bilgisayara giriş ve wındows 7 işletim sistemi
advertisement
MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net BİLGİSAYARA GİRİŞ VE WINDOWS 7 İŞLETİM SİSTEMİ BİLGİSAYAR NEDİR? Bilgisayar verileri alan, işleyen ve gerektiğinde bilgi olarak geri iade eden elektromekanik bir sistemdir. İlk elektrikli bilgisayar ENIAC'tır. Veri işlenmemiş (ham) bilgidir. (Örnek: 2+2) Bilgi ise işlenmiş veridir. (Örnek: 4) BİLGİSAYARIN ÇALIŞMA YAPISI CPU (MİB-İŞLEMCİ KLAVYE GÖRÜNTÜ ÜNİTESİ KONTROL BİRİMİ MOUSE ARİTMETİK MANTIK BİRİMİ OPTİK OKUYUCU OPTİK KALEM ÖNBELLEK BİRİMİ ÇIKIŞ ÜNİTESİ GİRİŞ ÜNİTESİ ANA BELLEK TARAYICI (SCANNER) ) BARKOT OKUYUCU YAZICI (PRINTER) ÇİZİCİ / KESİCİ (PLOTTER) RAM BELLEK ROM BELLEK YAN (YARDIMCI) BELLEK HARİCİ DİSK HDD/SSD DİSK FLASH DİSK HAFIZA KARTLARI OPTİK SÜRÜCÜ DİSKET SÜRÜCÜ Herhangi bir girdi birimi aracılığıyla bilgisayara girilen Veri Anakart üzerindeki Veri yolları aracılığıyla önce Ana Belleğe gider. Buradan CPU denilen Merkezi İşlem Birimi üzerinden Kontrol Birimi’ne (Control Unit) gönderilir. Kontrol Birimi veriyi Aritmetik Mantık Birimi ne gönderir. Burada Veri işlenir ve Bilgi haline gelir. Tekrar kontrol birimi üzerinden doğruluğu kontrol edilerek geçer ve CPU denilen Merkezi İşlem Birimi üzerinden Ana Belleğe gider. Son olarak herhangi bir Çıktı Birimi (Output Unit) vasıtasıyla bilgi görüntülenir. En sık kullanılan çıktı birimi Ekran’dır. 1 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net BİLGİSAYAR TÜRLERİ Bilgisayarlar farklı sınıflandırmalarla tanımlanabilir. Örneğin kapasitelerine ve büyüklüklerine göre bilgisayar türlerini sınıflarsak Üç Ana Gruba ayrıldığı görülmektedir. Bunlar Makro Bilgisayar, Mini Bilgisayar Ve Mikro Bilgisayardır. Eğer bilgisayarları İşlevsel Açıdan Sınıflandırırsak; Sunucu Bilgisayarlar, Masaüstü Bilgisayarlar, İş İstasyonları olarak yine üç guruba ayırabiliriz. Bununla birlikte günümüzde bilgisayar türlerine çok sayıda yeni üye eklenmiştir: Örneğin cep bilgisayarları, notebook, laptop vb. gibi örnekler verilebilir 1. SUNUCU BİLGİSAYARLAR Büyük kuruluşlar veya profesyonel bilgi işlem hizmeti veren şirketler, büyük veri tabanı uygulamaları, e-posta hizmetleri, Web hizmetleri, dosya ve yazıcı işlemlerini yönetebilmek için sunucu bilgisayarlara gereksinim duyarlar. Sunucu bilgisayarlar, donanım olarak özel bileşenlere sahip oldukları için genellikle hiç kapanmadan kesintisiz olarak çalışabilirler. Güvenilirlik ve oldukça gelişmiştir. 2. MASAÜSTÜ BİLGİSAYARLAR Genellikle şirketlerde çalışanların günlük ofis ihtiyaçlarının karşılanması için kullanılan bilgisayarlarıdır. Fakat evimizde kullandığımız, yazı, hesap, sunum, İnternet ve oyun gibi ihtiyaçlarımız için de kullandığımız bilgisayarlar da genellikle masaüstü bilgisayarlardır. Bugün kişisel veya kurumsal amaçlı kullanıldığımız değişik marka kişisel bilgisayarlar için masaüstü bilgisayar tanımını yapabiliriz. 3. İŞ İSTASYONU İş istasyonu bilgisayarlar ise, ağ içinde sunuculardan yararlanan bilgisayarlar olmanın yanı sıra, tek başına da belli bir işi yerine getirmede kullanılırlar. Buna grafik uygulamaları örnek olarak verilebilir. 4. AĞ BİLGİSAYARI Oracle ve Sun şirketlerinin, ağlarda kullanılabilecek ucuz kişisel bilgisayarlar için ortaya attığı bir kavramdır. Temel parçaları içerir, CD sürücüsü, disket sürücüsü ve genişleme yuvaları yoktur, merkezi olarak yönetilip bakımı yapılabilir. Intel’in dışındaki işlemcilerle de gerçekleştirilebilir. Windows’un dışında Java temelli bir işletim sistemi ile de çalışabilirler. Bazen ince istemci (thin client) adı da verilmektedir. Fakat günümüzde bu kavram yerini ağ bilgi işlemi’ ne bırakmıştır. 5. DİZÜSTÜ BİLGİSAYAR Dizüstü bilgisayar; Laptop, Notebook veya taşınabilir bilgisayar adı ile de bilinirler. Aslında bu ifadelerin hepsi aynı kavramı anlatan sözcüklerdir. Bunlar kolayca taşınabilen kişisel bilgisayar sistemidir. Dizüstü bilgisayar, sürekli hareket halinde olan ve bu hareketi esnasında bilgisayara ihtiyaç duyan kullanıcılar için üretilmiş bir bilgisayar türüdür. Günümüzde genellikle 1–4 kg. ağırlığında ve şarj edilebilen pilleri sayesinde 3–7 saate kadar elektrik bağlantısı olmadan da çalışabilmektedirler. 6. TABLET PC Tablet PC, kısaca, parmak veya dijital bir kalem yardımıyla kontrol edilen klasik bir Pocket PC’yle standart bir dizüstü bilgisayarın sentezi olarak tanımlanabilir ya da parmak veya dijital kalemle kontrol edilen, klavyeye ya da fareye ihtiyaç duymayan bir dizüstü bilgisayar olarak ifade edilebilir. Tablet PC’nin, özellikle, işi gereği sürekli bir dolaşım halinde olan iş adamlarının, öğretmenlerin ve öğrencilerin yaşamını kolaylaştıracağı düşünülmektedir. Wi-Fi ve 2 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net GSM teknolojisi ile kablosuz İnternet iletişimine de olanak tanıyan bu portatif bilgisayarla, aranan bilgiye her an ulaşabilmek ya da gittiğiniz her yere götürebilmeniz mümkündür. 7. PORTATİF DİJİTAL ALETLER PDA (Personal Digital Assistant - Kişisel Sayısal Yardımcı): İlk zamanlarda PDA’lar bir bilgisayardan çok kişilerin kendilerini planlamasına yönelik ajanda, yapılacaklar listesi, telefon defteri gibi bir takım uygulamaları içeren basit cihazlardı ve genelde iş dünyasınca kullanılıyordu. Daha sonra bu cihazların geliştirilmesiyle kullanıcıların oyun oynatabilme, MP3 çalabilme, video gösterebilme, internete bağlanabilme, temel ofis yazılımlarını kullanabilme gibi özellikler de sunulmuştur. Böylelikle PDA’lar işadamından öğrenciye her çeşit insanın faydalanabileceği bir bilgisayar halini aldılar. Günümüzde PDA kavramı Avuç içi Bilgisayar dediğimiz makinelerin tümüne verilen genel ad olarak kullanılmaktadır. 8. CEP TELEFONU Cep telefonu, kolayca taşınabilen, geniş kapsama alanlı, kablosuz telefon sistemini kullanan bir iletişim ve çoklu ortam aygıtıdır. Cep telefonu ile sağlanan hizmetler, telefon modeline ve servis sağlayıcıya göre değişmekle beraber en yaygın olarak kullanılanları, sesli görüşme ve kısa mesaj hizmetidir. Sesli ve yazılı görüşmenin yanı sıra görüntülü görüşme, görüntülü mesaj, müzik çalar, video oyunları, internet, veri transferi ve hatta ofis uygulamaları gibi tüm diğer bilgisayar işlevlerini kullanıcısına ulaştırabilirler. Cep telefonları internet ve telefon bankacılığı hizmetlerinde kullanılabilir. Paypal gibi çevrimiçi hesapları kullanarak, sms aracılığıyla, satın alınan mal ve hizmetlerin ücretlerinin ödenmesi amacıyla kullanılabilirler. 9. AKILLI TELEFON Standart cep telefonlarına kıyasla çok daha ileri düzeyde işletim sistemine sahip olan ve çok sayıda uygulamayı çalıştırabilen portatif iletişim cihazlarıdır. Büyük dokunmatik ekranlı ve fiziki qwerty klavyeli olmak üzere iki ana kategorisi var. Dokunmatik ekranlı olanlarının ekran boyutu 3,5 ile 4,3 inç arasındadır, ancak son yıllarda daha büyük ekranlı modeller de üretilmeye başlanmıştır. Dokunmatik ekranlı olanlar, internette gezinmek, sosyal ağlara bağlanmak, e-posta alıp göndermek, MP3 ve müzik dinlemek ve basit oyunlarla zaman geçirmek gibi ihtiyaçları karşılar. Mutlaka Wi-Fi ve/veya 3G bağlantı özelliğine sahip olarak üretilmektedir. 10. ÇOKLU ORTAM OYNATICI Çoklu ortam dosyalarını oynatamaya yarayan donanımlardır. Birçok ortam oynatıcısı ses ve görüntü dahil bir dizi çoklu-ortam biçimlerini destekler. Bazı ortam oynatıcılar sadece müzik veya görüntü oynatabilirler, bunlar müzik çalar ve görüntü oynatıcı olarak bilinirler. Bu oynatıcılar, belli çoklu ortam biçimlerine yöneldikleri için diğerlerinden daha iyi olabilirler. TV’lere kolayca bağlanarak ve uzaktan kumandayla film izlemeyi, fotoğraflara bakmayı, müzik dinlemeyi sağlarlar. Bazı modellerinin kendi içlerinde sabit disk bulunduğu için depolama amaçlı da kullanılabilirler. BİLGİSAYAR İKİ BÖLÜMDEN OLUŞUR 1. DONANIM: Tüm girdi ve çıktı birimleri ve kasa içerisindeki elektronik kartlar donanımı oluşturur. 3 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net GİRDİ VE ÇIKTI ÜNİTELERİ Bilgisayara dışardan veri/bilgi aktarımını sağlayan ünitelere Giriş Üniteleri, Bilgisayardan dışarı veri/bilgi aktarımını sağlayan ünitelere Çıkış Üniteleri adı verilir. Giriş Üniteleri 1. KLAVYE (KEYBOARD): En sık kullanılan girdi birimidir. Harf, Sayı, Özel İşaretler gibi karakterlerin bilgisayara aktarılmasını sağlar. Türkiye’de yaygın olarak kullanılan 3 tür klavye vardır. a. Q klavye b. F klavye c. Q Türkçe klavye KLAVYE TUŞLARI VE ANLAMLARI: Esc (Escape): İptal tuşudur. F1.............F12: F1 ile F12 arasındaki tuşlar fonksiyon tuşlarıdır. Herhangi bir işlemi tek tuşa basarak kısa yoldan yapmak için kullanılırlar. Fonksiyon tuşlarının görevi programdan programa değişir. Print Screen: Ekranın fotoğrafını çeker. O anda ekranda ne varsa fotoğrafı belleğe alınır. Uygun ortamda YAPIŞTIR komutu kullanılarak bellekteki fotoğraf sayfaya yapıştırılır. Pause: Başka bir tuşa basılıncaya dek bilgisayarda yapılan işlemi bekletmek için kullanılır. Tab: Yanıp sönen imleci (Cursor) belirli aralıklarla sağa kaydırır. Caps Lock: Caps Lock açıkken harfler BÜYÜK yazılır. Kapalıyken küçük yazılır. Shift: İki görevi vardır. Birinci görevi üzerinde birden fazla karakter olan tuşlarda SHIFT basılı tutularak üstteki karakter yazılır. İkinci görevi de CAPS LOCK kapalıyken, yani küçük harf yazılırken SHIFT basılı tutularak büyük harf yazılır. Alt Gr: Üzerinde birden fazla karakter olan tuşlarda AltGr tuşu basılı tutularak sağdaki karakter yazılır. Ctrl (Control): Tek başına hiçbir işlevi yoktur. Program dahilinde bazı tuşlarla beraber kullanıldığında kısayol görevi yapar. Alt (Alternate): Ctrl tuşu gibi ALT tuşu da bazı tuşlarla beraber kullanıldığında kısayol görevi yapar. ALT tuşunun diğer bir kullanımı ASCII kodu yazmak içindir. Space bar (Boşluk): Kelimeler arasında boşluk bırakmak için kullanılır. Enter: Komut kullanıldığında komutu onaylamak için kullanılır. Yazı programlarında bir alt satıra inmek için kullanılır. Back Space: İmlecin solundaki karakterleri silmek için kullanılır. Insert (INS): Araya karakter yazmak için kullanılır. Delete (DEL): İmlecin sağındaki karakterleri silmek için kullanılır. Home: Bir hamlede satır başına gitmek için kullanılır. End: Bir hamlede satır sonuna gitmek için kullanılır. Page Up: Belli aralıklarla sayfanın yukarısına gitmek için kullanılır. Page Down: Belli aralıklarla sayfanın aşağısına gitmek için kullanılır. Num Lock: Num Lock açıkken rakamlar yazılır, kapalıyken tuşlar üzerindeki diğer fonksiyonlar kullanılır. 2. FARE (MOUSE): Yön tayininde kullanılır. Fare kullanabilmek için programın fareyi desteklemesi gerekir. 4 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net 3. OPTİK OKUYUCU: Optik formların okunarak sonuçların bilgisayara aktarılması için kullanılır. 4. BARKOD OKUYUCU: Barkod etiketlerini okuyarak ürünlerle ilgili çeşitli bilgilerin bilgisayar ortamına aktarılması için kullanılır. 5. OPTİK KALEM: Bu kalem sayesinde bilgisayarda resim yapmak, imza atmak gibi işler kolaylıkla yapılır. Aynı zamanda özel programı sayesinde barkod etiketlerini okumakta da kullanılır. 6. TARAYICI (SCANNER): Kâğıt üzerindeki yazıyı, resmi, grafiği veya fotoğrafı tarayarak bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. 7. MİKROFON: Sesleri bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. Mikrofon kullanabilmek için bilgisayarda ses kartının da olması gerekir. 8. KAMERA: Görüntüyü bilgisayar ortamına aktarmak için kullanılır. Çıkış Üniteleri 1. EKRAN: En sık kullanılan çıktı birimidir. Ekran tek başına görüntü almak için yeterli değildir. Ekran dışında ekran kartı denilen donanıma da ihtiyaç vardır. Ekran kartı ana kart üzerine ayrıca monte edilebileceği gibi günümüz ana kartları üzerinde entegreli de olabilir. Ekrandaki tüm görüntüler noktalardan oluşur. Ekrandaki en küçük noktaya pixel adı verilir. Pixel sayısı ne kadar fazlaysa görüntü o kadar nettir. Nokta yoğunluğuna çözünürlük denir. Ekranın ölçü birimi inch’tir (“). Inch İngiliz ölçü birimidir ve 1 inch yaklaşık 2,54 cm’ dir. 14’’, 15’’, 17’’, 21’’, 29” gibi çeşitli büyüklüklerde ekranlar vardır. 2. YAZICI (PRINTER): Bilgisayardaki yazıları, resimleri, grafikleri kısaca ekranda görünen her şeyi kağıda aktaran ürünlerdir. Yazıcılarda DPI oranı (dots per inch) yani inch başına düşen nokta sayısı ne kadar fazla olursa baskı kalitesi o kadar yüksek olur. 3 tip yazıcı vardır: a. NOKTA VURUŞLU YAZICILAR (Dot Matrix): İçindeki iğnelerle şerit üzerine vurarak baskı yapabilen yazıcılardır. Ne kadar çok iğne varsa o kadar hızlı ve kaliteli baskı yaparlar. Hız birimleri CPS (Character Per Second)’tır. Hızları saniyede basılan karakter sayısı ile ölçülür. En büyük avantajlarından birisi araya karbon kağıdı koymak şartıyla bir kerede birden fazla baskı yapabilmeleridir. Ayrıca 136 kolon genişliği olanları vardır ve A4 sayfasından daha geniş sayfaya baskı yapabilirler. b. MÜREKKEP PÜSKÜRTMELİ YAZICILAR (Ink-Jet): Kartuş adı verilen mürekkep kutusundaki mürekkebi kağıda püskürterek çalışırlar. Fiyat olarak oldukça uygun yazıcılardır. Hız birimleri PPM (Page Per Minutes)’tır. Hızları dakikada basılan sayfa sayısı ile ölçülür. 5 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net c. LAZER YAZICILAR: Toner adı verilen boya kutusundaki toz boyayı kağıda ısı vasıtasıyla aktararak çalışırlar. En hızlı ve kaliteli baskı yapan yazıcılardır. Lazer yazıcıların hız birimi de PPM’dir. 3. ÇİZİCİ/KESİCİ (PLOTTER): Çizici özelliği olanlarda özel kalemler vardır ve büyük mimari projelerin çıktılarını almak için kullanılırlar. Kesici olanlarında bıçaklar vardır ve folyo adı verilen özel kağıdı keserek çıkartırlar. Kesici özelliği olanlar daha çok reklamcılıkta kullanılır. Örneğin vitrin yazıları kesici özelliği olan plotter ile hazırlanır. 4. HOPARLÖR (KULAKLIK): Bilgisayardan ses çıkışı almak için kullanılan ünitelerdir, anakart üzerinde ses kartına bağlanır. BİR KİŞİSEL BİLGİSAYARIN TEMEL ÜNİTELERİ Bilgisayarın Temel Üniteleri bilgisayarın çalışması için mutlaka gerekli olan parçaları ifade etmektedir. Giriş ünitesi (klavye) ve Çıkış ünitesi (monitör) dışında kalan temel üniteler şunlardır. 1. MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ: İşlemci MİB (Merkezi İşlem Birimi) ya da CPU (Central Process Unit) tüm sistemin beynini oluşturur. Bilgisayarın merkezi işlem birimi olarak çalışan büyük ölçekli ya da çok büyük ölçekli devrelerdir. Yapılacak işlerle ilgili tüm komutları işlemci verir. Gelişmiş bir işlemcide milyarlarca Transistör bulunmaktadır. Mikroişlemci bütünleşmiş devresi, yazılan programları meydana getiren makine kodlarını yorumlamak ve yerine getirmek için gerekli olan tüm mantıksal devreleri içerir. Dünyada işlemci üreten az sayıda firma vardır. Intel ve Amd bunlardan ikisidir. Dünyada en yaygın kullanılan masaüstü bilgisayar işlemcileri Intel üretimi olan i serisi ve AMD üretimi olan FX serileridir. Günümüzde 4 GHZ hızlarına kadar ulaşan masaüstü bilgisayar işlemcileri bulunmaktadır. Ayrıca günümüzde APU adı verilen ve içerisinde entegre Grafik Ünitesi bulunan işlemciler üretilmektedir. Örnek olarak AMD A serisi işlemciler verilebilir. İşlemcinin hızını belirleyen faktörler çekirdek sayısı frekansı (MHZ ya da GHZ cinsinden hızı) ve Ön Bellek (cash bellek) kapasitesidir. İşlemcinin dolayısıyla bilgisayarın hız birimi MHZ (megehertz) ya da GHZ (gigahertz) dir. 2014 yılı itibariyle en gelişmiş işlemciler olarak intel i7 serisi ve AMD tarafında ise FX 8000 serisi işlemciler verilebilir. 2. ANAKART Üzerinde, girdi/çıktı sinyallerini çevre birimlerine aktaran elektronik devrelerin, bellek yongalarının, mikroişlemcilerin (merkezi işlem birimi ve diğerleri) ve ayarlama yapmayı sağlayan anahtarların olduğu karttır. Anakartın görevi, bilgisayarın temel bileşenlerinin üzerinde bulunacağı bir platform oluşturmak ve bu bileşenler arasındaki bağlantıyı sağlamaktır. Bilgisayarı oluşturan hemen hemen her şey bu kartın üzerinde bulunur. Mikroişlemci, hafıza, genişleme yuvaları ve diğerleri. Anakart bu bileşenler arasındaki iletişimi sağlar ve düzenler. 3. ANA BELLEK Bilgilerin geçici olarak ya da kalıcı olarak tutulduğu bellektir. Bilgisayarın çalışabilmesi için gerekli bilgiler bu bölümde tutulur. Ana bellek 2’ye ayrılır: 6 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net a. ROM (READ ONLY MEMORY): Sadece okunabilir bellektir. Buradaki bilgiler silinemez, değiştirilemez, elektrik kesintisinden etkilenmez. b. RAM BELLEK (RANDOM ACCESS MEMORY) RAM, rastgele erişimli bellek türüdür. Bilgisayarın ana belleğidir. RAM üzerindeki bilgiler, bilgisayar kapandığında ya da elektrik kesildiğinde silinirler. RAM’daki bilgilere erişim oldukça hızlıdır. Bilgisayar her açıldığında RAM bomboş bir biçimde kullanılmayı bekler. Bilgisayar açıkken üzerinde çalışan programlar ya da bilgiler RAM üzerinde tutulur. Günümüzde yaygın kullanılan RAM kapasiteleri 4GB ile 16GB arasında değişmektedir. Özel kullanımlar için 32 GB kapasitede RAM bulmak mümkündür. RAM’ların SDRAM, DDRRAM, RDRAM gibi çeşitleri bulunmaktadır. Kişisel bilgisayarlarda günümüzde yaygın olarak DDRIII RAM lar kullanılmakta ve bunların hızları 1333mhz - 2400mhz arasında değişmektedir. 4. YAN/DIŞ/YARDIMCI BELLEK Bilgilerin kalıcı olarak depolandığı birimlere denir. Hem girdi hem çıktı birimi olarak kullanılabilirler. a. DİSKET SÜRÜCÜ: Disketler kapasiteleri küçük olan taşınabilir saklama birimleridir. Disket kullanabilmek için disket sürücüye (Floppy Driver) ihtiyaç vardır. Disketler büyüklüklerine göre 5,25 inch ve 3,5 inch olmak üzere ikiye ayrılırlar. b. SABİT (HARD) DİSK SÜRÜCÜ Sabit disk sürücü, bilgisayarın bilgi depolamak için kullandığı en temel birimdir. Sabit disk kapalı bir kutu içinde bilgisayarın içinde bulunmaktadır. Sabit disk sürücü, verileri bir dizi dönen magnetik disklerde magnetik alanlar olarak saklar. Günümüzde saklama kapasiteleri 250 GB ile 6000 GB (6 TB) arasında değişmektedir. Harici olarak usb girişinden çalışan HDD ler de mevcuttur. Günümüzde mekanik hard diskler (HDD) ve katı hal sürücüler (SSD Solid State Drive) kullanılmaktadır. HDD ler kapasitesi 6tb ta kadar çıkabilen içerisindeki Disk in dönüş hızının (RPM) hard diskin hızını belirlediği depolama üniteleridir. RPM (Revolution per minute) dakikadaki devir sayısı anlamına gelmektedir, hızları 4200 Rpm - 15000 Rpm arasında değişmektedir. SSD ler mekanik disklere oranla çok daha hızlı fakat o oranda fiyatları pahalı ve kapasiteleri düşüktür (512 gb). c. CD/DVD/BLU-RAY SÜRÜCÜ Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan veri depolama birimidir. Optik medyaları okumak veya yazmak için kullanılan çeşitleri bulunmaktadır. Veriler optik olarak kaydedilirler. Standart bir CD nin kapasitesi 700MB, Standart bir DVD nin kapasitesi 4,7GB, Standart bir BLU-RAY in kapasitesi tek katman 50GB çift katman 100GB a kadar çıkmaktadır. d. USB FLASH SÜRÜCÜ Bilgisayarın USB bağlantı noktasına takılan, küçük ve taşınabilir bir aygıttır. Kapasiteleri 256 GB'a kadar ulaşabilen, küçük, hafif, çalışma esnasında sökülüp takılabilir NAND-tipinde veri depolama aygıtlarıdır. Neredeyse USB veriyolunu destekleyen tüm sistemler tarafından kullanılabilirler. USB flaş bellekler aynı zamanda flaş sürücü, flaş disk adları ile de bilinmektedir. 7 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Flaş sürücüler sadece bilgisayarın USB girişine takılı olduğu sürece çalışır durumdadırlar ve harici güç kaynağı veya pil gücüne ihtiyaç duymazlar ve her türlü bilgi saklanabilirler. Optik sürücülerden daha hızlı ve kullanımı daha kolaydır. e. HAFIZA KARTLARI Genellikle mobil cihazlarda (Dijital kameralar, PDA, HPC ve MP3 player, akıllı telefonlar gibi) kullanmak için geliştirilmiş bellek aygıtlarıdır. Compact Flash, Ata Flash, MMC Card, Memory Stick ve SD gibi çeşitleri bulunmaktadır. Taşınabilir bellekler EEPROM (Electrically Erasable Read Only Memory -Elektriksel Olarak Silinebilen Programlanabilen Yalnızca Okunur Bellek) türünün özel bir uygulamasıdır. Bu ürünlerin masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilmesi için genellikle bir arabirim cihazı (Kart okuyucu) gerekmektedir. Fiziksel büyüklükleri ve depolama kapasiteleri (4 GB ile 64 GB arasında) türlerine göre değişmektedir. f. ÇEVRİMİÇİ (ONLİNE) VERİ DEPOLAMA Bilgisayardaki verilerin internet üzerinde depolanması, yedeklenmesi ve diğer bilgisayarlarla dosyaların senkronizasyonunu sağlamak için etkin kullanılmaktadır. BULUT DEPOLAMA olarak ta bilinmektedir. İşletim sistemi bağımsız yani ne olursa olsun tüm işletim sistemlerinde çalışabilen bu depolama sistemlerinde ücretsiz belirli seviyede kotalardan (örneğin 5 Gb) ücretli 50 Gb, 100 Gb gibi ücretli alternatifler sunulmaktadır. İnternet erişimi olan her yerden verilere erişimi mümkün kılmaktadır. En büyük avantajlarından biri destektir. Çevrimiçi veri depolama satıcıları genellikle tam ve 7x24 destek ve izleme ile güvenli çözümler sunmaktadırlar. 5. GÖRÜNTÜ EKRAN KARTI Bilgisayar ile monitör arasında köprü vazifesi gören karttır. Bilgisayarın oluşturduğu bilgi, görüntü kartı aracılığıyla monitöre iletilir. İşlemciden gönderilen bilgiler ekrana iletilmeden önce görüntü kartının belleğinde tutulur. Görüntü belleğinin büyüklüğü bilgisayarımızın hızını etkiler. Zira görüntü belleği küçük olursa işlemci ekran kartına bilgi göndermek için daha çok meşgul olur. Bu da hızı düşüren bir etkendir. Bu nedenle gelişmiş ekran kartlarında ayrı bir işlemci bulunmaktadır. Bu da bilgisayarın ana işlemcisinin yükünü azalmakta ve sistemi hızlandırmaktadır. Bu kartlar çözünürlük, bellek miktarı ve hızlarına göre birbirlerinden ayrılırlar. GPU (Grafik İşleme Ünitesi- Graphichs Processing Unit) olarak ifade edilir. 6. GÜÇ KAYNAĞI (POWER SUPPLY) Bilgisayar güç kaynağı, genellikle metal bir kasa yerleştirilmiş, içinde transformatör veya elektronik devreler bulunan, bilgisayar birimlerinin çalışmaları için gereksinim duyulan farklı gerilim değerlerinde doğru akım sağlayan donanımdır. Bir bilgisayarın kullandığı güç kaynağı yaklaşık 200-1000 Watt güçtedir. 7. KASA Bilgisayar bileşenlerinin içine konulduğu ana yapıyı oluşturan metal ve ya plastik bir kutudur. İçine konulacak bileşenlere göre mini, mikro, midi ya da kule adı verilen standart büyüklüklerden biri ölçüsünde olabilir. Genellikle içerisinde güç kaynağı standart olarak bulunur. Fakat isteğe göre güç kaynaksız satın almak da mümkündür. 2.YAZILIM İşletim sistemleri, paket programlar ve programlama dilleri yazılımı oluşturur. 8 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net a. İŞLETİM SİSTEMLERİ: Bilgisayarın açılması ve çalışması için gerekli olan, bilgisayar açılırken hafızaya yüklenen, bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama yazılımları için hizmet sağlayan genel amaçlı bir yazılımdır, kısaca bilgisayarın çalışması için gerekli olan programdır diyebiliriz. İşletim sistemi, bilgisayar sistemini kullanan kullanıcılar uygulama programları ve bilgisayar donanımı arasında aracılık görevi yapar. OS (operating system) diye kısaltılır. İşletim sistemleri sadece bilgisayarlarda değil, cep telefonları, oyun konsolları gibi işlemci ve hafıza birimleri içeren yönetilebilir aygıtlarda bulunur. Bilgisayarda oyun, kelime işlemci ya da tarayıcı gibi herhangi bir uygulama programı çalıştırıldığında söz konusu uygulama programı için kullanıcıdan giriş birimleri aracılığıyla verilerin alınması, kullanacağı donanım aygıtlarını yönetme, hafızada ve depolama birimlerinde yer ayrılması, sonuçların çıkış birimleri aracılığıyla kullanıcıya sunulması gibi tüm ayrıntılardan işletim sistemi sorumludur. KULLANICILAR UYGULAMALAR İŞLETİM SİSTEMİ DONANIM MİCROSOFT WİNDOWS: Microsoft Windows, kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan ticari işletim sistemlerinden biridir. Son zamanlarda, Windows'un en çok kullanılan versiyonu Windows XP'dir. Windows XP 25 Ekim 2001 tarihinde yayınlanmıştır. Günümüzde kullanılan versiyonlar ise: kişisel bilgisayarlar için Windows 7, sunucular için Windows Server 2008, pda'larda kullanılan versiyonu ise Windows mobile 6'dır. UNİX: Daha çok sunucu amaçlı kullanılan güçlü ve ticari bir işletim sistemidir, Kişisel bilgisayarda windows ailesi işletim sistemleri yaygınken, sunucu bilgisayarlarda ise Unix/linux ailesi işletim sistemi yaygındır. LİNUX: Hem kişisel bilgisayarlarda hem de sunucu olarak kullanımı yaygın Unix benzeri ücretsiz, açık kaynak işletim sistemidir, bir çok versiyonu bulunmaktadır, linux dünyasında kişisel amaçla kullanımı en yaygın olan versiyonu “Ubuntu” Linux'tur, günümüzde bazı ülkeler Microsoft Windows gurubu işletim sistemlerinin hem ücretli olmasından hem de kaynak kodlarının kapalı olmasından dolayı linux tabanlı yerli işletim sistemlerine yönelmektedir bu kapsamda Türkiye’de TÜBİTAK desteli olarak yerli işletim sistemi “Pardus” geliştirilmiş ancak kullanımı henüz yeterince yaygınlaşmamıştır, Pardus'un yanı sıra bir çok Linux versiyonun Türkçe dil desteği bulunmaktadır, Windows'ta kullanılan hemen her programın Linux dünyasında kullanılan ücretsiz versiyonları bulunmaktadır, günümüzde en çok kullanılan Linux versiyonları: RedHat, Ubuntu, Pardus, Mandrake, Suse, Slackware olarak özetlenebilir. MACOS: Apple tarafından geliştirilen ticari bir işletim sistemidir, daha çok Windows işletim sistemine rakip olarak düşünülebilir, kullanım oranı çok daha düşük olmasının yanı sıra son yıllarda Apple'ın ürettiği dizüstü bilgisayar olan MacBook satışlarının artmasıyla biraz daha yaygınlaşmıştır. 9 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net IPHONE OS: Apple tarafından üretilen Iphone cep telefonlarında kullanılan işletim sistemidir, Iphone günümüzün en popüler pda(akıllı cep telefonu)' ların dan biridir. GOOGLE CHROME: Google tarafından geliştirilen linux tabanlı ücretsiz açık kaynak işletim sistemidir, hemen hemen tüm elektronik cihazlarda kullanımı amaçlanmakla beraber daha çok pda ve tablet bilgisayarlarda kullanımı yaygındır. BLACKBERRY OS: BlackBerry firmasının BlackBerry pda'lar da kullanılan işletim sistemidir. b. PAKET PROGRAMLAR (UYGULAMA YAZILIMLARI): Herhangi bir programlama dili kullanılarak yazılmış olan hazır programlardır. c. PROGRAMLAMA DİLLERİ: Kendi komut ve deyimleri olan ve paket program yazmak için kullanılan dillere denir. Herhangi bir programlama dili ile yazılan programı kullanıcının kullanabileceği hale getirmek için derleyici (compiler) kullanılır. Programlama dillerine örnek olarak “c, basic, php” verilebilir. İKİLİ SİSTEM (BINARY SYSTEM) Bilgisayara girilen her türlü harf, rakam veya özel işarete (+, - gibi) karakter denir. Bilgisayara girilen her karakter bilgisayar tarafından 0 ve 1 üzerinden değerlendirilir. Sadece 0 ve 1 rakamlarından oluşan bu sisteme İkili Sistem (Binary) denir. Örneğin bilgisayara girilen “A” karakteri bilgisayar tarafından 11101101 gibi belli düzende 8 tane 0 ve 1’ in yan yana gelmesi olarak değerlendirilir. Bu tüm karakterler için geçerlidir ve her karakterin 0 ve 1 dizilimi bir diğerinden farklıdır. Buradaki her 0 ve 1’e Bit denir. Bit belleğin en küçük ölçü birimidir. Bilgisayara yapılan girişlerin birer ikişer kelimeyle sınırlı olmadığı düşünülürse Bit denilen ölçü biriminin yeterli olmadığı görülür. Bu durumda ölçü birimleri şu şekilde tanımlanır: 8 BİT 1 BYTE (B) 1024 BYTE 1 KILOBYTE (KB) 1024 KILOBYTE 1 MEGABYTE (MB) 1024 MEGABYTE 1 GIGABYTE (GB) 1024 GIGABYTE 1 TERABYTE (TB) Klavyede olmayan karakterleri bilgisayara girmek için eskiden herhangi bir karakterin 0 ve 1 dizilimi kullanılıyordu. Ancak bu dikkat isteyen zahmetli bir işti, çünkü 0 yazılacak yerde 1 yazıldığında istenen karakter yerine farklı bir karakter girilmiş oluyordu. Bu durumda Amerikalılar standart bir kodlama sistemi geliştirdiler ve adına ASCII kodu dediler. ASCII kodu 0 ile 255 arası toplam 256 karakterden oluşur ve klavyede olan ve olmayan tüm karakterleri kapsar. ASCII kodu kodlanırken klavyedeki ALT tuşu basılı tutulur. 10 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net WİNDOWS 7 İŞLETİM SİSTEMİ Microsoft Windows firması tarafından 22 Ekim 2009 tarafından piyasaya sürülen görsel bir işletim sistemidir. AÇILIŞ EKRANI Açılış ekranında bilgisayarda tanımlı kullanıcılar listelenmektedir, kullanıcı şifresini doğru yazdığınız takdirde bir sonraki bölümde anlatılacak olan “masaüstü” ortamı ile karşılaşılacaktır, ekranın sol üst köşesinde dil çubuğu, sağ alt köşesinde kapatma seçenekleri bulunmaktadır. Sol alt köşede bulunan erişim seçeneklerinde ise örneğin ekran klavyesi aktif edilerek kullanıcı şifresinin sanal klavyeden girilmesi sağlanabilir. Windows 7 açılış ekranı BİLGİSAYARI KAPATMAK Bilgisayar sistemindeki olası veri kayıplarını en aza indirgemek için her zaman başlat menüsünden kapatılmalıdır. Bilgisayarı kapatmak için başlat menüsüne tıklandıktan sonra aşağıdaki ekran ile karşılaşılır. Kapat düğmesine tekrar basıldığında bilgisayar kapanır, diğer seçenekler için “Kapat” yazısının hemen yanındaki ok işaretine tıklanır, bu seçenekler: KULLANICI DEĞİŞTİR: Aktif kullanıcının değiştirilmesini sağlar. OTURUMU KAPAT: Aktif kullanıcının oturumu sonlandırılır, sistem bir önceki resimde görülen açılış ekranına geri döner, açık olan uygulama ve programlar kapatılır. KİLİTLE: Sistem bir önceki resimde görülen açılış ekranına geri döner, açık olan uygulama ve programlar çalışmaya devam eder. 11 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net YENİDEN BAŞLAT: Bilgisayarın kapatılıp yeniden başlamasını sağlar(resetleme), genellikle yeni bir program kurulduğunda ya da güncelleştirme yapıldığında yeniden başlatma gerekli olabilir, bilgisayarımızın kilitlenmesi durumundaysa görev yönetici kullanılarak yeniden başlatılabilir. UYKU: Bilgisayar uzunca bir süre kullanılmayacak ise uyku moduna alınması güç yönetimi açısından önemlidir özellikle dizüstü bilgisayarlarda pil süresinin verimli kullanımı açısından önemlidir, bilgisayar sistemi belirli bir süre hiç kullanılmadığı zaman otomatik olarak uyku moduna geçecek şekilde ayarlanabilir. Windows 7 Bilgisayarı kapatma seçenekleri MASAÜSTÜ Masaüstü(desktop) Windows işletim sisteminin kullanıcı ile etkileşimde bulunduğu ortama verilen isimdir, masaüstü aynı zamanda Windows işletim sistemi ile kullanıcı arasındaki etkileşimi sağlayan görsel bir arabirim sağlar, kullanıcının masaüstünde klavye ya da fare aracılığıyla gerçekleştirdiği veri girişleri işletim sistemi tarafından yorumlandıktan sonra sonuçlar yine masaüstü aracılığıyla uygun çıkış birimlerinden kullanıcıya sunulur. 12 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Windows 7 Masaüstü ortamı MASAÜSTÜ SİMGELERİ: Programlar, programlara ait kısayollar, dosya ve klasörler yer alır. SİMGE Masaüstünde yer alan küçük resimlere Simge (icon) denir. Simgeler üzerlerine gelinip çift tıklandığında ilgili program çalışır. SEÇİM İŞLEMLERİ a. TEK TIKLAMA: Mouse ile herhangi bir simgeyi seçmek için seçilecek simge üzerine gelinip mouseun sol tuşu ile bir kez tıklanır. Bu işleme tıklama (klikleme) veya tek tıklama denir. Renk değişirse simge seçilmiş demektir. Seçimi iptal etmek için boş bir yere tıklamak yeterlidir. b. ÇİFT TIKLAMA: Mouse ile herhangi bir simge üzerine gelinip ard arda seri bir şekilde iki kere tıklanırsa buna çift tıklama denir. Böylece çift tıklanan uygulama açılır. SÜRÜKLEME İŞLEMLERİ Simgeleri sürüklemek için mouseun sol tuşu basılı tutulur ve hareket ettirilir böylece seçilmiş olanların sürüklendiği görülür. Seçilen simgeler ekran üzerinde istenilen yere götürülür. (Simgeleri ekranda sürükleyip istenilen yerde bırakmak için Otomatik düzenle seçeneği kapalı olmalı. Aksi durum da sürüklenen simgeler tekrar ekranın soluna gider.) 13 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net DOSYA KLASÖR SİLME I. YOL: Silinecek dosya ya da klasör işaretlenir. Üzerindeyken mouseun sağ tuşuna basılır. Gelen menüden Sil üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: Silinecek dosya ya da klasör işaretlenir. Klavyeden DEL tuşuna basılır III. YOL: Silinecek dosya ya da klasör mouse ile sürüklenerek Geri Dönüşüm Kutusu üzerine bırakılır. IV. YOL: Silinecek dosya ya da klasör işaretlenir. Araç çubuğunda düzenle seçeneğine gelinip sil seçeneğine tıklanır. Klasör silindiğinde içerisindeki tüm alt klasörler ve dosyalar silinir. Silinen dosya ve klasörler masaüstündeki Geri Dönüşüm Kutusuna gönderilir. Kullanıcı isterse daha sonra silinen dosyaları geri alabilir. Bunun için de Geri Dönüşüm Kutusu çift tıklanarak açılır ve geri alınacak olanlar üzerindeyken mouseun sağ tuşuna basılıp Geri Yükle tıklanır. **Shift tuşu basılı tutularak silime işlemi yapılırsa Geri Dönüşüm Kutusuna gönderilmeden doğrudan silinirler. DOSYA YA DA KLASÖRÜN ADINI DEĞİŞTİRME I. YOL: Adı değiştirilecek olan dosya ya da klasör işaretlenir Üzerindeyken mousun sağ tuşuna basılır. Gelen menüden Ad değiştir üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: Adı değişecek dosya ya da klasör işaretlenir. Klavyeden F2 tuşuna basılır ve yeni ad yazılır. III. YOL: Adı değişecek dosya ya da klasör işaretlenir. Adı üzerine bir kez tıklanır ve aktifleşince yeni ad yazılır. IV. YOL: Adı değişecek dosya ya da klasör işaretlenir. Araç çubuğunda düzenle seçeneğine gelinip yeniden adlandır seçeneğine tıklanır. DOSYA YA DA KLASÖRÜ TAŞIMA YA DA KOPYALAMA Taşıma işlemleri Kes: Seçili olanı siler ve belleğe alır. Simge üzerinde, Sağ tuş Kes, Sağ tuş, Yapıştır. Simge işaretlenir, Ctrl+X, Ctrl+V. 14 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Simge sağ tuş basılıyken sürükleyip gelen pencerede Buraya Taşı seçeneğine tıklanır. Simge işaretlenir, araç çubuğunda düzenle seçeneğine gelinip önce Kes sonra Yapıştır seçeneğine tıklanır. TAŞIMA VE KOPYALAMA Kopyalama işlemleri Kopyalama: Seçili olanı siler ve belleğe alır. Simge üzerinde, Sağ tuş Kopyala, Sağ tuş, Yapıştır. Simge işaretlenir, Ctrl+C, Ctrl+V. Simge sağ tuş basılıyken sürükleyip gelen pencerede Buraya Kopyala seçeneğine tıklanır. Simge işaretlenir, araç çubuğunda düzenle seçeneğine gelinip önce Kopyala sonra Yapıştır seçeneğine tıklanır. BAŞLAT MENÜSÜ: Bilgisayarda yüklü olan programlardan birini çalıştırmaya, dosya ya da klasörleri aramaya, yüklü aygıtlarla ilgili seçeneklere başlat menüsü aracılığıyla ulaşılır. GÖREV ÇUBUĞU: Masaüstünde en altta yer alan çubuğa Görev çubuğu (Task bar) denir. Çalışan programlara ait simgeler görev çubuğunda görülür. 15 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net BİLDİRİM ALANI: Aşağıdaki resimden de görülebileceği gibi ses, ağ, tarih ve saat işlemleri gibi bazı uygulamalara bildirim alanını kullanılarak ta ulaşılabilir. Bildirim alanı BİLDİRİM ALANI SİMGELERİ Görev Çubuğunun sağında bulunan “Bildirim Alanı” ile ilgili ayarlamalar(ilgili programa ait bildirim alanında simge gösterilmesi gizlenmesi gibi) buradan yapılır, örnek olarak aşağıda ağ ile ilgili simge ve bildirimin bildirim alanında gösterilmesi sağlanmıştır. Bildirim alanı seçenekleri GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU: Silinen dosya ve/veya klasörlerin geçici olarak depolandığı özel bir klasördür, silinen öğeleri tamamen silmek için fareyle sağ tıklanarak “Geri dönüşüm kutusunu boşalt”, yanlışlıkla silinen bir öğeyi geri almak içinse aşağıda resimde gösterildiği gibi öğe üzerinde sağ tıklayarak “geri al” yapılması gerekmektedir. Geri dönüşüm kutusu 16 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net DOSYA VE KLASÖR İŞLEMLERİ DOSYA Bilgilerin bilgisayar ortamından saklı tutulduğu manyetik ortamlara dosya (file) denir. Dosyalar çeşitli programlara ait, yazı, ses, resim, çizim, video gibi verilerin saklandığı bileşenlerdir, her dosya varsayılan olarak ilişkili olduğu programla birlikte çalışır, dosya isimleri “.” (nokta)ile ayrılmış ad ve uzantıdan oluşur(“yenibelge.doc” gibi) burada “.doc” uzantısı o dosyanın hangi programla ilişkili olduğunu da belirler, “.exe” program dosyalarına ait uzantılardır (örnek olarak “winword.exe” word programını ifade eder) aşağıdaki resimde görüldüğü gibi her dosyanın simgesi ait olduğu türe(uygulama, belge vs..) göre farklılık göstermektedir. Dosya türleri Aşağıdaki tabloda en çok kullanılan dosya uzantılarının türleri ve hangi programlarla açılabileceği tablo halinde listelenmiştir. DOSYA UZANTISI TÜRÜ PROGRAM .exe/.com/.bat Uygulama Çalışabilir uygulama .msi Uygulama Setup/kurulum dosyası .txt Ofis belgesi Metin belgesi .doc/.docx Ofis belgesi Word .xls/.xlsx Ofis belgesi Excel .ppt/.pptx/.pps Ofis belgesi Powerpoint .gif/.jpg/.tiff/.bmp Resim Resim görüntüleyici .mp3/.wav Ses Winamp/media player .avi/.divx/.mkv/.mp4/.mpg Video Media player 17 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net .pdf Belge Acrobat reader .flv/.swf Flash Flash player/ web tarayıcı .htm/.html Html belgesi Frontpage/web tarayıcı .c/.cpp C belgesi Devc++/Turbo c .rar/.zip/.tar Sıkıştırılmış dosya/klasör Winrar .bak Sistem dosyası Yedek dosyalar Dosya türleri ve uzantıları KLASÖR Klasörler, programlar ve dosyalar için bir kapsayıcıdır, benzer türdeki dosyaları bir arada tutmaya yarar, bir çekmeceye benzetebileceğimiz klasörler, bir diskteki program ve belgelerin düzenlenmesine yönelik bir araçtır, aşağıdaki resimde “Java” klasörü içi dolu bir klasörü, “C” klasörü ise içi boş bir klasörü göstermektedir, tüm klasör görünümleri bu şekildedir. Yeni klasör oluşturmak için bulunduğumuz klasör içinde ya da masaüstünde fareyle sağ tıkladıktan sonra ”Yeni” daha sonra “Yeni klasör” demek yeterli olacaktır. Klasörler DOSYA YA DA KLASÖRLER ÜZERİNDE SAĞ TIKLAMAK “Aç” klasör ise içeriği görüntülenir, dosya ise açılır, “Gönder” dosya ya da klasörü harici bir depolama birimine, masaüstüne ya da belgeler içine pratik olarak kopyalanmasını sağlar. “Kopyala” dosya ya da klasörü kopyalar. “Kes” dosya ya da klasörü bulunduğu yerden silerek kopyalar. “Sil” dosya ya da klasörü geri dönüşüm kutusuna taşır, “Yapıştır” daha önce “Kes/Kopyala” yapılmış klasör ya da dosyanın belirtilen konuma kopyalanmasını sağlar. “Özellikler” seçeneği klasör ve dosyalarda farklılık gösterir. 18 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Sağ tık seçenekleri Klasör üzerinde sağ tıklanıp özellikler denildiğinde “Genel” sekmesinde klasörün boyutunu, oluşturulma tarihini ve disk üzerindeki konumunu görebiliriz, buradaki “Gizli” seçeneği aktif edilirse klasör gizlenmiş olur(tekrar görünür yapmak için denetim masası, klasör seçenekleri, gizli dosya ve klasörleri göster). “Paylaşım” sekmesi klasöre paylaşım verilmesini sağlar, bir sonraki konuda anlatılan yerel diske paylaşım verme işlemiyle aynı şekilde gerçekleştirilir. “Özelleştir” sekmesinde ise klasör görünümü için bir resim belirlenebilir ya da klasör görünümü buradaki simgelerden biriyle değiştirilebilir. Klasör özellikleri Dosya üzerinde sağ tıklanıp “Özellikler” denildiğinde; “Genel” sekmesinde yukarıda tabloda da verilen dosya türü(aşağıdaki örnekte “.docx”) ve bu dosya türünün hangi programla ilişkilendirildiğini görülebilir(dosya türleri işletim sistemi tarafından varsayılan programla 19 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net otomatik olarak eşleştirilir bu varsayılan program bu sekmede bulunan “Değiştir” seçeneğiyle başka bir programla değiştirilebilir). Dosya özellikleri “Ayrıntılar” sekmesinde dosyayla ilgili teknik detaylara ulaşılabilir, buradaki örnekte word belgesinin kaç satır, kaç kelime, kaç paragraftan oluştuğu gibi bilgiler görülebilir, eğer belge bir resim dosyası olsaydı burada resmin çözünürlük değeri, en, boy değerleri görülürdü. Dosya ayrıntıları 20 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net MASAÜSTÜNDE SAĞ TIKLAMAK Masa üstünde sağ tık yapıldığında kullanıcı aşağıdakine benzer bir menü ile karşılaşır, burada görülen “Grafik / Değiştirilebilir Grafikleri Yapılandır” seçenekleri genel bir seçenek olmayıp sistemde yüklü olan ekran kartına göre değişebilmektedir. Masaüstü sağ tık seçenekleri “Görünüm” seçeneğiyle masaüstündeki öğelerin nasıl görüntüleneceği seçilir. Masaüstü öğeleri görünüm seçenekleri “Sıralama ölçütü” masaüstündeki öğelerin hangi kritere göre dizileceğini belirler. Masaüstü öğeleri sıralama kriterleri “Yenile” masaüstünün yeniden görüntülenmesini(refresh) sağlar. “Yapıştır” daha önce “Kopyala” ya da “Kes” yapılmış klasör veya dosyanın masaüstüne yapıştırılmasını sağlar. “Yeni” klasör ya da dosya oluşturmamızı sağlar. 21 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Burada son üç seçenek olan “Ekran çözünürlüğü, Araçlar, Kişiselleştir” seçenekleri ise denetim masası altındaki ilgili uygulamayı başlatır. GÖREV ÇUBUĞU ÜZERİNDE SAĞ TIKLAMAK “Araç çubukları” seçeneğinde seçili olan öğelerin görev çubuğu üzerinde görünmesini sağlar. “Pencereleri basamakla/üst üste göster/yan yana göster” seçenekleri açık olan programların ekranda nasıl görüneceğini belirler, “Masaüstünü göster” seçeneği açık olan tüm programları görev çubuğuna atarak masaüstünün görünmesini sağlar. “Özellikler” seçeneği denetim masası altında da bulunan “Görev çubuğu ve başlat menüsü özellikleri” seçeneklerini açar. Görev çubuğu üzerinde sağ tıklamak “Görev Yöneticisini başlat” bilgisayar yönetimi açısından önemli bir seçenektir, “Uygulamalar” sekmesinde kullanıcı tarafından çalıştırılan aktif programları ve çalışma durumları görüntülenebilir(eğer kilitlenen bir program varsa durum “cevap vermiyor” olarak görünür, “Görevi Sonlandır” diyerek programın kapatılması gerekir). Görev yönetici ekranı “İşlemler” sekmesinde bilgisayarda çalışan tüm işlemlere ait, hangi kullanıcı tarafından başlatıldığı, ne kadar işlemci ve bellek kullandığı gibi detaylı veriler gösterilir. 22 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Görev yöneticisi işlemler “Performans” sekmesinde anlık işlemci ve bellek kullanım oranını grafik olarak görülebilir, burada “Kaynak İzleyici” seçeneğiyle daha detaylı bilgiler elde edilebilir. Görev yöneticisi performans 23 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net “Ağ iletişimi” seçeneğiyle var olan kablolu/kablosuz ağlarla yapılan veri alış verişi grafik olarak görülebilir. “Kullanıcılar” sekmesinde ise sistemde oturum açmış tüm kullanıcılar görülebilir. BAŞLAT MENÜSÜ Bilgisayarda yüklü olan programlardan birini çalıştırmaya, dosya ya da klasörleri aramaya, yüklü aygıtlarla ilgili seçeneklere başlat menüsü aracılığıyla ulaşılır. Başlat menüsü iki sütundan oluşmaktadır, sol sütunda erişim kolaylığı için sık kullanılan programlar listesi yer almaktadır, “tüm programlar” yazısına tıklayarak bilgisayarda yüklü olan tüm programlara erişilebilir, “programları ve dosyaları ara” alanına çalıştırılmak istenen program isminin yazılması yeterlidir. Başlat menüsü ARAMA Örnek olarak bilgisayarda “ses kaydedici” programını başlatmak için arama kutusuna aşağıda resimde görüldüğü gibi “ses” yazılır ise, windows 7 içinde “ses” kelimesinin geçtiği porgram ve dosyaları aşağıdaki gibi listeleyecektir, aynı programı çalıştırmak için “Başlat menüsü→Tüm Programlar→Donatılar→Ses Kaydedici” yolu da izlenebilir. Benzer şekilde “wordpad” programını çalıştırmak için arama kutusuna “word”, “hesap makinesi” programını çalıştırmak için “hesap” yazılması yeterlidir. 24 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Başlat menüsü arama Başlat menüsü ikinci sütunda yer alan öğeler: KULLANICI: Başlat menüsü ikinci sütunda en üstte bulunur, sistemde o an oturum açmış olan aktif kullanıcının kullanıcı adı yer alır. BELGELER: Bilgisayarda “c:\kullanıcılar\kullanıcı\Belgelerim” klasörünü açar, buradaki “kullanıcı” bilgisayardaki kullanıcı adını simgelemektedir, eğer bilgisayarda birden fazla kullanıcı mevcut ise her kullanıcının kendine özgü bir “Belgelerim” klasörü bulunur. Bu klasör işletim sistemi yüklenirken windows 7 tarafından otomatik olarak oluşturulan bir klasördür, word excel gibi ofis programlarında oluşturulan ofis belgeleri farklı bir kayıt ortamı belirtilmediği sürece varsayılan olarak bu klasör içerisine kaydedilecektir. RESİMLERİM: Bilgisayarda “c:\kullanıcılar\kullanıcı\Resimlerim” klasörünü açar, tıpkı “Belgelerim” klasörü gibi bu klasörde özel bir klasördür ve bilgisayardaki resim dosyaları varsayılan olarak bu klasör içerisinde depolanmaktadır. MÜZİK: Bilgisayarda “c:\kullanıcılar\kullanıcı\Müziğim” klasörünü açar, tıpkı “Belgelerim” klasörü gibi bu klasörde özel bir klasördür ve bilgisayardaki ses dosyaları varsayılan olarak bu klasör içerisinde depolanmaktadır. 25 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Benzer şekilde görüntü dosyaları için “c:\kullanıcılar\kullanıcı\Videolarım” klasörü, internette gezinti yaparken bilgisayara indirilen dosyaların kaydedilmesi içinde “c:\kullanıcılar\kullanıcı\Karşıdan Yüklemeler” klasörü bulunur. Aşağıda resimde görülen tüm bu klasörlere “Başlat menüsü→Kullanıcı” ya da “c:\kullanıcılar\kullanıcı” yoluyla ulaşılabilir. Kullanıcı klasörleri BİLGİSAYAR Sabit disk, disket, Cd/Dvd ve varsa harici depolama birimleri ile tarayıcı, yazıcı gibi diğer çevre birimlerine erişimi sağlar. Bilgisayara yeni bir aygıt yüklendiği zaman(usb bellek gibi) bu aygıta “Bilgisayarım” penceresinden ulaşılabilir. Bilgisayarım penceresi SABİT DİSK SÜRÜCÜLERİ: Bilgisayarda yüklü olan tüm sabit disk, cd/dvd ve harici depolama birimleri bu grup altında görülebilir. 26 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net YEREL DİSKLER: Bilgisayarda birden fazla yerel disk bulunabilir, ya da tek bir yerel disk üzerinde birden fazla bölümlendirme yapılabilir. Genel olarak “C” sürücüsü windows işletim sistemi ve diğer yüklü programlar için, “D” sürücüsü ise müzik, video ve diğer kullanıcı dosyalarını depolamak için kullanılır. Böylece işletim sisteminin çökmesi durumunda bile “D” sürücüsündeki veriler kaybolmaz, yerel diskler üzerinde çift tıklayarak içindeki dosya ve klasörlere erişilebilir, sağ tıklama ise aşağıda görüldüğü gibi bir menü açar. Yerel diskler üzerinde sağ tıklama seçenekleri AÇ: Çift tıklama ile aynı işlemi gerçekleştirir, disk içeriğini görüntüler. YENİ PENCEREDE AÇ: Disk içeriğinin yeni bir pencerede görüntülenmesini sağlar. BİÇİMLENDİR: Tüm disk içeriğini siler(“formatlama”), işletim sisteminin yüklü olduğu yerel disk üzerinde bu işlem yapılamaz. ÖZELLİKLER: “Genel” sekmesi altında disk’ in kullanım oranları görülmektedir, burada yer alan “Diski Temizle” seçeneği disk üzerindeki kullanılmayan dosya ve/veya klasörleri silerek boş alan miktarını arttırır. 27 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Disk kapasitesini görüntüleme “Araçlar” sekmesi altında bulunan “Şimdi denetle” seçeneği elektrik kesintileri ya da benzeri durumlarda disk üzerinde oluşabilecek hataları denetler, “Şimdi birleştir” sistem performansının arttırılması amacıyla disk üzerinde dağınık halde bulunan dosyaları birleştirir. “Güvenlik sekmesi” altında sistemde tanımlı kullanıcılar ve bu kullanıcıların sistem üzerindeki yetkileri görülmektedir, değiştirmek için “Gelişmiş” butonuna tıkladıktan sonra bu izinler “Ekle ya da Kaldır” diyerek değiştirilebilir. Yerel disk güvenlik seçenekleri 28 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net YARDIM VE DESTEK Bu menü genel olarak Windows 7 hakkında bilgi almak için kullanılabileceği, aşağıda resimde görülen “Yardımda ara” arama kutusuna yazılacak konu başlığıyla ilgili yardım konularının listelenmesi de sağlanabilir. Yardım ve destek DONATILAR Bu bölüm içinde günlük hayatta bilgisayar kullanımı esnasında sıklıkla ihtiyaç duyduğumuz programlar bulunmaktadır, bu programlar: ÇALIŞTIR: Bir program adının yazılarak çalıştırılmasını, dosya/klasör açılmasını ya da bir web sayfasının görüntülenmesini sağlar, örnek olarak aşağıda görüldüğü gibi “Hesap makinesi” programını çalıştırmak için bu kutuya “calc” yazılarak “enter” tuşuna basılır. Çalıştır HESAP MAKİNESİ: Basit matematiksel işlemlerin gerçekleştirilmesini sağlar, ileri seviye işlemler için “Görünüm” menüsünden “bilimsel/istatikçi/programcı” seçenekleri tercih edilir. 29 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Hesap makinesi KOMUT SİSTEMİ: İleri düzey sistem yönetimi için komut satırından elle metin tabanlı komutların girilmesini sağlar, örnek olarak aşağıda ki resimde “ip” adresinin öğrenilmesi amacıyla bu ekranda “ipconfig” komutu girilmiştir. Komut satırı ekranı PAİNT: Bu program aracılığıyla basit çizimler oluşturularak resim formatında kaydedilebilir. 30 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Paint çizim programı SES KAYDEDİCİ: Mikrofondan ses kaydı yapılmasını sağlar, başlatmak için “Kaydı Başlat” seçeneği, kaydı durdurmak için ise “Kaydı Durdur” seçeneği kullanılır. Ses kaydedici WORDPAD: Kelime işlemci programıdır, Windows 7’de bulunan kelime işlemci programları ilkelden gelişmişe doğru sıralanacak olursa bu sıra: metin belgesi, wordpad, Microsoft word şeklinde olur. WİNDOWS GEZGİNİ: Bilgisayarda yüklü depolama birimleri, klasörler içinde gezinti yapılmasını sağlar, aşağıda resimde de görülebileceği gibi sol tarafta menü şeklinde içeriği görüntülenmek istenen disk ya da klasör, sağ tarafta ise sol tarafta seçilen öğe içeriği görüntülenir. 31 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Windows gezgini DENETİM MASASI Bilgisayarda yüklü olan tüm aygıtlarla ilgili seçeneklere denetim masasından ulaşılır. Sağ üst köşede bulunan “Görüntüleme ölçütü” ile denetim masasında bulunan simgelerin görünümü değiştirilebilir, varsayılan olarak benzer işlemlerin gruplandığı kategori görünümü seçilidir, bu görünüm “Büyük/Küçük simgeler” olarak değiştirildiği takdirde denetim masasındaki tüm simgeler görülebilir. Denetim masası 32 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net “Görüntüleme ölçütü” “Küçük Simgeler” olarak değiştirilmiştir. Tüm denetim masası öğeleri Denetim masası arama işlemi Denetim masasında yapılmak istenen bir işleme ulaşmak için işleme ait simgeye çift tıklanabileceği gibi sağ üst köşede bulunan “Denetim Masasında Ara” arama kutusuna işlem adını yazılarak ta ulaşılabilir. Örneğin arama kutusuna “klavye” yazıldığı takdirde, denetim masasında klavye ile ilgili yapabilecek tüm işlemler aşağıdaki gibi listelenir. AĞ VE PAYLAŞIM MERKEZİ Bilgisayarın o andaki ağ durumunu görüntüleme, ağ aygıtlarının ayarlarını değiştirme, dosya ve yazıcı paylaşımları gibi işlemlerin yapılabilmesini sağlar. 33 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Ağ ve paylaşım seçenekleri Bu pencerede öncelikle internet erişimi durumu görüntülenmektedir, mevcut bilgisayarın “ankara etkin” ağı üzerinden internet erişimine sahip olduğu görülmektedir. “Bağlan veya bağlantıyı kes” seçeneği belirli bir ağı seçerek internet ya da ağa bağlanmayı ya da var olan bağlantının kesilmesini sağlar. “Bağlantılar” kısmında görülen “Yerel Ağ Bağlantıları” yerel ağ bağlantı durumunu göstermektedir. Bu pencerede bağlantı türü(IPv4/IPv6), medya durumu(aktif/pasif), bağlı kalınan süre ve erişim hızı(1 Gbit/saniye), Gönderilen(Upload) ve Alınan(Download) veri miktarı görülmektedir. “Devre Dışı Bırak” butonuna tıklanıldığı takdirde aygıt pasif yapılarak internet erişimi de kesilmiş olur(bu durumda aynı yerde “Etkinleştir” görünecektir). Yerel ağ bağlantısı 34 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Ağ aygıtına ait ip/fziksel adres gibi teknik ayrıntılara “Ayrıntılar” butonuna tıklanarak ulaşılabilir, bu ekranda sık gereksinim duyulabilecek IP adresi ve fiziksel adres(mac adresi) seçili olarak gösterilmiştir. Ağ bağlantısı ayrıntıları Son olarak “Özellikler” butonuna tıklanarak aygıtla ilgili yüklü olan hizmet programları görüntülenebilir, genel olarak bu ekranda herhangi bir değişiklik yapma ihtiyacı hissedilmez işletim sistemi kuruluş aşamasında windows 7 ağ aygıtını tanıyarak gereklitüm sürücü ve hizmetleri yüklemiş olacaktır. Ip ya da Dns adresleri elle belirlenmesi isteniyorsa(çoğunlukla ağ ortamında dhcp sunucusu tarafından otomatik olarak atanır) aşağıda TCP/IP özellikleri penceresinde (yerel ağ bağlantısı özellikleri ekranda tcp/ip seçilip özellikler butonuna tıklanarak açılır) “Aşağıdaki Ip adresini/Dns sunucusunu” seçeneğiyle elle girilebilir. IP/DNS adreslerini elle belirlemek 35 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net BAŞLARKEN Bu seçenek denetim masasında yapılabilecek birçok seçeneği kullanıcıya bir sihirbaz halinde sunarak kolaylık sağlar, örneğin sisteme yeni bir kullanıcı eklemek için “Denetim masası → Bilgisayarınıza yeni kullanıcılar ekleyin→ Yeni kullanıcı ekle” yolu izlenebilir. DİZİN OLUŞTURMA SEÇENEKLERİ: Windows 7'de ki en önemli özelliklerden biridir, daha önceki bölümlerde başlat menüsünde bulunan “Programları veya dosyaları ara” arama kutusuna çalıştırılmak istenen program adı ya da aranmak istenen dosya adı; tamamı ya da bir kısmı yazılarak kısa zaman içerisinde sonuçların kullanıcıya iletildiği incelenmişti(Aynı işlem Windows xp işletim sisteminde bunun yerine başlat menüsünde “ara” seçeneği kullanılarak belirli kritlerlere göre arama yapılmaktaydı, bu işlem disk üzerindeki dosya sayısına ve arama kriterlerine göre değişken bir süre almaktaydı). Windows 7'nin arama sonuçlarını çok hızlı bir şekilde sunması dizin hizmetleri sayesinde gerçekleşmektedir, şöyle ki Windows 7 işletim sistemi belirli aralıklarla(bu işlem arka planda gerçekleşir) dizin' e kaydedilmiş depolama birimlerindeki değişiklikleri tarayarak indekslemektedir, aranılan dosya hâlihazır da dizin içerisindeyse arama sonuçları hızlı bir şekilde kullanıcıya sunulabilmektedir. Aşağıdaki resimde dizin hizmetlerine eklenen konumlar görülmektedir yeni konum eklemek/çıkarmak için “Değiştir” butonuna tıklanabilir, örnek olarak gelen ekranda sağ pencerede “Yerel Disk C:” seçip “Tamam” denilerek C: sürücüsü dizine eklenmiş olur. Dizin oluşturma hizmeti GÜÇ SEÇENEKLERİ Enerji tasarrufu ve Performans için bilgisayarın güç kaynaklarını nasıl yönettiğinin görülmesini ve değiştirilmesini sağlar, özellikle dizüstü bilgisayar kullanırken pil süresinin verimli kullanımı açısından Güç tasarrufu ya da Dengeli seçilmesi uygun olabilir ancak dizüstü bilgisayarlarda güç yönetimi genellikle üretici tarafından sisteme yüklenen yazılımlarla da sağlanabilir. 36 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Güç seçenekleri KLAVYE Klavyeyle ilgili ayarlamaların yapıldığı bölümdür. İmleç yanıp sönme hızı ve karekter yineleme hızı buradan değiştirilebilir. KULLANICI HESAPLARI Var olan kullanıcı hesaplarının görülmesini/değiştirilmesini, yeni kullanıcı eklenip silinmesini sağlar. Gelen ilk pencerede parola/kullanıcı adını değiştirmek, parolayı kaldırmak, kullanıcı hesabında görülen resmi değiştirmek gibi seçenekler bulunur, diğer kullanıcılarla ilgili işlem yapmak için “Başka bir hesabı yönetin” seçeneği tıklanır. Kullanıcı hesapları 37 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Kullanıcı hesapları işlemleri Gelen pencerede var olan kullanıcılardan biri ile ilgili işlem yapmak için kullanıcı adı üzerinde tıklanır, buradaki Guest(Misafir) kullanıcısı windows 7 tarafından otomatik oluşturulan bir kullanıcıdır varsayılan olarak pasiftir. Yeni kullanıcı eklemek için “Yeni hesap oluştur” seçeneği seçilir, iki türlü kullanıcı oluşturulabilir “Yönetici” sistem üzerinde program kurma/kaldırma, dosya silme gibi tüm işlemlere yetkili olacağından yönetici hakkı verilecek kullanıcılar dikkatli seçilmelidir. Yeni kullanıcı oluşturmak 38 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Kullanıcı ile ilgili işlemler Yukarıda kullanıcı adı olarak “ogrenci” verilmiş ve “Standart kullanıcı” seçilmiştir. Aşağıda ekranda ise az önce oluşturulan “ogrenci” kullanıcısı seçilmiştir, bu kullanıcı için parola oluşturma, kullanıcı resmini değiştirme, kullanıcıyı silme gibi işlemleri bu ekrandan yapılabilir. SİSTEM Bilgisayarda yüklü olan tüm aygıtları ve temel sistem bilgisini görüntüler. Aynı pencereye “Başlat menüsü→Bilgisayarım→sağ tık→Özellikler” yoluyla da ulaşılabilir. Bu pencerede işlemci hızı, toplam bellek miktarı, sistem türü(32/64 bit), bilgisayar adı(ğ üzerinde bilgisayarın görünen adı), çalışma grubu ve derecelendirme bulunmaktadır, derecelendirme işletim sistemi tarafından sisteme verilen performans puanını simgelemektedir sistemin özelliklerine göre 1 ile 7.9 arasında bir değer alır. Sistem özellikleri 39 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net SİSTEM PENCERESİNDE SOL EKRANDA BULUNAN İŞLEVLER: AYGIT YÖNETİCİ: Denetim masasında ayrı bir seçenek olarak ta bulunur. Bilgisayarda yüklü olan tüm donanım aygıtlarını ve ayarlarını görüntüler. Herhangi bir aygıt üzerinde sağ tıklanırsa yandaki pencere ekrana gelir, gelen pencerede “özellikler” aygıtın sürücülerini, atanan donanım kaynaklarını ve aygıtın durumunu, “kaldır” aygıtın sistemden kaldırılmasını, “Devre Dışı Bırak” aygıtın pasif edilmesini, “Sürücü Yazılımını Güncelleştir” ise aygıt sürücülerinin güncelleştirilmesini(update) sağlar. Aygıt yönetici UZAK BAĞLANTI AYARLARI: Uzak Masaüstü(remote desktop) evdeki bilgisayardan işyerindeki bilgisayarı(ya da tam tersi) bilgisayarın başındaymış gibi kullanılmasını sağlar, aşağıda örnekte Linux kullanılan bir bilgisayardan windows 7 kullanılan uzaktaki bilgisayara yapılan uzak masa üstü bağlantısı gösterilmektedir. 40 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Uzak masa üstü bağlantısı Bir bilgisayara uzak masa üstü bağlantısı yapabilmek için o bilgisayarda uzak masa üstü bağlantılarının aktif olması, o bilgisayarda tanımlı kullanıcı/parola ikilisinin olması ve bilgisayarın “ip adresi” ya da “dns adının” bilinmesi gerekir(bilgisayar adı/ip adresinin nasıl öğrenilebileceği “ağ ve paylaşım merkezi” konusunda verilmişti). Aşağıdaki pencerede de “Bilgisayar Adı” sekmesinde görülebilir, uzak masaüstü “Uzak” sekmesinde “Uzak Masaüstü” kısmında ilgili seçenek seçilerek aktif edilebilir, son olarak burada “Kullanıcıları Seç” daha sonra “Ekle” diyerek sisteme uzak masaüstü bağlantısı yapmaya yetkili kullanıcılar seçilir. Uzak masaüstü ayarları 41 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Uzak masaüstü kullanıcılarının seçilmesi SİSTEM KORUMASI: Sistem Geri yüklemenin çalıştırılmasını sağlar, bu ekrandan sistem geri yükleme tıklandıktan sonra gelen pencerede sistemin kararlı çalıştığı daha önceki bir zamana geri yüklenmesi ya da bir geri yükleme noktası oluşturulmasını sağlar. Sistem geri yükleme WİNDOWS DEFENDER Windows işletim sisteminin kötü amaçlı yazılımlara karşı koruma programıdır, “Tara” seçeneği ile elle sistem taramasında yapılması sağlanabilir. Windows defender 42 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net YAZI TİPLERİ Bilgisayarda “Word” gibi kelime işlemci programlarının kullandığı tüm yazı tipleri bu klasör içerisinde depolanır, bu yazı tipleriyle ilgili ekleme ve değiştirme işlemleri buradan yapılabilir. İNTERNET SEÇENEKLERİ Bu seçeneğe “ağ ve paylaşım merkezi” ya da internet explorer programı araçlar menüsünden “internet seçenekleri” denilerekten ulaşılabilir. Bu pencerede ilk sekmemiz olan “Genel” altında bulunan “Giriş Sayfası” alanı internet explorer programının ilk çalıştırıldığında hangi sayfayı açacağını belirler, boş kullanılabileceği gibi resimde olduğu gibi belirli bir internet adresi verilebilir. “Ayarlar” seçeneği internet explorer hafızasında sayfaların tutulacağı gün sayısının belirlenmesini sağlar “0” seçilmesi durumunda adresler hiç hafızaya alınmaz. İnternet özellikleri “Sil” seçeneği ile internette gezinirken bilgisayarımıza kaydedilen geçici dosyaları, çerez bilgilerini ve tarayıcı geçmişi gibi bilgileri silebiliriz. 43 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net İnternet Explorer verilerin silinmesi “Güvenlik” sekmesinde tarayıcının güvenlik düzeyi belirlenebilir, düşük düzey seçilmesi durumunda zararlı yazılımların bilgisayara daha kolay bulaşabileceği, en yüksek düzeyin seçilmesi durumunda ise bazı içeriklere erişilemeyeceği unutulmamalıdır, bu sekmede “özel düzey” seçilerek ilgili ayarlamalar tek tek elle yapılabilir. İnternet explorer güvenlik seviyesi seçimi İnternette gezinti yaparken kimi sitelerden gelen reklam amaçlı açılır sitelerin engellenmesi için “Gizlilik” sekmesinden aşağıdaki gibi “Açılır Pencere Engelleyicisi Aç” seçili olmalıdır, bazı sitelerden gelen açılır pencerelere izin vermek için “Ayarlar” butonuna tıklanarak bu adreslerin izin verilenler listesine eklenmesi gerekmektedir. 44 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Açılır pencereler engelleyicisi “Gelişmiş” sekmesinde ise Internet Explorer programının web sayfalarını yorumlamasıyla ilgili ayarlar görülebilir, örneğin “Resimleri göster” seçeneğinin seçili olmaması durumunda web sayfalarındaki resimleri tarayıcı göstermeyecektir. İnternet Explorer gelişmiş ayarlar GÖREV ÇUBUĞU VE BAŞLAT MENÜSÜ Başlat menüsünün ve görev çubuğunun özelleştirilmesini sağlar, bu seçeneğe “görev çubuğu” üzerinde sağ tıklayıp “özellikler” denilerek te ulaşılabilir. İlk sekme olan “Görev Çubuğu” sekmesinde “görev çubuğunu otomatik olarak gizle” seçeneği aktif edilirse görev çubuğu ekranda gözükmez ancak fare ekranda görev çubuğunun olması gereken yere sürüklendiğinde görünür hale gelir. “Küçük simgeler kullan” seçeneği aktifse görev çubuğunda 45 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net çalışan programlara ait simgeler daha küçük görünür. “Görev çubuğunun ekrandaki konumu” varsayılan olarak “Alt” olarak seçilidir, bu üst, sol veya sağ olarak değiştirilebilir. “Özelleştir” butonuna tıklandığı zaman daha önce incelenen “Bildirim alanı simgeleri” penceresi görüntülenir. Görev çubuğu ve başlat menüsü özellikleri “Başlat Menüsü” daha önceki konularda başlat menüsü sol sütununda en son kullanılan programlara yer verildiğini incelenmişti, eğer en son erişilen program ve öğelerin listesinin tutulması tercih edilmiyor ise “Gizlilik” altında “En son açılan programları/öğeleri Başlat menüsünde depola ve görüntüle” seçenekleri aktif olmamalıdır. 46 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Başlat menüsü sekmesi “Başlat menüsü” sekmesinde “Özelleştir” seçeneğiyle başlat menüsün bulunan öğelerle ilgili görünüm ayarları aşağıdaki gibi tek tek değiştirilebilir. Başlat menüsü özelleştirme Son sekme olan “Araç çubukları” sekmesinde örnek olarak “Adres” ve “Masaüstü” seçenekleri aktif edilirse başlat menüsü resimdeki gibi görünecektir. 47 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Araç çubukları WİNDOWS GÜVENLİK DUVARI Bilgisayarın kötü amaçlı yazılımlardan korunmasına yardımcı olur. “Windows Güvenlik Duvarı'nı etkinleştir veya devre dışı bırak” diyerek güvenlik duvarını açmış/kapatmış oluruz, “Gelişmiş ayarlar” seçeneği ile kurallar tanımlayabiliriz. Windows güvenlik duvarı YEDEKLEME VE GERİ YÜKLEME Kişisel verilerin veya sistemin yedeğinin alınarak silinme çökme gibi durumlarda yedekten geri yüklenebilmesini sağlar, günümüzde yedekleme için genelde harici diskler ya da dvd kullanılır. Sistem yedeği içinse genel olarak bilgisayar üreticileri ya sistemin beraberinde onarım cd'si vermekte ya da sabit diskte gizli bir bölmede sistemin ilk halini bulundurmaktadır, bu tür bir durumda bilgisayar açılırken kurtarma yazılımları ile sistem ilk günkü haline döndürebilir. 48 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net AYGITLAR VE YAZICILAR Başlat menüsünden bilgisayar yoluyla da bu seçeneğe ulaşılabilir, bilgisayara bağlı yazıcı, tarayıcı, harici disk gibi aygıtlar buradan görülebilir. BÖLGE VE DİL Dil, sayı ve tarih formatlarının gösterim şekli ve klavye türünü değiştirilmesini sağlar, ilk sekme olan “Biçimler” sekmesinde tarih ve saatin gösteriliş formatı değiştirilebilir, “Ek Ayarlar” seçeneğiyle sayı, para birimi, tarih ve saat ayarları görülebilir. Bölge ve dil seçenekleri “Klavyeler ve Diller” sekmesinde “Klavye değiştir” diyerek klavye türünü değiştirebiliriz, örneğin Türkçe F klavye kullanmamız gerekiyorsa aşağıdaki pencerede Türkçe Q seçiliyken “Kaldır” seçeneğinden sonra “Ekle” ile Türkçe F klavye eklenerek kullanılan klavye türü değiştirilebilir. 49 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Klavye dili tanımlama ERİŞİM KOLAYLIĞI MERKEZİ “Ekran klavyesi”, “Büyüteç” gibi bazı erişim kolaylığı sağlayan uygulamaların başlatılmasını sağlar. FARE Fare kullanımıyla ilgili düğme yapılandırması, işaretçi hızı gibi ayarların değiştirilmesini sağlar. “Düğmeler” sekmesinde farenin sol/sağ tuş düğmeleri “Birincil ve ikincil düğmeleri değiştir” seçeneği işaretlenerek (solaklar için ters olması gerektiğinden) değiştirilebilir. “Çift tıklatma hızı” yine aynı sekme aracılığıyla ayarlanabilir. “İşaretçiler” sekmesinde farenin görünümü değiştirilebilir. “İşaretçi Seçenekleri” sekmesinde işaretçi izleri aktif edilebilir. “Tekerlek” sekmesinde ise tekerleğin her hareketinde kelime işlemci programlarında kaç satır atlanacağı belirlenebilir. 50 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Fare seçenekleri GÖRÜNTÜ Ekran çözünürlüğü ve renk derinliğinin ayarlanmasını sağlar, “Görüntü” penceresinde “Çözünürlüğü ayarla” seçeneğiyle ekran çözünürlüğü değiştirilebilir, aşağıda resimde ekran çözünürlüğü 1057x774 olarak seçilmiştir. Görüntü özellikleri, çözünürlük değerinin ayarlanması İŞLEM MERKEZİ Yedekleme, Windows update gibi seçenekleri bir arada bulundurur. 51 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net KLASÖR SEÇENEKLERİ Dosya ve klasörlerin görüntü ayarlarının değiştirilmesini sağlar. “Genel” sekmesinde tüm klasörlerin ayrı pencerede/aynı pencerede açılması, klasörleri seçmek ve açmak için tıklama seçeneklerinin değiştirilmesini sağlar. “Görünüm” sekmesi ise gizli dosya ve klasörlerin/dosya uzantılarının görüntülenip görüntülenmeyeceği gibi ayarların yapılmasını sağlar. Klasör seçenekleri MASAÜSTÜ ARAÇLARI Takvim, hava, cpu ölçer gibi uygulamaların masaüstünde görünmesini sağlar(iptal etmek için araç üzerinde sağ tıklayıp “Aracı kapat”) pencerede yer alan araçların dışında “Daha çok çevrimiçi araç al” diyerek internetten ekstra araçlar edinilebilir 52 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net Masaüstü araçları PROGRAMLAR VE ÖZELLİKLER Öncelikle bu ekranda yüklü olan programlar görüntülenmektedir, bilgisayardan silinmek istenen program üzerinde çift tıklandıktan sonra “Kaldır” ya da “Uninstall” diyerek önergeler izlenir(genel olarak, bir programı kaldırmak için başlat menüsünde programa ait menüde “kaldır” ya da “uninstall” seçeneği kullanılır). “Windows özelliklerini aç veya kapat” seçeneği windows'a ait ek bileşen hizmetlerinin kullanılabilmesini sağlar, örneğin “Internet Information Service” hizmeti bu seçenek aracılığıyla aktif edilebilir. Programlar ve özellikleri 53 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net SES Ses aygıtlarının yapılandırılmasını sağlar. TARİH VE SAAT Bildirim alanında “tarih ve saat” simgesi üzerinde çift tıklanarakta aynı seçeneğe ulaşılabilir, tarih ve saati değiştirmemizi sağlar. Tarih ve saat ayarları WİNDOWS UPDATE Yazılım ve sürücü güncelleştirmelerinin denetlenmesi/yüklenmesi, güncelleştirme sıklığının değiştirilmesi(“Ayarları değiştir” seçeneği ile güncelleştirmelerin ne sıklıkta yapılacağı belirlenebilir) işlemlerini yerine getirir. Windows update KİŞİSELLEŞTİRME Görüntü, fare, görev çubuğu, masaüstü arka planı, ekran koruyucu, erişim kolaylığı gibi birçok denetim masası işlevini bir arada sunar 54 MPelenk www.bilgisayaregitimleri.net YÖNETİMSEL ARAÇLAR Sistemin yönetimi ile ilgili ileri düzey seçenekleri burada bulabiliriz, örneğin “Hizmetler” altında bilgisayarımızda çalışan tüm hizmetleri ve durumlarını görebilir, bu hizmetleri durdurabilir ya da yeniden başlatabiliriz. Yönetimsel araçlar 55
