kayseri organize sanayi bölgesi müdürlüğü

advertisement
KAYSERİ ORGANİZE SANAYİ
BÖLGESİ MÜDÜRLÜĞÜ
KÜMELENME RAPORU
FABRiKASYON
METAL ÜRÜNLER
UR-GE PROJESi
“ Kayseri O.S.B. İşin, liyakatin, birlikteliğin,
kardeşliğin ve kalkınmanın merkezi “
KAYSERİ ORGANİZE
SANAYİ BÖLGESİ
MÜDÜRLÜĞÜ
KÜMELENME
RAPORU &
FABRiKASYON
METAL
ÜRÜNLER UR-GE
PROJESi
TAKDİM
Değerli Sanayicilerimiz;
Türkiye’nin kalkınmış ve güçlü, insanları mutlu ve huzurlu, evrensel
standartları yakalamış, dünyada sözü geçen, büyük ve güçlü bir ülke
olmasında, ekonomimizin bugünlere gelmesinde, girişimcilerimizin,
sanayicilerimizin önemli rolü olduğu tartışılmaz bir gerçektir.
Hükümetimizin belirlemiş olduğu 2023 hedeflerini yakalamak,
kalkınma ve gelişmemizi bundan sonra daha yüksek seviyelere taşımak,
yatırım, üretim, istihdam ve ihracata dayalı büyümesinin kaçınılmaz
olduğu aşikârdır.
Pek tabii olarak, bunun için güçlü bir özel sektöre ihtiyar vardır. Sadece
olanı değil, olmayanı getirmeyi de amaçlamalıyız. Artık kendi içime
kapanayım, kendi yağımla kavrulayım dönemi sona ermiştir. Artık,
sorunlarımızı cesaretle çözmek ya da çözüyormuş gibi görünüp
ertelemek arasında bir tercih yapmalıyız. Yani beraber çalışabilecek
ortak bir akıl varsa, başarı bunun peşinden gelmektedir.
Güçlü bir kümenin parçası olan işletme, tek başına hareket eden
işletmelerden daha hızlı büyür. Çünkü güçlü bir küme, bir işletmenin en
iyi yaptığı işe odaklanmasını kolaylaştırır. Keza, uzman tedarikçilerin,
uzman işgücünün ve destek kuruluşların olması da işletmenin rekabetçi
konumunda ilerlemesine imkân sağlar. Sektörel kümelenmedeki
asıl amacı ise; işletmelerimizin dayanışma ve işbirliği imkânlarının
güçlendirilmesi, ortak iş yapma kültürünün geliştirilmesi, kalite
anlayışının daha etkin hale getirilmesi, yurtiçi ve yurt dışında araştırma,
inceleme, iletişim ve etkileşim faaliyetlerinin beklenen seviyede
olması, kurumsal yönetim ve markalaşma kültürünün geliştirilmesi,
firmalarımızın rekabet gücünün ve yeteneklerinin daha artırılması,
kümelenme sayesinde bölgesel ve uluslararası rekabetin elde edilmesi
… şeklinde kısaca özetleyebiliriz.
Değişimi hisset – dönüşüme ortak ol prensibinden hareketle Kayseri
Organize Sanayi Bölgesi Yönetimi olarak; firmalarımızın istifadelerine
sunulmak üzere uzmanlarımız tarafından büyük bir özveri ile, konu
başlıkları ve yukarıda belirtilen hususlar da dikkate alınarak
“ Kümelenme Raporu “ adı altında bir kitapçık hazırlanmıştır.
Çok yararlı bilgilere ulaşılacağı ümidi ile, huzurlu, başarılı ve bereketli
çalışmalar dileriz.
Kayseri OSB’yi; “İşin, liyakatin, birlikteliğin, kardeşliğin ve
kalkınmanın merkezi“ haline hep birlikte getireceğiz inşallah.
Gün, işbirliği ve güç birliği günüdür.
Yönetim Kurulu Adına
Tahir NURSAÇAN
Yönetim Kurulu Başkanı
Takdim
Kümelenme Yaklaşımı / Tanımı
04
Kümelenme ve Rekabet
05
Kümelenme Yaklaşımının Tarihçesi
06
Ahilik Ve Kümelenme
07
Kümelenme Süreci Ve Tipolojisi
08
Kümelenmenin Etkileri
11
Dünyada Kümelenme Yaklaşımı
12
Türkiye’de Kümelenme Yaklaşımı / Tarihçesi
15
Türkiye’de Kümelenme Teşvikleri
16
Türkiye’de Kümelenme Modelleri
18
Kayseri İli Kümelenme Yaklaşımı / Rekabet Endeksi
21
Kayseri İli Kümelenme Potansiyeli
27
Kayseri İli Kümelenme Projeleri
27
Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi
28
Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (Ur-Ge) Desteği
28
Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi: Neredeyiz?
34
Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler Ur-Ge Projesi Amaç Ve
35
Hedefleri
Hedefler
35
Kaynakça
37
KÜMELENME YAKLAŞIMI
Kümelenme Tanımı
Sektörel, bölgesel ve yerel rekabet gücünü artırıcı bununla birlikte
kalkınma modeli olarak bilinen kümelenme;
•
Birbirlerine katma değer ekleyen üretim zinciri ile bağlı,
•
Karşılıklı bağımlı tedarikçileri de içeren firmalar,
•
Üniversiteler, araştırma kurumları, mühendislik şirketleri
gibi bilgi üreten kurumlar,
•
Acenteler, danışmanlık şirketleri, bankalar, sigorta şirketleri
gibi destekleyici kurumlar,
•
Müşteriler,
•
Kümelenmeyi destekleyen ilgili kamu kurumları,
•
Sektörle ilişkili sivil toplum kuruluşları,
•
Yerel yönetimler,
•
Sektörle ilişkili medya kanalları ve kontrol ile standartları
düzenleyen kuruluşlar tarafından oluşturulmuş ağ ve bunların
coğrafi bir alanda yoğunlaşmaları olarak tanımlanmaktadır.
Kısaca kümelenme; yakın bölgelerde ve benzer faaliyet alanlarında,
birbiriyle işbirliği içerisinde olan ve aynı zamanda rekabet edebilen,
birbirleri ile alakalı firmaları ve onları destekleyici kuruluşları bir
araya getiren oluşumdur.
04
KÜMELENME VE REKABET
Kümelenme yaklaşımının temelinde sektörel rekabetçilik gücünün
artırılması vardır. Neticede kümeyi oluşturan kurum, kuruluş ve
kişileri bir arada tutan yasal zorunluluklar değildir. Diğer taraftan
rekabetçilik birçok değişkeni bünyesinde barındırmakta olup kaliteye,
hıza, teknik üstünlüğe, hizmet ve ürün farklılaşmasına dayanmaktadır
ve verimlilikle birlikte inovasyonu tetikleyen kümelenmenin doğal
bir sonucu olarak gelişmektedir. Nitekim kümelenmenin esas
amacı; firmaların hızlı bir şekilde pazara girebilmeleri, bilgiye çabuk
ulaşmaları, finansman sağlayabilmeleri, Ar-Ge, üretim ve pazarlama
ortak hareket etmeleri, riski dağıtmaları, ihracatlarını artırmaları,
bölge ekonomisini geliştirmek için birbirleri ve diğer kuruluşlar ile
sistematik olarak iş birliği kurmalarıdır. Firmalar bu şekilde rekabet
avantajı elde etmenin iki koşulu olan düşük fiyat ve yüksek kalite
farklılaşmış ürün ile gerek yurt içi ve yurt dışı pazarlarda faaliyetlerini
arttırırken, bölgenin uluslararası rekabetçiliğinin gelişmesine önemli
katkılar sunabilecektir.
Kümelenmeler bulundukları coğrafi bölgelerin rekabet
avantajını üç şekilde geliştirmektedir (Alsaç, 2010).
Kümelenmeler rekabet avantajını;
•
Kümede yer alan işletmelerin mevcut verimlilik düzeylerini
yükselterek,
•
Küme katılımcılarının yenilik kapasitelerini artırarak,
•
Kümelenmelerin büyümesini sağlayacak yeni iş
kurulmasını teşvik ederek geliştirirler.
alanlarının
05
KÜMELENME YAKLAŞIMININ TARİHÇESİ
Ekonomik faaliyetlerin küreselleşmesiyle birlikte temel girdi
ticaretinin yaygınlaşması doğal kaynak, hammadde ve ucuz işgücü
gibi temel girdilere dayalı rekabet gücünü sona erdirmiştir. Bu noktada
rekabetin tanımı da; maliyet unsurlarından inovasyon yani yenicilik
ve verimlilik merkezde olacak şekilde daha geniş bir çerçevede ele
alınmaya başlanmıştır. Avrupa’ da özellikle İtalya’da 1960 ve 70’lerdeki
belli endüstriyel bölgelerde yoğunlaşmış teknolojik ve stratejik olarak
işbirliği yapmaya eğilimli küçük firmaların bulunduğu bölgelerin
gelişmesi ve gerek ulusal gerekse uluslararası rekabet gücünün artması
1990’lı yıllarda bugünkü anlamında kümelenme kavramının ortaya
konulmasını sağlamıştır (Eraslan ve Güngören, 2013).
Kümelenme kavramındaki en büyük ilerleme Milletlerin Rekabetçi
Avantajları adlı çalışması ile o zamana kadar herkesçe kabul gören,
çeşitlendirilmiş ekonomileri teşvik eden, hâkim yerel kalkınma
hedeflerinin tersine, endüstriyel kümelenmelerin gücüne vurgu yapmak
suretiyle, uzmanlaşmayı savunan Michael Porter ile gerçekleşmiştir.
“Kümelenme birbiriyle bağlantılı olan işletmelerin ve kurumların
belirli yerlerde coğrafi olarak yoğunlaşmalarıdır. Kümelenmeler,
rekabet açısından önemli olan birbiriyle bağlantılı endüstrileri ve
diğer kurumları içine alır. Bunlar bileşen, makine ve hizmet sağlayan
ihtisaslaşmış tedarikçileri ve ihtisaslaşmış altyapı sağlayıcılarını kapsar.
Kümelenmeler genelde dikey olarak tedarik kanallarını ve müşterileri,
yatay olarak tamamlayıcı ürünler üretenleri ve yetenekleri, teknoloji
veya ortak girdi kullanımı yönünden ilgili olan sanayilerdeki işletmeleri
kapsayacak şekilde genişler.
Son olarak, kümelenmeler kamu kurumları ve üniversiteler, standart
belirleyici ajanslar ve danışmanlar, mesleki eğitim kurumları ve
sendikalar gibi ihtisaslaşmış eğitim, öğretim, araştırma, bilgi ve teknik
destek sağlayan diğer kurumları kapsar. Bir kümenin coğrafik kapsamı
tek bir şehir, eyalet veya ülke olabileceği gibi komşu ülkelerde olabilir .”
Michael Porter
06
Michael Porter’ın Elmas Modeli
Porter’ın tanımı çerçevesinde;
özellikle geleneksel imalat
faaliyetlerinin belirli alanlarda
günümüz kümelenme
yapılanmalarına benzer
şekilde faaliyette bulundukları
ve yüzyıllardır çağdaş
kümelenmelere neredeyse
eşdeğer teşkilatlanma yapısı
ile Devlet İlgili ve Firma Stratejisi
ve Rekabet Yapısı Kümelenme
Talep Koşulları hareket ettikleri
görüşü hakimdir.
Ahilik ve Kümelenme
XIII. Yüzyılın başlarından itibaren Ahilik Tipi Sosyoekonomik
Teşkilatlanma ve Üretim Modeli yapılarının günümüz rekabetçi
kümelenme yapılanmalarına son derece benzerlik arz ettiği
görülmektedir.
Ahilik, XIII. yüzyıldan XIX. yüzyıla dek uzun bir süre Anadolu
ve Balkanlarda yaşayan Müslüman-Türklerin hem sanat ve meslek
alanlarında yetişmelerini, hem de ahlaki yönden gelişmelerini
sağlayan sosyal ve ekonomik örgütlenme tipi olarak öne çıkmaktadır.
Ahilik ile birlikte henüz XIII. yüzyılın başlarında Kayseri’de esnaf
üretiminden kümelenmeye dayalı üretim sistemine geçilmeye
başlanmış, Kayseri, Konya ve Kırşehir iktisadî coğrafyasında
merkezileşen bir sanayiyapısının temelleri oluşturulmuştur. (Eraslan
ve Güngören, 2013).
“Birlikte rahmet, ayrılıkta azap vardır”
Hadis-i Şerif
07
Kümelenme Süreci ve Tipolojisi
Belirli bir coğrafi bölge içinde aynı sektörde pek çok firmanın varlığı
“yığın” olarak adlandırılmaktadır. Aynı bölgede ve sektörde faaliyet
gösteren pek çok firmanın yığından ziyade küme olarak adlandırılması
için firmalar ve onların ihtiyaçlarına hizmet eden kurumlar arasında
bilinçli ve sürekli bir işbirliği olması gerekmektedir. Bu bağlamda dört
temel kümelenme evresinden bahsedilmektedir.
Yığınlar
•
Belirli bir coğrafi bölge içinde aynı sektörde pek çok
firma vardır.
•
Firmalar işbirliği için bir araya gelme girişiminde
bulunmamıştır.
Başlangıç Düzeyinde-Yeni Oluşan Kümeler
•
Firmalar arası işbirliği oluşmaya başlamıştır.
•
İşbirliği yapısal değildir.
•
Gelişim yolunda analiz çalışmalarının yürütüldüğü
ihtiyaçların ve stratejilerin belirlendiği evredir.
Gelişen Kümeler
•
Küme tanımı yapılmıştır.
•
İleri düzey analizler gerçekleştirilmiştir.
•
Gelişim için alternatif finansman kaynakları
kullanılmaktadır.
•
Küme ulusal düzeyde otorite haline gelmiştir.
Olgun Kümeler
•
Küme kendi içinde finanse olabilmektedir.
•
Uluslararası düzeyde otorite haline gelmiştir.
•
Sürdürülebilirliği kanıtlanmıştır.
•
Kendi alt kümelerini oluşturmaya başlamıştır.
08
Kapsamlarına Göre Kümelenme Tipleri
Yerel Kümeler
Bulundukları coğrafi bölge kapsamında yerel nüfusun ihtiyacını
karşılamak için gerekli ürün ve hizmetleri üreten kümeleridir.
Dışa Dönük Kümeler
Diğer bölge ve uluslarla rekabet eden ürün ve hizmet üreten, ulusal
veya küresel çapta rekabet avantajı sağlayan yenilikçi kümelerdir.
Kaynağa Dayalı Kümeler
Belirli doğal kaynağı ile öne çıkan coğrafi bölgelerde kurulan ve ilgili
doğal kaynak üzerine üretim ve hizmet sağlayan kümelerdir.
09
İlişkilerine Göre Kümelenme Tipleri
Dikey Kümeler
Tedarik zincirlerinde gözlenen, doğrudan alıcı ve satıcı ilişkisinin
yansıtıldığı tipik dikey ilişkidir. Bu tarz ilişkiler ve tedarik zincirleri
genellikle büyük şirketlerin etrafında gerçekleşmektedir.
Yatay Kümeler
Aynı veya benzer müşteri yapısı, benzer teknoloji kullanımı,
birbirlerine yakın dağıtım kanalları, ortak işgücü niteliği, benzer
kaynak gereksinimi, ortak altyapı ihtiyacı ile birbirlerine bağlı firma
ve firma grupları arasındaki yatay ilişkilerdir.
10
Kümelenmenin Etkileri
Kümelenme köklü değer sistemleri yaratan yerel bir kalkınma
sürecidir (Steinle ve Schiele, 2002). Kümelenme esas olarak
bölgesel kalkınma, girişimcilik, inovasyon ve sanayi politikalarını
birleştiren kapsayıcı bir yapılanmayı temsil etmektedir. Bu bağlamda
kümelenmenin ekonomik kalkınma ve gelişime etkisi aşağıdaki gibi
ifade edilmektedir.
• İhtiyaç duyulan üretim faktörlerinin daha uygun koşullarda
temin edilmesine olanak sağlayarak firmalara maliyet avantajı
kazandırır.
• Ölçek ekonomisinden faydalanılarak maliyetlerin
düşürülmesini sağlar.
• Ürün kalitesi, verimlilik ve istihdamı arttırır.
• Firmaların yurt içi ve yurt dışı satışlarının artmasını sağlar.
• Yenilik ve teknolojilerin hızla yaygınlaşmasını sağlar.
• ARGE, pazarlama faaliyetlerinin gelişmesine olanak tanır.
• Finansal kaynaklara ulaşımı kolaylaştırır.
• Rekabet avantajı ile bölgesel kalkınmayı ve bölge ekonomisini
destekler.
• Ortak gereksinim ve menfaatler için iş birliğinin gelişmesini
sağlar.
• Bölgeyi yatırımcılar için ilgi merkezi haline getirir.
• Üniversite ile sanayi işbirliğini destekleyerek inovasyon ve
ARGE faaliyetlerinin sürdürülebilir olmasını sağlar.
• Yeni faaliyet ve girişim sayısını arttırır.
• Teşvik ve hibelerden yararlanma olanağını kolaylaştırır.
• Destekleyici eğitim ve danışmanlık faaliyetlerini geliştirir.
11
DÜNYADA KÜMELENME YAKLAŞIMI
Kümelenme yaklaşımının sadece bölgesel değil, aynı zamanda ulusal
ölçüde rekabet gücünü geliştirici bir yapılanma olarak belirmesinin
ardından, birçok ülkenin makro politikalarında sektörel kümelenme
öncelik olarak yer bulmuştur. Neticede kümelenme politikalarının
etkisi ile dünya genelinde başta gelişmiş ülkelerde olmak üzere öne
çıkan pek çok kümelenme modeli oluşmuştur.
Silikon Vadisi
1990’ların sonlarına doğru, bazı başarılı bilgisayar teknolojisi
üzerine çalışan şirketler Kaliforniya’nın Silikon Vadisi adı verilen
bölgesinde ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu durum, bu sektörde
yeni şirketler kurmak isteyen yatırımcıların da Silikon Vadisi’ne
kaymasına yol açmıştır. Bu sektöre yeni başlayacak firmaların
sayısı Silikon Vadisi’nde artmaya başlayınca finans kuruluşları da
Silikon Vadisi’nde yerini almıştır. Böylece sektöre yeni başlayacak
daha çok girişimci Silikon Vadisi’nde faaliyetlerine başlamıştır. Bir
başka deyişle, hem kredi sağlayıcılar hem de kredi alıcılar Silikon
Vadisi’nin etrafında küme modelini oluşturmuştur.
Dijital Medya Şehri
1990’ların sonlarında Seul şehrinde kurulan Digital Media City
(DMC) Seul’un hızla büyüyen multi-medya, bilgi teknolojisi ve
eğlence endüstrilerinde faaliyet gösteren firmalara büyümeleri
konularında yardımda bulunmuştur. DMC küresel iş dünyasında
Seul’un önemli bir ticari gücü olarak büyümüştür. Kendi bünyesinde
yer alan dijital medya ile alakalı ileri teknoloji alanında faaliyet
gösteren firmalar ortaklıklar oluşturmaya başlamıştır. Bu durum
bölgedeki insani ve sosyal sermayeyi arttırmıştır. Böylece DMC
Seul şehrinde bulunan sektörle ilgili (küçük ölçekli internet, oyun
ve telekomünikasyon bazlı) 10000 firmanın yenilenme çalışmasına
destek olmuştur. Bunların yanında vergi teşvikleri DMC’ye olan
ilgiyi arttırmış ve daha çok firma ve yatırımcıyı çekmiştir. Bu
nedenlerle DMC birçok firmayı, yatırımcıyı ve nitelikli iş gücünü
bünyesinde barındıran bir küme modeli haline gelmiştir.
Londra Bankacılık Kümesi
New York şehri gibi Londra da birçok bankanın ve sigorta
12 şirketinin ana merkezini bünyesinde barındırdığı için dünya
finans merkezlerinden birisi olarak kabul edilmektedir. London
Stock Exchange, Lloyd’s of London ve Bank of England gibi büyük
kuruluşların tümü Londra’da konuşlanmışlardır. 500’den fazla
bankanın ofisi şehir içinde yer almaktadır. Bu da finans dünyasının
merkezi haline gelmesini sağlamaktadır.
Bu durum finansal alanda daha çok şirketin Londra’da ofisler
açmasına sebep olmak da ve küme daha da büyümektedir.
Toronto Gıda ve İçecek Kümesi
Gıda işleme ve içecek sektörü Kanada’daki en büyük üretim
sektörlerinden biri olup Toronto ekonomisinde büyük bir yer
tutmaktadır. Gıda ve içecek sektöründeki her 1 dolarlık üretim,
bölgesel ekonomiye 1,83 dolar olarak geri dönmektedir. Kanada’daki
birinci sınıf gıda ve içecek üreticilerinin yarısının genel merkezine
ev sahipliği eden Toronto, Kanada’daki gıda sanayisi için önemli bir
karar merkezidir. Toronto Gıda ve İçecek Kümesi’nin yıllık cirosu
yaklaşık 20 milyar dolar ve üye sayısı 1500’dür. Firmalar arasında
Cadbury Schweppes, Campbell Soup, Cargill, Kraft, Nestle, Unilever,
Wrigley’s gibi birçok global üretici olsa da firmaların üçte ikisi yıllık
5 milyon dolar altında satış yapan yaş meyve ve sebze işleyicisi
KOBİ’lerdir.
Nano BioNet
NanoBioNet, üniversiteler, araştırma enstitüleri, hastaneler ve
şirketler arasındaki iletişimi arttırmak amacıyla Almanya’da
kurulmuş bir kümedir. Kümenin odaklandığı konular nanoteknoloji,
nanobiyoteknoloji ve farmasötik biyoteknolojinin yanı sıra nanoetik
ve nano güvenliktir. Küme üyeleri arasında KOBİ’lerden yerel
yönetimlere, üniversite, sivil toplum kuruluşu ve büyük ölçekli
işletmeler de dahil olmak üzere oldukça geniş bir üye portföyüne
sahiptir. Kümenin ana faaliyetleri arasında teknoloji danışmanlığı,
network geliştirme, bilimsel projelerin tanıtımı, fizibilite çalışmaları
ve etkinlik organizasyonları yer almaktadır. NanoBioNet Kümesi
ileri teknoloji odaklı bir küme olduğundan, teknoloji transferi ve
araştırma sonuçlarının ticarileştirilebilmesi gibi ileri teknoloji
kümelerine özgü sorunlara odaklanmaktadır.
SPRINT
SPRINT kümesi Romanya’da, otomotiv sanayi ar-ge’si üzerine
odaklanmış bir kümedir. Sektörün tedarik zinciri Romanya’da soğuk
savaş yıllarında şekillendiğinden 1989 sonrası Romanya otomotiv
sanayi pazar ekonomisinden kaynaklanan oldukça köklü bir değişim
sürecine girmiştir. SPRINT Kümesinin ana hedefleri arasında
Romanya otomotiv sanayi tedarikçilerinin Avrupa standartlarında
Ar-Ge ve ürün geliştirme çalışmaları yürütmelerine yardımcı 13
olmak, Romanya otomotiv tedarikçilerini AB’de yürütülen ar-ge
projelerinin sonuçları hakkında bilgilendirmek ve AB araştırma
projelerinde Romanya otomotiv tedarikçisi firmaların daha fazla yer
almasını sağlamak yer almaktadır.
Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi
Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi (Computing Competence
Kümesi), Finlandiya Uzmanlık Merkezi Programı’nın bir parçası
olarak Bilişim ve İletişim Teknolojilerinin (BİT) toplumun
farklı kesimlerine yaygınlaştırılmasını sağlamak, küresel ticaret
arenasında BİT tabanlı konseptler ve ürünlerin ticarileştirilmesini
arttırmak ve yeni teknolojilerin geliştirilmesini desteklemek
amacıyla kurulmuştur. Kümenin ana faaliyetleri arasında küme
üyesi firmalara eğitim ve öğretim imkanları sağlamanın yanında
bilgi ve iletişim teknolojileri konusunda başlangıç ve risk sermayesi
desteği yer almaktadır. Ubiquitous Bilişim Yetkinlikleri Kümesi,
Küresel Kümeler (Global Clusters) projesi kapsamında, uluslararası
ticarette büyüme bekleyen Finli KOBİ’ler için bir ticaret eğitim
programı geliştirmiştir. Eğitim; çalıştaylar, piyasa ve rakip analizleri
ile şirkete özel danışmanlık hizmetini içermektedir. Küme üyeleri,
bu program sayesinde Asya’da, Avrupa’da veya Kuzey Amerika’da
önemli iş bağlantıları elde etmişlerdir.
Kaynak: Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
14
TÜRKİYE’DE KÜMELENME YAKLAŞIMI
Türkiye’de Kümelenme Tarihçesi
Ülkemizde kümelenme araştırmaları ise 1999 yılında Michael
Porter’ın yönlendirmesi ile oluşturulan Orta Doğu Rekabet
Stratejileri Merkezi ve Türk özel sektörünün katkıları ile kurulan
CAT platformu (Türkiye`nin Küresel Arenada Ekonomik Rekabet
Gücü`nün Arttırılması Projesi–Competitive Advantage of Turkey)
tarafından başlatılmıştır. CAT platformu kurumsallaşma süreci
esnasında bir kuruma dönüşmüştür ve URAK (Uluslararası Rekabet
Araştırmaları Kurumu) ismini almıştır (Akbay, 2014).
Ülkemizde kümelenme konusunda özellikle 2000’li yılların
başından itibaren çeşitli istatistiki veri toplama ve analiz çalışmaları
yapılmıştır. Türk Sanayicileri ve İşadamları Derneği (TÜSİAD)
ile Devlet Planlama Teşkilatı (şimdiki adı ile Kalkınma Bakanlığı)
tarafından yapılan ve 2005 yılında yayımlanan “Türkiye’de
Bölgesel Gelişme Politikaları Sektör-Bölge Yığınlaşmaları” isimli
çalışmada Türkiye’de sektörlerin hangi Düzey 2 bölgelerinde hangi
derecede yoğunlaştığını tespit etmek amacı ile yığınlaşma oranları
hesaplanmıştır. Gerçekleştirilen çalışma sektörlerin bölgeler
özelinde kümelenme potansiyellerini ortaya koyması açısından
önemli bir yer teşkil etmektedir.
Dış Ticaret Müsteşarlığı tarafından 20 Ocak 2009’da hazırlanan
ve “Kümelenme Güncel” adlı kümelenme bülteninde Şubat 2009
sayısında yayınlanan “Kümelenme Politikası Geliştirme Projesi”,
Türkiye’de sürdürülebilir sosyal, çevresel ve ekonomik kalkınma için
kapsamlı ve ileriye dönük bir kümelenme politikasının geliştirilmesini
hedeflemiştir. Bu yaklaşımdan hareketle hazırlanmakta olan
“Kümelenme Strateji Belgesi” Türkiye’de kümelenme politikası için
bir çerçeve dokümanı olma niteliği taşımaktadır.
Kümelenme Politikası Geliştirme Projesi ile Ankara’da yazılım ve
makine; Kütahya, Eskişehir ve Bilecik’te seramik sektörü; Konya’da
otomotiv yan sanayi; Mersin’de işlenmiş gıda; Muğla’da yat
üretimi; Bursa’da tekstil; İzmir’de organik gıda; Manisa’da elektrikelektronik ve Marmara’da otomotiv sektörleri Türkiye’nin yeni
kümelenme politikalarıdır.
15
Gelişmekte Olan Bölgelerde 10 Küme Potansiyeli (2009)
Kaynak: Dış Ticaret Müsteşarlığı
Gelişmekte olan bölgelerde de 10 küme potansiyeli (Samsun, Çorum,
Kayseri, Malatya, Gaziantep, Yozgat, Erzurum, Trabzon ve Kars)
ortaya çıkmıştır. Bu bölgelerde kümelenme politikası ve yol haritası
çıkartılmamış sadece analizler yapılmıştır. Belirlenen şehirler,
belirlenen sektörlerde dünyada söz sahibi konumdadırlar.
Türkiye’de Kümelenme Teşvikleri
2008 ve 2009 Yılı Ekonomik Programlarında Bilim Sanayi ve
Teknoloji Bakanlığı koordinasyonunda kümelenme politikası ve
destek modeli geliştirileceği, başta organize sanayi bölgelerinde
olmak üzere, işletmeler arası işbirlikleri ve kümelenme faaliyetlerinin
destekleneceği belirtilmiş, bu süreçte Ekonomi Bakanlığı’nın
( Dış Ticaret Müsteşarlığı) yürüttüğü kümelenme projesinin
sonuçlarından yararlanılması gerektiği vurgulanmıştır.
Kalkınma Ajansları 5449 sayılı Kanunu çerçevesinde 2009 yılı
sonu itibarıyla 26 bölgede Kalkınma Ajansı kurulmuş ve faaliyete
başlamıştır.
Kalkınma ajansları proje ve güdümlü proje destekleri ile
KOBİ’lere, yeni girişimlere ve bölgenin kapasitesini artıracak
diğer kurum ve kuruluşlara destek sağlamaktadırlar. Bu durum
kümelenme uygulamalarında güçlü bir bölgesel yapıya olan ihtiyacı
giderebilecektir.
16 Hazine Müsteşarlığı tarafından uygulanan yatırım teşviklerinde
bölgesel öncelikleri dikkate alan sektörel bir destek mekanizması
geliştirilmiştir. Bu kapsamda, yeni teşvik sistemi 2009 yılı 15199 sayılı
Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe girmiş ve Türkiye’de, yeni
teşvik sistemine göre illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik seviyeleri
dikkate alınarak bölgesel teşvik uygulamasına başlanmıştır.
Bu mekanizma ile bölgelerde öne çıkan sektörler desteklenmekte ve
kümelerin gelişmesi için etkin olabilecek bir destek mekanizması
sektörel ve bölgesel olarak ortaya konulmaktadır.
2010 ve 2011 Yılı Programlarında, Bilim Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı’na kümelere yönelik “Rekabetçilik Programı” geliştirmesi
görevi verilirken, Kalkınma Bakanlığı’na ise Türkiye’deki küme
çalışmalarına yönelik yönetişim modelinin oluşturulması
ve kümelenme çalışmalarına ilişkin bir strateji dokümanın
hazırlanması için koordinasyon görevi verilmiştir.
2011-2014 Sanayi Strateji Belgesi’nde, kümelenmenin sanayi
politikalarının önemli bir aracı olduğu benimsenmekte ve bu
kapsamda Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, KOSGEB ve
Kalkınma Ajansları’ nın destek mekanizmalarının geliştirileceği
vurgulanmaktadır.
Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Kümelenme Destek Programı
24 Ekim 2013’de ilan edilmiştir. Programın Birinci Çağrı dönemi
için toplam 30 Milyon TL ödenek ayırılmış, ödeneklerin ilerleyen
dönemlerde bütçe ihtiyaçları ölçüsünde arttırılacağı belirtilmiştir.
Ülkemizde ayrıca doğrudan kümelenme başlığı altında olmayan
ancak bölgesel iş birliklerini ve kümelenmeyi tetikleyici destek
programları uygulanmaktadır. Bununla birlikte potansiyeli
yüksek olan bölgeler için Kalkınma Ajansları’nca kümelenmeye
yönelik özel destek çağrılarına çıkılmaktadır. 2010 yılında
yayımlanarak yürürlüğe giren KOSGEB Destek Programları
Yönetmeliği kapsamında uygulamaya konulan İş Birliği Güç Birliği 17
Destek Programı ile 2010/8 sayılı “Uluslararası Rekabetçiliğin
Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” kapsamında
Ekonomi Bakanlığı’nca uygulamaya konulan UR- GE Proje Desteği
kümelenme üzerine sağlanan en önemli devlet destekleridir.
Türkiye’de Kümelenme Modelleri
Bugün ülkemizde; Ankara Makine Kümesi, Ankara Yazılım Kümesi,
Denizli-Uşak Ev Tekstili Kümesi, Eskişehir–Bilecik-Kütahya
Seramik Kümesi, İzmir Organik Gıda Kümesi, Konya Otomotiv
Parça ve Aksamları Kümesi, Marmara Otomotiv Kümesi, Mersin
İşlenmiş Gıda Kümesi ve Muğla Yatçılık Kümesi gibi birçok başarılı
küme faaliyetlerine devam etmektedir.
Savunma Sanayi Sektörü (SSS) Kümelenme Analizi ve OSTİM
Havacılık ve Savunma Kümesi
“Rekabetçilik ve Kümelenme Analizi Çalışması” kapsamında
yapılan araştırma, analiz ve sentezler sonucunda savunma sanayi
sektöründe kümelenme çalışması yapılmasına karar verilmiştir.
Kümelenme analizi aşamasında, OSTİM Organize Sanayi
Bölgesi’nde savunma sanayine üretim yapan 77 firma ile görüşülerek
veri toplanmış, elde edilen sektör kümelenme haritası geliştirdiği
ağ yöntemi ile analiz edilmiş ve bu analizler sonrasında sektörel
kümelenmenin yoğunlukları, tedarik zinciri yapıları, merkez ve
çevre üyeleri belirlenmiştir. Anket sonuçlarının değerlendirilmesi
sonucu sektöre ilişkin sektör haritaları oluşturulmuştur. Ostim
Savunma Yan Sanayi Kümelenmesi 01 Temmuz 2008 tarihinde
kurulmuş olup küme Ostim Organize Sanayi Bölgesi ve civarında
savunma sanayinde faaliyet gösteren KOBİ’lerden oluşmaktadır.
GAP Bölgesi Kümelenme Çalışmaları
AB-GAP Bölgesel Kalkınma Programı, Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı (BMKP) ve GAP İdaresi işbirliği ile yürütülmektedir. Bu
program altında faaliyetlerine devam eden GAP-GİDEM projesi
kapsamında “yerel ekonomik kalkınmaya” dönük olarak bir dizi
kümelenme çalışmaları yapılmıştır. Bu bağlamda, Şanlıurfa ili
organik tarım, Diyarbakır ili mermercilik ve Adıyaman ili hazır giyim
sektörlerinin kümelenme analizleri yapılmıştır. Adıyaman ili hazır
giyim sektörünün kümelenme analizlerinden sonra kümelenme
geliştirme çalışmalarına da başlanmıştır. Halen bu çalışmalar yerel
paydaşlar ve firmalar tarafından devam ettirilmektedir.
Konya Sanayi Odası Kümelenme Çalışmaları
Konya Sanayi Odası bünyesinde kümelenme potansiyelini tespit
etmek, kümelenme potansiyeli olan KOBİ’lerin ulusal ve uluslararası
18 rekabet gücünü artırmak ve bölgesel düzeyde proje uygulama
kapasitesinin artırılmasına katkıda bulunmak amacı ile kümelenme
çalışmaları başlatılmıştır.
Elazığ Kümelenme Temelli Stratejik Ekonomik Kalkınma Projesi
Elazığ Valiliği tarafından “Elazığ Buluşuyor” şemsiye programı
kapsamında “Kümelenme Temelli Stratejik Ekonomik Kalkınma
Projesi” ile il düzeyinde kümelenme çalışması başlatılmıştır. Proje
kapsamında öncelikle Elazığ ili genelinde faaliyet gösteren tüm
sektörlerin uluslararası rekabetçilik analizi yapılmış ve yapılan
çalışmalar sonucunda mermer ve su ürünleri sektörlerinde
kümelenme analiz çalışmalarına başlanmasına karar verilmiştir.
Kümelenme analiz çalışması Elazığ Valiliği ile Elazığ Ticaret ve
Sanayi Odası (ETSO) önderliğinde tamamlanmış, kümelenme
geliştirme safhasına geçilmiştir.
Tarım Gıda Sektöründe Kümelenme Projesi
Mersin İl Özel İdaresi’nin Avrupa Birliği fonlarından finanse ederek
uyguladığı, toplam bütçesi 1.080.630 Avro olan 36 aylık proje
kapsamında, proje ortağı bölgelerin dünya pazarından daha çok pay
alması hedeflenmektedir. Projenin hedef kitlesini Mersin, İtalya’dan
Emilia Romagna ve İspanya’dan Murcia Bölgelerindeki ve tarımgıda sektörleri oluşturmaktadır. Projenin uygulanma aşamasında
Mersin, Avrupa’da gıda sektöründe hizmet veren tüm kamu, sivil
toplum kuruluşu, özel sektör kuruluşlarını bir arada toplamak üzere
kurulmuş olan Avrupa Gıda Kümeleri Ağına (www.networkfine.
net) davet edilmiştir. Bu kapsamda Eylül 2008’de Brüksel’de
gerçekleştirilen toplantıya katılım sağlanmıştır.
MEDİKÜM “Samsun Medikal Sanayi Kümelenme Derneği”
KOBİ’lerin rekabet gücünü artırmak, rekabetçilik anlayışını
geliştirmek derneğin ana amacı olarak belirlenmiştir. Dernek,
bünyesinde 50 üye bulunmakta ve Samsun’da medikal işkolu
kümelenme çalışmalarını yürütmektedir.
Merzifon Ankastre Kümelenmesi
Merzifon OSB koordinasyonunda 2011 yılı başında küme
kurulmuştur Merzifon Ankastre Kümesi, 1000’in üzerinde istihdam
sağlayan rekabet seviyelerini geliştiren AR-GE kabiliyetine sahip,
uluslararası bağlantıları gelişmiş seviyede olan bir küme oluşumu
hedeflenmiştir.
Medikal Sanayi Kümelenmesi
OSTİM’de faaliyet gösteren sektörlerin uluslararası rekabetçilik
düzeyinin araştırılması için yapılan analiz 2007 yılında
tamamlanmıştır. Bugün küme 54 firma ve aralarında üniversitelerin,
sivil toplum kuruluşlarının ve diğer kamu kuruluşlarının bulunduğu
16 çözüm ortağından oluşmaktadır.
19
Eskişehir Bilecik Kütahya Seramik İş Kümesi
EBK Seramik İş Kümesi, çevre dostu, enerji açısından verimli ve
yenilikçi özellikleriyle dünyanın önde gelen müşteri odaklı seramik
iş kümesi olmayı amaçlamaktadır.
İAOSB Makine Metal Döküm Kümesi
Projenin genel amacı İzmir Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nde
(İAOSB) makine, metal ve döküm sektörlerinde faaliyet gösteren
firmaların rekabetçilik seviyelerinin artırılmasıdır.
İzmir Organik Gıda Kümesi
“İzmir Organik Gıda Kümelenme Projesi”, organik gıda sektörünün
tüm aşamalarını kapsayacak bir çalışma ile sektörün ulusal ve
uluslararası rekabet gücünü ve yenilikçilik kapasitesini arttırmak
amacıyla uygulanmıştır. Küme, Ege İhracatçı Birlikleri ve Ekolojik
Tarım Organizasyonu Derneği işbirliği ve İZKA desteği ile hayata
geçirilmiştir.
Havacılık ve Uzay Kümelenmesi
Havacılık ve Uzay Kümelenmesi, ülkemiz havacılık ve uzay
sanayinin gelişimi için sektöre ihtiyaç duyduğu desteği sağlamak,
sektörde yerli katkı payının ve ihracat imkanlarının artırılmasında
katkıda bulunmak, ulusal ve uluslararası alanda işbirlikleri kurmak
ve sektörün yenilikçi ürünler ve süreçler geliştirmesine destek olmak
amacıyla kurulmuş bir kümelenme örneğidir.
İnegöl Mobilya Sektörü Kümelenme Çalışmaları
İnegöl Mobilya Sanayicileri Derneği (İMOS) 2010 yılında, İnegöl’de
varlığını sürdüren mobilya sanayicilerinin işbirliği içerisinde hareket
etmenin faydalarından yararlanmaları amacı ile kurulmuştur.
Günümüze kadar yaptığı üretim ve çalışmalarla kendi ihtiyaçlarını
karşılamakla yetinen İnegöl mobilya üreticileri, bundan sonraki
faaliyetlerinde İMOS’un önderliğinde kümeleşmeye giderek hareket
etmektedirler.
Kümelenme çalışmaları ile aralarında 25 bin metrekarelik fuar alanı
20 oluşturmak da bulunan birçok projeyi hayata geçiren sanayiciler,
İMOS’un da katkıları ile dünyanın en önemli akredite mobilya test
laboratuvarı olan TÜV Rheinland Mobilya Test Laboratuvarı’nın
İnegöl’e kazandırılmasını sağlamıştır.
KAYSERİ İLİ KÜMELENME YAKLAŞIMI
Kayseri İli Rekabet Endeksi
Rekabet endeksi; temel göstergeler, ekonomik yapı ve girişimcilik,
inovasyon göstergeleri başlıkları altında yer alan on beş bileşenden
meydana gelmektedir. Söz konusu bileşenler demografik yapı, altyapı,
ulaşım, sağlık, eğitim, sosyal yaşam, makroekonomi, dış ticaret ve
sanayi, finansal piyasalar, turizm, tarım, inovasyon, girişimcilik,
yükseköğretim ve teknolojik altyapı endeksleridir. Bu endeksler,
belirlenen ağırlıklar dikkate alınarak rekabet endeksini meydana
getirmiştir.
ORAN Kalkınma Ajansı verilerine göre; Rekabet endeksi skorları
itibariyle il sıralaması incelendiğinde, ilk sırada 77,14 skorla İstanbul
yer almaktadır. İstanbul’u sırasıyla 50,44 değeri ile Ankara ve 44,28
değeri ile İzmir izlemektedir. Söz konusu illerin skorları arasında
değişkenliğin yüksek olduğu gözlenmektedir. İlk üç sırada yer alan
illeri sırasıyla Kocaeli, Antalya, Bursa, Eskişehir, Konya, Adana ve
Muğla takip etmektedir. Rekabet endeksinde ilk on sırada yer alan
illerin skorlarının ortalaması 41,40’dır. Bu illerin coğrafi bölgelere
göre dağılımı incelendiğinde altı ilin İç Anadolu ve Marmara
Bölgeleri’nde bulunduğu görülmektedir. ORAN Kalkınma Ajansı
Desteği ile Kayseri Ticaret Odası tarafından hazırlanan Kayseri
Rekabet Endeksi Raporu’na göre; Kayseri ili rekabet endeksinde
11.sırada yer almaktadır. Kayseri’nin endeks skoru ise 30,35’tir.
Kayseri sahip olduğu endeks değeri ile ortalamanın üstünde yer
almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Balıkesir, Tekirdağ, Trabzon, Samsun
ve Mersin illeri izlemektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması
29,70’dir. Rekabet endeksi açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri
olarak Bursa, Eskişehir, Konya, Adana ve Muğla söylenebilmektedir.
Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise 33,24’tür. Rekabet endeksi
sıralamasında ilk sırada bulunan İstanbul ile Kayseri arasındaki fark
ise 46,79’dur.
2013-2014 Kayseri Rekabet Endeksi Oran Kalkınma Ajansı Verileri
Demografik Yapı Endeksi
Demografik yapı endeksi, rekabet endeksinin alt bileşenlerinden
biri olup nüfusun temel özelliklerini göstermektedir. Dolayısıyla bu
endeks başlığı altında toplam nüfus, hanehalkı ortalama büyüklüğü,
nüfus yoğunluğu, nüfus artış hızı, 15-64 yaş grubunun nüfus içindeki
payı, şehirleşme oranı, verdiği göçün nüfus içindeki payı, net göç 21
hızı, okur-yazar oranı, lise mezunu oranı, üniversite mezunu kadın
oranı vb. göstergeler dikkate alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada
55,65 değeri ile on birinci sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla
Mersin, Muğla, Bilecik, Çanakkale ve Edirne takip etmektedir.
Söz konusu illerin birbirine yakın skorlar aldığı görülmektedir.
Ayrıca Türkiye sıralamasında on birinci sırada yer alan Kayseri
ilinin muhtemel rakiplerinin ise Kocaeli, Bursa, Yalova, Tekirdağ ve
Kırklareli olduğu görülmektedir.
Altyapı Endeksi
Söz konusu endekste doğalgaz varlığı, atık hizmeti verilen nüfus, atık
hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı, içme – kullanma
suyu hizmeti verilen nüfusun belediye nüfusuna oranı, deprem riski
vb. göstergeler incelenmiştir. Kayseri ilinin altyapı endeks skoru
72,12 olup on ikinci sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Bursa,
Diyarbakır, Nevşehir, Edirne ve Aksaray izlemektedir. Özellikle
Bursa ile Kayseri’nin skorları birbirine oldukça yakındır. Bunun yanı
sıra altyapı endeks sıralamasında on ikinci sırada yer alan Kayseri’nin
muhtemel rakipleri ise Yalova, Sivas, Kocaeli, Trabzon ve Mersin’dir.
Ulaşım Endeksi
Ulaşım endeksinde kara, hava, demir ve deniz ulaşımının yanı sıra
ulaştırma yatırım tutarlarına da yer verilmiştir. Bu endeks başlığı
altında toplam karayolu içinde asfalt yolun payı, kişi başına düşen
otomobil sayısı, havaalanı varlığı, dış hat uçak seferinin varlığı,
toplam uçak trafiği içinde ticari uçak trafiğinin payı, demiryolu hat
uzunluğu, liman varlığı, kişi başına düşen ulaştırma alanındaki kamu
yatırımı vb. göstergeler kullanılmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 30,03
skoru ile yirmi dördüncü sırada yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla
Elazığ, Malatya, Şanlıurfa, Erzurum ve Diyarbakır izlemektedir.
Burada 29,98 skoru ile Elazığ dikkat çekmektedir. Bunun yanı sıra
Kayseri’nin muhtemel rakipleri ise Kütahya, Sinop, Gaziantep,
Sakarya ve Amasya’dır.
Sağlık Endeksi
Sağlık endeksiyle illerin sağlık altyapıları ve söz konusu illerde
yaşayan kitlelerin sağlık durumları yansıtılmaktadır. Bu endeks
başlığı altında hastane sayısı, on bin kişiye düşen yatak sayısı, aile
hekimi başına düşen nüfus, 112 ambulans başına düşen nüfus, yatak
doluluk oranı, on bin kişiye düşen eczane sayısı, yüz bin kişide kaba
intihar hızı, bebek ölüm hızı, bin kişide genel doğurganlık hızı vb.
göstergeler ele alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada 39,69 skoru ile
on üçüncü sırada yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Rize, Adana,
Bursa, Elazığ ve Diyarbakır takip etmektedir. Bu beş ilin skorlarının
22 ortalaması ise 37,33’tür. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Isparta,
Konya, Erzurum, Eskişehir ve Samsun’dur. Söz konusu illerin
skorlarının ortalaması 41,59 olarak hesaplanmıştır.
Eğitim Endeksi
Eğitim endeksi altında eğitim kademeleri bazında illerin eğitim
altyapıları ve durumları ortaya konulmuştur. Dolayısıyla okul öncesi
eğitime katılım oranı, ilköğretimde net okullaşma oran, ilköğretimde
okul başına düşen öğrenci sayısı, ilköğretimde öğretmen başına düşen
öğrenci sayısı, genel ortaöğretimde şube başına düşen öğrenci sayısı,
mesleki ortaöğretimde derslik başına düşen öğrenci sayısı, puan türleri
itibariyle lisans yerleştirme sınavı (LYS) puanları vb. değişkenleri
dikkate alınmıştır. Kayseri ilinin eğitim endeksi skoru 52,61 olup 81
il içindeki sırası 34’tür. Kayseri’yi sırasıyla Artvin, Sinop, Kastamonu,
Mersin ve Samsun izlemektedir. Söz konusu illerin endeks skorlarının
ortalaması 52,24’tür. Ayrıca söz konusu illerin skorları arasındaki
değişkenliğin de yüksek olmadığı söylenebilmektedir. Kayseri ilinin
muhtemel rakiplerinin ise Erzincan, Kırşehir, Karaman, Tekirdağ ve
Uşak olabileceği görünmektedir.
Sosyal Yaşam Endeksi
Söz konusu endeks başlığı altında kültür, spor ve sosyal yaşama katılım
istatistikleri incelenmiştir. Dolayısıyla ildeki sinema koltuk sayısının
ülkedeki toplam sinema koltuk sayısına oranı, ildeki toplam tiyatro
seyirci sayısının ildeki nüfusa oranı, sporcu sayısının toplam sporcu
sayısına oranı, bin kişiye düşen spor tesisi sayısı, ildeki faal dernek
sayısının toplam dernek sayısına oranı, seçimlere katılım oranı vb.
değişkenler analize dahil edilmiştir. Kayseri ili sosyal yaşam endeksi
skoru ile 14. sırada yer almaktadır. Kayseri’nin skoru ise 24,12’dir.
Kayseri’yi sırasıyla Muğla, Yalova, Aydın, Samsun ve Karabük takip
etmektedir. Bu illerin endeks skorunun ortalaması ise 23,46’dır.
Dolayısıyla skorların birbirine yakın olduğu söylenebilmektedir.
Kayseri ilinin muhtemel rakipler ise Antalya, Trabzon, Sinop,
Balıkesir ve Sakarya’dır.
Makroekonomi Endeksi
Bu endekste makro büyüklükler, kamu harcamaları ve gelirleri, vergi
mükellefleri vb. başlıklar dikkate alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda
talep potansiyeli, enflasyon oranı, işsizlik oranı, kişi başına ödenen
vergi, kişi başına düşen merkezi yönetim bütçe geliri, kişi başına
düşen merkezi yönetim bütçe gideri, mahalli idareler bütçe dengesi,
kurumlar vergisi faal mükellef sayısının toplama oranı vb. değişkenler
incelenmiştir. Kayseri ilinin makroekonomi endeks skoru 14,13
olup on altıncı sırada yer almaktadır. Kayseri ilini sırasıyla Hatay,
Gaziantep, Adana, Samsun ve Zonguldak takip etmektedir. Söz 23
konusu beş ilin skorlarının ortalaması 13,71’dir. Dolayısıyla bu
illerin skorları Kayseri’nin skoruna yakın olduğu söylenebilmektedir.
Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Çanakkale, Muğla, Manisa,
Denizli ve Aydın’dır. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması ise
14,85’tir.
Dış Ticaret ve Sanayi Endeksi
Bu endekste ihracat – ithalat hacmi, sanayi altyapısı ve firma
büyüklükleri incelenmiştir. Dolayısıyla il ihracatının ülke ihracatı
içindeki payı, il ithalatının ülke ithalatına oranı, serbest bölge sayısı,
serbest bölge ticaret hacmi, organize bölge sayısı, liman sayısı,
gümrük sayısı, ildeki sanayi işletmesi sayısının ülkedeki sanayi
işletmesi sayısına oranı, ilde 100 milyon doları aşan ihracat yapan
firma sayısı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili bu sıralamada
5,50 skoru ile yirminci sırada yer almaktadır. Ayrıca Kayseri sahip
olduğu skoru ile endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır.
Kayseri ilini sırasıyla Aydın, Çanakkale, Zonguldak, Afyonkarahisar
ve Kastamonu izlemektedir. Bu illerin endeks skorlarının ortalaması
ise 4,29’dur. Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Balıkesir, Denizli,
Trabzon, Muğla ve Sakarya’dır.
Finansal Piyasalar Endeksi
Finansal piyasalar endeksinde kredi, mevduat ve tasarruf hacmi
ile finansal alt yapı başlıkları dikkate alınmıştır. Dolayısıyla ildeki
nakdi kredilerin toplam kredilere oranı, ilde kişi başına düşen
nakdi kredi miktarı, ilde kişi başına düşen taşıt kredisi miktarı,
ildeki bireysel kredi kartı sayısının ülkedeki kredi kartı sayısına
oranı, takipteki alacakların nakdi kredilere oranı, ilde kişi başına
düşen tasarruf mevduatı, şube başına düşen nüfus vb. değişkenler
ele alınmıştır. Kayseri ilinin finansal piyasalar endeks skoru 16,26
olup yirmi beşinci sırada yer almaktadır. Kayseri, bu skoru ile
endeks ortalamasının üstünde yer almıştır. Kayseri ilini sırasıyla
Samsun, Sakarya, Kahramanmaraş, Karabük ve Çorum takip
etmektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 15,44’tür.
Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Aydın, Balıkesir, Kırşehir, Rize
ve Trabzon’dur. Söz konusu beş ilin endeks skorlarının ortalaması
ise 16,86’dır.
Turizm Endeksi
Turizm endeksinde illerin turizm altyapısı ve kültür varlıkları
incelenmiştir. Dolayısıyla ildeki tesis sayısının ülkedeki tesis sayısına
oranı, ildeki tesislere gelen yabancı turistlerin sayısı, ildeki tesislere
gelen yerli turistlerin ortalama kalış süreleri, ildeki tesislerin doluluk
oranı, ildeki beş yıldızlı otel sayısının ülkedeki beş yıldızlı otel
sayısına oranı, ildeki kültür varlığı sayısının ülkedeki kültür varlığına
oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili sahip olduğu 11,80
24 skoru ile turizm endeksinde yirmi yedinci sırada yer almaktadır. Bu
skor ile endeks ortalamasının üstünde yer almaktadır. Kayseri ilini
sırasıyla Bolu, Hatay, Sakarya, Diyarbakır ve Tekirdağ izlemektedir.
Bu illerin endeks skorlarının ortalaması 11,42’dir. Bunun yanı sıra
Kayseri ilinin muhtemel rakipleri ise Erzurum, Eskişehir, Samsun,
Şanlıurfa ve Düzce olduğu söylenebilmektedir.
Tarım Endeksi
Tarım endeksinde, hayvansal ürün değeri, çiftçi sayısı, organik
üretim dikkate alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda ildeki tarım
alanının ülkedeki tarım alanına oranı, ildeki bitkisel üretim
değerinin ülkedeki bitkisel üretim değerine oranı, ildeki kişi başına
hayvansal ürünler değeri, ildeki organik üretim alanının ülkedeki
organik üretim alanına oranı, ildeki hayvan sayısının ülkedeki
hayvan sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ili tarım
endeksi skoruyla otuz beşinci sırada yer almıştır. Endeks değeri
ise 12,79’dur. Kayseri’yi sırasıyla Isparta, Tokat, Bursa, Ordu ve
Eskişehir takip etmektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması
ise 11,93’tür. Bunun yanı sıra bu endekste Kayseri’nin muhtemel
rakipleri olarak ifade edebileceğimiz Muğla, Kastamonu, Bolu,
Elazığ ve Çorum illerinin endeks skorlarının ortalaması ise 13,51’dir.
İnovasyon Endeksi
inovasyon endeksinde patent, marka ve model sayıları, ildeki
inovasyon altyapısı ve proje sayıları dikkate alınmıştır. Bu amaçla
ildeki patent başvuru sayısının ülkedeki patent başvuru sayısına
oranı, yüz bin kişi başına düşen endüstriyel tasarım başvuru sayısı,
ildeki ARGE merkezi sayısı, ildeki teknokent sayısı, ildeki Türkiye
Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu projesi sayısının ülkedeki
TÜBİTAK projesi sayısına oranı vb. değişkenler incelenmiştir.
Kayseri ilinin inovasyon endeks skoru 17,18 olup sıra numarası
ise 10’dur. Kayseri, sahip olduğu skor ile ortalamanın üstünde yer
almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Aydın, Balıkesir, Manisa, Diyarbakır
ve Adana izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması
15,41’dir. Bu endeks için Kayseri’nin muhtemel rakip olarak ifade
edilebilen Kocaeli, Eskişehir, Konya, Antalya ve Sakarya illerinin
endeks skorlarının ortalaması ise 21,72’dir.
Girişimcilik Endeksi
Girişimcilik endeksi, firma sayıları ve büyüklüklerini dikkate alarak
hesaplanmıştır. Bu başlık altında ildeki yatırım teşvik belge sayısının
ülkedeki yatırım teşvik belge sayısına oranı, Borsa İstanbul (BİST)’te
işlem gören şirketlerin toplam şirket sayısına oranı, İstanbul Sanayi
Odası (İSO) 1000 listesine giren firma sayısı vb. değişkenler ele
alınmıştır. Kayseri ili girişimcilik endeksi skoruyla sıralamada
sekizincidir. Kayseri’nin skoru ise 20,34 olup endeks ortalamasının
üstünde yer almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Manisa, Antalya,
Tekirdağ, Denizli ve Adana izlemektedir. Bu beş ilin skorlarının 25
ortalaması 19,19’dur. Bunun yanı sıra girişimcilik endeksi açısından
Kayseri’nin muhtemel rakipleri olarak söylenebilen iller ise
Bursa, Ankara, Gaziantep, Kocaeli ve Konya’dır. Bu illerin endeks
skorlarının ortalaması ise 25,13’tür.
Yüksek Öğretim Endeksi
Yükseköğretim endeksinde lisansüstü diploma programlarına ait
bilgiler ile yükseköğretim altyapısı incelenmiştir. Bu amaçla ilde bin
kişi başına düşen doktora mezunu, ildeki profesör sayısının toplam
akademisyen sayısına oranı, ildeki akademisyen sayısının ülkedeki
akademisyen sayısına oranı, akademisyen başına düşen öğrenci sayısı,
ilde yükseköğretimdeki öğrenci sayısının ülkede yükseköğretimdeki
öğrenci sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri ilinin
yükseköğretim endeksi skoru 37,76 olup 81 il içindeki sırası 11’dir.
Kayseri sahip olduğu skoru ile endeks ortalamasının üstünde yer
almaktadır. Kayseri’yi sırasıyla Konya, Çanakkale, Bolu, Sakarya
ve Malatya izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması
35,32’dir. Yükseköğretim endeksi skorları açısından Kayseri’nin
muhtemel rakipleri olarak Trabzon, Isparta, Edirne, Bursa ve
Erzurum görülmektedir. Söz konusu beş ilin endeks skorlarının
ortalaması ise 40,28’dir.
Teknolojik Alt Yapı Endeksi
Teknolojik altyapı endeksi, illerin telefon ve internet altyapıları dikkate
alınmıştır. Bu amaçla nüfusun sabit telefon erişim hat sayısına oranı,
nüfusun fiber abone sayısına oranı, ilin yüzölçümünün geniş bant
internet abone sayısına oranı vb. değişkenler ele alınmıştır. Kayseri
ilinin teknolojik altyapı endeks skoru 84,56 olup sırası 39’dur. Kayseri
sahip olduğu endeks skoru ile ortalamanın üstünde yer almaktadır.
Kayseri’yi sırasıyla Burdur, Elazığ, Gaziantep, Kastamonu ve Erzincan
izlemektedir. Bu beş ilin endeks skorlarının ortalaması 83,58’dir.
Teknolojik altyapı endeksi açısından Kayseri’nin muhtemel rakipleri
ise Giresun, Uşak, Kütahya, Ordu ve Manisa’dır. Söz konusu illerin
endeks skorlarının ortalaması 85,57 olarak hesaplanmıştır.
26
Kayseri İli Kümelenme Potansiyeli
Belirli bir bölgede istihdam ve iş yeri sayısı açısından yoğunlaşmış,
gelişmiş ilişki ağları olan, dış ticaret açısından göreceli öneme sahip
sektörlerin kümelenme potansiyeli daha yüksektir. TR72 Bölgesi’nde
kümelenme potansiyeli olan sektörlerin nicel verilere dayalı olarak
belirlenmesine yönelik gerçekleştirilen 2015 Oran Kalkınma Ajanı
TR72 Bölgesi Öne Çıkan Sektörler çalışmasında TR72 Bölgesi’nde
genel kabul görmüş kümelenme parametreleri olan büyüklük,
başatlık, uzmanlaşmaya ek olarak Kayseri imalat sanayi sektörleri
analiz edilmiştir. Bu bağlamda dış ticaret, imalat sanayi açısından
incelenmiş; farklı istatistiki analizlerin yorumlanmasıyla kümelenme
potansiyeli olan sektörler, bu verilere dayalı olarak belirlenmiştir.
Tüm analizler ve yerel dinamikleri dikkate alındığında başta
Kayseri ili olmak üzere bölgede genel hatları ile Mobilya İmalatı,
Tekstil, Makine ve Teçhizat, Elektrikli Teçhizat, Fabrikasyon Metal
Ürünleri ve Metal Eşya, sektörlerinin öne çıkan sektörler olduğu
değerlendirilmiştir.
Kayseri İli Kümelenme Projeleri
Kayseri ilinde hâlihazırda uygulamaları devam eden ve Ekonomi
Bakanlığı’nca desteklenen dört URGE (Uluslararası Rekabetçiliğin
Geliştirilmesi) Projesi bulunmaktadır. Söz konusu olan her bir proje
farklı sektörlere yöneliktir. Bunlar; Kayseri Mobilya Sanayicileri
Derneği, Kayseri Mobilyası Dünya Pazarında Projesi, Kayseri Plastik
İşletmeciler Derneği Gücünü Birleştiren Kayseri Plastik Sektörü
Dünyaya Açılıyor Projesi, Erciyes Teknopark A.Ş. Kayseri Yazılım
Kümesi Projesi ve Kayseri Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü 27
Fabrikasyon Metal Ürünler URGE Projesi’dir. Kayseri (Teknopark)
Yazılım Kümesi uluslararası rekabetin geliştirilmesini sağlamak
amacıyla; Ekonomi Bakanlığı tarafından 2010/8 Sayılı Uluslararası
Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliği
gereğince başlatılan UR-GE Teşvik Programı’ ndan yararlanmaktadır.
Kayseri’nin ilk, Türkiye’nin ise ikinci yazılım kümesi olan Ettosoft
Yazılım Kümesi; Erciyes Üniversitesi Teknoloji Geliştirme Bölgesi’nin
yönetici şirketi olan Erciyes Teknopark A.Ş. çatısı altındaki 150 den
fazla Ar-Ge firması arasından seçilen 27 üye firmadan oluşmaktadır.
Bu firmaların 18’i aktif olarak yapılan faaliyetler ve düzenlenen
eğitimlere katılmaktadırlar.
KAYSERİ FABRİKASYON METAL ÜRÜNLER
UR-GE PROJESİ
Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi (UR-GE) Desteği
2010/8 sayılı “Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin
Desteklenmesi Hakkında Tebliğ” kapsamında Ekonomi Bakanlığı’nca
uygulamaya konulan UR-GE Proje Desteği kümelenme üzerine
sağlanan en önemli devlet desteklerinden biridir.
İş Birliği Kuruluşları
Ekonomi Bakanlığı; Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin
Desteklenmesi (UR-GE) programı ile Odalar, Birlikler, Dernekler,
Sendikalar, OSB’ler gibi işbirliği kuruluşlarının koordinasyonu
altında firmaların uluslararası pazarlarda rekabet gücünü ortak
ihtiyaç analizi, ortak öğrenme ve ortak pazarlama faaliyetleri ile
arttırmayı amaçlamaktadır.
UR-GE programı; iş birliği kuruluşunun proje sunumunun
akabinde gerçekleştirilen genel olarak dört aşamalı eylem - faaliyeti
28 desteklemekte ve 36 ay sürmektedir. Projenin yürütülmesinde tüm
süreçler işbirliği kuruluşu tarafından takip edilmektedir.
Bununla birlikte proje dahilinde gerçekleştirilecek faaliyetlere
firmalardan yetkililer de katılabilmektedir.
UR-GE Destek Projesi Sunumu Sonrası
4 Aşamalı Eylem- Faaliyetler
İhtiyaç Analiz
Firmaların ihracat, uluslararası pazar bilgisi, yönetim ve üretim
süreçleri gibi alanlarda yaşadıkları ortak sorunların belirlenmesine
ile hedef ve potansiyel pazarların tespit edilmesine yönelik olarak
gerçekleştirilen ilk aşama faaliyetidir.
İhtiyaç Analizi Çalışmasında Kullanılabilecek Analiz Araçları
Kısaca İhtiyaç Analizi ile:
• İhracat yol haritası,
• Ortak vizyona ve stratejik hedeflere ulaşmak için firmaların ihtiyaç
duyduğu eğitim ve danışmanlık hizmet kalemleri,
• Proje yol haritası, proje faaliyet ve tahmini bütçe planı,
• Firma bazında hazırlanacak analiz sonuç raporlarının hazırlanması 29
beklenmektedir.
Eğitim ve Danışmanlık Faaliyetleri
İhtiyaç analizi sonucunda belirlenen alanlarda şirketlerin rekabet
gücünü geliştirmek ve ihracata yönelik kapasitelerini artırmak
amacıyla sağlanabilecek eğitim ve danışmanlık alanlarını
kapsamaktadır. Eğitim ve danışmanlık faaliyetlerinde bir süre
kısıtlaması yoktur.
Eğitim ve Danışmanlık faaliyeti kapsamı;
• Dış Ticaret Yönetimi
• Uluslararası Pazarlama ve Elektronik Ticaret
•Markalaşma
• İnovasyon ve Kümelenme
• Kurumsallaşma ve İnsan Kaynakları Yönetimi
• Bilgi ve İletişim Teknolojileri
• Finansal Yönetim ve Risk Yönetimi
• Kalite ve Verimlilik
• Proje Yönetimi ve Stratejik Yönetim
• Moda ve Tasarım
•
Bakanlıkça uygun görülen sektöre özgü konular olarak
değerlendirilmektedir.
Eğitim ve Danışmanlık Faaliyeti örnekleri; küme web sitesinin
kurulumu, Küme markalaşma danışmanlığı, Dış ticaret
danışmanlığı, Yurtdışı pazarlama danışmanlığı, Maliyet analizi
teknik desteği, Kurumsallaşma teknik desteği, Tarımsal danışmanlık
olarak sıralanabilmektedir.
Yurtdışı Pazarlama Faaliyetleri
Projede yer alan firmaların mevcut ve potansiyel dış pazarlar hakkında
bilgi edinmeleri, potansiyel alıcılarla iş görüşmeleri yapmaları,
uluslararası rekabet ve ihracat potansiyellerini artırmaları amacı ile
işbirliği kuruluşu koordinasyonunda yurt dışında gerçekleştirilen
faaliyetlerdir.
Yurt Dışı Pazarlama faaliyeti kapsamı;
• Ortak pazar araştırmaları
• Pazar ziyaretleri
• Ticaret heyetleri
• Yurtdışı fuar ziyaretleri
• Eşleştirme faaliyeti
• Küme tanıtım faaliyetleri olarak değerlendirilmektedir.
30 Yurt Dışı Pazarlama faaliyeti ile ulaşım giderleri, konaklama giderleri,
tanıtım ve organizasyon giderleri, tercümanlık gideri, toplantı ve ikili
görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri, görsel ve yazılı
tanıtım giderleri halkla ilişkiler hizmeti gideri desteklenmektedir.
Yurt Dışı Pazarlama Örnek Faaliyet Süreci
Alım Heyeti Faaliyeti
Projede yer alan firmaların hedef ve potansiyel yurt dışı pazarından
ithalatçı şirket yetkilileri, kurum ve kuruluş temsilcileri ile medya
mensupları davet edilerek ikili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri,
meslek kuruluşlarını ziyaret etmeleri, ilgili tesisleri yerinde görmeleri
ve ülkemizde düzenlenen fuarları ziyaret etmeleri kapsamındaki
faaliyetlerdir.
• Kısaca Alım Heyeti faaliyeti kapsamı;
• İkili iş görüşmeleri gerçekleştirmeleri,
• Tesis ziyaretleri,
• Meslek kuruluşu ziyaretleri olarak değerlendirilmektedir.
31
Alım Heyeti faaliyeti ile ulaşım giderleri, konaklama giderleri,
tanıtım ve organizasyon giderleri, tercümanlık gideri, toplantı ve ikili
görüşmelerin yapıldığı yerlerin kiralama giderleri, görsel ve yazılı
tanıtım giderleri halkla ilişkiler hizmeti gideri desteklenmektedir.
Proje süresince ayrıca işbirliği kuruluş tarafından gerçekleştirilecek
istihdam da desteklenmektedir. Bu bağlamda Proje kapsamında
yürütülen programların organizasyonun ve koordinasyonunun
sağlanması amacıyla 2 kişinin işbirliği kuruluşu tarafından istihdam
edilmesi ön görülmektedir.
İstihdam Desteği Kapsamında Örnek Görev Tanımları
32
Bireysel Danışmanlık
Bireysel Danışmanlık faaliyeti; UR-GE proje bitiminden sonra en
geç 6 ay içerisinde Ekonomi Bakanlığı’na firmaların başvurusuyla
Bakanlıkça uygun görülen konularda bireysel danışmanlık hizmeti
almasıdır. Danışmanlık hizmet giderleri 3 yıla kadar %75 oranında
desteklenmektedir.
Bireysel Danışmanlık faaliyeti kapsamı;
• Bilgi ve İletişim Teknolojileri
• Finansal Yönetim ve Risk Yönetimi
• Kalite ve Verimlilik
• Üretim ve Tedarik Zinciri Yönetimi
• Bakanlıkça uygun görülen firma ihtiyaçlarına özgü diğer konularda
danışmanlık alımı olarak değerlendirilmektedir.
Faaliyet
Hedef Grup
UR-GE Destek Tutar ve Oranları
İşbirliği kuruluşunun koordinasyonunda yürütülen bu faaliyetlerin
33
tamamı %75 Ekonomi Bakanlığı desteğiyle gerçekleştirilmektedir.
Kalan %25’lik kısım firmalar tarafından karşılanmaktadır. Proje
süresince gerçekleştirilen faaliyetlerde desteklenen kurum işbirliği
kuruluşu iken, bireysel danışmanlık desteği 3 yıl süresince proje
katılımcısı firmalara sağlanmaktadır.
Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesi
Güncel Durum
(UR-GE) Desteği
Toplam Proje
Aktif Proje
Toplam Kazandırılan Destek Tutarı
356
179
70 Milyon TL
Güncel Veriler ( Eylül 2016 İtibariyle )
Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler UR-GE Projesi: Neredeyiz?
2016 yılı itibari ile uygulamasına başlanan ve toplamda üç yıl
sürecek olan projenin hedef kümelenme sektörü Kayseri ili nezdinde
potansiyeli ile öne çıkan Fabrikasyon Metal Ürünler (çelik kapı)
sektörüdür. Bu bağlamda kümede Kayseri Organize Sanayi Bölgesi
içerisinde faaliyet gösteren 20 firma bulunmaktadır.
34
Kayseri Fabrikasyon Metal Ürünler UR-GE Projesi Amaç ve
Hedefleri
Proje kapsamında ulaşılması planlanan hedefler; katılımcı
firmaların mevcut ihracat yaptıkları ülkelere olan ihracat
tutarlarının arttırılması, ihracatı gerçekleştirilmemiş ürünlerinin
de ihraç edilebilir hale getirilmesi ve daha önce ihracat yapılmamış
ülkelere ihracatın yapılabilmesi ile hem ihraca konu ürünlerin
çeşitlendirilmesi, hem de pazar farklılığı ve çeşitliliğinin sağlanması
olarak belirtilmiştir. Böylelikle hem ihracat miktarı artmış hem
de ihracata açık pazarlara erişim olanaklarının arttırılması
amaçlanmıştır. Projeye katılan firmalar, yurtdışı pazarlara erişim
konusunda yapılacak olan durum değerlendirmesinden hareket
ederek, uluslararası hedefler doğrultusunda bir stratejik plana
gereksinim duymaktadırlar. Projenin ilk faaliyeti olan ve Kasım 2016
sonu ile tamamlanan ihtiyaç analizi firma ve sektör bazında bir durum
değerlendirmesinden ve küresel eğilim analizinden yararlanarak,
hedef pazarlar ve bu pazarlara erişim konusunda atılması gereken
adımları ve proje kapsamındaki etkinlikleri bir yol haritası
değerlendirilmektedir. Bu haritadan hareketle, hedef pazarlara
yönelik yurtdışı pazarlama faaliyetleri gerçekleştirilerek potansiyel
müşteriler ve bağlantılar yerinde ziyaret edilecektir. Bununla birlikte
alım heyetlerine destek temin edilecek ve yurtdışı bağlantıları ve
potansiyel müşterilerinin katılımcı firmaları yakından tanımaları,
üretim ve AR-GE yeteneklerini yerinde incelemeleri sağlanacaktır.
HEDEFLER
Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018)
İşletmelerin rekabet öncesi işbirliği, ağ oluşturma, ortak Ar-Ge ve
tasarım, ortak tedarik ve pazarlama faaliyetlerinin geliştirilmesi
özendirilecektir. KOBİ’lerin hem kendi aralarında hem de büyük
işletmeler, üniversiteler ve araştırma merkezleriyle işbirliği
halinde daha organize faaliyet göstermeleri ve kümelenmeleri
desteklenecektir. Bölgesel düzeyde değer zinciri ilişkileri dikkate
alınarak, yenilikçi ve yüksek katma değerli küme oluşumları teşvik
edilecek, mevcut kümelerdeki işletmeler arası işbirlikleri artırılacak,
kümelerin uluslararası piyasalarla bütünleşmeleri güçlendirilecek ve
desteklerde merkezi ve bölgesel düzey uyumu gözetilecektir.
Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi (2014-2023)
Firmalar arası ortak iş yapabilme kültürünün geliştirilmesine ve 35
firmaların işbirliği içinde uluslararası rekabet gücünün artırılmasına
yönelik tedbirler uygulamaya konulacaktır. Bu kapsamda, bölge
bazında, sürükleyici sektörler liderliğinde ve güçlendirilmiş sosyal
ağ yapısı içinde kümelenmelerin desteklenmesi esas alınacaktır.
Bölgelerde belirlenen sektörlerde kümelenme haritası çıkarılarak
ya da kümelenme teklif çağrısı ile belirlenecek sektörlere destek
sunumu sağlanacaktır. Kalkınma ajansları, bölgesel düzeyde
kümelenme analizleri yapılmasından, küme desteklerinin bölgesel
düzeyde uygulanmasından, izlenmesinden ve koordinasyonundan
sorumlu olacaktır. Ajanslar bölgelerindeki yerel yönetimler,
kamu kuruluşları, sivil toplum örgütleri ve özel sektör temsilcileri
arasında işbirliğini ve koordinasyonu tesis etmek üzere kümelerin
gelişimi sürecinde teknik destek sağlayacaktır. Uygulanmakta olan
destekleri tamamlayıcı nitelikte destek programları tasarlayacak ve
uygulayacaktır.
Sanayi Stratejisi Belgesi (2015- 2018)
Belgede yer alan Türkiye Sanayisinin GZFT Analizinde ise zayıf
yön olarak “Sanayinin az gelişmiş olduğu bölgelerde kümelenme
konusunda farkındalığın yeterli olmaması” yer almıştır.
Kümelenme konusunda bilinç ve örgütlenme düzeyi artmakta,
küme oluşumlarının desteklenmesi yönünde yürütülen çabalar
hem ulusal, hem de bölgesel rekabet gücü açısından önemli fırsatlar
sunmaktadır. Ülkemizde bölgesel ve sektörel politikaların bir
uygulama aracı olarak kümelenme yaklaşımının önemi giderek
artmıştır. Buna paralel olarak kümelenme destekleri ulusal ve
bölgesel strateji dokümanlarının da bir parçası haline gelmiştir.
Kümelenme alanında başta Ekonomi Bakanlığı’nın Uluslararası
Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Programı, Bilim
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın Kümelenme Destek Programı
ve Kalkınma Ajanslarının kümelere yönelik mali ve teknik
destek programları ile güdümlü projeleri kapsamında destekler
sağlanmaktadır. Kalkınma Bakanlığı tarafından kümelenme
politikalarının ve destek uygulamalarının koordinasyonunu
sağlamak üzere “Kümelenme Yönetişim Modeli” hazırlanmıştır.
Ayrıca “Sanayi altyapısı güçlendirilecektir” politikasının altında
“Raylı ulaşım sistemleri ve içten yanmalı motor üretimi konusunda
kümelenme çalışması yapılacaktır.” eylemi bulunmaktadır. “Bölgesel
gelişmeye katkı sağlamak üzere sanayi politikaları geliştirilecektir.”
Politikası altında ise “Kalkınma ajanslarınca bölgelerinde küme
analizleri yapılacak, mevcut kümeler tespit edilecek ve gelişme
gösteren kümeler takip edilecektir.” Eylemi yer almaktadır.
Bilgi Toplumu Stratejisi ve Eylem Planı (2014-2018)
Öncelikli yazılım alanları etrafında kümelenme sağlanması
36 (savunma, sağlık, mobil uygulamalar/oyun).
TR72 Bölgesi 2014-2023 Bölge Planı
Eksen 1. Rekabet Edebilirlik Öncelik 2. İmalat Sanayinin
Geliştirilmesi Önceliği Tedbir 5. Sektörel Kümelenme ve İhtisaslaşma
geliştirilecektir.
KAYNAKÇA
1.Ahiler Kalkınma Ajansı Yerel Ekonomik Kalkınma ve Kümelenme Rehberi
http://ahika.gov.tr/assets/ilgilidosyalar/Kumelenme-Rehberi.pdf
2.Akbay, M. (2014), Kümelenme Raporu, Academia.
3.Alsaç, F. (2010), Bölgesel Gelişme Aracı Olarak Kümelenme Yaklaşımı
ve Türkiye İçin Kümelenme Destek Modeli Önerisi, Uzmanlık Tezi, DPT,
Ankara.
4.Bozkurtoğlu, S. (2013), Kümelenme Modeli ve Türkiye’deki Kümelenme
Çalışmaları, İzmir Ticaret Odası Yayınları http://www.izto.org.tr/portals/0/
bilgi%20bankas%C4%B1/projeveraporlar/kumelenme/kumele nmemodeli.
pdf
5.Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, Yerel Paydaşlar için
Kümelenme Kılavuzu
6. h t t p : // w w w . s m e n e t w o r k i n g . g o v. t r / u s e r f i l e s / p d f / b e l g e l e r /
ekonomiBakanligi/1_yerel_paydaslar
.pdf
7.Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü, UR-Ge Proje Desteği
Sunumu
http://www.ekonomi.gov.tr/portal/content/conn/UCM/uuid/
dDocName:EK-234751
8.Eraslan, İ.H ve Güngör, M. (2013) Endüstriyel Kümelenmelerin İktisadî
Tarihi Ve Gelişim Süreci, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12 Sayı:45
(171-197)
9.İzmir Kalkınma Ajansı, 2010 İzmir Kümelenme Stratejisinin Geliştirilmesi
Projesi - Saha Çalışması Sonuç Raporu http://www.izka.org.tr/files/ppkb/
IZKA_kumelenme_saha_calismasi_raporu_taslak_rev_2.pdf
10. Kayseri Ticaret Odası, 2013-2014 Kayseri Rekabet Endeksi Raporu http://
www.kayserito.org.tr/Dosyalar/EK/KayseriRekabetRaporu.pdf
11.Orta Anadolu Kalkınma Ajansı, 2015 TR 72 Bölgesinde Öne Çıkan
Sektörler Raporu http://www.oran.org.tr/materyaller/Editor/document/
PlanlamaBirimi/Dokmerkezi/ORAN- TR72-one-cikan-sektor-analizi.pdf
12.Porter, M.E. (1990). The Competitive Advantage of Nations. The
MacMillan Press Ltd., London and Basingstoke.
13.Porter, M.E. (1998). Clusters and the New Economics of Competition.
Harvard Business Review. November-December 1998.
14. Steınle, C. ve Schıele H. (2002), “When do Industries Cluster? A Proposl
on How to Assess an Industry’s Propensity to Concentrate at a Single Region
or Nation”, Research Policy, 31, s.849- 858.
15.Ulusal Rekabet Araştırmaları Kurumu URAK, 2004 Kümelenme
Yaklaşımı ve Sektörel Uygulamalar Raporu. Http://Ref.Sabanciuniv.Edu/
Sites/Ref.Sabanciuniv.Edu/Files/M_Bulut.Pdf
16.Uluslararası Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında
Tebliğ (Tebliğ No: 2010/8) 2010/8 Sayılı Uluslararası Rekabetçiliğin 37
Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ’in Uygulama Usul ve
Esasları Genelgesi
KAYSERİ ORGANİZE SANAYİ
BÖLGESİ MÜDÜRLÜĞÜ
KÜMELENME RAPORU
FABRiKASYON
METAL ÜRÜNLER
UR-GE PROJESi
Download