Kan Yoluyla Bulaş şan Enfeksiyonlardan Korunma ve Riskli Yaralanmaları ın İzlenmesi Sağ ğlı ık Çalış ışanları ında ış Enfeksiyon Riski Kan yoluyla bulaş şan hastalı ıklar Sağ ğlı ık çalış ışanları ında majör bulaş ş kaynağı ğı kanla ış veya kanla kontamine olmuş ş vücut sı ıvı ıları ı ile temas Hastalardan bulaş şabilecek diğ ğer enfeksiyon hastalı ıkları ı (hava yoluyla bulaş şan enfeksiyonlar, vb.) Bulaş Riski HBsAg-pozitif, HBeAg pozitif: %37-62 HBsAg-pozitif, HBeAg-negatif: %23-37 Hepatit B, cansız yüzeyler üzerinde oda sıcaklığında en az bir hafta canlılığını korur. Kronik hepatit gelişme riski (%3-10) - Siroz, hepatosellüler karsinom Hepatit D enfeksiyonu için hepatit B taşıyıcılığı gereklidir Bulaş Riski Hepatit C: %2-3 Hepatit C, ortamda uzun süre canlı kalmaz Kronik hepatit (≈ ≈%80-90) Siroz Hepatosellüler karsinom Bulaş Riski HIV - İğne batması: %0,3 - Mukozal temas: %0,09 (%0,006-%0,5) HIV, ortamda uzun süre canlı kalmaz. Tedavi almayanlarda AIDS’e progresyon Antiretroviral tedavi ile sonuçlar başarılı Hasta Mahremiyeti Hastaya ait tüm bilgiler gizli tutulmalıdır. Hastabaşı panolarına, dosya veya gözlem kağıtları üzerine, vb. yerlere hastanın hepatitHIV markerları ile ilgili bilgi yazılmamalıdır. Korunma 1-Kişisel korunma 2-Hastadan hastaya bulaşın önlenmesi -Sterilizasyon-dezenfeksiyon -Ortam temizliğ ği - Atı ık yönetimi Kişisel Korunma 1-Standart önlemlere uyulması 2-El hijyeni 3-Kesici-delici alet yaralanmalarının önlenmesi -Tı ıbbi atı ık-evsel atı ık ayrı ımı ını ın yapı ılması ı -Kesici-delici alet kutuları ını ın kullanı ılması ı -İğ İğne ını ın kapatı ılmaması ı İğ uçları 4-Aşı şı: şı Sadece Hepatit B için mümkün -Tüm sağ ğlı ık çalış ışanları ı aşı şılanmalı ı ış şı Kişisel Korunma 5-Kesici-delici alet yaralanmalarının takibi -İ İlk müdahale -Kayı ıt tutulması ı -Danış ışmanlı ık hizmeti ış 6-Riskli temas sonrası ı profilaksi -Hepatit B: Hepatit B immünglobulini + hepatit B aşı şısı şı ı -Hepatit C: Mümkün değ ğil -HIV: Risk grubunun belirlenmesi, gerekli görülürse antiretroviral tedavi, sonuçlar baş şarı ılı ı Standart önlemler Hastanın tanısına ve enfeksiyonu olup olmadığına bakılmaksızı n bütün hastalara uygulanan önlemlerdir Standart önlemler 1-Kanla, her türlü vücut sıvısı ve ter dışında her tür vücut salgısı ile, 2-Mukoza ile, Bütünlüğü bozulmuş ciltle temas sırasında steril olmayan ELDİVEN giyilmelidir. Temas sonrasında eldiven çıkarıldıktan sonra EL HİJYENİ sağlanmalıdır. Standart önlemler 3-Hasta üzerinde kirli bir alandan temiz bir alana geçerken eldivenler değiştirilerek el hijyeni sağlanmalıdır. Standart önlemler 4-Vücut sıvı veya salgılarının çevreye sıçrama veya yayılma ihtimali olan durumlarda eldivene ek olarak diğer kişisel korunma malzemeleri (önlük, maske veya gözlük) kullanılmalıdır. Standart önlemler Kan ve diğer vücut sıvı/salgılarının çevreye sıçrama/püskürme ihtimali olan durumlarda (endotrakeal aspirasyon, endotrakeal entübasyon, vasküler invaziv girişimler, vb. ) cerrahi maske + gözlük veya siperli maske kullanılmalıdır. Standart önlemler Her tür spinal girişim sırasında (miyelogram, lomber ponksiyon, spinal anestezi, vb.) işlemi yapan kişi cerrahi maske takmalıdır. Standart önlemler 5-Solunum hijyeni: Öksüren/hapşıran hastaların çevreye yayabileceği infeksiyöz partiküllerin Acil Servis’in triyaj veya hasta kabul alanı ve poliklinik alanları gibi giriş noktalarında kontrolünü sağlayabilmek için Öksüren/hapşıran hastalara ağızlarını kağıt mendil/peçete ile kapatmaları konusunda eğitim verilmeli. Standart önlemler Öksüren/hapşıran hastalara mümkünse cerrahi maske taktırılmalı ve diğer hastalarla aralarında en az bir metre mesafe olacak şekilde yerleştirme yapılmalı Standart Önlemler Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları Her tür parenteral enjeksiyon sırasında steril, tek kullanımlık enjektör ucu ve enjektör kullanılmalı, bir kez kullanılmış veya herhangi bir nedenle sterilitesi bozulmuş enjektör/enjektör uçları kesinlikle kullanılmamalıdır. Standart Önlemler Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları Kesici-delici aletler, kesici-delici uçları vücudun herhangi bir bölümüne dönük şekilde elden ele transfer edilmemelidir. Her tür kesici-delici alet özel kesici-delici alet kutularına atılmalıdır. Standart Önlemler Güvenli Enjeksiyon Uygulamaları Multidoz flakonlara her giriş için yeni ve steril bir enjektör ve enjektör ucu kullanılmaı, giriş öncesinde flakonun diyaframı alkolle silinmelidir. Standart Önlemler Hastanın marker sonuçlarının negatif olması, enfekte olmadığı anlamına gelmez. Đnkübasyon süreleri: Hepatit B=50-180 gün Hepatit C=30-150 gün HIV=30-90 gün Tanımlar Kan yoluyla bulaşan enfeksiyonlar yönünden riskli yaralanma: Perkütan yaralanma (iğ ğne batması ı, veya kesici-delici bir aletle yaralanma gibi) Ter dışı ışında diğ ğer vücut ışı sı ıvı ıları ı/salgı ıları ı ve kanı ın mukoza ile temas etmesi Ter dışı ışında diğ ğer vücut ışı sı ıvı ıları ı/salgı ıları ı ve kanı ın bütünlüğ ğü bozulmuş ş cilt ile temas Hastane ortamı ında çalış ışan ış kanla ve vücut sı ıvı ıları ı ile teması ı olan herkesin (kontratlı ı hizmetler ve öğ ğrenciler dahil) HBs Ag, antiHBs Ab, anti-HCV belirleyicileri bilinmelidir. Riskli Yaralanma Anında Yapılması Gerekenler Yaralanmanın meydana geldiği cilt bölgesi su ve sabunla yıkanmalı Mukozal temas durumunda, kan veya vücut sıvısı ile temas eden mukoza bölgesi bol su ile yıkanmalı Yaralanmanın meydana geldiği bölge sıkılarak kanatılmamalı Yaralanmanın meydana geldiği bölgenin yıkandıktan sonra antiseptik solüsyonla silinmesinde sakınca yok (ek korunma sağlamıyor) Riskli Yaralanma Anında Yapılması Gerekenler Yaralanmanın meydana geldiği bölgeye çamaşır suyu vb. kostik maddeler ve dezenfektan solüsyonlar sürülmemeli Yaralan kişinin markerları bilinmiyor ise hemen kan alınarak HBs Ag, anti-HBs Ab, antiHCV Ab bakılmalı