laştırmak gibi eylemler de yasaklanmaktadır. Maddeye göre

laştırmak gibi eylemler de yasaklanmaktadır. Maddeye göre kirlenmeyi meydana getiren, etkilerini gMermek
veya azaltmak için gerekli önlemleri almakla yükümlü olacaktır.
Madde ayrıca, kirlenme fiilen meydana gelmeden de, kirletme İhtimalinin bulunduğu durumlarda ön­
lem alınması zorunluğunu getirmektedir.
Madde 8. — Madde, yanlış planlama, yanlış yer seçimi, kaynakların aşırı kullanımı, usulsüz avcılık,
yangın ve benzeri nedenlerle doğal ve tarihî değerlerin yok edilmesini önlemeyi amaçlamakta, bu konuda ge­
rekli ayrıntılı düzenlemelerin yönetmelikle yapılmasını öngörmektedir.
Madde 9. — Bugünkü uygulamada çevre faktörlerini karar süreçlerinin başından itibaren dikkate almak
mümkün olmamaktadır ve bu yüzden sonradan giderilmesi güç, pahalı hatta bazan imkânsız çevre sorunları
ortaya çıkabilmektedir. Bu madde, artık uluslararası alanda giderek daha çok benimsenen bir yöntem olan
Çevresel Etki Değerlendirmesi uygulamasını zorunlu hale getirerek çevre korunması önlemlerinin, planla­
manın başında ve bütüncül bir yaklaşımla ele alınabilmesini sağlamaktadır. Bu yöntemin kapsamına, zaman
içinde yaygınlaştırılmasına, uygulanacağı alanlara, içerik, denetim ve onanmasına ilişkin esaslar yönetmelikle
'tespit edilecektir.
Madde 10. — Önemli ölçüde çevre kirlenmesine yol açabilecek faaliyetlerin önceden mahallin en büyük
mülkî amirine bildirilmesi yükümlülüğü düzenlenmektediri
Madde 11. — Sınaî faaliyetten kaynaklanan kirlenmenin önlenmesi, doğru planlama kararları, uygun tek
noloji seçimi yanında, yeterli arıtma önlemlerinin alın m a s ı ' b u maksatla gerekli tesis ve sistemlerin kurulup
işletilmesin'i gerektirir. Maddede, tasarının 7 nci mad d e s m de öngörülen kirletme yasağına uymanın, arıtma­
ya ilişkin kuralları açıklanmakta, bu konudaki ayrıntılı düzenlemenin yönetmelikle yapılacağı ifade edilmek­
tedir;
Madde 12. — Kirletme yasağının etkili bir şekilde uygulanabilmesi, sürekli ve düzenli olarak denetim
yapılmasına bağlıdır. Bu amaçla 12 nci madde, ilgili kuruluşların, denetimi mümkün kılacak verileri hazır
bulundurmaları zorunluluğunu getirmektedir. Bu zorunduk, aynı zamanda, kuruluşlara kendi kendini denet­
leme fırsatını da sağlamaktadır.
Madde 13. — Bu madde, kirlenmeye neden olabilecek kuruluşların işletme izni alabilmek için, mevzuatta
belirtilen arıtma yükümlülüğünü yerine getirmesi zorunluluğunu düzenlemektedir.
Madde 14. — Atıkların hepsi çevrede bazı zararlara yol açmakla birlikte, bazı kimyasal maddelerin bu et­
kileri çok hızlı veya uzun süreli olmakta ve insan sağlığı üzerinde çok ciddî sonuçlar yaratabilmektedir. Bu
nedenle, bu tür tehlikeli kimyasal maddelere ilişkin ayrı bir madde düzenlenmiş ve bu konuda üretim, ithal ve
kullanmayla ilgili sınırlamaların bir yönetmelikle belir'eneceği öngörülmüştür.
Madde 15. — Bu madde ile, insanın ruh ve beden sağlığına büyük zararlar verebilen gürültünün önlen­
mesi veya asgariye indirilmesi öngörülmektedir.
Madde 16. — Önemli bir çevre sorunu yaratacak bir kirlenme meydana geldikten sonra alınacak en
etkili önlem, kirlenmeye yolaçan faaliyetin durdurulmasıdır. Yeterli arıtım tesis ve sistemleri kurulup işleti­
lerek kirlenme ortadan kaldırılıncaya kadar kirlenmeyi durdurmak ancak bu şekilde mümkün olabilir. Bu
madde, faaliyetin durdurulması kararına ve bu kararın kaldırılmasına ilişkin esasları düzenlemektedir.
Madde 17. — Toplum sağlığı yönünden ciddî tehlike yaratabilen durumlarda ivedilikle önlem alma ihti­
yacı doğmaktadır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla düzenlenen bu madde, tehlike yaratan faaliyetin derhal
durdurulması konusunda Başbakanlık Çevre Müsteşarlığı'nın istemi üzerine veya doğrudan doğruya, mahallin
en büyük mülkî amirine yetki tanımaktadır.
Madde 18. — Bu maddede, kirlenmeyi durdurmak, gidermek veya azaltmak için kamu makamlarınca ya­
pılan «gerekl'i» harcamaların, «kirleten öder» ilkesinin doğal bir sonucu olarak kirlenmeye neden olan kişi
veya kuruluşlardan alınması öngörülmektedir. Maddede, ayrıca, kirlenmeye sebep olan kişinin ceza sorum­
luluğu ile eylemleriyle meydana getirdiği zararlardan ötürü gerek kamuya, gerekse özel kişilere karşı olan
ve genel hükümlerden kaynaklanan tazminat sorumluluğunun saklı olduğu da belirtilmiştir.
Madde 19. — özellikle sanayiden kaynaklanan çevre kirlenmesinin önlenmesi ve giderilmesi konusunda,
sorunlar gelişmiş endüstri ülkelerindeki boyutlara ulaşmadan, etkili arıtım tesis ve sistemlerinin, mevcut ve
Danışma Meclisi
(S. Sayısı: 391)