Duyu organları →Duyu organları, dış ortamdan gelen uyartıları

Duyu organları
→Duyu organları, dış ortamdan gelen uyartıları
reseptörler ile alır ve sinir hücrelerine iletir.
→Sinir hücreleri de bu uyartıları beyine taşır.
→Beyin ise gelen uyarıları değerlendirerek, duyuların
algılanmasını sağlar.
Foto reseptörler:
→Gözde bulunurlar. Işığa duyarlıdırlar.
→Foto reseptörler, kapladıkları alan az olmasına karşın;
vücutta en fazla sayıda olan reseptörlerdir.
→İnsan vücudundaki reseptörlerin %70’ i foto reseptördür.
Kemo reseptörler:
→Dil ve burunda bulunurlar.
Kimyasal uyarılara karşı duyarlıdırlar.
Mekano reseptörler:
→Kulak ve deride bulunurlar.
Titreşim, basınç ve dokunma gibi
mekanik uyarılara kaşı duyarlıdırlar.
Termo reseptörler:
→Deri, dilde bulunurlar.
Sıcak ve soğuk gibi uyarılara karşı duyarlıdırlar.
İnsan vücudunda;
1.
GÖZ
2.
KULAK
3.
BURUN
4.
DİL
5.
DERİ
olmak üzere 5 duyu organı bulunur.
**Göz:
→Gözün yapısı;
sert tabaka, damar tabaka ve ağ tabaka
olmak üzere 3 kısımdan oluşmuştur.
***Sert tabaka:
→Gözün dış kısmında bulunur.
→Bu tabaka gözü korur ve gözün ön kısmında incelerek,
ışığı geçirebilen saydam tabakayı oluşturur.
(KORNEA )
*Damar tabaka (koroid)
→Gözün orta kısmında bulunur.
→Bu tabakada gözün besleyen damarlar bulunur.
→Damar tabakada bulunan pigmentler, gelen ışığı soğurarak;
gözün içini karanlık oda haline getirir.
→Damar tabaka, gözün ön kısmında irisi oluşturur.
→İrisin ortasında göz bebeği bulunur.
→İris, göze renk verir ve göze gelen ışık miktarına göre,
göz bebeğinin büyüklüğünü ayarlar.
→Böylece göz merceğine gönderilecek olan,
ışık miktarını ayarlar.
→Damar tabaka aynı zamanda, göz merceğini oluşturur.
→Göz merceği, mercek bağları ile kirpiksi kaslara bağlıdır.
→Kirpiksi kaslar; göz merceğinin kalınlığını ayarlar.
→Göz merceği, gelen ışınları kırarak görüntünün
sarı leke üzerine ters düşmesini sağlar.
***Ağ tabaka (retina):
→Gözün iç tabakasıdır.
→Bu tabakada, ışığı algılayan foto reseptörler bulunur.
→Foto reseptörler,
ağ tabakanın sarı leke kısmında daha yoğun olarak bulunurlar.
→Sarı lekenin merkezinde,
renkli görmeyi sağlayan koni hücreleri bulunur.
→Koni hücreleri; mavi, yeşil ve kırmızı renge karşı duyarlıdırlar.
→Bunların etrafında, siyah-beyaz görmeyi sağlayan ve cisimlerin
şekillerini algılayan çomak hücreleri bulunur.
→Bu nedenle, göze yandan bir cisim yaklaştığında;
önce şekil, sonra renk algılanır.
→Çomak hücreleri,
zayıf ışıkta (gece) görmemizden sorumludurlar.
→Bu hücrelerinin yapısında rodopsin proteini bulunur.
→Rodopsinin sentezi için, A vitamini gereklidir.
→A vitamini eksikliğinde, yeteri kadar rodopsin üretilemez
ve gece körlüğü hastalığı oluşur.
→Ağ tabakanın kör nokta kısımda,
foto reseptörler bulunmaz.
→Bu bölgeden görme sinirleri geçer.
→Göz merceği ile retina arasındaki boşlukta,
camsı cisim adı verilen saydam bir sıvı bulunur.
→Bu sıvı, göz içinde iç basınç oluşturarak;
gözün şeklinin korunmasını sağlar.
GÖRME OLAYI VE GÖZ UYUMU
→Göze gelen ışınlar, ilk olarak saydam tabakada kırılır.(kornea)
→Daha sonra ışınlar sırasıyla;
ön oda, göz bebeği ve arka odadan
geçerek göz merceğine ulaşır.
→Göz merceği; gelen ışınları ikinci defa kırarak;
görüntünün sarı leke üzerine ters düşmesini sağlar.
→Sarı lekede görüntü, foto reseptörler tarafından algılanır.
→Fotoreseptörler görüntüyü, görme sinirlerine iletilir.
→Görme sinirleri de uyartıları beyine iletir.
→Beyinde görüntü düz oluşur.
Cevap D
4 numaralı yapı gözün en dışında bulunan korneadır
Retina gözün en iç kısmında bulunan
fotoreseptörlerin bulunduğu yapıdır.
İnsanda göz ile ilgili aşağıda verilen yapıların
Hangisinin özelliği yanlış verilmiştir?
A) Kornea ışığın ilk kırıldığı yerdir.
B) Kör nokta fotoreseptörlerin bulunduğu yerdir.
C) Göz bebeğinde ışık ayarı yapılır.
D) Göz merceğinde göz uyumu yapılır.
E) Camsı sıvı gözün şeklinin oluşumu
ve beslenmesinde etkilidir.
Cevap B
Kör nokta sinirlerin çıktığı yerdir.
Fotoreseptörler ağ tabaka retinada bulunur.
GÖRME OLAYI
GÖRME KUSURLARI
**Miyop:
→Yakını iyi görür ama uzağı net göremez.
→Göz küresinin, normalden daha uzun olmasından kaynaklanır.
(göz küresi optik eksene paralel uzamıştır)
→Görüntü sarı lekenin önüne düşer.
→Kalın kenarlı mercek ile görme kusuru düzeltilebilir.
**Hipermetrop:
→Uzağı iyi görür ama yakını net göremez.
→Göz küresinin normalden daha kısa olmasından
kaynaklanır. (göz küresi optik eksene dik uzamıştır)
→Görüntü sarı lekenin arkasına düşer.
→İnce kenarlı mercek ile görme kusuru düzeltilebilir.
**Astigmat:
→Görüntü bulanık oluşur.
→Saydam tabakanın ya da göz merceğinin
pürüzlü olmasından kaynaklanır.
→Silindirik mercek ile görme kusuru düzeltilebilir.
**Presbitlik:
→Genellikle yaşlılarda ortaya çıkar.
→40 cm' den daha yakınını net göremezler.
→Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesinden kaynaklanır.
→Görüntü sarı lekenin arkasına düşer.
→İnce kenarlı mercek ile görme kusuru düzeltilebilir.
**Katarakt:
→Göz merceğindeki kalınlaşmalardan kaynaklanır.
→Görüntü bulanık oluşur.
→Ameliyatla düzeltilebilir.
**Şaşılık:
→Gözü tutan kasların,
normalden daha uzun ya da daha kısa olmasından kaynaklanır.
→Gözler farklı noktalara bakar.
→Ameliyatla düzeltilebilir.
**Renk körlüğü:
→Sarı lekede bulunan; yeşil, kırmızı ve mavi renge duyarlı
olan koni hücrelerinin, bir veya bir kaçının
eksik olmasından kaynaklanır.
→Kalıtsaldır.
→Düzeltilemez.
Bu göz kusuruyla ilgili;
I. Uzak cisimleri net göremez.
II. Görme kusuru kalın kenarlı mercekle düzeltilir.
III. Görüntü retinanın arkasına düşer.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
– X kromozomu üzerinde taşınan genle aktarılır.
– Düzeltilemeyen bir göz kusurudur.
– Renkler ayırt edilemez
Yukarıda verilen göz kusuru hangisi olabilir?
Karanlıktan aydınlığa çıkan bir insanda,
I. Göz bebeğinin küçülmesi
II. İris kaslarının kasılması
III. Fotoreseptörlerin uyarılması
olaylarından hangileri gerçekleşir?
Uzak bir
cisme bakıldığında damar tabakada bulunan
kirpiksi kaslar
gevşer, gevşemeye bağlı olarak asıcı bağlar
gerginleşir
mercek incelir ve kırıcılığı azalır.
Cevap B
Cevap C
Gece körlüğü A vitamini eksikliği ile ortaya çıkar.
Mustafa AYAR
Biyoloji Öğretmeni
Uzm. Öğret.
----------------------------------------------..................... SON .....................