Slayt 1 - video.eba.gov.tr

Glikoz,laktik asit gibi polarize ışık düzlemini
sağa sola çeviren maddelere daha öncede
söylendiği gibi optikçe aktif maddeler
denir.Bunlardan polarize ışık düzlemini saat
yönünde çevirenlere (sağa çevirenlere)
(deksetrojir), aksi yönde çevirenlere de (sola
çevirenler) (levojir) denir.Sağa çevirenlerin
önüne (+), sola çevirenlerin önüneyse(-)
konur.
D (deksetrojir) -gliseraldehitte –OH grubu sağda,
L (levojir)-gliseraldehitte ise –OH grubu soldadır.
süt asiti
Optikçe aktif bileşikler biri diğerinin ayna görüntüsü
olan iki tür molekül oluştururlar. Ayna simetrisinde
olan bu iki molekül birbiri üzerine çakışmaz. ŞEKİLDE
gördüğünüz birbirinin ayna görüntüsü olan moleküllere
optik izomeri adı verilir. Bir maddenin optik
izomerisinin olması için asimetrik karbon atomunun
olması gerekir.
Bu tür izomeriye optik izomeri adı verilir.
POLARİMETRİ
Polarimetredeki kalsit kristalinden (Kuzey
Amerika'da yetişen bir cins köknardan "Abies
balsamca" çıkarılan, kırılma indisi 1,55 olan
saydam bir reçine) geçirilerek polarize hale
dönüştürülen ışık demeti uzunluğu bilinen bir
tüpte bulunan çözelti ile etkileştirilir.
Bu etkileşmeden sonra polarize ışığın yeni
düzlemi ve bunun ilk düzlemle yaptığı açı
dönebilen ikinci Nikol prizması yardımı ile
gözle izlenerek saptanır.
POLARİMETRİ
4
Nicol prizması
nedir???
Işığı polarmaya ya da polarılmış ışığı incelemeye yarayan,
kalsitten yapılmış dikdörtgen prizmadır. Nicol prizmasının
bir yüzüne gelen ışın çift kırılmaya uğrayarak prizmadan iki
ışın olarak çıkar. Işın Nicol prizmasında doğrultusunu
değiştirmez, normal ışın ise burada yansıma yapar.
Prizmadan çıkan olağanüstü ışın, polarılmış ışındır bu ışın
prizmanın kısa köşegenine POLARİMETRİ
paraleldir.
5
POLARİMETRE
Polarize ışık düzleminin döndürme açısını ölçmek için
kullanılan cihazlara polarimetri denir. Polarimetreler
içinde en çok kullanılan Laurent polarimetresidir.
Polarimetre,molekül boyutları ile konsantrasyon
miktarı(derişikliğin) tayininde ve gıda maddelerinin
kontrollerinde
kullanılır.
Polarimetre diğer adıyla polariskop, biri
sabit diğeri düşey bir düzlemde dönebilen iki
kutuplayıcıdan meydana gelir. Kutuplayıcı olarak
kullanılan Kalsit kristallerinin birincisine (sabit
olana) polarizör, ikincisine ise (dönebilene) analizör
denir. Gün ışığı demetini polarize ışık demeti
haline getiren birinci prizmaya polarizör, ikinci
prizmaya ise analizör denir.
(Polarizör tanımlanmamış elektromanyetik
dalgalardan oluşan bir ışın demetini tanımlanmış
bir polarizasyona sokan bir alettir).
Işık; polarizörden girip kutuplanarak analizör
üzerine düşer.
Analizörden ışık geçtiğinde araya konan
madde ışığın kutuplanma düzlemini
çevirir. Çevirme miktarı, analizörü tekrar
ışık geçmeyecek şekilde döndürerek
bulunur. Böylece maddelere ait değişik
çevirme açıları bulunabilir.
Bu açılar optikçe aktifliğin miktarını
gösterir.
Sadece şeker için kullanılan polarimetrelere
sakarimetre de denir.
Titreşim düzleminin dönmesini tayf analiziyle
grafik halinde veren polarimetrelere de
spektropolarimetre cihazları denir.
Sakarimetre
Spektropolarimetre
Polarimetre ışığın polarizlenme şiddetini ölçer
POLARİMETRİ
10
⇒Asimetrik karbon atomuna bağlı bileşik aynı
zamanda optikçe aktiftir.
⇒Optikçe aktiflik, bir cismin polarize ışığı kendi
düzleminden saptırma kabiliyetidir.
⇒Düzlemsel polarize ışık ile asimetrik organik
veya inorganik bileşikler etkileştiği zaman ,
polarize ışığın düzlemi açısı değiştirir.
⇒Açı değişimi sonucu polarize ışığın düzlemi saat
yönünde yani sağa çevrilmişse bu çevrilmeye
dekstro (+), tersine çevrilmişşe levo (-) çevrilme
denir.
⇒Optikçe aktif maddelerin polarize ışığın yönünü
sağa ve sola çevirenlerin her birisine birbirinin
enontiyomeri denir.
POLARİMETRİ
11
POLARİMETRE İLE YAPILAN TAYİNLER
Molekül boyutlarının tayininde,
Konsantrasyon miktarının
(derişikliğin) tayininde,
Gıda maddelerinin kontrollerinde,
Bilimsel araştırmalarda üretilen
maddelerin saflık tayininde,
Kimyasal sanayinin öne çıktığı üretim
tesislerinde.
POLARİMETRENİN KULLANIM ALANLARI;
Eczacılık; Üretilen ilaçların içindeki optikçe aktif
bazı bileşiklerin derişimini ölçmek için kullanılır.
Bu ilaçlardan bazıları aşağıdadır;
Amino asitler
Sakinleştiriciler
Aneljezik
Amino şekerler
Antibiyotikler
Steroidler
Kokain
Kodein
Morfin
Serumlar
Vitaminler
Dekstroz
Kozmetik Sanayi; Kullanılan esansların ve aromatik
yağların denetlenmesinde ve kalite kontrolünde kullanılır.
Bulardan bazıları aşağıda sıralanmıştır.
Parfümler
Kozmetik sanayiinde
kullanılan esans ve aromatik
yağlar
Gıda Sanayi; Üretilen gıdaların kalite kontrolünde ve katkı
maddelerinin alt ve üst sınırlarının belirlenmesinde kullanılır.
Genellikle şeker bulunduran gıdalarda maddelerin optik
aktifliğinden yararlanılır.
Şekerli gıdalarda bulunan maddeler
IŞIK KAYNAĞI
NUMUNE KAPLARI
POLARİMETRİ
16
BEYAZ IŞIK KAYNAĞI : Monokromatik ışık
kaynağı belirli bir dalga uzunluğuna
sahip olan ışık kaynağıdır.Bu amaçla
çoğunlukla D sodyum Lambası kullanılır.
Polarize ışık monokromatik ışık
değildir.Gün ışığı gibi çesitli dalga
boylarında ışınlar ihtiva eder.
Bilindiği gibi Polarize ışık Nicol
prizmasından elde edilir.
POLARİMETRİ
17
Polarimetride metodun amacı ölçülen çevirme
açısından yararlanarak konsantrasyon tayin etmek
olduğuna göre ,yapılacak iş konsantrasyon
dışındaki faktörleri sabit tutup konsantrasyonla
çevirme açısı arasında bir bağlantı kurmaktır.
ÇEVİRME AÇIŞINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER
1)Sıcaklık
2)Kullanılan ışığın dalga boyu ( dalga boyu ne kadar
küçükse çevirme açısı o kadar büyük olur).
3)Işığın içinden geçtiği yolun uzunluğu
4)Maddenin yapısı
5)Maddenin konsantrasyonu
POLARİMETRİ
18