Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde Uymaları

Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
Muhasebe Meslek Mensuplarının Mesleki Faaliyetlerinde
Uymaları Gereken Etik İlkelere Uyma Düzeyine Yönelik
Meslek Mensupları İle Meslek Yüksek Okulu
Muhasebe Bölümü Öğrencilerinin Algıları
Osman AKIN 
Kürşat ÖZDAŞLI 
ÖZET
Küreselleşme ve bilgi toplumu olma gibi gelişmelere uyum sağlayabilmek ve güvenilir, sağlıklı bir ekonomik
hayat oluşturabilmek için bütün dikkatler meslek ahlakı ve meslek etiği gibi kavramlar üzerinde odaklanılmasını
sağlamıştır. Etik; değerleri, ahlaki bakımdan iyi ya da kötü, doğru ya da yanlış olanın niteliğini ve temellerini
araştıran felsefedir. Meslek etiği ise bir meslekle ilgili daha önce belirlenmiş olan genel kabul görmüş kurallar
bütünüdür. Her meslekte olduğu gibi muhasebecilik mesleğinde de meslek mensuplarının uymaları gereken etik
kurallar söz konusudur. Meslek mensupları mesleki faaliyetlerini gerçekleştirirken dürüst olma, tutarlı doğru karar
alma, tarafsız olma ve mesleki davranışlarına özen gösterme gibi birtakım kurallara uymak yükümlülüğündedir.
Çalışmamızda, muhasebe meslek mensupları ile meslek yüksek okulu öğrencilerinin etik kavramının
algılanmasına yönelik mesleki etik kuraları yönetmeliği kapsamında yer alan dürüstlük, tarafsızlık, gizlilik, mesleki
yeterlilik ve özen ve mesleki davranış gibi etik boyutlar baz alınarak karşılaştırmalı bir analiz yapılmıştır. Araştırma
sonucunda, muhasebe eğitimi alan öğrencilerin muhasebe mesleğini icra eden meslek erbabına kıyasla dürüstlük ve
şeffaflık ilkelerinin meslek mensupları tarafından daha fazla ihlal edildiğini düşündükleri tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Etik, Meslek Etiği, Muhasebe Meslek Etiği.
JEL Sınıflandırması: M41, M49.
Professional Accountants Professional Activities should comply with the Ethical
Principles Regarding Compliance Professionals With Level Vocational High School
Students' Perceptions of Accounting Department
ABSTRACT
Businesses have focused on the concepts such as professional ethics in order to create a healthy economic life
and to adapt to the developments such as globalization and being an information society. Ethics is the philosophy that
investigates the nature and basis of values whether they are morally good or bad, right or wrong. Professional ethics
is generally accepted as set of rules previously determined and related to the profession. As in every profession,
professionals in accountancy profession should follow the ethical rules that profession is concerned. While performing
their professional activities, professionals are obliged to comply with certain rules such as being honest, giving
consistent and accurate decision, being impartial and complying with the professional behaviour.
In our study, a comparative analysis has been carried out by mainly discussing honesty, impartiality,
confidentiality, professional competence and due care and professional behaviour within the scope of accounting
profession perception of vocational high school students and professionals. Based on the results of the study, we have
determined that, if they are compared to professionals of accountancy, accounting students think principles of honesty
and transparency are violated more by the professionals.
Keywords: Ethics, Business Ethics, Accounting Profession Ethic.
Jel Classification: M41, M49.

Yrd.Doç.Dr. Osman Akın, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Zeliha Tolunay Uygulamalı Teknoloji ve
İşletmecilik Yüksekokulu,[email protected].

Doç.Dr. Kürşat Özdaşlı, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi,
[email protected].
59
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
1. GİRİŞ
Büyüme sürecini yaşamaya başlayan işletmelerin doğal olarak daha karmaşık bir yapı
haline gelmeleri söz konusu olmaktadır. Bu işletmeler açısından ekonomik ve sosyal
sürdürülebilirlik en önemli durum haline gelmektedir. Sürdürülebilirliği sağlamakla yükümlü
olan işletme yönetiminin temel görevi; işletmelerin yaşamlarını sürdürebilmeleri ve
gelişmeleri için uygun ortamın yaratılması için gerekli olan bilgileri sağlamaktır. İşletmeler
için gerekli olan bu bilgilerin sağlanmasında ise muhasebe bilgi sisteminin önemli hale
geldiği görülmektedir. Çünkü muhasebe; mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade
edilmiş şekilde kaydetme, sınıflandırma, özetleme, analiz etme, yorumlama ve raporlama
süreci olarak tanımlanmaktadır (Acar ve Tetik, 2006: 8).
Muhasebeci ise; mali nitelikteki işlemleri ve olayları para ile ifade edilmiş şekliyle
kaydeden, sınıflandıran, özetleyen, analiz eden, yorumlayan ve raporlayan kişi şeklinde
tanımlanabilir.
Ülkemizde muhasebecilik mesleği 3568 sayılı yasa ile meslek statüsüne
kavuşturulmuştur. 3568 Sayılı serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu, muhasebecilik mesleğini icra edenleri üç statüde
değerlendirmiştir. Bunlar; ( 3568 Sayılı serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirlik ve Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu Madde 1)

Serbest Muhasebeci,

Serbest Muhasebeci Mali Müşavir,

Yeminli Mali Müşavir.
Adı geçen kanunda muhasebe mesleğinin konusu özetle; defter tutmak, tablo ve
beyannameler düzenlemek, muhasebe sistemleri kurmak, müşavirlik, bilirkişilik ve benzeri
işleri yapmak şeklinde ifade edilmektedir (Kutlu, 2008: 145).
İşletme yönetimine ihtiyaç duyduğu bilgileri sağlama misyonunu da yüklenen
muhasebe fonksiyonun sadece defter tutmak gibi dar bir alana sıkıştırılamayacağı
muhakkaktır. Bu nedenle günümüzde muhasebe; toplumun her kademesinden gelen taleplere
yanıt vermek, müşterilerin gereksinmelerini karşılamak, yöneticilere karar almada yardımcı
olmak, işletmelerin devlete karşı görevlerini yerine getirirken doğru ve güvenilir bilgiler
sağlamak, yatırımcılara gerekli bilgileri aktarmak gibi alanlarda etkili bir fonksiyon haline
gelmiştir. Bu durum, muhasebecilik mesleğinin önemi daha da artırmaktadır (Nalbantoğlu,
http://archive.ismmmo.org.tr).
Muhasebe mesleğinin 3568 sayılı kanun ile yasal statüye kavuşmasından sonra,
Dünya’daki uygulamalara paralel olarak mesleki unvan verme ve mesleki yeterliliği
değerlendirme yetkisi ülkemizde muhasebe mesleğinin üst örgütü olan Türkiye Serbest
Muhasebeci, Mali Müşavir ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği’ne (TÜRMOB)
verilmiştir. 1992 yılında TÜRMOB tarafından Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci
60
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
Mali Müşavirlik Staj Yönetmeliğini Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girmiş ve 1997
yılında yapılan düzenleme ile bugünkü halini almıştır. Bu yönetmelikle, aday meslek
mensuplarının mesleğe ilk girişleri, yetiştirilmeleri ve mesleğe hazırlanması için staj
programlarının geliştirilmesi, stajlarda uygulanacak değerlendirme yöntemleri ve diğer
uygulamalar yazılı esaslara bağlanmıştır. Ayrıca 1993 yılında Türkiye Serbest Muhasebeci
Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Temel Eğitim ve Staj Merkezi (TESMER)
kuruluş, çalışma yöntem ve esasları hakkındaki yönerge yayınlanmış ve TÜRMOB’un
denetimi ve koordinasyonu ile stajyer meslek mensuplarının staj, eğitim ve değerlendirme
sınavları bu merkezler aracılığı ile yürütülmeye başlanmıştır. TESMER, aynı zamanda meslek
mensuplarının meslek içi eğitimlerini de yapmaktadır (Yardımcıoğlu vd., 2006: 173).
Her meslek te olduğu gibi muhasebecilik mesleğinde de etiğin mesleki uygulamalarda
önemli bir belirleyici olması söz konusudur. Her toplum kendi yaşamını düzenleyebilmek için
hayatın her alanını kapsayan çeşitli kurallar ortaya koymuştur. Gelenekler, görenekler,
adetler, dini kurallar, iktisadi kurallar, hukuki kurallar ve mesleki özelliklere göre belirlenen
mesleki kurallar hayatımıza belirli bir düzen getirir. Toplumlar geliştikçe oluşturulmuş olan
kurallar da değişerek zamana uygun hale getirilir (İşgüden ve Çabuk, 2006:60-61).
Etik kavramı eski çağlardan beri insan ilişkilerinde önemli bir yere sahip olmuştur.
Diğer taraftan insanların meslek hayatlarındaki etkisi de göz ardı edilmemelidir. Bilgi
teknolojilerinin hızlı bir gelişme gösterdiği 2000’li yıllarda ise etik kavramı boyut değiştirerek
birçok disiplin açısından en fazla araştırmaya konu olan çalışma alanlarından birisi olmuştur.
Etik, üzerine çok çalışılmış bir olgu olmakla birlikte en çok suiistimal edilen hususlardan bir
tanesidir (Ünsal, 2009: 412).
Etikle ilgili çalışmalar 2500 yıl öncesine dayanmasına karşın sosyal ve mesleki
yaşantımızdaki yeri ise çok daha yenidir. Son yıllarda sıkça etik kavramında bahsedilmesine
rağmen, çerçeve bir tanımı yapılamamaktadır. Oldukça karmaşık olan etik kavramı ile yapılan
çeşitli tanımlamaların hep bir tarafı eksik kalmaktadır (Aymankuy ve Sarıoğlan, 2005: 25).
Etik, yaşamın her alanında davranışları yönlendiren standartların ve prensiplerin bir bütünü
olarak doğruyu ve yanlışı ayırt etmek biçiminde algılanmış ve tarihsel süreç içinde farklı
toplumlar ve kültürler hep kendi kurallarını oluşturmuşlardır. Bu kuralların temelleri bazen
dine ve geleneklere, bazen de meslek gruplarının özelliklerine bağlı olarak şekillenmiştir. Bu
bağlamda özellikle son yıllarda genel olarak etik ve meslek etiği, dünyada ve ülkemizde
neredeyse her alanda gündeme gelmektedir (Sakarya ve Kara, 2010:57).
Etik kelimesi yunanca “ethos” kelimesinin Türkçede kullanılan karşılığıdır. Ethos
kelimesi karakter, adet (usul) veya gelenek anlamına gelmektedir. Türkçede “ahlak” olarak
kullanılan kavram Latince’de “morality” kelimesi ile yakın anlamda davranış, adet ve
alışkanlık anlamına gelmektedir (Yatkın, 2008:213). İnsanoğlu eski çağlardan beri neyin
doğru neyin yanlış olduğu konusunda sürekli doğruyu arama arayışında olmuştur. Neyin
doğru ya da yanlış olduğu bazen tesadüfen, bazen kötü tecrübelerden, bazen ise sistemli
yaklaşımlar ile bulunmuştur. Doğru ve yanlışın bulunmasında insanın kontrol edebildiği
61
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
sistemli yaklaşımıdır diğer bir ifade ile etiktir. Çünkü etik bir sistemler kümesidir (Ünsal,
2008:1).
Etik; geçmiş, günümüz ve gelecekte insanların tutum ve davranışlarının iyi ya da kötü,
doğru veya yanlış yönden değerlendirilmesini içeren ve dünyanın her yerinde geçerli olan ilke
ve kuralların bütünü olarak tanımlanabilir. Aynı zamanda felsefenin bir kolu olarak etik;
tutumların, davranışların, düşüncelerin, inançların, eylemlerin vb. ahlaki vasıfların, insani
değerler açısından iyi, doğru ve kabul edilebilir olup olmadıklarına ilişkin çalışmaları
içermektedir (Yatkın, 2008:213).
Etiğin üç ana dalı; “tanımlayıcı etik”, “etik felsefesi” (etik teorisi) ve “uygulamalı
etik”tir. Tanımlayıcı etik, insanların ve kültürlerin mevcut inançlarını, adet ve geleneklerini,
ilkelerini ve uygulamalarını araştırır ve tespite uğraşır. Etik felsefesi, iyi-kötü-hoşgörü gibi
etik kavramlarını anlamaya ve etik ilkelerini ve teorilerini doğrulamaya çalışır. Uygulamalı
etik ise, evlilik dışı ilişkiler, idam cezası, ötenazi ve sivil itaatsizlik gibi ahlak sorunlarına
odaklanır (Pojman ve Fieser, 2009: 2-3).Muhasebecilik Mesleği açısından düşünüldüğünde
etik, diğer mesleklerde olduğu gibi, uygulamalı etiğini bir alanı olarak görülmelidir. Bu
çalışmamızda temel amacımız, muhasebe mesleğinde etiğin boyutlarını inceleyerek, bu
mesleğe adım atmış bireylerle mesleğin başlangıcında, eğitim sürecinde olan bireyler arasında
tutum farklılıklarının ortaya çıkarılmasıdır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle muhasebecilik
mesleğinde etik boyutu irdelenecektir.
2. MUHASEBECİLİK MESLEĞİNDE ETİK
Bir uğraşın meslek olarak kabul edilmesi ile ilgili temel unsurları dikkate aldığımızda
etiğin her meslek gibi muhasebecilik mesleği açısından da temel şartlardan biri olduğunu
görürüz. Bir uğraşın meslek olarak kabul edilebilmesi için; a. o meslekle ilgili bir grup
kimliğinin oluşması, b. mesleğe giriş için yasal olarak gerekli olan eğitim ve öğretim
süreçleri, c. özel, herkesin sahip olmadığı mesleki bilgi, d. pozitif sosyal ihtiyaçları
karşılamak için gerekli bilgi, e. bireysel muhakeme ve karar vermede özerklik ve e. önceden
belirlenmiş değerlere bağlılık (Strahlendorf, www.bcsp.org: 1) gibi şartlar gereklidir. Bu
şartlar dikkatle okunduğunda bir mesleğin eğitimle ilgili şartlarının yanı sıra etik kodlarla
ilgili olarak da şartlarının olduğu görülecektir.
Günümüz küreselleşme ortamında her olguda değişim meydana geldiği gibi bireylerin
değer yargılarında da bir değişim söz konusudur. Bireylerin değer yargılarındaki bu değişim
icra etmiş oldukları mesleklerine de yansımakta ve yapılan işin güvenilirliğini daha da önemli
hale getirmektedir. Meslek mensuplarının topluma, müşterilerine ve meslektaşlarına karşı
güvenilirlik kazanabilmeleri için bir takım ahlaki ve kişisel değerlere uymaları gerekmektedir.
(Kiracı ve Elitaş, 2009:66). Meslek mensuplarının bu tür yetilere sahip olması gerekliliği ise
etik kavramını, bu kavrama farkındalığın kazandırılmasında da etik eğitimi ortaya
çıkarmaktadır.
62
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
Etik eğitimi, gerek davranışlarında gerekse mesleki anlamda alacakları kararlarda
etiksel bir boyut olduğunu kavratmaya, kişilerin mesleki olarak ortaya çıkacak olan etiksel
sorunları anlamaya ve çözümü noktasında beceri kazandırmaya yönelik yapılan faaliyetlerin
tümü olarak tanımlanabilir (Taştan, 2009: 286). Mesleğe girişte temel şartlardan biri daha
önce bahsettiğimiz gibi etik kodlar ise, nitelikli ve ahlaklı insan yetiştirme çabaları her
meslekte olduğu gibi muhasebe mesleğinin de temel sorunudur (Uçma, 2007: 36). Muhasebe
mesleğine toplum tarafından güven duyulması, muhasebe meslek mensuplarının meslekleri ile
ilgili her türlü iş ve eylemlerinde mesleğin etik ilkelerine uygun davranmaları ile mümkün
olacaktır (Yıldız, 2010: 156).
Etik eğitiminin amacı; muhasebe uygulamalarında karşılaşılan etik sorunlara karşı
meslek adaylarına farkındalık kazandırmak, sorunların çözümünde ahlaki yetilere sahip
olmalarını sağlamaktır.
Etik eğitiminde bu amacın gerçekleştirilebilmesi için meslek adayı öğrenciler üzerinde
en fazla durulması gereken unsurdur. Ancak en az öğrenciler kadar eğitmen ve eğitim
programı da önemlidir. Bu nedenle muhasebe öğreticilerinin etik konuları hakkında geniş
bilgi sahibi olmaları ve bu konuda tüm sorumluluğu üstlenerek öğrencilerin gelişimlerini
sağlamaları gerekmektedir. (Taştan, 2009: 288)
Muhasebe öğreticilerinin etik konusunda gereken bilgiyi muhasebe öğrencilerine
aktarabilmeleri için öncelikle her meslekte olduğu gibi muhasebe mesleğinde de mevcut olan
etik kurallara hâkim olması gerekmektedir. Bu kuralların bir bölümü hukuki çerçevede
yasalaştırılmış bir bölümü ise meslek örgütleri tarafından yazılı kurallara dönüştürülmüştür.
Gerek uluslar arası düzeyde gerekse ülkemiz sınırları dâhilinde yapılan kapsamlı çalışmalar
neticesinde muhasebe mesleğinde etik değerler oluşturulmuştur. Ülkemiz de etik ile ilgili
gerçekleştirilen çalışmaları dolaylı ve dolaysız yapılan düzenlemeler olarak sınıflandırmak
mümkündür. Muhasebe meslek etiğine ilişkin yapılan dolaylı düzenlemeler: (Sakarya ve
Kara, 2010:58)

Maliye Bakanlığı Tarafından Yapılan Düzenlemeler

3568 Sayılı Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve
Yeminli Mali Müşavirlik Kanunu

Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali
Müşavirlerin Çalışma Usul ve Esasları Hakkındaki Yönetmelik

Serbest Piyasa Kurulu Tarafından Yapılan Düzenlemeler
Meslek etiğine ilişkin dolaylı olarak yapılan çalışmaların yanı sıra doğrudan yapılan
düzenlemeler de söz konusudur. Bunlar;

Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlik ve Yeminli Mali
Müşavir Meslek Ahlakı Kuralları İle İlgili Mecburi Meslek Kararı
63
The Journal of Accounting and Finance
July/2014

Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Ve Yeminli Mali
Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik
Şüphesiz ki etik ile ilgili uluslar arası yapılan çalışmalar ülkemiz çalışmalarına ışık
tutmaktadır. Uluslar arası düzeyde meslek etiği ile ilgili çalışmaları yapan kuruluşların
başında IFAC (Uluslar arası Muhasebeciler Federasyonu-International Federation of
Accountants Ethics Committe) ve AICPA (Amerika Kamu Muhasebecileri Enstitüsü-The
American Institute of Certified Public Accountants) gelmektedir (İşgören ve Çabuk 2006: 68).
Meslek etiği ile ilgili meslek adaylarını bir başka deyişle öğrencilere gerekli eğitimi
verecek olan eğitmenin, muhasebe ile ilgili kavramlar ve uygulamaları bilmesinin yanı sıra
yukarıda belirtmiş olduğumuz, ülkemizde ve uluslararası düzeyde etik ile ilgili yapılan
çalışmaları bilmesi gerekmektedir.
Türkiye açısından Muhasebe meslek etiğinin ilkeleri, 3568 sayılı yasa kapsamında
Resmi Gazete’de 19.10.2007 tarihinde “Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali
Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler
Hakkında Yönetmelik” kapsamında belirlenmiştir. Bu yönetmeliğe göre, temel etik ilkeleri
dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik ve mesleki davranış olarak
sınıflandırılan etik ilkelerinden oluşturulan beş boyut kullanılmıştır. Söz konusu yönetmeliğin
ilk maddesinde meslek mensuplarının uymaları gereken etik ilkeler beş temel başlık altında
toplanmıştır (Sakarya ve Kara, 2010:61). Bunlar:

Dürüstlük: Meslek mensuplarının tüm mesleki iş ilişkilerinde doğru sözlü ve
dürüst davranmalıdır.

Tarafsızlık: Yanlı ve ön yargılı davranarak; üçüncü kişilerin haksız ve
uygunsuz biçimde yaptıkları baskıların meslek mensuplarının mesleki kararlarını
etkilememesi ve engellememesidir.

Gizlilik: Meslek mensubunun mesleki ilişkileri sonucunda elde ettiği bilgileri
açıklamasını gerektirecek bir hak veya görevi olmadıkça üçüncü kişi veya gruplara
açıklamaması ve bu bilgilerin meslek mensubunun veya üçüncü kişilerin çıkarları için
kullanılmamasıdır.

Mesleki Yeterlilik ve Özen: Meslek mensubunun meslekî faaliyetlerini yerine
getirirken teknik ve meslekî standartlara uygun olarak, özen ve gayret içinde davranmasıdır.

Mesleki Davranış: Meslek mensubunun mevcut yasa ve yönetmeliklere
uymasını ve mesleğin itibarını zedeleyecek her türlü davranıştan kaçınmasını ifade etmektedir
(http://www.resmigazete.gov.tr.).
Muhasebe meslek mensuplarının ve muhasebe alanında eğitim alan öğrencilerin
muhasebe mesleğinin etik ilkelerine uyulup uyulmadığına ilişkin görüşlerinin almak üzere
yapmış olduğumuz araştırmada bu ilkelere yönelik olarak bir ölçek kullanılmıştır.
64
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
3. ARAŞTIRMA
3.1. Araştırmanın Amacı
Araştırmanın temel amacı, muhasebe meslek mensupları, ile meslek yüksek okulu
öğrencilerinin muhasebe meslek mensupları mesleği icra ederken etik ilkelere ne kadar riayet
ediyorlar sorusuna verdikleri cevabı bulmaktır. Bu amaç doğrultusunda öğrencilerle meslek
mensuplarının ilkelerin hayata geçirilmesi noktasında görüş farklılıklarının olup olmadığının
tespit edilmesi de söz konusu olacaktır. Yapılan yazın taraması ve incelemeler sonucunda etik
ile ilgili çalışmaların son yıllarda Türkiye’de ve dünyada artmaya başladığı görülmektedir.
Muhasebe mesleğinde etik konusunda yıllara dayanan uzun bir yazın geçmişi olmakla birlikte
muhasebe alanında meslek mensupları ve MYO öğrencilerin etik algısına yönelik
gerçekleştirilen çalışma sayısı oldukça kısıtlıdır. Bu nedenle meslek mensupları ile MYO
öğrencilerinin etik kavramını algılamalarının incelenmesi bundan sonra bu konularda
gerçekleştirilecek araştırmalara veri sağlayacak ve yazına katkıda bulunacaktır.
3.2. Anket Formu ve Ölçekler
Araştırmada veri toplama aracı olarak anket tekniği kullanılmıştır. Anket formunda
3568 sayılı yasa kapsamında resmi gazetede 19.10.2007 tarihinde “Serbest Muhasebeciler,
Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde
Uyacakları Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu yönetmeliğe göre, temel
etik ilkeleri dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik ve mesleki davranış
olarak sınıflandırılan etik ilkelerinden oluşturulan 5 boyut kullanılmıştır. Söz konusu ölçeğin
oluşturulmasında Sakarya Şakir ve Kara Suat (2010) “Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine
Yönelik Düzenlemeler ve Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan
Araştırması” isimli makaleden de yararlanılmıştır.
Muhasebe mesleğinde etik ölçeği, 5 boyutu ile alınmış olunup, 1-5. sorularda
dürüstlük boyutunu, 6-10. sorularda tarafsızlık boyutunu, 11-16. sorularda mesleki yeterlilik
ve özen boyutunu, 17-21. sorularda gizlilik boyutunu, 22-26. sorularda mesleki davranış
boyutunu ortaya koymak amaçlanmıştır..
Ölçeklerde yer alan ifadelerin yanıtları için beş aralıklı Likert tipi metrik ifade
kullanılmıştır. Örneğin, “ülkemizde meslek mensuplarının etik ilkeleri uygulamada yeterli
özeni gösterdiğini düşünüyorum” ifadesinin yanıtı için “1-Hiçbir zaman”, “2-Çok Nadiren”,
“3-Ara Sıra”, “4-Sıklıkla”,“5-Her Zaman” gibi beş seçenek bulunmaktadır. Buna ilaveten,
öğrenciler, meslek mensubu ve muhasebe çalışanlarının demografik yapısını incelemek
amacıyla 6 soru sorulmuştur. Geri dönen anket formlarındaki cevaplar kodlanarak “SPSS for
Windows 15.0 sürümü” ile analiz edilmiştir.
65
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
3.3. Veri Hazırlama
Araştırma neticesinde elde edilen veriler SPSS 15.0 paket programına yüklendikten
sonra ilk iş olarak veri dosyasını hazırlamak için; kayıp veri, uç değer, normallik, homojenlik
test edilmiştir.
Kayıp veri: Her bir ankette cevabı boş bırakılan maddelerin toplam maddelere oranı
%15 ve yukarısı olup olmadığına bakılmış. Böyle bir anket olmadığı için kayıp veriye atama
işlemi yapılmamıştır.
Uç Değer: “Z” ve “T” puanları + 3 ve – 3 üzerinde olan 25 adet anket analiz dışı
bırakılmıştır. Toplamda 175 anketlik veri analize alınmıştır.
Homojenlik : Yapılan “homogenity test” sonucunda sig. değeri 0.05’ten büyük çıktığı
için verilerin homojen olduğuna karar verilmiştir.
3.4. Bulguların Değerlendirilmesi
Araştırma bulgularının değerlendirilmesinde ilk olarak demografik bulgular ele alınmıştır.
Tablo 1: Demografik Bulgular
Cinsiyet
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
Bay
83
47,4
Bayan
92
52,6
Yaş
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
18-25 Arası
143
81,7
25-35 Arası
22
12,6
37 ve üzeri
10
5,7
Çalışma Yılı
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
1-5 yıl arası
70
40,0
5-10 yıl arası
17
9,7
11 yıl ve üzeri
17
9,7
Hiçbiri
71
40,6
Eğitim Düzeyi
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
Ortaokul
1
0,6
Lise
11
6,3
Ön lisans
133
76
66
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
Lisans
30
17,1
Aylık Gelir
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
1500-2500 arası
151
86,3
2501-3500 arası
16
9,1
3501-4500 arası
5
2,9
4500 ve üzeri
3
1,7
Mesleki Unvan
Meslek
Mensubu
Kişi Sayısı (N)
Yüzde (%)
59
33,7
116
66,3
Muhasebe
Programı
Öğrencisi
Araştırmaya katılanların %47,4’ü erkek, %52,6’sı erkektir. Ankete katılanların
%81,7’si 18-25 yaş aralığında, %12,6’sı 25-35 yaş aralığında, %5,7 si ise 37 yaş ve üzerinde
bulunmaktadır. Çalışma süreleri incelendiğinde %40’ı 1-5 yıl arası, %9,7’si, 5-10 yıl arası ve
yine aynı orandaki kısmı 11 yıl ve üzerinde çalıştıkları görülmekle birlikte %40,6’sının
herhangi bir iş tecrübesinin bulunmadığı gözlenmektedir. Araştırmaya katılan eğitim
düzeyleri ile ilgili soruda %0,6 ortaokul, %6,3 lise, %34 ön lisans, %17,1 lisans mezunları
bulunduğu saptanmıştır. Aylık gelir incelendiğinde %86,3’ünün 1500-2500 arası, %9,1’inin
2501-3500 arası, %2,9’unun 3501-4500 arası ve %1,7’sinin 4500 ve üzeri gelire sahip olduğu
görülmektedir. Araştırmaya katılanların %33,9’ unu meslek mensubu oluştururken
%66’3’ünü ise muhasebe programı öğrencileri oluşturmaktadır.
Tablo 2: Meslek Mensupları ve Öğrencilerin Meslek Etiği İle İlgili Sorulara Vermiş
Oldukları Yanıtların Ortalamaları
SORULAR
Meslek mensuplarının mükelleflere ait bilgileri
üçüncü kişiler ile paylaşmadığını düşünüyorum. T*
N
Ortalama
Standart
Sapma
175
2,23
1,074
2,89
1,077
2,94
1,073
3,02
1,213
3,04
1,152
Meslek mensupları yasa ile belirlenmiş durumların
yetersiz kaldığı durumlar olsa bile etik ilkelerine bağlı 175
kaldığını düşünüyorum.
Ülkemizde meslek mensuplarının etik ilkeleri
175
uygulamada yeterli özeni gösterdiğini düşünüyorum.
Meslek mensuplarının mesleki kararları dış
175
etkenlerden etkilenmeden alabildiğini düşünüyorum.
Meslek mensuplarının mükellef-kamu çıkarı
67
175
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
dengesini eşit şekilde koruduğunu düşünüyorum.
Mükelleflerin meslek etiğini yeterli saygıyı
gösterdiğini düşünüyorum
175
3,07
1,065
Meslek mensuplarının muhasebe ilke ve standartlarını
eksiksiz bir şekilde uyguladıklarını düşünüyorum
175
3,25
1,110
Meslek mensuplarının yasaları mümkün olduğunca
mükellef lehine yorumladığını düşünüyorum T
175
3,45
1,054
Ülkemizde meslek etiği ile ilgili yasal düzenlemelerin
eksik ve yetersiz olduğunu düşünüyorum T
175
3,51
1,226
Meslek mensuplarının mükellef ile ilgili bilgileri
ilgisiz kişilere vermediğini düşünüyorum
175
3,55
1,363
Meslek mensuplarının yasalara ve ahlaki değerlere
bağlı kaldığını düşünüyorum.
175
3,58
1,141
Meslek mensuplarının mükellefler istediği taktirde
yasalarca uygun görülen bilgileri verdiğini
düşünüyorum
175
3,58
1,224
Meslek mensuplarının özgür irade ile karar
verdiklerini düşünüyorum.
175
3,59
1,141
Meslek ile ilgili ahlaki değerlerin yasalara
bağlanmasının zor olduğunu düşünüyorum.
175
3,59
1,274
Meslek mensuplarının kanunlar çerçevesinde
mükellef hakkını koruduğunu düşünüyorum.
175
3,65
1,099
Meslek mensuplarının ilgili taraflara doğru ve yeterli
bilgiyi verdiğini düşünüyorum.
175
3,68
1,120
Ülkemizde meslek öncesi etik ilkelerine yönelik
eğitimin yetersiz olduğunu düşünüyorum. T
175
3,71
1,113
175
3,72
1,133
175
3,75
1,210
Meslek mensupları etik ilkelerine bağlılığı mesleğe
olan güveni ve saygınlığını arttıracağını
düşünüyorum.
175
3,97
1,241
Meslek mensuplarının ilgili taraflara gerektiği zaman
bilgi verdiğini düşünüyorum.
175
3,97
1,044
Meslek mensuplarının mesleki gelişmeye açık
olduklarını düşünüyorum.
175
4,05
1,044
Meslek mensuplarının mesleki etik kurallarına
uymalarının önemli olduğunu düşünüyorum.
175
4,41
,879
Meslek mensupları ile mükellefler arasındaki bireysel
ilişkinin etik davranışı etkilediğini düşünüyorum
Meslek mensuplarının gelir düzeyinin etik davranışı
etkilediğini düşünüyorum.
68
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
Etik konusunda eğitim ve öğretimler daha fazla yer
verilmesi gerektiğini düşünüyorum.
175
4,41
,832
Meslek mensuplarına yönelik meslek içi eğitim ve
seminerlerin fazlalaştırılmasının etik ilkelerine
bağlılığı arttıracağını düşünüyorum
175
4,41
,818
Toplam N
175
* T = Bu işarete sahip olan sorular ters sorudur. ters sorular analize alınırken SPSS programı üzerinde “Recode into Same
Variables” komutu kullanılarak yeniden kodlanmıştır.
Araştırmada 5’li likert ölçeği kullanılmış ve 1-Hiçbir zaman, 2-Çok Nadiren, 3Arasıra, 4-Sıklıkla, 5-Herzaman şeklinde oluşturulmuştur. Buna göre sorulara verilen
yanıtların ortalamalarına bakıldığında en yüksek ortalamaya (4,41), “Meslek mensuplarının
mesleki etik kurallarına uymalarının önemli olduğunu düşünüyorum”, “Etik konusunda eğitim
ve öğretimler daha fazla yer verilmesi gerektiğini düşünüyorum”, “Meslek mensuplarına
yönelik meslek içi eğitim ve seminerlerin fazlalaştırılmasının etik ilkelerine bağlılığı
arttıracağını düşünüyorum” ifadelerinin yer aldığı görülmektedir. En düşük ortalamaya (2,23),
“Meslek mensuplarının mükelleflere ait bilgileri üçüncü kişiler ile paylaştığını düşünüyorum”
ifadesine verilen yanıtların oluşturduğunu görmekteyiz.
Standart sapmalar açısından bir değerlendirme yapıldığında, “Meslek mensuplarına
yönelik meslek içi eğitim ve seminerlerin fazlalaştırılmasının etik ilkelerine bağlılığı
arttıracağını düşünüyorum” ifadesinin standart sapmasının aldığı değer (,818) en düşük
sapmaya sahip olduğu, “Meslek mensuplarının mükellef ile ilgili bilgileri ilgisiz kişilere
vermediğini düşünüyorum” ifadesinin ise (1,363) en yüksek standart sapma değerine sahip
olduğu görülmektedir.
Tablo 3: Muhasebe Meslek Mensupları ve Öğrencilerinin Etik Ölçeklerine
Verdikleri Cevapların Boyutlar İtibariyle Ortalama Puanları
N
Minimum Maximum Ortalama
Standart
Sapma
Dürüstlük
175
1,00
5,00
3,1794
,77610
Tarafsızlık
175
1,40
5,00
3,4571
,76830
175
2,40
5,00
3,9657
,54895
Gizlilik
175
1,60
5,00
3,4011
,66730
Mesleki Davranış
175
1,80
5,00
3,7977
,67975
Geçerli (N)
175
Mesleki Yeterlilik ve
Özen
69
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
Mesleki etik ilkelerine bakıldığında dürüstlük ölçeğinin (3,1794) en düşük ortalamaya,
mesleki yeterlilik ve özen ölçeğine bakıldığında da (3,9657) en yüksek ortalamaya sahip
olduğu görülmektedir. Bu durumda gerek meslek mensupları gerekse muhasebe programı
öğrencileri muhasebe meslek mensuplarının etik ile ilkelerinin uygulanmasında yeterli
olmadığını yani etik ilkelerinin temelinin oluşturan dürüstlük kavramının mesleki noktada
olması gerekenden düşük olduğunu düşünmektedirler. Bunun temelinde ise meslek
mensupları açısından rekabetin yoğun olması, bazı meslek mensuplarının mesleğine karşı
yeterli özeni göstermemesi, mesleki tükenmişlik ile karşı karşıya kalmaları başlıca nedenleri
oluşturduğunu söyleyebiliriz. Muhasebe programı öğrencileri açısından ise muhasebe
eğitiminde muhasebe etiği altında ayrı bir dersin yer almaması veya mevcut muhasebe
derslerinde bu konunun yeterince ele alınmayarak öğrencilerin farkındalık düzeylerinin düşük
kalmasıdır diyebiliriz.
Ancak etik ilkelerinden mesleki yeterlilik ve özen ölçeğinde verilen cevapların
ortalamalarının yüksek olduğu görülmektedir. Etik ilkelerinin uygulanması ve yerleşik hale
gelmesi için gerek eğitim-öğretim gerekse meslek içi eğitim seminerlere daha fazla önem
verilmesi görüşü hem meslek mensuplarında hem de muhasebe programı öğrencilerinde
hâkimdir.
Muhasebe meslek mensuplarının etik ilkeleri hayata geçirme düzeyleri ile ilgili algılar
açısından muhasebe meslek mensupları ile muhasebe programı öğrencileri arasında anlamlı
farklılık olup olmadığını test edebilmek için “bağımsız örneklem t testi” kullanılmıştır.
Bağımsız Örneklem t testi; iki farklı örneklem grubunun ortalamalarını karşılaştırır. İki
grubun üyeleri birbirinden ayrıdır. Böylece, iki ayrı grubun (erkek-kadın vb.) 5‘li Likert
ölçeği ile hazırlanmış sorulara verilen cevaplar açısından görüşleri arasında anlamlı bir tutum
farklılığının olup olmadığı ölçülecektir. %95 güven aralığı içerisinde önemlilik (sig.) değeri
0,05’ten küçük çıkmışsa anlamlı bir farkın olduğu anlaşılacaktır (Antalyalı, 2005: 131).
Araştırma verilerine göre oluşturulan bağımsız t testi sonuçları aşağıdaki gibidir.
Tablo 4: Etik Boyutların Uygulanmasına Yönelik Algılamalara İlişkin T Testi
Sonuçları
Etik
Unvan
N
Ortalamalar
Boyutları
Dürüstlük
Tarafsızlık
Meslek Mensubu
Muhasebe Programı
Öğrencisi
Meslek Mensubu
Muhasebe Programı
Öğrencisi
Ortalama
t
Farklılıkları
Değeri
Anlamlılık
(Sig)
59
3,5356
,53732
4,570
116
2,9983
,53732
4,518
,001
59
3,8576
,60418
5,285
,001
116
3,2534
,60418
5,449
70
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Mesleki
Yeterlilik
Meslek Mensubu
Muhasebe Programı
Öğrencisi
Temmuz/2014
59
4,0542
,13355
1,527
116
3,9207
,13355
1,456
59
3,5186
,17726
1,670
116
3,3414
,17726
1,632
59
3,8678
,10573
,973
116
3,7621
,10573
1,069
,129
ve Özen
Gizlilik
Mesleki
Davranış
Meslek Mensubu
Muhasebe Programı
Öğrencisi
Meslek Mensubu
Muhasebe Programı
Öğrencisi
,106
,287
Tabloda görülen sonuçlara göre; “Dürüstlük” ilkesinin muhasebe meslek
mensuplarınca uygulanmasına yönelik algılamalar açısından farklılık vardır. Muhasebe
meslek mensupları ile muhasebe programı öğrencileri arasında anlamlı algılama farkı
bulunmaktadır (=0,05 iken, çift yönlü   0,001). Buna göre, meslek mensupları öğrencilere
kıyasla dürüstlük ilkesine uygulamada daha az riayet edildiğini düşünmektedirler.
Benzer bir durum “Tarafsızlık” ilkesi açısından da söz konusudur. Muhasebe meslek
mensupları ile muhasebe programı öğrencileri arasında anlamlı algılama farkı bulunmaktadır
(=0,05 iken, çift yönlü   0,001). Buna göre, meslek mensupları öğrencilere kıyasla
tarafsızlık ilkesine uygulamada daha az riayet edildiğini düşünmektedirler. Öğrenciler, üçüncü
kişilerin haksız ve uygunsuz biçimde yaptıkları baskıların meslek mensuplarının mesleki
kararlarını etkilediğini meslek mensuplarına kıyasla daha fazla düşünmektedirler. Diğer
ilkeler açısından ise iki grup arasında herhangi bir algılama farklılığı söz konusu değildir.
4. SONUÇ
Muhasebe meslek mensuplarının kanunlar ve toplumsal değerlerin önemi
doğrultusunda doğru, tarafsız, güvenilir bilgiler üretme ve topluma sunma durumundadır.
Meslek mensuplarının bahsedilen faaliyetleri ile birlikte mükellefler, meslektaşlar ve meslek
kuruluşları ile ilişkilerinde uymaları gereken kurallar meslek etiğini oluşturmaktadır. Meslek
mensuplarının mesleğin saygınlığını arttırmaları ve mesleği daha ileri boyuta taşıyabilmeleri
yani mesleğin geleceği açısından meslek etiği önemli bir unsura sahiptir.
Her meslek dalında uyulması gereken ahlaki değerler bulunduğu gibi muhasebecilik
mesleğinde de etik değerler bulunmakta ve ülkemizde buna ilişkin düzenlemeler
bulunmaktadır. Daha öncede bahsedildiği üzere TÜRMOB tarafından 19.10.2007 tarihinde
“Serbest Muhasebeciler, Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirlerin
Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik” yayınlanmıştır. Bu
yönetmeliğe göre, temel etik ilkeleri dürüstlük, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen, gizlilik
ve mesleki davranış olarak sınıflandırılmıştır. Bu temel ilkelerin hayata geçirilmesi demek,
71
The Journal of Accounting and Finance
July/2014
hali hazırda meslek erbabı olan bireylerin bu ilkelerden taviz vermeden iş ve eylemlerini
yapması demektir.
Bir bireyin herhangi bir olay veya olgu ile ilgili algılaması o olay veya olguya ilişkin
duygu organları vasıtasıyla dış dünyadan elde ettiği verilerin zihninde yorumlanması sonucu
gerçekleşecektir. Ancak, birey, zihninde bu yorumlamayı yaparken, kişiliğinden,
tecrübelerinde ve tüm sosyal yaşantılarından etkilenecektir. Dolayısıyla, muhasebe meslek
mensuplarının ve öğrencilerinin mesleği icra ederken uyulması gereken ilkelere ne derece
uyulduğuna ilişkin algılamaları bu konuyla ilgili yaşantılar, duyumlar, dedikodular ve dışsal
bilgiler sayesinde şekillenecektir. Örneklem çerçevesinde, etik ilkelere meslek mensuplarınca
ne düzeyde riayet edildiğine dair verilen cevapların genel ortalamalarına bakıldığında orta
düzeyde olumlu bir algılamanın olduğu söylenebilir. Elde edilen ortalamaların “3-Ara Sıra”
ve “4-Sıklıkla” seçeneklerine yakın işaretlendiği görülmüştür. Konumuza ilgili olarak gerçek
hayatta istenen, verilen cevapların ortalamalarının 5’e yakın olmasıdır ki, meslek
mensuplarının etik ilkeleri hayata geçirip geçirmemesiyle ilgili algı mesleğin içinde olan
insanlar tarafında olumlu olsun. Bu durum aslında genel anlamda etik ilkelere uygun hareket
etme noktasında meslek mensupları bağlamında noksanlıkların olduğunun hem öğrenciler
hem de meslek mensuplarınca kabul edildiği görüşü ileri sürülebilir.
Fakat ilkelerin uygulanmasına yönelik algılama puanlarını öğrenci veya meslek
mensubu taraflarından ayrı ayrı da ele almak gerekmektedir.
Bu nedenle yukarıda “bağımsız örneklem t testi” vasıtasıyla elde ettiğimiz neticeler
itibariyle öğrencilerin yaşantılar, duyumlar, dedikodular ve dışsal bilgiler sayesinde meslek
mensuplarının özellikle “dürüstlük” ve “tarafsızlık” ilkelerinin uygulanması noktasında
zafiyet gösterdiklerini düşündükleri söylenebilir. Meslek mensuplarının uygulamanın
içerisinde olması sebebiyle dürüst ve tarafsız hareket ettiklerini iddia etmeleri doğal bir sonuç
olarak görülebilir. Diğer taraftan, öğrencilerin mesleğe hazırlanan bireyler olarak, hali hazırda
mesleği icra eden insanların dürüstlük ve tarafsızlık düzeyleri konusunda daha olumsuz bir
algılamaya sahip olmaları da üzerinde düşünülmesi gereken bir durumdur. Özellikle staj vb.
gibi sebeplerle meslek mensuplarının yanında çalışan öğrencilerin tanık olduğu olaylar böyle
bir algılamaya neden olabileceği gibi, tüm toplumun bu konuda sahip olduğu bir algılamanın
yansıması da söz konusu olabilir. Ayrıca, bizzat işin içinde olan meslek erbabının
muhasebecilik mesleği ile ilgili içsel ve dışsal koşulları tecrübe edinmeleri bu ilkelere uygun
hareket etmenin bu koşullar nedeniyle kolay olmadığını bilmeleri de söz konusudur. Çünkü
çoğu meslekte olduğu gibi muhasebecilik mesleğinde de meslek erbabı vicdanı ile cüzdanı
arasında ki gerilimi bizzat yaşamaktadır. Öğrencilerin mesleği etkileyen tüm koşulları
yakinen tecrübe edinmemeleri önyargılı ya da kolaycı bir bakış açısına sahip olmalarına
neden olmuş olabilir.
72
Muhasebe ve Finansman Dergisi
Temmuz/2014
KAYNAKLAR
Acar, Durmuş –Tetik, Nilüfer (2006), Tek Düzen Hesap Planı ve Türkiye Muhasebe Standartlarına
Uygun Genel Muhasebe, 5. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara.
Antalyalı, Ömer (2005), Varyans Analizi (Anova-Manova), Kalaycı, Şeref (Der.), SPSS Uygulamalı
Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayın, Ankara.
Aymankuy,Yusuf-Sarıoğlan, Mehmet (2005), “Muhasebe Meslek Mensuplarının Meslek Etiğine
Yaklaşımları ve Balıkesir İl Merkezinde Bir Uygulama”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:8, Sayı:14, Aralık, s. 23-45.
İşgüden, Burcu-Çabuk, Adem (2006), “Meslek Etiği ve Meslek Etiğinin Meslek Yaşamı Üzerindeki
Etkileri”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt:9, Sayı:16, Aralık,s.
59-86.
Nalbantoğlu, Rıfat, “Muhasebe Uygulamaları Konusunda Meslek Mensuplarının Bakış Açıları”,
http://archive.ismmmo.org.tr/docs/sempozyum/06Sempozyum/5Oturum/RifatNalbant
oglu.pdf. (Erişim Tarihi:13.01.2014).
Pojman, Louis P.- Fieser, James (2009), Ethics (Discovering Right and Wrong), Cengage Learning,
Wadsworth.
Ünsal, Ahmet (2008), “İşletmelerde Muhasebe Yöneticilerinin Etiksel Karar Süreci”, Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:14, s. 1-19.
Sakarya, Şakir-Kara, Suat (2010), “Türkiye’de Muhasebe Meslek Etiğine Yönelik Düzenlemeler ve
Meslek Mensupları Tarafından Algılanması Üzerine Bir Alan Araştırması”, Karamanoğlu
Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt:12, Sayı:18, s. 57-72.
Strahlendorf, Peter, Professional Ethics, http://www.bcsp.org/pdf/presentationsarticles/714_1.pdf,
(Erişim Tarihi:11.01.2014)
Taştan Abdulkerim (2009), “Etik Eğitiminin Muhasebe Eğitimindeki Yeri ve Önemi: Türkiye
Değerlendirmesi”, Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, Sayı:1 s.281-311.
Uçma
Tuğba (2007), Muhasebe Meslek Mensubu Olmak İsteyenlerin Etik Değer Anlayışının
Belirlenmesi ve Muğla Üniversitesi Uygulaması, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Yüksek Lisans Tezi, Haziran s.36-38.
Yardımcıoğlu, Mahmut- Büyükşalvarcı, Ahmet-İyibildiren Mustafa (2006), “Etiksel Açıdan Yeminli
Mali Müşavirlerin Sorumluluklarının Konya İli Özelinde İncelenmesi”, Selçuk Üniversitesi
Karaman İİBF Dergisi, Sayı:11, Aralık, s. 170-180.
Yılmaz, Gülsevil (2010), “Muhasebe Mesleğinde Meslek Etiği ve Kayseri İl Merkezinde Bir
Uygulama”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 36, Aralık,
ss. 155-178.
Yatkın, Ahmet (2008), “Etik Düşünce ve Davranışın Yerel Yönetimlerde Hizmet Verimliliğinin
Arttırılmasında Rolü ve Önemi (Elazığ Belediyesi Örnek Alan Araştırma)”, Fırat Üniversitesi
Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:18, Sayı:1, s. 211- 231.
http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/10/20071019-8.htm (Erişim Tar.03.01.2014).
73
The Journal of Accounting and Finance
74
July/2014