİRİİMCİLER KURULU
29 Ekim 2007 tarihinde, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği
bünyesinde kurulmuştur.
74 ilden toplam 1277 kadın girişimci üyesi mevcuttur
KGK Kaydı Bulunmayan İller:
Ağrı , Bitlis, Kars, Muş, Bayburt, Iğdır, Osmaniye
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
KADIN GİRİİMCİLER KURULUNUN
GÖREVLERİ
1.
Kurulduğu ildeki kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından
geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve
girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmek
2.
Kadınlara kişisel gelişim yollarını öğreterek kariyer geliştirme fırsatları
yaratmak
3.
İLKGK, eğitimlerin ve kapasite geliştirmenin yanı sıra kadın girişimcileri iş
kurma ve işlerini başarılı bir şekilde sürdürme sırasında da desteklemek
4.
Kadın girişimcilerde sosyal sorumluluk bilinci oluşturulması amacıyla eğitim
programları ve çeşitli sosyal etkinlikler düzenlemek
5.
İl ekonomisinin gelişmesine katkıda bulunacak sektörlerde girişimde
bulunulmasına yardımcı olacak tedbirleri belirlemek ve bu sektörlere kadın
girişimcileri yönlendirmek ve teşvik etmek
6.
Kadın girişimcilerin sivil toplum kuruluşlarında, yerel yönetimlerde görev
almalarını teşvik etmek
7.
Konuların özelliklerine göre çalışma grupları oluşturmak
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
KADIN GİRİİMCİLER KURULUNUN
FAALİYETLERİ
Kadınların Oda ve Borsa yönetimlerine
girmeleri için mücadele verdik.
Oda ve Borsa Meclislerinde görev alan kadın girişimci sayısı
% 192 artarak 51’den 149’e çıktı.
TOBB‘ un 1.552 genel kurul delegesinden sadece 9'unun kadın olmasına
karşın, tümü birlik organlarında görev almıştır.
Oda ve Borsa Yönetimlerine Giren Kadın Girişimcilerden;
2’i Yönetim Kurulu Başkanı
1’i Meclis Başkanı
5’i Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı
5’i Meclis Başkan Yardımcısı
olma başarısı göstermiştir.
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
KADIN GİRİİMCİLER KURULUNUN
FAALİYETLERİ
Kadın girişimciliğini desteklemek ve kadınların finansal kaynaklara ulaşması için
lobi faaliyetleri yürüttük.
Evde Yapılan Üretimde Vergi Muafiyeti
Ev hanımları başta olmak üzere, evlerde üretilen ve yoğun el emeği gerektiren ürünleri imal
edenlerin, ekonomiye katılımı amacıyla Gelir Vergisi Kanunu’nun vergiden muaf esnafı tanımlayan 9.
maddesinin genişletilmesi için görüşmeler yaptık ve bunu başardık.
Düzenleme ile dışarıdan işçi almamak kaydıyla oturdukları evlerde imal ettikleri ürünleri iş yeri
açmaksızın satan kadınlar esnaf muaflığından yararlanabilecek. Bu kadınlar az miktarda stopaj
ödemesiyle iş yaptığı işletmeye esnaf makbuzu kesebilecek ve bu makbuz işletme tarafından masraf
olarak kullanılabilecek.
Kanundaki bu değişiklik sayesinde, evde oturan kadın, esnaf sayılacak ve ekonomiye
kazandırılabilecek.
Kosgeb Kanununda Değişiklik
Ülkemizde 2007 yılı verilerine göre istihdama katılan kadınların % 14.2’si sanayi sektöründe, % 38,5’i
ise hizmetler sektöründe çalışıyor. Bu veriden yola çıkarak KOSGEB (Küçük ve Orta Ölçekli
İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı) kanunu değiştirilmesi için görüşmeler yaptık.
Kanun’da yer alan Sanayi ibaresi İşletmeleri şeklinde değiştirildi ve imalat sektörünün yanı sıra
kadınların ekonomik sahada en çok yer aldığı hizmet ve ticaret sektörlerinde faaliyet gösteren
işletmelerin de KOSGEB desteklerinden yararlanmasının yolunu açtık.
TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ
KADIN GİRİİMCİLER KURULUNUN
FAALİYETLERİ
Fuarlara Bedava Katılım
Hayata geçirdiğimiz bir proje ile ilk defa fuarlarda kadın girişimcilere pozitif
ayrımcılık uygulanmasını sağladık.
20 fuar şirketinin ülkemizde düzenlediği 167 fuarın her birinde beş
girişimci kadına, 15’er metrekare, toplamda 75’er metrekare stand
desteğiyle ücretsiz fuar alanı kullanma imkânı sunduk.
Bu kapsamda İstanbul 65; Ege Bölgesi Sanayi Odası 7; Ankara,
Antalya,Zonguldak, Elazığ, Kayseri, Kocaeli, Sakarya 2; Afyon, Amasya
ve Konya Odalarına bağlı 1’er olmak üzere toplan 98 girişimcimiz bu
fuarlardan ücretsiz yararlandı.
KOSGEB’ten Esnaf ve KOBİ’lere
“Yeni Kredi Destek Paketi”
100 bin işletmeye toplam 2,5 milyar lira tutarında
kredi kullandırılacak.
KOBİ'lerin yeni teknoloji kullanımı, yeni iş yerine taşınma, işlerini büyütme, yeni
yatırım, ham madde alımı, üretim ve pazarlama, eğitim ve danışmanlık, yurt dışı
pazarlara açılım ve geliştirme, ihracatın finansmanı ve münferit projelerinin
finansman amacı ile bu krediden yararlanabilecekler.
Üstelik kadın girişimcilere pozitif ayrımcılık da yapıldı. ahıs işletmelerinde
işletme sahibinin kadın girişimci olması halinde, işletme başına kredi üstü
limitinin 30 bin lira olacak. Erkekler için limit 25 bin lira.
TEEKKÜRLER