kapsayıcı eğitim raporu - onikişubat anadolu lisesi

advertisement
PROJE RAPORU
Proje Adı
Kahramanmaraş örnekleminde ortaöğretim kurumlarında “EĞİTİMDE KAPSAYICILIK”
durum analizi araştırması
İçindekiler
Sayfa Numarası
Proje adı- içindekiler
1
Giriş
2
Amaç - Yöntem
3
Bulgular
4
Sonuç ve tartışma
11
Öneriler
12
Kaynakça
12
1
1. Giriş
Kapsayıcı Eğitim; Birleşmiş Milletler Eğitim Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)
tarafından kabul gören biçimiyle tanımlanmaktadır. Buna göre “kapsayıcı eğitim tüm
öğrenenlerin, kültürlerin ve toplulukların farklı gereksinimlerine, öğrenmeye katılımı
artırarak ve eğitim sisteminin içindeki ayrımcılığı azaltarak yanıt verme sürecidir. Bu
süreç, öğrenme çağındaki tüm çocukları içeren ortak vizyonu ve tüm çocukları
eğitmenin devletlerin sorumluluğu olduğu inancıyla içerik, yaklaşım, yapı ve stratejiler
konusunda yapılması önemli olan değişiklikleri kapsar.”1 Pratikte ise kapsayıcı eğitim,
nitelikli ve amacına uygun olmak kaydıyla evrensel bir hak olan eğitim hakkını herkes
için gerçekleştirmeye yönelik geniş ölçekli stratejiler, aktiviteler ve süreçlere işaret
eder.2 Kapsayıcı eğitim, engeli olan çocukların eğitim hakkı ile yakından ilişkili olsa
da, yalnızca bu gruptaki çocukların eğitim hakkı ile sınırlı değildir; daha geniş anlamda
farklı nedenlerle dezavantajlı durumda olan tüm çocukların eğitim hakkının sağlanması
için gerekli olan bir yaklaşımdır.
Ülkemizde özellikle Suriye iç savaşının çıkmasında sonra bölgemizde artan yabancı
uyruklu insanların sorunları daha da artmış, mülteci problemleri yaşanmaya başlamıştır.
Eğitim problemi de bu problemden biridir.
Ülkemizin uluslararası mevzuatta imza atığı anlaşmalar ve kendi mevzuatımızda
eğitimin tüm bireyler için bir hak olduğu ve devlet mekanizmasının eğitimi hakkının tüm
bireylere ulaştırmak zorunda olduğu belirtilmiştir. Eğitim temel haklardan biri olması ve
yabancı uyruklu öğrencilerin yanında toplumun dez avantajlı gruplarının da topluma
uyumunda ve geleceğe daha umutlu bakabilmesini sağlamaktadır










Yabancı uyruklu öğrencilerin eğitiminde, eğitimde kapsayıcılık önemli bir etken
olarak karşımıza çıkmaktadır. Kapsayıcı eğitim sadece yabancı uyruklu öğrenciler için
değil toplumda dezavantajlı grupların tümünün eğitimin kapsama alanına girmesi,
öğrencileri dil, din ırk, mezhep ayrımına girmede, bedensel ve zihinsel engel durumunu
gözetmeksizin ayrımcılıkları dışarda bırakarak eğitimin tüm bireyleri kapsaması ve hitap
edebilmesidir. Bu sebepledir ki araştırmada cevabı aranan sorular aşağıdadır.
Eğitimin paydaşlarından olan öğretmen ve öğrenciler kapsayıcı eğitimi biliyor mu?
Öğretmenlerin öğrenciler arasında ayrımcılık yapıyor mu?
Gün geçtikçe eğitim sistemimize dahil olan yabancı uyruklu öğrencileri eğitim
öğretimde dahil edilmesinde öğretmen profili yeterlimdir?
Öğretmelerin sınıf ortamında tüm öğrencileri kapsayacak şekilde ders işliyor mu?
Öğretmen öğrencileri sınıflandırıyor mu?
Öğretmen ders anlatımlarında BEP li öğrencileri de kapsıyıor mu?
Öğretmen yabancı uyruklu öğrencileri kapsayacak öğretim yöntem ve tekniklerini
kullanabiliyor mu?
Öğrenci kendini sınıfta ayrımcılığa maruz kaldığını düşünüyor mu?
Ders ortamı fiziksel olarak tüm öğrencilerin eğitim almasına elverişli mi?
Dez avantajlı öğrenciler kendilerini eğitimin bir parçası olarak görüyor mu?
2
1.1.AMAÇ
Temel haklardan olan eğitim hakkının verilmesinde, toplumun dez avantajlı gruplarının
( engelli, yabancı uyruklu, ekonomik seviyesi düşük, cinsiyet, ırk, mezhep, din ayrımcılığına
maruz kalanların) eğitim öğretim faaliyetlerinde ayrımcılığa maruz kalıp kalmadığını tespit
etmek, eğitim hizmetini suna öğretmenin eğitimde kapsayıcı model hakkındaki bilgi ve
düşüncesini almak. Yabancı uyruklu öğrencilerin Türk eğitim sistemindeki öğretmen
farkındalığını artırmak ve öğretmeni hazırlamak. Eğitim öğretim hizmetini alan öğrencilerin
eğitim süreci içinde kendini sürece ait hissedip etmediğini Kahramanmaraş örnekleminde
araştırmaktır.
Bu sebeplerden, temel haklardan olan eğitim hakkının sadece mevzuatta değil, sahada
da tüm bireyleri kapsayıp kapsamadığını tespit etmek için öğretmen ve öğrenci grubuna 2 anket
uygulanarak eğitimin kapsayıcılığı araştırılmıştır.
2. YÖNTEM
2.1 Araştırma Deseni
H1. Eğitimde kapsayıcı model yeterli seviyede değildir.
H2. Eğitimde öğretim sürecinde ayrımcılık yapılmaktadır.
H3.Yabancı uyruklu öğrencilere yönelik farklılıkları kabulde problemler yaşanmaktadır.
H4. Eğitim öğretin süreci içinde dez avantajlı grupları da kapsayacak şekilde planlanmıştır
H5. Öğretmen farklı gruplara hitap etmekte problemler yaşanmaktadır.
H6. Bireyler eğitimin temel haklardan olduğunu kavramıştır.
Araştırma örneklemi Kahramanmaraş merkez ilçedeki ortaokul ve liselerdir. Tesadüfi
örneklem yöntemiyle seçilen Bu okullardaki 108 öğretmene, öğretmenler için hazırlanan anket,
170 öğrenciye de öğrenciler için hazırlanan anket uygulanmıştır.
2.2 Veri Toplama Aracı
Katılımcılar ortaokul, lise öğretmen ve öğrencileridir, anket çalışması öğretmenlere bire
bir olarak yapılmış, öğrencilerinde sınıflardan seçilen 9 öğrenciye yapılmıştır, Suriyeli
öğrencilerinde anketi doldurabilmesi için Türkçeyi iyi kullanabileni Suriyeli öğrencilerin
seçilmesine dikkat edilmiştir 10 soruluk 3 lü likert tarzında hazırlanan anket çalışması
uygulanıştır.
2.3 Veri Analizi
Anket sonuçları istatistik programı olan SPSS tarafından değerlendirilmiş ve grafiksel
olarak yüzdelik dilimlere ayrılmıştır.
3
2.4 Geçerlilik ve Güvenirlilik
Ankete cevap verme oranı %100 olarak gerçekleşmiştir. Ölçeğin güvenirliğini
hesaplamak için Cronbach Alpha korelasyon katsayısı hesaplanmış ve bu sayının (0,72)
olduğu tespit edilmiştir. Ölçek güvenilirdir.
3. Bulgular
3.1Öğretmen
1.Kapsayıcı eğitim hakkında yeterli bilgiye sahibim
KARARSIZIM
26%
KATILIYORUM
36%
KATILMIYORUM
38%
Araştırma kapsamında öğretmenlerin %36 sının kapsayıcı eğitimle ilgili yeterli bilgiye
sahip olmadıkları, % 26 lık kısmının da karasız olduğu tespit edilmektedir. Ankete katılan
öğretmenlerin %37 i kapsayıcı eğitimle ilgili bilgi sahibi olduğunu belirtmiştir.
2.Derse ilgisi olmayan öğrencileri, derse motive etmeye çalışıyorum
KATILIYORUM
100%
Araştırmaya katılan öğretmenlerin tamamı ders ilgisi olmayan öğrencileri derse motive
etmeye çalıştıklarını belirtmiştir.
4
3.Öğrencileri ders başarısına göre sınıflandırırım
KARARSIZIM
26%
KATILIYORUM
36%
KATILMIYORUM
38%
Öğretmenlerin %36 sı öğretmenleri ders başarısına göre sınıflandırdığını, %38 i
sınıflandırmadığını %26 sı da bu maddeye kararsızım şeklinde cevap vermiştir
4.Sınıfta belli bir gruba hitap ediyorum (Dersi dinleyenlere )
KARARSIZIM
2%
KATILIYORUM
11%
KATILMIYORUM
87%
Öğretmenlerin %11 inin sınıfta sadece kendini dinleyenlere hitap ettiğini belirtirken
%87 lik kısımda sınıfta belli bir gruba hitap etmediğini belirtmişitir.
5.Hem cinslerimle daha rahat iletişim kurabiliyorum
KARARSIZIM
26%
KATILIYORUM
36%
KATILMIYORUM
38%
Öğretmenlerin %36 sının hem cinsleriyle daha rahat iletişim kurabildikleri %38 ininde
bu durma katılmadığı, %26 sının da kararsız olduğu tespit edilmişidir.
5
6.Eğitim hakkı temel haklardandır
KATILIYORUM
100%
Öğretmenlerin tamamı eğitim hakkının temel haklardan olduğunu belirtmektedir.
7.Ders anlatımlarında tüm sınıfı kapsıyorum
KARARSIZIM
26%
KATILIYORUM
36%
KATILMIYORUM
38%
Öğretmenlerin %36 sı sınıfı kapsadığını, %38 i sınıfı kapsayamadığını ve %26 sı da bu
durumda karasızı olduğunu belirtmişidir.
8.Ders anlatırken [BEP li) öğrencilere de hitap ediyorum
KARARSIZIM
29%
KATILIYORUM
58%
KATILMIYORUM
13%
Öğretmenlerin %58 i ders anlatırken Dez avantajlı gruplardan olan BEP li öğrencilere
de hitap edebildiğini %42 lik kısmının da bu konuda sıkıntılar yaşadıklarını belirtmişitir.
6
9.Yabancı uyruklu öğrencileri de ders ortamına aktif bir şekilde
katılmasını sağlıyorum
KARARSIZIM
26%
KATILIYORUM
36%
KATILMIYORUM
38%
Öğretmenlerin %36 sı ders anlatırken yabancı uyruklu öğrencileri de derse aktif bir
şekilde katılımın sağladığını %38 i derse aktif bir şekilde katılımını sağlamaydığını %26 sı da
kararsız olduklarını belirtişlerdir.
10.Ders çalışmayandan çok ders çalışan öğrenciyle ilgileniyorum
KARARSIZIM
8%
KATILIYORUM
8%
KATILMIYORUM
84%
Öğretmenlerin %84 ü “ders çalışmayandan çok ders çalışan öğrencilerle ilgileniyorum
“maddesine katılmıyorum, %8 katılıyorum,%8 i de karasızım seçeneğini işaretlemiştir.
7
3.2Öğrenci
1.Kapsayıcı eğitim hakkında yeterli bilgiye sahibim
KATILIYORUM
30%
KARARSIZIM
50%
KATILMIYORUM
20%
Ankete katılan öğrencilerin % 30 u kapsayıcı eğitim hakkında bilgi sahibi olduklarını
%20 sinin bilgi sahibi olmadığını %50 si de karasız olduklarını belirtmişidir.
2.Öğretmenim fiziksel olarak bizi sınıflandırıyor
KARARSIZIM
4%
KATILIYORUM
21%
KATILMIYORUM
75%
Ankete katılan öğrencilerin; “Öğretmenlerin fiziksel olarak sınıflandırılıyor” maddesine
%75 i katılmadıklarını, %21 inin katıldığını %4 ününde karasız kaldıklarını belirtmiştir.
3.Ögretmenim sınıfta ayrımcılık yapıyor
KARARSIZIM
11%
KATILIYORUM
15%
KATILMIYORUM
74%
Ankete katılan öğrencilerin “ öğretmenim sınıfta ayrımcılık yapıyor” maddesine %74 ü
katılmıyorum, %15 i katılıyorum %11 i de kararsızım seçeneğini işaretlemiştir.
8
4.Eğitim alanımız tüm öğrencilerin [engelli bireylerin dahi] eğitim
alacağı Şekilde yapılmıştır
KARARSIZIM
14%
KATILMIYORUM
20%
KATILIYORUM
66%
Ankete katılan öğrenciler” 4.Eğitim alanımız tüm öğrencilerin [engelli bireylerin dahi]
eğitim alacağı Şekilde yapılmıştır” Maddesine %66 sı katılıyorum, %20 si katılmıyorum, %14
ü de karasızım cevaplarını vermiştir.
5.Öğretmenim cinsiyet ayrımcılığı yapıyor
KARARSIZIM
11%
KATILIYORUM
17%
KATILMIYORUM
72%
Öğrencilerin “Öğretmenim cinsiyet ayrımcılığı yapıyor” maddesine %72 si
katılmıyorum, %17 si katılıyorum, %11 i de katılmıyorum cevaplarını vermiştir.
6.Eğitim hakkı temel haklardandır
KARARSIZIM
KATILMIYORUM 4%
9%
KATILIYORUM
87%
Öğrencilerin” Eğitim hakkı temel haklardandır” maddesine %87 si katılıyorum, %9 u
katılmıyorum, %4 ü de karasızım cevaplarını vermiştir.
9
7.Öğretmenim maddi durumlara göre ayrımcılık yapıyor
KARARSIZIM
6%
KATILIYORUM
14%
KATILMIYORUM
80%
Öğrencilerin” Öğretmenim maddi durumlara göre ayrımcılık yapıyor” maddesine %80
i katılmıyorum, % 14 ü katılıyorum, %6 sı da kararsızım, cevaplarını vermişlerdir.
8.Öğretmenim tüm sınıfı kapsayacak şekilde davranıyor
KARARSIZIM
5%
KATILMIYORUM
18%
KATILIYORUM
77%
Öğrencilerin ”Öğretmenim tüm sınıfı kapsayacak şekilde davranıyor” maddesine %77
si katılıyorum, %18 i katılmıyorum, %5 i de kararsızım şeklinde cevap vermiştir.
9.Öğretmenim ders başarısına göre ayrımcılık yapıyor
KARARSIZIM
15%
KATILIYORUM
32%
KATILMIYORUM
53%
Öğrencilerin” Öğretmenim ders başarısına göre ayrımcılık yapıyor” maddesine %53 ü
katılmıyorum, %32 si katılıyorum, %15 i de karasızım cevabını vermiştir.
10
10.Eğitim hakkı temel haklardandır. Engellenemez
KARARSIZIM
KATILMIYORUM 4%
9%
KATILIYORUM
87%
Öğrencilerin ”Eğitim hakkı temel haklardandır engellenemez” Maddesine %87 si
katılıyorum ,%9 u katılmıyorum, %4 ü de karasızım cevabını vermiştir.
4. Sonuç ve Tartışma
Araştırmamızda;
 Eğitim hakkının temel haklardan biri olduğu konusu paydaşlar tarafında hem fikir
olunana konulardan biridir
 Temel haklardan olan eğitim hakkı tüm bireylerin kabul ettiği ve ulaşmasına rağmen,
eğitim öğretim süreci içinde bazı bireylerin eğitim ortamlarının içine alınmasında
güçlükler yaşandığı ortaya çıkmıştır. Bu güçlükler bireysel farklılıklardan
kaynaklandığı gibi sınıflandırmadan da kaynaklanmaktadır.
 Öğretmenlerin tüm sınıfı kapsamak istemesine rağmen öğrenciler arasındaki belirli
olgulardan ötürü sınıflandırdığı ve bu sınıflandırmanın eğitim öğretim ortamını
etkilediği tespit edilmişidir.
 Sınıfta öğretmenlerin cinsiyet anlamında kapsayıcılıklarının düşük olduğu hem
öğretmen anketinde ve öğrenci anketinden de ortaya çıkmıştır.
 Araştırma sonucunda dez avantajlı grupların eğitim öğretim sürecine katılmasında
sıkıntılar olduğu tespit edilmiş, özellikle yabancı uyruklu öğrencilerin eğitim
sistemimizdeki yerinin artmasından bu sıkıtılar daha da artacağı düşünülmektedir.
 Araştırma esnasından yabancı uyruklu öğrencilerin belirli okullarda daha çok olduğu
gözlemlenmiş bunun sebebi olarakta ortaokullarda ve ilkokullarda okulların
hinterlanda göre öğrenci aldığı öğrenilmiştir. Bu durum belirli okullarda ve sınıflarda
yabancı uyruklu öğrencilerin Türk öğrencilerden daha çok olmasına neden olduğu
ve bu durumun uyum sürecini uzattığı tespit edilmiştir.
 Öğretmen ve öğrenci anketi incelendiğin de öğretmen grubunun daha çok ayrımcılık
yaptığını düşünmesine rağmen, öğrenci grubunun daha az oranda ayrımcılığa maruz
kaldığını belirtmiştir.
 Öğrenciler daha çok ders başarısı konusunda ayrımcılığa maruz kaldıklarını
belirtmişlerdir.
 Yabancı uyruklu öğrencilerin artmasıyla eğitim ortamlarında farklılıklarında artacağı
ortadadır bu farklılık ana dil, etnik köken, din bağlamında olacağında okulların buna
hazırlanması ilerde çıkacak sorunlar içim önemlidir, bu anlamda eğitimde kapsayıcı
model daha da önemli hale gelmektedir.
 Yapılan araştırma da eğitimin kapsayıcılık durumunda problemler olduğu ve buna
yönelik çalımlara yapılmasına gerektiğini ortaya koymaktadır.
11
5. Öneriler
Araştırma sonunda dez avantajlı grupların da eğitim öğretim sürecinden dah da
faydalan bilmesi için yapılabilecek la
 Eğitimde kapsayıcı model, özellikle yabancı uyruklu öğrencilerin sayısının
artacağından dolayı öğretmenlere hizmet içi eğitim şeklinde verilmelidir.
 Okullarda öğretmen ve öğrenciler arasında bireysel ve kültürel farklılıklar
vurgulanmalı ve saygı gösterilmesi gerektiği belirtilmelidir.
 Öğrencileri ölçme ve değerlendirme yapılırken bir ayrımcılığını söz konusu olmadığı,
bu durumun sadece ders başarısını ölçme olduğu belirtilmelidir.
 Yabancı uyruklu öğrencilerin gidecekleri okullar belirlenirken okulların
hinterlandından çok, öğrencileri tüm okullara ve sınıflara eşit dağıtılmasının yabancı
uyruklu öğrencilerin uyumunu hızlandıracaktır.
 Öğretmenlerin derslerde tüm sınıfa hitap etmesi ve lakap takma, ayrımcılık yapma gibi
davranışlardan uzak durması gerektiği gerekli eğitimlerle anlatılmalıdır.
 Ölçme ve değerlendirmede sonuç odaklı değerlendirme değil süreç odaklı ve kişisel
özellikleri ortaya çıkarabilecek bir süreç değerlendirilmesi paydaşların ayrımcılığa
maruz kalmasını önüne geçecektir.
Kaynaklar
Çayır, K. (2014), “Biz” kimiz? Ders kitaplarında kimlik, yurttaşlık, haklar.
İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. ÇHK (2001). Demirdirek, H. ve Şener, Ü. (2014).
81 il için toplumsal cinsiyet eşitliği karnesi. 12 Aralık 2016’da şuradan
erişildi:http://www.tepav.org.tr/upload/files/haber/1391012395881_Il_icin_Toplumsal_Cinsiyet_Esitligi_ Karnesi___Taslak.pdfERG (2011).
Türkiye’de kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitimin durumu. İstanbul: ERG.
Eşit Haklar Derneği (2011). Türkiye’de engellilere yönelik ayrımcılık ve hak
ihlalleri. 12 Aralık 2016’da Fırat, B. Ş. (2010). “Burada benden de bir şey yok mu
öğretmenim?” Eğitim sürecinde kimlik, çatışma ve barışa dair algı ve deneyimler,
toplumsal uzlaşma aracı olarak eğitimin rolü projesi alan araştırması raporu.
İstanbul: Tarih vakfı yayınları. Alp, S. ve Taştan, N. (2011). Türkiye’de ırk veya
etnik köken temelinde ayrımcılığın izlenmesi raporu 18 Aralık 2016 tarihinde
şuradan
eklendi,http://insanhaklarimerkezi.bilgi.edu.tr/docs/Irk_veya_Etnik_Koken_
Izleme_Raporu.pdf
Eğitim reformu girişimi; TÜRKİYE de ORTA ÖĞRTETİMDE KAPSAYICI EĞTİM
DURUM
ANALİZİ
20
Aralık
2016
tarihinde
şuradan
alındı.
http://www.egitimreformugirisimi.org/sites/www.egitimreformugirisimi.org/files/ERG_Kapsa
yiciEgitim_DurumAnalizi.pdf
12
Download