2. Dengeli Davranmak 6. ÜNİTE: 09:38 SOSYAL İLETİŞİM KAZANIMLARIMIZ O Bu ünitenin sonunda öğrenciler O Hz. Muhammed'in: O 1. İnsanların özel hayatları ve sırları konusundaki hassasiyetini fark eder. O 2. Davranışlarında tutarlı olduğunu fark eder. O 3. Başkalarının haklarına saygı konusundaki hassasiyetini ve bu konuda ortaya koyduğu çabaları fark eder. O 4. Karşılıksız iyilik yapan ve karşılıksız iyilik yapmayı yaygınlaştırmaya çalışan bir insan olduğunu fark eder. O 5. Mütevazı olmaya verdiği büyük değeri söz ve davranışlarından örneklerle açıklar. 09:38 HATIRLAYALIM 1. Başkasının Özel Hayatına Saygı 6. ÜNİTE: 09:38 SOSYAL İLETİŞİM 2. Dengeli Davranmak 6. ÜNİTE: 09:38 SOSYAL İLETİŞİM 2. Dengeli Davranmak s. 118 • İslam dininin ayırıcı özelliklerinden birisi, dengeli ve ölçülü olmaya önem vermesidir. • Kur’an-ı Kerim’de Allah’ın her şeyi denge ve ölçü içerisinde yarattığı belirtilmektedir. • İnsana düşen, Allah’ın varlıklar üzerine koyduğu bu denge ve düzeni bozmamaktır. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 118 • Bununla ilgili olarak bir ayet-i kerimede Allah Teâlâ şöyle buyurmaktadır: • «Allah, göğü yükseltti ve onu dengeye oturttu. • Sakın ola siz de denge konusunda aşırılığa gitmeyiniz.» • (Rahman sûresi, 7-8. ayet) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 118 • Bu nedenle insanoğlu, evrenin ahenk ve düzenine uyum sağlamalı ve her türlü aşırılıktan uzak durmalıdır. • Bir başka ayette Peygamberimizin ümmeti, «DENGELİ ÜMMET» olarak nitelenmiştir. • (Bakara sûresi, 143. ayet) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 118 • Denge, her türlü aşırılıklardan uzak olmak, orta yolu takip etmek anlamına gelmektedir. • Müslüman yeme, içme, giyinme, çalışma, harcama, ibadet etme gibi hayatın her aşamasında ölçülü olmalı, doğal olanın dışına çıkmamalıdır. • Aksi takdirde hem kendisi hem de başkaları zarar görür. • Aşırılık, insan hayatında huzur ve mutluğu da alıp götürmektedir. • Örnek hayatıyla bizlere rehber olan Peygamber Efendimizin söz ve davranışlarında, denge ve ölçünün en güzel yönleri görülmektedir. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 118 • Denge ve ölçünün gözetilmesi gereken alanlardan birisi ekonomidir. • Güzel ve mutlu bir geçim için gelir gider dengesine dikkat etmek, harcama ve tüketimi ona göre yapmak gerekir. • Kazancı aşan tüketim ve harcamalar kişiyi iflasa sürükler, başkalarına muhtaç hâle düşürür. • Bu yüzden Kur’an-ı Kerim cimriliği ve savurganlığı iki aşırı uç olarak görür ve ikisi arasında orta bir yol tutmamızı öğütler: 09:38 2. Dengeli Davranmak «Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün de açıp tutumsuz olma, yoksa pişman olur, açıkta kalırsın.» s. 118 • Harcamalarımız hayır için bile olsa dengeli ve ölçülü olmalıyız. • Dinimiz, kişiyi ve aile fertlerini başkasına muhtaç bırakacak şekilde hayır ve yardım yapılmasını doğru bulmaz. • Bu yüzden Kur’an, sadaka ve bağış denilen mali ibadetlerimizde bile ölçülü olmamızı istemektedir. • (İsra sûresi, 29. ayet) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 119 • Peygamberimiz, yeme, içme, gibi işlerinde de son derece ölçülü idi. «Hiçbir insan, midesinden daha • Acıkmadan yemez ve sofradan tehlikeli bir kap doldurmamıştır. tam olarak doymadan kalkardı. Hâlbuki ayakta • O’nun hiçbir zamankişiye, karnınıkendisini tıka tutacak birkaç lokma yeter. basa doldurduğu görülmemişti. • Mideyi aşırıMutlaka derecede yemesi gerekirse, midesinin üçte birini yemeye, doldurmanın hastalıklara davetiye çıkaracağını üçtebiliyordu. birini içmeye, üçte birini de • Bu nedenle Peygamberimiz, aşırıvermeye rahat nefes alıp yeme ve içmeyi israfayırmalıdır.» olarak nitelendirmekteydi. (Buhari, Et’ıme, 12) • (İbn Mâce, Et’ıme, 51.) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 119 • Peygamberimiz (s) yemek yerken ve su içerken, hızlı ve aceleci davranmayı doğru bulmaz, başta Besmele çekmeyi, sonunda ise Allah’a hamd etmeyi ihmal etmezdi: • «Deve içişi gibi tek bir içişle su içmeyin, ikişer üçer yudumda için; içmeye ‘Bismillah’diyerek başlayın, bitirince ‘Elhamdülillah’ deyin.» (Tirmizî, Eşribe, 13). • Peygamberimiz (s) yemeği soğuk ve çok sıcak yememeye dikkat etmekteydi. • Bu güzel tutumunun, beden ve ruh sağlığı için son derece yararlı olduğunda şüphe yoktur. Tıbbın yeme ve içme konusundaki öneri ve uyarıları, Peygamber Efendimizin uygulamalarıyla uyum sağlamaktadır. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 119 • Giyim kuşam da tıpkı yeme içme gibi insanın temel ihtiyaçlarından biridir. • Peygamberimiz bu konuda da orta yolu tercih ederek, ne düzensizliği ve dağınıklığı onaylamış ne de israf ve gösterişe kaçan giyim tarzını doğru bulmuştur: • «İsraf etmemek ve kibre kapılmamak şartıyla yiyiniz, içiniz, sadaka veriniz ve giyininiz.» (Buhari, Libas, 1) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 119 • Peygamberimiz Allah’ın insana de verdiği hitap ederken nimetlerin başında tane tane konuşur ve konuşma onu dinleyen yeteneği gelmektedir. herkes rahatlıkla sözlerini anlardı. • İnsanları, Böylelikleyapmacık insan, düşüncelerini ve kimsenin ifade edebilmekte ve insanlarla anlayamadığı kelimelerle hitap iletişim kurabilmektedir. etmekten sakındırırdı. • Ancak dilinOözensiz yararsızve gelişigüzel kullanılması birçok olumsuzluğu ve boş konuşmadan uzak da beraberinde durulmasınıgetirmektedir. istemiştir: • Fazla ve gereksiz konuşmak, «Allah’a ve ahiret gününeses tonunuya gereğinden çok ya da inanan hayır söylesin yükseltmek yanlıştır ve bunların sussun.» (Buhari, Edeb, 31) kişiyi günaha götürebilir. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 120 • İnsan, yalnız biyolojik bir varlık değildir. • Onun sevgi, öfke, korku, cesaret gibi birçok duygusal yönü vardır. «Sevdiğin kimseye karşı duyduğun • Bu duyguların kontrol edilmesi ve ölçülü bir seviyede kaçma, belki bir tutulmasısevgide insanın aşırılığa sosyal çevresi ile uyumu açısından gün o kimse düşmanın olur. oldukça önemlidir. Düşman olduğun kimseye çok sert • Peygamberimiz özellikle İslam’ı anlatırken gösterdiğin tepkidemaruz de aşırı gitme, hatta düşmanca davranışlara kaldı. belki bir gün o kimse dostun • Ancak o, bu yaklaşımlar karşısında hiçbirolur.» zaman öfkeye Birr ve’s-Sıla, 60) kapılmamış ve aşırı(Tirmizî, tepkilere başvurmadı. • Yeri geldiğinde affedici ve merhametli olmayı da bildi. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 120 • İbadet, insanın başta gelen sorumlulukları arasında yer almaktadır. • Ancak, kişinin diğer sorumluluklarını ihmal ederek sürekli ibadetle meşgul olması doğru bulunmamıştır. • Aynı şekilde insanın doğal ihtiyaçlarını ibadet amacıyla terk etmesi, din adına kendisine zorluk çıkarması da onaylanmamıştır. • Helal yoldan kazanmak, çalışmak, Allah’ın verdiği nimetlerden yemek içmek, başta aile ve çocuklar olmak üzere yakın çevreye karşı sorumluluklarımızı yerine getirmek Allah’a kul olmanın önünde bir ENGEL DEĞİLDİR. 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 120 • «Allah sizin için kolaylık ister, zorluk istemez.» (Bakara, 185) • Allah, dünya ve ahiret dengesinin kurulmasını ister: • «Allah’ın sana verdikleri içinde ahiret yurdunu ara, dünyadan da nasibini unutma. Allah’ın lütufta bulunduğu gibi sen de lütufta bulun. Yeryüzünde fesat isteyip durma, çünkü Allah fesat peşinde koşanları sevmez.» (Kasas, 77) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 120 • Sahabe içinde tüm vaktini ibadete vererek daha iyi bir kul olacağını düşünenler olmuş ancak Peygamberimiz Peygamber Efendimiz her bunları önlemiş ve onlara ORTAgibi YOLU TAVSİYE ETMİŞTİR. konuda olduğu dinin • Mesela Osman b. Maz’un’un aile sorumluluklarını ihmal ölçülü yaşanması konusunda edercesine ibadete başladığı duyarlılığı Peygamberimize ulaşınca, da gereken ona şöyle demiştir: göstermiştir. İnsanlara namaz veya hem hitapnamaz ederken • «Bil ki benkıldırırken hem uyurum kılarım; oruç orta yola etmiş,Allah’tan da tutarım, de evlenirim de.dikkat Ey Osman, usandırmamaya kork, ziraonları aileninbıktırıp senin üzerinde hakkı var, özen göstermiştir. misafirin senin üzerinde hakkı nefsinin senin (Ebu Davud, Salât, 223; Buhari,var, Edeb, 74) üzerinde hakkı var. Öyle ise bazen oruç tut, bazen ye. Namaz da kıl, uykunu da al.» (Ebu Davud, Salât, 317) 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 121 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 121 09:38 2. Dengeli Davranmak s. 121 09:38 NE ANLADIK? 6. ÜNİTE: SOSYAL İLETİŞİM 2. Dengeli Davranmak 09:38 HAFTAYA 3. Başkalarının Haklarını Korumak 6. ÜNİTE: 09:38 SOSYAL İLETİŞİM