139 2 . 5 . 1978 O : 1 Ş)mdi Türkiye`de, geçen yıhn iük 3

M. Meclisi
B : 139
Ş)mdi Türkiye'de, geçen yıhn iük 3 ayına nazaran,
'bu yılın ilik, 3 ayı dış ekaaîorrailk faaiılyeüerfe ilgili bil­
gi arz etmeli istiyorum:
1977 yılının ilik 3 ayırtıda ithalat 1 Milyar 4Ö5 mil­
yon dola'-r, !978'de bu miktar 962 milyon dolardır. Yi­
ne 1977'nİn ilk 3 ayında 4901 milyon dolar ©San ihra­
catımız, bu yılın her t ü r ü ilk bnşiski fiyat hareketli
rinde ve Türk Lirası değerinin üzerindeki menfi c&lîere rağmen 480» milyon dolar civarındadır. Göıtüliyor kî, geçen yı-i "âk üç ayda, 913 mılliyon dolar olaıs
dış ticaret açığı, bu yıl üç ayda, yani yem] Pîük'üm'Cıt.'n
göreve baş'amaisryia 482 milyon dalar civariDa ' üitşürü?i3iüş1ür. 3u, % SC'ye yakım dış ticaret aç'ğmda
bir azalmayı göstermektedir.
Değerli arkadaşlara», eğer bir ülkede fabrikalar
îsaımımföide, yedek parça nedeniyle üretiim ya,pmıy©rsa; eğer bîr ü'kede fabrikalar üretim yjspaımadtğı için
istihdam gücü yaraihlamıyor ve işslzSik milyonları aşan
boyutlara uHaşjyorsa ve de dış ticaret açiğı bir yıl için­
de 4 milyar dolara varıyorsa, öyle bir ekonomiyi dev­
ralan bir iktidarm ilk üç ayı sonunda «fiyat hareket­
lerini siz' nereye getirdiniz» diye söylemek Adalet Par­
tili arkadaşlarımdan istirham ediyorum aıma, gerçek­
ten insafsızlık olur.
Son bir yıl içinde kendi devlilerinde enflasyon, ba­
şım almış gidiyor; İstanibu'i'da Sanayi Odasında yap­
tığımız son toplantıda bize Söylenen rakam; son bir
yı'Ma sanayicileriin Jsiilhdam yaratma ve faibrlkaia•nnı kullanabilme kapasitesi % SC'nin altına düşmüş­
tür. Kamu sektöründe • biz iktidarı d&vraldığiinuzda
Mersin Gübre Fabrikası dört aydan beri çahşaımıyorüu, döviz temin ettik şimdi çalışıyor efendiım.
O bakımdan değerli arkadaşlarım, bu iktidarın
fiyat hareketleriyle iUgiü ve ekonomik işSavkriyle il­
gili faaliyetleri konusunda Mecliste tartışma açmah
için - tabii hakkınız var ama - zannediyorum bu konu­
lar biraz ds'ha erken getiriliyor. Göreceksiniz kusa bir
süne sonra Ecevit Hükümetinin dış ekonomik İ51şlkiîerde başlattığı geiüşmeSer ve üretimi arttırma gayretleri
sonuncunda Türkiye'de fiyat hareketleri beîîi bir se­
viyeye erişecek ve orada duracaktır. Çünkü, hepimiz
'biniyoruz, ekon'om'M olalım, olmayalım; -ama bir ülke­
de üretim yoksa o ülkede talebi karşılayacak arz yarBîılmadan fiyat hareketleri mutlaka yükselir ve bu­
nu kimse durduramaz.
Son yılarda Türkiye'deki üretim yetersizliği ne­
deniyle fiyatlar başım almış gitmiştir. Bunun dışında
hepimiz gerçekçi olalım. Bir şey daha vardır, Türki­
2 . 5 . 1978
O : 1
ye'de sakak anarşisi kadar, belli kesimlerin psikolojik
etkiden istifade ederek kendilerine çıkar sağlamak
İçin uyguladığı fiyat anarşisi de vard?r.
Nitekim ba konuyu inceleyen Hükümetlimiz, iç ve
dış piyana kontrolünü daSîS düzlemi sağMaıaik üzere;
iç ve dış ticaretin yeniden dıüzenlenanıesi hakkında
bîr kanun fesa'sına Bafkamlığımcz hazırladı. İlgili bakanüakîarı-îî görüşüne sundu ve yakımla Parlamentoya
getir sceğiz.
B-ugüa Türkiye'de., •satıcı k&rcıdir? Bugün Türkiye'de
kaç şeç't satış vardır? Bunun hiçibir tarifi, hiçbir tam­
ım 5^asa.!arda yer almamıştır. Zannediyorum eski Ti­
caret Bakanı değeıöi Sayın HaEl Başoî ve Sayın Agâüı
Oktay Giiıför zamıanmda da Ticaret bakanlıklarında
bu çaîışiîialar yapıldı. ŞCSÎKİİ biz bunların hepsini ele
ala/sk gîrçtüsıte.a Türkiye'de satıcı kimdir, kaç çeşit
s a t a vardır, nssıl maliyet tespit edilecektik. Buna gö­
re kimlere belli nispette- kâr temin edilecektir, o'nllspet ne ofecaıkıhr ve bunun dışında bir ilde sadece om
yerde on değişik fiyat uygulanmaması için nasıl eti­
ket koyma mecburiyeti sağlanacaktır ve namuslu iş
adann buna uyduğu takdirde kendisi için hiçbir işîam yspfeayacaktır; aıma buna uymayanı da nasıl
ceızaîaadmSa-caktır, getirdiğimiz yasa tasarısında bunların hep@li!ii burada bol bol taır&şacağiz.
O bakımdan değerM arkadaşlarım, yeni Hüküme­
tin gelmesiyle birlikte fiyat hareketlerimin yükseldiği
ve bu hareketlerin dayamimıaız bir hal aldığı konusun­
daki ithamlara doğru bulmuyorum. Bu ekonominin geç­
miş yıların getirdiği birıikisnileriıı ve devam eden
bif'üktolerin bir sonucuydu. En fazla üzerinde duruîınasi gereken bir olay: Türkiye'de üretim yetersizliği
vardı. Bu üretim yetersizliği nedeniyle m.al arzı tale­
bi karşıîajyamîyor ve dolayısıyla enflasyon başını al­
ınış-gidiyordu. Evet, Adalet Partili bir sayın arkada­
şım, «Ucuzluk vadettiniz» dedi. Şjmdi o konuda da
şunu -arz edeyim: Türkiye'de biraz önce -bahsettiğim
yasa tasarısındaki beBi tanımlar hiçbir uygulamada,
hiçbir yasada mevcut olmadığı için, Türkiye'de ki'm&n
malını kim alır ve kime, naisıl satar bu beli değildir.
İşte biz bunun üzerine eğildik arkadaşlarım. Bir somut
örnek vereyim: Zannediyorum daha önceki Meclis
konuşmalarımdan bir tanesinde de arz ettim; TARİŞ
birtakım mamuller yapar; zeytinyağı, sabun, deterjan.,
Gibi ve bunu kendisinin ortağı olduğu GİMA'da sa­
tar. Ama gelin görün ki, TARİŞ bu malı doğrudan
GİMA'ya vermez, bir bayi yahut başibayi, Ankara'da,
oturduğu yerde TARİŞ'in o malının GİMA'ya veri­
lişinde açıktan paraları alır cebine atar. Kimseyi itham