İntramüsküler Enjeksiyon

İntramüsküler Enjeksiyon: Neden Ventrogluteal Bölge Tercih Edilmeli?
İlaç uygulamak profesyonel hemşirenin sorumlulukları arasındadır. İlaçlar hastalara, oral, topikal ve
parenteral yollarla uygulanabilmektedir. Parenteral uygulama kategorisi içinde yer alan intramüsküler
(IM ) enjeksiyon ilacın derin kas dokusuna verilmesi işlemidir1,2,3,4,5,6,7.
İntramüsküler enjeksiyonun pek çok risk içermesi nedeniyle öncelikle uygulamanın doğrulanması
gereklidir. Dünya Sağlık Örgütünün uygulama politikalarında enjeksiyonun gerekli olduğu durumlarda
uygulanması ve her bir enjeksiyonun güvenli bir biçimde uygulanması gerektiğine yer verilmektedir 5,6.
Güvenli ilaç uygulamada temel ilkelerin yanı sıra bölge seçimi önem kazanmaktadır. İntramüsküler ilaç
uygulamak için bölge seçiminde enfeksiyon ve doku hasarı olmayan, kemik, sinir, ve kan damarlarının
yerleşiminin uzak, yağ tabakasının ince olduğu bölge seçimine dikkat edilmelidir1,2,3,5,6.
Kalçada, arkada kalan üst dış bölge (dorsogluteal alan) IM yolla ilaç uygulamak için geçmişte en sık
tercih edilen bölgeydi 1,5,6. Ancak ;
•
•
•
siyatik siniri ve superiyor gluteal artere olan yakınlığı,
dorsal gluteal kasın üzerindeki kalın yağ tabakası nedeniyle ilaç enjeksiyonunun subcutan
tabakaya yapılması ihtimali,
fekal kontaminasyon riski
gibi nedenlerle günümüzde bölgenin rutin kullanımı önerilmemektedir
1.5.6,7
.
Yapılan bir çalışmada kalçadan yapılan IM uygulamada ilacın kasa ulaşma durumu radyolojik olarak
incelenmiş ve 50 enjeksiyondan 34’ünde (%68) ilacın subcutan dokuda kaldığı belirlenmiştir8.
Günümüzde kalçanın yan tarafında yer alan gluteus medius kasının bulunduğu ventrogluteal bölge,
büyük kan damarları ve sinirlere uzaklığı, kasın üzerindeki yağ tabakasının ince olması nedeniyle en
güvenli ve en az ağrılı bölge olarak kabul edilmektedir 5,6.
Yapılan çalışma sonuçları IM ilaç uygulamaya bağlı gelişebilen fibrozis, sinir yaralanması, nekroz, doku
hasarı, ağrı, yanlışlıkla ilacı damara verme, apse oluşması gibi komplikasyonların ventrogluteal bölgede
görülme riskinin çok düşük olduğunu göstermiştir.6,7
Verilecek pozisyonun kolaylığı açısından da tercih edilen ventrogluteal bölgenin belirlenmesinde;
hastaya supine, lateral ya da prone pozisyonu verilir, uygulama için sol kalça tercih edilecekse sağ elin
avuç içi femur başına, işaret parmak spina iliyaka anteriyor superiyoru, orta parmak krista iliyakayı
başparmak ise kasığı işaret edecek şekilde yerleştirilir. İşaret ve orta parmak arasında oluşan üçgenin
merkezi enjeksiyon bölgesidir (Resim 1). Uygulayıcının elinin küçük olması halinde işaret parmak spina
iliyaka anteriyor superiyor’a ulaşılıncaya kadar avuç içi femur başından yukarıya doğru kaydırılır.7
Resim 1 :Ventrogluteal bölgenin
belirlenmesi: Avuç içi büyük trokantere
Spina iliyaka anteriyor yerleştirilir (Sol kalça için sağ el/sağ
kalça için sol el), işaret parmak anterior
superiyor
iliyak spinaya, orta parmak krista iliakaya
ulaşacak şekilde açılır, baş parmak kasığı
Uygulama Bölgesi
gösterir. İşaret ve orta parmak arasında
oluşan üçgenin merkezine enjeksiyon
uygulanır.
Krista iliyaka
Kaynak: Craven R.F, Hirnle C.J. (2009). Fundamentals of Nursing. Human Health and Function.
Hazırlayan: Yard.Doç.Dr.Ükke KARABACAK
Acıbadem Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi
Hazırlanma Tarihi: 20.10.2010
KAYNAKLAR:
1. Craven R.F, Hirnle C.J. (2009). Fundamentals of Nursing. Human Health and Function. 6th Edition.
Lippincott. Williams and Willkins. Philadelphia p:526-530
2. Akça-Ay F. (2007). İlaç uygulamaları. In: Akça-Ay F (Ed). Temel Hemşirelik: Kavramlar, İlkeler,
Uygulamalar. İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul; s:341-347
3. Ulusoy MF, Görgülü RS. (2001). Hemşirelik Esasları: Temel Kuram, Kavram, İlke ve Yöntemler,
Cilt:I, 5.bs., Ankara: 72 TDFO Ltd.Şti. s:211-218
4. Sabuncu N, Alpar ŞE, Karabacak Ü, Karabacak BG, Şenturan L, Orak NŞ, Oksay A (2007):
Hemşirelik Esasları. İstanbul Medikal Yayıncılık, İstanbul.
5. Nicoll, L.,Hesby, A. (2002). Intramuscular injections: an integrative research review and guidelines
for evidence-based practice. Applied Nursing Research, 16(2), 149–162
6. Potter A. P, Perry A. G. (2009). Fundamentals of Nursing. 7 th Edition. Mosby Elsevier.
Missouri.s: 750-753
7. Workman B (1999) Safe injection techniques. Nursing Standard. 13, 39, 47-53.
8. Chan V.O, Colville J, Persaud T., Buckley O., Hamilton S., Torreggiani C.W. (2006) Intramuscular
injections into the buttocks: Are they truly intramuscular? European Journal of Radiology 58:
480–484