Türkiye`de Dış Politika Kamuoyu Algılamalarının Temelleri
advertisement
Türkiye’de Dış Politika Kamuoyu Algılamalarının Temelleri Yard. Doç. Dr. Osman Sabri Kıratlı Boğaziçi Üniversitesi Uluslararası Ticaret Bölümü Şubat 2016 1 Araştırma Kurgusu 2 Araştırma Kurgusu • Proje Adı: TÜRKİYE’DE DIŞ POLİTİKA KAMUOYU ALGILAMALARININ TEMELLERİ • Proje Yöneticisi: Yard. Doç. Dr. Osman Sabri Kıratlı, Uluslararası Ticaret Bölümü • Fon: Boğaziçi Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü (BAP) • Saha Şirketi: Sia-Insight, İstanbul • Saha çalışması: 15 Ekim -10 Kasım 2015 • Örneklem: 16 il, 18 yaş üzeri, Türkiye temsili 1596 kişi • Örneklem seçimi: Tabakalı örnekleme metodu ile belirli cinsiyet, yaş, il ve sosyoekonomik statü (SES)’den kotalı Araştırma Hedefi Türkiye’de dış politika kamuoyu algılamalarının nasıl oluştuğu sorusunu temel alan bu çalışma mevcut araştırmalardan iki yönüyle ayrılmaktadır: Birincisi, Türkiye’de gerçekleştirilen az sayıda dış politika kamuoyu anketinin aksine, kamuoyunun tutumlarını ölçmeyi ve betimlemeyi değil, bu tutum ve algıların hangi faktörler sonucu olarak oluştuğunu açıklamayı amaçlayan bu araştırmada katılımcılara güncel ve spesifik konular yerine ağırlıklı olarak genel dış politika tutumlarını belirlemek üzere bir dizi soru yöneltilmiştir. • Ayrıca konstrüktivist bir perspektiften hareket ile, araştırmada bireylerin kimliksel tercihlerinin dış politika tercihlerinde ne derece etken olduğu araştırılmıştır. Bu bağlamda, özgün bir anket deneyi yardımıyla iki hipotez test edilmiştir. Bu iki hipotez aşağıdaki gibidir: • Bireyler, dış politika tercihlerini oluştururken aynı medeniyet grubuna ait olduğuna inandıkları ülkelere karşı daha pozitif bir bakış sergilerler. • Bireyler, dış politika tercihlerini oluştururken benzer bir politik rejime sahip olduklarını düşündükleri ülkelere karşı daha pozitif bir bakış sergilerler. 4 Örneklem 5 Örneklem Cinsiyet (%) Kadın 50 Yaş (%) Erkek 18-24 25-34 Medeni Durum Bekar / Boşanmış / Dul 18 SES (%) Evli 55 + 22 17 (%) 45-54 20 24 50 35-44 A B C1 C2 DE 22 12 41 59 *Araştırmanın yapıldığı illerin temsili yaş ve cinsiyet kotası takip edilmiştir. 42 10 13 Baz: 1,596 İl Dağılımı Tekirdağ %4 İstanbul %23 Samsun %5 Kocaeli %3 Bursa %6 Ankara %7 İzmir %14 Erzincan %2 Malatya %4 Kayseri %4 Konya %4 Antalya %7 Trabzon %3 Gaziantep %5 Adana %6 Diyarbakır %5 Baz: 1,596 Araştırma Sonuçları Güven: Diğer İnsanlar Görüşmecilerin 4/5’inden daha fazlası insanlara karşı hiçbir zaman dikkatin elden bırakılmaması gerektiğini düşünmektedir. Fikri yok; 2% İnsanların çoğuna güvenilebilir; 13% Hiçbir zaman dikkati elden bırakmamak gerekir; 85% Baz: Tüm görüşmeciler, n: 1,596 9 Güven: Kurumlar ve Diğer Ülkeler En çok güvenilen kurumun «ordu» olduğu gözlemlenmiştir. Güvenirim Ne güvenirim ne güvenmem Güvenmem 55 Ordu 19 43 TBMM 22 33 Hükümet İslam Ülkeleri 28 Büyük şirketler 27 47 47 Siyasi partiler 23 32 NATO 22 26 11 Çin 7 45 31 14 8 41 28 30 İran 49 32 24 Rusya 42 23 Basın ABD 44 27 25 Birleşmiş Milletler 35 24 31 Avrupa Birliği 26 29 29 28 46 60 59 63 65 10 T.C. Vatandaşı Olmaktan Duyulan Gurur Görüşmecilerin sadece 5’te 1’i T.C. vatandaşı olmaktan «pek» ya da «hiç» gurur duymamaktadır. Gurur 29 50 15 5 1 Çok fazla gurur duyuyorum Oldukça gurur duyuyorum Pek gurur duymuyorum Hiç gurur duymuyorum Fikri yok 11 Siyasete Duyulan İlgi Görüşmecilerin çoğunluğu siyasete «biraz» ya da «pek az» ilgilidir. İlgi 7 35 39 17 2 Çok ilgiliyim Biraz ilgiliyim Pek ilgili değilim Hiç ilgili değilim Fikri yok 12 Şu Anki Ekonomik Durumdan Duyulan Tatmin Genel eğilim ekonomik durumu «Ne tatmin edici ne tatmin edici değil» olarak değerlendirmektir. Tatmin 2 21 39 27 11 1 Çok tatmin edici Tatmin edici Ne tatmin edici ne tatmin edici değil Tatmin edici değil Hiç tatmin edici değil Fikri yok 13 Son 1 yıl içinde, iş başındaki hükümetin izlemiş olduğu politikalar sizce TÜRKİYE’NİN ekonomik durumu üzerindeki nasıl bir etki yaptı? 1 9 Son 1 yıl içinde iş başındaki hükümetin izlemiş olduğu politikalar sizce AİLENİZİN ekonomik durumu üzerinde nasıl bir etki yaptı? 1 10 TÜRKİYE’NİN içinde bulunduğu ekonomik durumun önümüzdeki 1 yıl içinde nasıl bir gelişme göstereceğini değerlendirir misiniz? 1 AİLENİZİN içinde bulunduğu ekonomik durumun önümüzdeki 1 yıl içinde nasıl bir gelişme göstereceğini düşünüyorsunuz? 2 0 35 39 44 14 13 34 45 27 19 10 50 20 30 9 40 9 20 50 Çok daha iyi olacak /Çok iyi etkiledi Daha iyi olacak /iyi etkiledi Aynı kalacak /Pek bir etkisi olmadı Daha kötü olacak /Kötü etkiledi Çok daha kötü olacak / Çok kötü etkiledi 60 70 80 7 90 100 14 Dinin hayatınızdaki önemi nedir? 60% 52,4% 50% 40% 30% 21,2% 18,7% 20% 10% 5,1% 1,6% 0,9% Hiç önemli degildir Fikri yok-cevap yok 0% Çok önemlidir Önemlidir Ne önemli ne önemli degildir Pek önemli degildir İdeolojik Eksen: 1’den 10’a kadar sol-sağ cetvelinde örneklem ortalaması 5.97 15 Yönetimde Dinin Yeri Din adamları ve dini liderler, hükümetin kararları üzerinde etkili olmamalıdır. Yönetim görevlerinde daha fazla dini bütün insanın bulunması ülkenin yararına olurdu. 24% 10% 0% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum Fikri yok-cevap yok 38% 34% 20% 19% 24% 40% 60% 13% 26% 80% 6% 7% 100% 16 Farklı Yönetim Modellerine Destek Demokratik bir siyasal sistemle yönetim 44,4% 45,1% 7,3% 1,2% 5,3% Ülkeyi ordunun yönetmesi Parlamentoyla, seçimlerle uğraşmak zorunda kalmayan güçlü bir lidere sahip olmak 21,2% 8,1% 0% 36,7% 25,3% 20% 31,1% 29,8% 40% 29,4% 60% 80% 100% Çok İyi İyi Kötü Çok kötü 17 Önümüzdeki 10 yıl içinde, ülkemizin hedeflerinin neler olması gerektiği tartışma konusu olmaktadır. Aşağıda, değişik insanların öncelik verdiği bazı hedefler sıralanmaktadır. Size okuyacağım hedefler içinde sizce en başta gelen hedef hangisi olmalıdır? 40% 30% 28,6% 30,1% 22,2% 20% 15,8% 10% 3,3% 0% Fiyat artislari ile mücadele Hükümet kararlarında halka daha fazla söz hakkı tanınması İfade ve düsünce özgürlügünün korunması Ülkede asayiş ve Fikri yok-cevap yok düzenin korunması 18 Dış Politika Geçtiğimiz 3 yıl içinde, iş başındaki hükümetin izlemiş olduğu dış politikaların ne derece başarılı olduğunu düşünüyorsunuz? 40% 32,52% 30,01% 30% 20% 17,23% 15,35% 10% 2,44% 2,44% 0% Çok Basarili Basarili İdare eder Basarisiz Çok Basarisiz Fikri yok-cevap yok 20 Türkiye’nin dünyadaki etkisinden ne kadar memnunsunuz? 40% 35,9% 30% 30,0% 24,0% 20% 10% 6,8% 3,3% 0% Çok memnunum Memnunum Ne memnunum ne memnun degilim Pek memnun degilim Hiç memnun degilim Memnun olanların oranı AKP seçmenleri arasında yüzde 62, CHP seçmenleri arasında ise 19 21 Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliğini nasıl değerlendirirsiniz? 40% 37,5% 35,6% 30% 20% 12,5% 10% 7,8% 2,8% 3,8% 0% Çok iyi olur İyi olur Ne iyi ne kötü olur Kötü olur Çok kötü olur Fikri yok-cevap yok 22 Ethnocentrism Türkiye diğer ülkelerden daha iyi bir ülkedir 14% Diğer milletlerle anlaşmazlıklara yol açsa da Türkiye kendi çıkarlarına göre hareket etmelidir 18% İnsanlar haklı ya da haksız, her durumda kendi ülkelerini desteklemelidirler 8% 0% 19% 41% 13% Türk vatandaşı olmaktansa başka bir ülkenin vatandaşı olmayı tercih ederim Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 53% 38% 22% 20% 29% 11% 29% 26% 40% 18% 28% 60% 12% 3% 16% 80% 100% 23 Dış Politikada İzolasyona Destek Kendi halimizde kalsaydık ve dünyanın başka yerlerindeki ülkelerin sorunlarıyla ilgilenmeseydik bu ülke çok daha iyi durumda olurdu 13% 36% Türkiye yurt dışında terör örgütleriyle savaşmamalıdır, çünkü bu, teröristleri bize saldırmaları için kışkırtacaktır. 10% 37% Türkiye Birleşmiş Milletler’den onay almadığı sürece silahlı gücünü yurt dışında kullanmamalıdır 11% 33% 0% 10% 20% 30% 35% 13% 3% 35% 38% 40% 50% 60% 70% 80% 15% 3% 15% 3% 90% 100% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 24 Çok Taraflı (Multilateral) Dış Politikaya Destek Türkiye başarılı olmuş ülkelerin deneyimlerini izleyerek bir çok şey öğrenebilir 17% Genel olarak, Türkiye'nin diğer ülkeler üzerinde ne kadar çok etkisi olursa, o ülkeler için o kadar iyi olur 41% 13% Aşırı nüfus artışı, açlık ve terörizm gibi sorunları çözmek için Türkiye'nin diğer ülkelerle birlikte çalışması çok önemlidir 35% 16% Türkiye yurt dışında barışı koruma görevlerinde yer almalıdır 40% 12% 3% 32% 39% 20% 9% 1% 38% 39% 18% 0% 32% 12% 1% 32% 60% 10% 1% 80% 100% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 25 Dış Politikada Askeri Güç Düşmanlarımızın yapacaklarını beklemektense, onlara ilk darbeyi bizim vurmamız daha iyidir 10% Askeri güç bir ülkenin büyüklüğünü ölçmedeki en iyi göstergedir 33% 14% 0% 35% 35% 20% 31% 40% 60% 80% 20% 2% 17% 3% 100% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 26 Size göre Türkiye aşağıda sayacaklarımdan hangi gruba aittir? 60% 52,5% 50% 40% 37,2% 30% 20% 10% 5,0% 3,4% 0% Avrupa ülkesi Orta Dogu ülkesi Hiçbiri Fikri yok-cevap yok 1.8% Diger 27 Dış Politikada Normatif Değerler Bir insanın hayatında, doğru ile yanlışı belirleyen açık ve kesin kurallar vardır Ülkeler arası ilişkilerde, doğru ile yanlışı belirleyen açık ve kesin kurallar vardır 60% 55,3% 53,9% 50% 40% 30% 28,8% 25,8% 20% 12,8% 15,1% 10% 2,0% 3,7% 1,1% 1,5% 0% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 28 Uluslararası Politik Ekonomi Sizce bu ülkede neden yoksulluk içinde insanlar var? 60% 57,8% 50% 40% 30% 21,4% 20% 10,5% 10% 6,8% 3,5% 0% Modernleşmenin kaçınılmaz bir sonucu olarak Sanssiz oldukları için Tembelliklerinden Toplumumuzdaki Fikri yok-cevap yok ve irade sahibi adaletsizliklerden olmadıkları için ötürü 30 Devletin Ekonomideki Rolü -1 Türkiye’de kişilerin gelirleri arasındaki fark çok büyüktür. 29% Devlet tüm vatandaşların geçimlerini sağlama hususunda daha fazla sorumluluk almalıdır. 26% Yüksek ve düşük gelirliler arasındaki farkı azaltmak hükümetin sorumluluğudur. 24% Hükümet yoksullara yardımı azaltmalıdır. 8% 0% 44% 48% 49% 22% 20% 19% 40% 21% 5% 20% 5% 21% 6% 28% 60% 24% 80% 100% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 31 Rekabete Bakış 50% 45,1% 40% 30% 26,9% 27,9% 23,9% 20,4% 20% 10% 25,6% 9,9% 7,8% 9,6% 2,9% 0% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum Rekabet zararlıdır. İnsanların içindeki en kötü duyguları ortaya çıkarır. Rekabet iyi bir şeydir. İnsanların daha çok çalışmasını ve yeni fikirler üretmesini sağlar. 32 Ülkemize daha fakir ülkelerden çalışmak için gelenlere devlet şunlardan hangisini yapmalıdır? 50% 41,7% 40% 30% 26,8% 18,7% 20% 10% 8,5% 4,4% 0% Kim gelmek isterse Çalisacak iş bulundugu Yurtdisindan çalismak Çalismak için baska Fikri yok-cevap yok gelsin; hiçbir sürece kim isterse için gelecek ülkelerden sınırlandırma olmasın gelsin yabancılara ciddi yabancıların gelmesi sınırlamalar getirilsin tamamıyla yasaklansın 33 Ülkede, eğer insanlar iş bulamıyorsa, işverenler Türkleri yabancılara tercih etmelidir 50% 39,8% 40% 30% 22,9% 22,2% 20% 11,3% 10% 3,8% 0% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 34 Türkiye başka ülkelerle bu türden serbest ticaret anlaşmaları imzalamalı mıdır, yoksa imzalamamalı mıdır? 50% 44,0% 40% 30,1% 30% 25,9% 20% 10% 0% İmzalamalidir İmzalamamalidir Fikri yok-cevap yok 35 Türkiye, küreselleşme olgusunu destekleyici çaba sarf etmeli midir yoksa bu yönde bir çaba sarf etmemeli midir? 60% 51,9% 50% 40% 30% 25,8% 22,3% 20% 10% 0% Çaba sarf etmelidir Çaba sarf etmemelidir Fikri yok-cevap yok 36 Yabancı ürünlerin ithal edilmesinin önündeki engeller sizce tamamıyla kaldırılmalı mıdır, kısmen mi kaldırılmalıdır, yoksa hiç kaldırılmamalı mıdır? 49,0% 50% 40% 30% 20% 20,3% 19,6% Hiç kaldirilmamalidir Fikri yok-cevap yok 11,1% 10% 0% Tamamen kaldirilmalidir Kismen kaldirilmalidir 37 Türk halkı, ithal ürünler yerine her zaman Türk yapımı ürünleri satın almalıdırlar 50% 41,9% 40% 30,1% 30% 20% 17,7% 8,9% 10% 1,4% 0% Kesinlikle Katiliyorum Katiliyorum Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum Katilmiyorum Kesinlikle Katilmiyorum 38 Türkiye’nin fakir ülkelere daha fazla ya da daha az ekonomik yardım sağlaması konusunda ne düşünüyorsunuz? Sizce bu yardım nasıl olmalıdır? 50% 47,6% 40% 30% 24,0% 20% 10,5% 9,8% 10% 4,9% 3,2% 0% Su an yaptığımızdan çok daha az Su an yaptığımızdan biraz daha az Su an yaptığımız kadar Su an yaptığımızdan biraz daha fazla Su an yaptığımızdan çok daha fazla Fikri yok-cevap yok 39 Anket Deneyi Anket Deneyi Senaryoları Senaryo 1 A ülkesi son bir kaç yıldır derin bir iç savaş ile boğuşmakta. Taraflar birbirine üstünlük sağlamakta zorlanıyor ve bu da sivil halk için ölüm, yiyecek sıkıntısı ve zorunlu göç gibi birçok istenmeyen sonuç yaratıyor. Her ne kadar bazı ülkeler uluslararası müdahale konusunda istekli olsalar da, uluslararası toplum bu konuda ortak bir tavır takınmamakta. Senaryo 1 Türkiye yalnızca tüm partiler müdahale yönünde ortak bir tavır alırlarsa A ülkesine askeri bir hareket düzenlemelidir 23% 33% 44% 23% Türkiye, uluslararası bir koalisyon olması halinde A ülkesine askeri harekat düzenlemelidir 36% 41% Türkiye, A ülkesindeki çatışmalar Türkiye’nin ulusal güvenliğini tehdit ediyorsa A ülkesine askeri harekat düzenlemelidir 16% 30% 54% 19% Türkiye, insani bir trajediyi önlemek amacıyla A ülkesine askeri harekat düzenlemelidir 28% 53% 27% Türkiye, ekonomik ve politik çıkarları öyle gerekiyorsa, A ülkesine askeri harekat düzenlemelidir 31% 42% 0% Katilmiyorum 10% Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum 20% 30% 40% 50% 60% Katiliyorum 42 Anket Deneyi Senaryoları Senaryo 2 B ülkesi, yüksek nüfusuna karşın uzun yıllardır kronik açlık ve fakirlik ile mücadele etmekte. Siyasi istikrarsızlık, kısıtlı hammadde ve doğal kaynaklar ve ekonomik alt yapının yetersiz olduğu B ülkesinde her yıl çok sayıda insan ya açlık ve salgın hastalıklar sonucu hayatını kaybediyor, ya da daha iyi durumdaki ülkelere kaçak yollardan göç etmenin yollarını arıyor. Senaryo 2 13% Türkiye, yardıma ihtiyacı olan B ülkesine her şekilde yardım göndererek, etki alanını genişletmelidir. 27% 60% Türkiye, yardıma ihtiyacı olan B ülkesine, kendi ekonomik ve politik çıkarları öyle gerekiyorsa yardım göndermelidir. 22% 32% 46% Türkiye, yardıma ihtiyacı olan B ülkesine yalnızca uluslararası bir koalisyonun parçası olarak yardım göndermelidir. 19% 34% 48% 10% Türkiye, yardıma ihtiyacı olan B ülkesine, insani bir trajediyi önlemek amacıyla yardım göndermelidir. 25% 66% 0% Katilmiyorum 10% 20% Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum 30% 40% 50% 60% 70% Katiliyorum 44 Anket Deneyi Senaryoları Senaryo 3 C ülkesi ile son yıllardaki ikili ticaret ilişkileri hızla gelişmekte. İki ülkedeki ticari yetkililer, bu ilişkinin devamlılığını sağlamak ve bir sonraki aşamaya geçmek için siyasi mercilere iki ülke arasında bir ekonomik işbirliği antlaşması imzalanması yönünde istekte bulunmaktalar. Böyle bir antlaşma imzalanırsa, Türkiye ve C, birçok sektörde birbirlerine uyguladıkları gümrük vergilerini karşılıklı olarak sıfırlayacak, gümrüksüz mal girişine izin verecekler. Senaryo 3 Olası bir ticaret anlaşmasından Türkiye 20 milyon dolar, C ülkesi ise 100 milyon dolar kazanacaktır. Bu durumda Türkiye, C ülkesiyle serbest ticaret anlaşması imzalamalıdır 32% 35% 33% Olası bir ticaret anlaşmasından Türkiye 10 milyon dolar, C ülkesi ise 20 milyon dolar kazanacaktır. Bu durumda Türkiye, C ülkesiyle serbest ticaret anlaşması imzalamalıdır 29% Uzmanlar, Türkiye’de bazı sektörlerin bu ticaret anlaşmasından zararlı, bazı sektörlerin ise karlı çıkacağı uyarısını yapıyorlar. Türkiye yine de C ülkesiyle serbest ticaret anlaşması imzalamalıdır 26% 34% Bazı uzmanlar, C ülkesi ile imzalanacak bir ticaret anlaşmasının bazı sektörlerde işsizliğe neden olacağını, bu sektörlerdeki üreticileri zor durumda bırakacağını belirtiyorlar. Türkiye yine de C ülkesiyle serbest ticaret… Bazı uzmanlar, C ülkesi ile imzalanacak bir ticaret anlaşmasının bazı sektörlerde yeni iş imkanları yaratacağını, ayrıca tüketicilerin bazı malları daha ucuza alabileceğini belirtiyorlar. Bu durumda Türkiye, C ülkesiyle… 31% 32% 17% 23% Türkiye, yalnızca C ülkesi ekonomik olarak zayıf ise serbest ticaret anlaşması imzalamalıdır 23% 0% 10% Ne Katiliyorum ne Katilmiyorum 40% 37% 34% Türkiye, C ülkesi ekonomik olarak güçlü de olsa zayıf da olsa bir serbest ticaret anlaşması imzalamalıdır Katilmiyorum 37% 34% 49% 37% 40% 30% 20% 30% Katiliyorum 47% 40% 50% 60% 46
