İÇİNDEKİLER Sayfa

İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖNSÖZ .......................................................................................................................III
AÇIKLAMA ................................................................................................................. V
BÖLÜM I - TEMEL KAVRAMLAR...............................................................................1
Soru 1- Dış ticaret nedir?......................................................................................................................1
Soru 2- Mal nedir? .................................................................................................................................1
Soru 3- Mal ve hizmet arasındaki fark nedir?....................................................................................1
Soru 4- İhracat nedir? ...........................................................................................................................1
Soru 5- İthalat nedir?.............................................................................................................................1
Soru 6- Dış ticaret dengesi nedir?.......................................................................................................1
Soru 7- Dış ticaret fazlası nedir? .........................................................................................................2
Soru 8- Dış ticaret açığı deyince ne anlaşılmaktadır?......................................................................2
Soru 9- Dış ticaret hacmi neyi ifade eder?.........................................................................................2
Soru 10- İhracatın ithalatı karşılama oranı nedir, nasıl hesaplanır? ..............................................2
Soru 11- Dış ödemeler bilançosu nedir?............................................................................................2
Soru 12- Dış ödemeler bilançosu hangi bilgileri içerir?....................................................................2
Soru 13- Yeniden ihracat nedir?..........................................................................................................3
Soru 14- Yeniden ithalat ne demektir? ...............................................................................................3
Soru 15- Dahilde işleme nedir? ...........................................................................................................3
Soru 16- Hariçte işleme nedir? ............................................................................................................3
Soru 17- Transit ticaret nedir? .............................................................................................................3
Soru 18- Yolcu beraberi eşya nedir? ..................................................................................................4
Soru 19- Kıyı ve sınır ticareti nedir?....................................................................................................4
Soru 20- Geçici ihracat ve ithalat nedir? Kesin ihracat ve ithalattan farkı nedir?........................4
Soru 21- Para tabanlı altın ne demektir? ...........................................................................................4
Soru 22- Finansal kiralama nedir? Adi kiralamadan farkı nedir?....................................................4
BÖLÜM II - DIŞ TİCARET SİSTEMLERİ, İLGİLİ KAVRAMLAR VE DÜNYA
UYGULAMALARI ........................................................................................................5
Soru 23- Bir ülkenin ekonomik bölgesi nasıl tanımlanır?.................................................................5
VII
Devlet İstatistik Enstitüsü,
Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri
Sorularla İstatistik dizini-4
Soru 24- Gümrük bölgesi ve gümrük hududu nedir? .......................................................................5
Soru 25- Serbest dolaşım alanı ne anlama gelmektedir?................................................................5
Soru 26- Gümrük antreposu nedir, ne işe yarar? .............................................................................5
Soru 27- Serbest bölge ne demektir, çeşitleri nelerdir?...................................................................6
Soru 28- Dış ticaret istatistiklerinin oluşturulmasında uluslararası kurallar mevcut mudur? ......6
Soru 29- Dış ticaret sistemi nedir? ......................................................................................................6
Soru 30- Dış ticaretin kapsamını belirlemede dünyada hangi sistemler uygulanmaktadır?.......6
Soru 31- Genel ticaret sisteminin özellikleri nelerdir? ......................................................................7
Soru 32- Özel ticaret sistemi nedir?....................................................................................................7
Soru 33- İthalat açısından genel ve özel ticaret sistemi arasında ne fark vardır? .......................7
Soru 34- İhracat açısından genel ve özel ticaret sistemi arasında ne fark vardır?......................8
Soru 35- Dünyada hangi sistem daha yaygın olarak kullanılmaktadır? ........................................8
Soru 36- Birleşmiş Milletler dış ticarete hangi tür işlemlerin ve malların dahil edilmesini
önermektedir? ........................................................................................................................................8
Soru 37- Birleşmiş Milletler hangi mal ve işlemlerin dış ticaret istatistiklerinin kapsamı dışında
bırakılmasını önermektedir?.................................................................................................................9
Soru 38- Uluslararası dış ticaret bilgilerinin karşılaştırma düzeyi nedir? Karşılaştırmayı
etkileyen etkenler nelerdir? ................................................................................................................10
BÖLÜM III - TÜRKİYE'DE DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİNİN YÖNTEMİ .............10
Soru 39- Türkiye’de dış ticaret istatistiklerinin veri kaynağı nedir? ..............................................10
Soru 40- Bilgiler hangi yöntemle, nasıl elde edilmektedir?............................................................10
Soru 41- Türkiye’nin dış ticaret istatistikleri hangi sisteme göre oluşturulmaktadır?.................11
Soru 42- Genel Ticaret Sistemine göre veri üretilmesi için herhangi bir çalışma yapılıyor mu?
................................................................................................................................................................11
Soru 43- DİE dış ticaret verileri ne tür işlemleri kapsamaktadır? .................................................11
Soru 44- Türkiye’nin dış ticaret verilerine ne tür mallar ve işlemler dahil edilmemektedir?......11
Soru 45- DİE dış ticaret verilerinde yer almayan bu işlemlere ilişkin bilgilere nasıl erişilir?...12
Soru 46- Sınırı geçmeyen mallardan ne anlaşılmaktadır? ............................................................12
Soru 47- İstatistiksel eşik nedir, dış ticaret verileri için hangi değer uygulanmaktadır?............12
Soru 48- DİE'ye gelen dış ticaret verileri üzerinde hangi çalışmalar yapılmaktadır? ................13
Soru 49- Kapsam yönünden Türkiye'nin dış ticaret istatistikleri, Birleşmiş milletler tavsiyeleri
ve diğer ülke uygulamaları ile ne ölçüde uyumludur? ....................................................................13
VIII
Devlet İstatistik Enstitüsü,
Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri
Sorularla İstatistik dizini-4
Soru 50- Dış ticaret istatistiklerinde hangi değişkenler yer almaktadır?......................................13
Soru 51- Dış ticaret istatistiklerinde gümrük kavramı neyi ifade etmektedir?.............................14
Soru 52- Dış ticaret istatistiklerinde referans dönemi nedir? ........................................................14
Soru 53- Dış ticaret istatistiklerinde madde neyi ifade etmektedir? .............................................14
Soru 54- Gümrük Tarife Cetveli ne demektir?.................................................................................15
Soru 55- Dış ticarette ihracat ya da ithalat yapılan ülkenin belirlenmesinde hangi tür
uygulamalar vardır?.............................................................................................................................15
Soru 56- İhracat yapılan ülke kavramı neyi ifade etmektedir?......................................................15
Soru 57- İthalat yapılan ülkeden ne anlaşılmaktadır? ....................................................................15
Soru 58- Menşe (kaynak) ülke nasıl tespit edilmektedir?..............................................................16
Soru 59- Dış ticarette taşıma sistemi neyi ifade etmektedir?........................................................16
Soru 60- Dış ticarette taşıt ülkesi neyi ifade etmektedir? ..............................................................16
Soru 61- Gümrük rejim kodu nedir? Gümrük rejim kodu dış ticaret istatistiklerinde hangi
amaçla kullanılmaktadır?....................................................................................................................16
Soru 62- Türkiye'nin dış ticaret istatistiklerinde kullanılan rejim kodları nelerdir?......................16
Soru 63- Dış ticarette miktar nedir? Miktar ölçümünde hangi ölçü birimleri kullanılmaktadır? 17
Soru 64- Dış ticarette değer neleri içermektedir? ...........................................................................17
Soru 65- Muhtelif döviz cinsleri ile yapılabilen dış ticaret ödemeleri Dolar, EURO ve YTL’ye
nasıl dönüştürülmektedir? ..................................................................................................................17
Soru 66- Dış ticaret verileri hangi mal ve sektör sınıflamalarına göre değerlendirilmektedir?.18
Soru 67- Harmonize sistem nedir? Dünya ülkeleri arasında kullanımı yaygın mıdır? .............18
Soru 68- Uluslararası Standart Ticaret Sınıflaması nedir? Yapısı ve kullanım alanları
nelerdir? ................................................................................................................................................18
Soru 69- Geniş Ekonomik Kategoriler Sınıflaması (GEGS)’nın yapısı nasıldır? Nerelerde
kullanılmaktadır?..................................................................................................................................19
Soru 70- Dış ticaret istatistiklerinde kullanılan Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması
(USSS)’nın özellikleri nelerdir? ..........................................................................................................19
Soru 71- Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması (EFİS) nedir?
Yapısı nasıldır? ....................................................................................................................................20
Soru 72- Avrupa Ekonomik Topluluğunda Faaliyete Göre Ürünlerin İstatistiki Sınıflaması
(FÜS) nedir? EFİS ile farkı nedir? .....................................................................................................20
Soru 73- Avrupa Topluluğunda Sanayi Ürün Listesi (SÜL) (PRODCOM) nedir, özellikleri
nelerdir? ................................................................................................................................................20
Soru 74- Dış ticaret istatistiklerinin Avrupa Birliği (AB) ile uyumluluk düzeyi nedir? .................20
IX
Devlet İstatistik Enstitüsü,
Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri
Sorularla İstatistik dizini-4
Soru 75- Avrupa Birliğine tam üye olmamız durumunda dış ticaret istatistiklerinde ne tür
değişiklikler gündeme gelecektir? .....................................................................................................21
Soru 76- EXTRASTAT nedir? ............................................................................................................21
Soru 77- INTRASTAT nedir? .............................................................................................................21
BÖLÜM IV - DÜNYA VE TÜRKİYE DIŞ TİCARETİNE AİT SEÇİLMİŞ
GÖSTERGELER........................................................................................................21
Soru 78- Dünya dış ticaret hacmi ne kadardır? Yıllar itibariyle nasıl değişmiştir? .....................21
Soru 79- Dış ticaret açısından dünyanın önde gelen ülkeleri hangileridir? İhracat ve ithalatları
ne kadardır?..........................................................................................................................................22
Soru 80- Son dönemlerde dış ticaret açısından büyük atılım yapan belli başlı ülkeler
hangileridir? ..........................................................................................................................................23
Soru 81- Kişi başına ihracatı en yüksek olan ülkeler hangileridir?...............................................23
Soru 82- Dünya ticaret hacmindeki gelişme ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin dış ticaretindeki
gelişme nasıl olmuştur? ......................................................................................................................23
Soru 83- Türkiye'nin en çok ihracat ve ithalat yaptığı 10 ülke hangileridir?................................24
Soru 84- Türkiye en çok hangi ürünleri ihraç etmektedir?............................................................25
Soru 85- Türkiye en çok hangi ürünleri ithal etmektedir? ..............................................................25
BÖLÜM V: DIŞ TİCARET ENDEKSLERİ..................................................................26
Soru 86- Endeks nedir? ......................................................................................................................26
Soru 87- Dış ticaret endeksleri neyi ifade etmektedir? ..................................................................26
Soru 88- Dış ticaret endeksleri hangi amaçlarla kullanılmaktadır? ..............................................26
Soru 89- DİE'nin bugüne kadar hesapladığı dış ticaret endeksleri hangileridir? .......................26
Soru 90- 2003 temel yıllı dış ticaret endekslerinde hangi tür endeksler hesaplanmaktadır?...27
Soru 91- Birim değer endeksi neyi ifade etmektedir? Fiyat endeksi ile arasındaki fark nedir?27
Soru 92- Dış ticaret miktar endeksi nedir?.......................................................................................27
Soru 93- Dış ticaret endekslerinin 1994 olan temel yılı niçin 2003 olarak değiştirilmektedir? 27
Soru 94- Dış ticaret endekslerinin hesaplanması için hangi işlemler yapılmaktadır? ...............28
Soru 95- Dış Ticaret Endeksleri (2003= temel yılı) hangi sınıflamalara göre
hesaplanmaktadır? ..............................................................................................................................28
Soru 96- Endekslerin türü nedir?.......................................................................................................28
Soru 97- Sabit bazlı endeks ile zincirleme endeks arasında ne fark vardır?..............................28
Soru 98- 2003 Temel Yıllı Dış Ticaret endeksinde madde seçimi hangi kriterlere göre
yapılmıştır? ...........................................................................................................................................29
X
Devlet İstatistik Enstitüsü,
Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri
Sorularla İstatistik dizini-4
Soru 99- Endekse kaç madde seçilmiştir?......................................................................................29
Soru 100- Madde ve sektör ağırlıkları nasıl hesaplanmıştır?.......................................................29
Soru 101- 2003 temel yıllı birim değer endekslerinin hesaplanmasında hangi formül
kullanılmaktadır?..................................................................................................................................30
Soru 102- Miktar endeksleri nasıl hesaplanmıştır? ........................................................................30
Soru 103- Değer endeksi neyi ifade etmektedir? Nasıl hesaplanmaktadır?...............................30
Soru 104- Zincirleme endeksle hesaplanan birim değer endeksi değerleri 2003 temel yılına
nasıl dönüştürülmektedir? ..................................................................................................................31
Soru 105- Dış ticaret fiyat endeksleri hangi para birimi kullanılarak hesaplanmaktadır? .........31
Soru 106- Dış ticaret endekslerini kullanarak başka neler hesaplanmaktadır? .........................31
Soru 107- Dış ticaret hadleri nasıl hesaplanmaktadır ve ne anlama gelmektedir? ...................32
Soru 108- Avrupa Birliği ülkelerinde hangi dış ticaret endeksleri hesaplanmaktadır?
EUROSTAT üye ülkelerden hangi endeksleri istemektedir? ........................................................32
BÖLÜM VI: DIŞ TİCARET İSTATİSTİKLERİNE ERİŞİM..........................................32
Soru 109- Dış ticaret istatistikleri hangi amaçlarla kullanılmaktadır?...........................................32
Soru 110- Bilgi ihtiyacı olanlar dış ticaret bilgilerine nasıl ulaşabilirler? ......................................33
Soru 111- DİE’nin web sitesinde dış ticaretle ilgili hangi bilgiler mevcuttur? ..............................33
Soru 112- Bilgiler kullanıcılara hangi ortamlarda sağlanmaktadır?..............................................33
Soru 113- Dış ticaret bilgileri hangi yayınlarda yeralmaktadır? ....................................................33
Soru 114- Dış ticaret verileri geriye doğru hangi yıllara kadar elde edilebilmektedir? ..............34
Soru 115- Aylık dış ticaret bilgileri ne kadar sürede yayınlanmaktadır?......................................34
Soru 116- Dış ticarete ait firma düzeyinde bilgilere ulaşmak mümkün müdür? .........................34
Soru 117- Diğer ülkelerin dış ticaret verilerine nasıl ulaşılabilir?..................................................34
KAYNAKÇA...............................................................................................................35
XI
Devlet İstatistik Enstitüsü,
Dış Ticaret İstatistikleri ve Endeksleri
Sorularla İstatistik dizini-4