T.C. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Avrupa Birliği

T.C.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı
Avrupa Birliği Koordinasyon Dairesi Başkanlığı
Avrupa Birliği Uzmanlığı
Tezi
AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATINDA VE ULUSLARARASI HUKUKÎ
METİNLERDE MÜLTECİLERİN ÇALIŞMA HAKLARI VE
TÜRKİYE’DEKİ MEVZUAT
Tez Danışmanı: Dr. Ali Ercan SU
Tezi Hazırlayan: Hüseyin Ali Âlî TANGÜREK
Ankara, 2007
Ruanda’da Interahamwe Tarafından Soykırıma Uğrayan ve Mülteci
Durumuna Düşen
1 Milyon’dan fazla Ruandalı’nın anısına
İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER
İİİ
ÖZET
Vİ
KISALTMALAR
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
GİRİŞ
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
1. MÜLTECİLER VE DİĞER İLGİLİ GRUPLARA YÖNELİK TANIMLAMALAR VE SÖZ
KONUSU GRUPLARIN HAKLARINA YÖNELİK TARİHSEL GELİŞİMERROR! BOOKMARK NOT DEFINED
1.1. TANIMLAR
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
1.1.1. Mülteci
Error! Bookmark not defined.
1.1.2 Sığınmacı
Error! Bookmark not defined.
1.1.3. Vatansız
Error! Bookmark not defined.
1.1.4. İlgili makamlarla işbirliği yapan insan ticareti mağdurları Error! Bookmark not defined.
1.1.5. Yurdundan ayrılmaya zorlanmış kimselere kitlesel sığınma durumunda sağlanan geçici
korumadan yararlananlar
Error! Bookmark not defined.
1.2. MÜLTECİ, SIĞINMACI, VATANSIZ VE DİĞER İLGİLİ GRUPLARA YÖNELİK HAKLARIN TARİHSEL
GELİŞİMİ
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
2. ÇALIŞMA HAKKINA YÖNELİK TEMEL ULUSLARARASI HUKUK METİNLERİERROR! BOOKMARK N
2.1. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İNSAN HAKLARI EVRENSEL BEYANNAMESİ ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.
2.2. BİRLEŞMİŞ MİLLETLER EKONOMİK, SOSYAL VE KÜLTÜREL HAKLAR SÖZLEŞMESİ
ERROR!
BOOKMARK NOT DEFINED.
2.3. AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL HAKLAR ŞARTI
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
2.4. AVRUPA SOSYAL ŞARTI
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
3. HEDEF GRUPLARA VE ÇALIŞMA HAKLARINA YÖNELİK SPESİFİK
ULUSLARARASI HUKUK DÜZENLEMELERİ VE AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATIERROR! BOOKMAR
3.1. ULUSLARARASI HUKUK DÜZENLEMELERİ
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
3.1.1. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
Error! Bookmark not defined.
3.1.2. Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1951 Tarihli Sözleşme
Error! Bookmark not
defined.
3.1.3. Mültecilerin Hukuki Statüsüne İlişkin 1967 Protokolü
Error! Bookmark not defined.
3.1.4. Devlete Sığınmaya İlişkin 1967 Tarihli Beyanname
Error! Bookmark not defined.
3.1.5. Vatansız Kişilerin Hukuki Statülerine İlişkin 1954 Sözleşmesi
Error! Bookmark not
defined.
3.1.6. 111 Sayılı ILO İş ve Meslek Yönünden Ayrımcılık Sözleşmesi
Error! Bookmark not
defined.
3.2 AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATI
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
3.2.1. 2001/55/AT Sayılı Konsey Yönergesi
Error! Bookmark not defined.
3.2.2. 2003/9/AT Sayılı Direktif
Error! Bookmark not defined.
3.2.3. 2004/83/AT Sayılı Direktif
Error! Bookmark not defined.
3.2.4. 2004/81/AT Sayılı Konsey Direktifi
Error! Bookmark not defined.
4. HEDEF GRUPLARIN ÇALIŞMA HAKLARI VE İZİNLERİNE YÖNELİK ULUSAL
MEVZUAT
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
4.1. TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
4.2 YABANCILARIN TÜRKİYE’DE SEYAHAT VE İKAMETLERİ HAKKINDA KANUNERROR! BOOKMARK
NOT DEFINED.
4.3. İLTİCA YÖNETMELİĞİ
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
4.4. 4817 SAYILI YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUN ERROR! BOOKMARK NOT
DEFINED.
4.5. TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YURT İÇİNDE İŞE YERLEŞTİRME HİZMETİ HAKKINDA
YÖNETMELİK
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
SONUÇ
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
KAYNAKÇA
ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.
T.C.
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI
AVRUPA BİRLİĞİ MÜKTESEBATINDA VE ULUSLARARASI
HUKUKÎ METİNLERDE MÜLTECİLERİN ÇALIŞMA
HAKLARI VE TÜRKİYE’DEKİ MEVZUAT
UZMANLIK TEZİ
Hüseyin Ali Âlî TANGÜREK
Tez Danışmanı
: Dr. Ali Ercan SU
Tez Jürisi Üyeleri
Adı ve Soyadı
İmzası
....................................................................
........................................
....................................................................
........................................
....................................................................
........................................
....................................................................
........................................
....................................................................
........................................
....................................................................
........................................
TÜRKİYE CUMHURİYETİ
ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
AVRUPA BİRLİĞİ KOORDİNASYON DAİRESİ BAŞKANLIĞI’NA
Bu belge ile bu tezdeki bütün bilgilerin akademik kurallara ve etik davranış ilkelerine
uygun olarak toplanıp sunulduğunu beyan ederim. Bu kural ve ilkelerin gereği
olarak, çalışmada bana ait olmayan tüm veri, düşünce ve sonuçları andığımı ve
kaynağını gösterdiğimi ayrıca beyan ederim.
Hüseyin Ali Âlî TANGÜREK
…/…/2007
ÖZET
AB Uzmanlık Tezi
MÜLTECİLERİN,
ULUSLARARASI ÇALIŞMA HAKLARI VE AB ÜYELİĞİ
SÜRECİNDE TÜRKİYE’DEKİ DURUM
Hüseyin Ali Âlî TANGÜREK
Yeryüzünde halen devam etmekte olan çatışma alanlarının ve/veya belli ve baskıcı
bir anlayış, ideoloji, etnisite, din ve benzeri unsurlar temelinde idare edilen ülke ve
bölgelerin varlığı, söz konusu bölgelerde yaşayan fakat kendini güvende hissetmeyen
bireylerin daha güvenli bölgelere iltica etmesi süreçlerini her geçen gün daha yoğun
ve problemli hale getirmektedir. Bu durum ise sığınmacı, mülteci, vatansız ya da
benzeri grupların hedefinde ya da geçiş yolunda yer alan ülkelerin hali hazırda var
olan sosyal, ekonomik ve siyasi sorumluluklarına ek bazı yükümlülükler
doğurmaktadır. Türkiye de söz konusu grupların kimi zaman hedefi kimi zaman ise
geçiş yolu olarak dikkate alındığında gerek Birleşmiş Milletler gerekse Avrupa
Birliği kapsamında konuya yönelik yükümlülüklerini yerine getirmek ile sınırları
içerisinde meydana gelebilecek mülteci akımları karşısında istihdam piyasasına
yönelik gerekli önlemleri almak hususunda bir ikilemle karşı karşıya kalmaktadır.
İşbu çalışma temelde alanda mevcut tüm hukuki düzenlemeleri bir araya getirerek
konuya ilişkin bir başvuru kaynağı niteliğini taşıyacak bir derleme oluşturarak söz
konusu alandaki boşluğu gidermektir. Ayrıca bir taraftan mültecilerin bir insan hakkı
olarak çalışma hakkının Türkiye’deki durumunu ve AB üyeliği sürecinde bu konuda
meydana gelecek muhtemel iyileştirmelerin insan hakları bağlamındaki olumlu
etkilerini incelerken, diğer taraftan meselenin Türkiye’nin çıkarlarını zedelemesini
engellemek için harekete geçilmesi gereken noktaları tespit ederek insan hakları
anlamındaki olumlu gelişmelerin ulusal çıkarlar anlamında karşılaşılabilecek
olumsuz etkilerini asgari düzeyde tutma hedefine yönelecektir. Bu sayede bu
çalışma, her iki açıdan da dengeli bir politika değişikliğinin sağlanmasına katkıda
bulunan bir çalışma niteliği taşıyacaktır.