ISIRIK VE SOKMALAR PLAN Yılan Isırıkları Epidemiyoloji Zehrin

27.09.2012
ISIRIK VE SOKMALAR
PLAN

Dr.M.E.Kavasoğlu
Dr
M E Kavasoğlu
Acil Tıp A.D
03.04.2012



Yılan ısırıkları
Akrep sokmaları
Örümcek ısırıkları
Arı sokmaları
Yılan Isırıkları

Dünyada 2500 tür yılan olup
insanlar için tehlikeli tür sayısı
%8 dir

Türkiye de 41 çeşit yılan olup
sadece 13 türü zehirlidir.

10 tanesi viperidae,2 tanesi
colubridae,1 tanesi elapidae

Koca engerek ve şeritli
engerek en tehlikeli olandır
(zehir keseleri büyüktür)
Epidemiyoloji

Tipik olarak ısırıklar genç yaş erkeklerde ve %98 extremitededir
(tutma veya öldürmeye çalışırken,yaşam alanına müdahale )

En sık nisan, eylül aylarında görülür

Doğu Karadeniz, Güneydoğu ve Doğu Anadolu ve Kuzeybatı Trakyada
rastlanır.

Koca engerek(doğu
karedeniz )

Şeritli engerek(Trakya,
Marmara, Ege, Batı
Akdeniz, İç Anadolu,)
Zehrin farmakolojisi

Çeşitli lipid ve KH
molekülleri,ribonükleaz,
deoksiribonükleaz,kinin
lökotirien,histamin,fosfo
lipaz seratonin
hiyalüronidaz
ACH,kollojenaz ve
metabolik iyonlardan
oluşan karmaşık bir
karışımdır.
1
27.09.2012
Zehrin farmakolojisi

Zehirleme potansiyeli yılanın türüne, yaşına, coğrafik yerleşimine ve
mevsime göre değişiklik gösterir.

Zehrin stabilitesi yüksektir ve ısıya, kuruluğa ve ilaçlara karşı
dirençlidir

Damar duvarı endotel hücrelerinde hasar meydana getirerek,
perinükleer boşluğu genişletir ve plazma membranını parçalayarak etki
ederler.

Hemotoksik etki: cilt altı yapılarda ve kapiller endotelinde hasar
meydana getirerek hemoliz ve koagülopatiye neden olurlar

Nörotoksinler ise kas sinir kavşağında iletimi engelleyerek etkisini
gösterir
Tanı

Yılan ısırığı ile gelen hastada:
Zehirli mi Zehirsiz mi?

Yılan ısırığına bağlı zehirlenmenin kesin tanısı yılanın tanınması ve
zehirlenmenin klinik bulgularının görülmesi ile konur.

Bazen yılanı veya bir parçası hastaneye getirebilirler
Klinik

Yılan ısırığına karşı en sık rastlanılan reaksiyon aşırı korku,dehşet

Bu korku veya dehşet duygusu bulantı
bulantı,kusma,
kusma bayılma
bayılma, ishal,
ishal taşikardi
duygusudur.
- Zehirsiz yılan olabileceği,
- Başka
B k bi
bir h
hayvan ttarafından
f d ısırılmış
l
olabileceği
l bil
ği
.
ve soğuk ve soluk cilt durumuna neden olabilir. Zehirlenme belirtileri ile
- Yara içinde cansız objelerin bulunabileceği mutlaka göz önünde tutulmalıdır.
karışabilir

Yılanın tanımlanması mümkün değil ise zehirlenmeye ait pozitif bulgu

vakaların %20 sini oluşturur
ve belirtilerin varlığı klinik tanı için odaklanılması gereken tek noktadır.
Klinik


Isırıktan sonra lokal belirtiler 30-60 dk. sonra ortaya çıkar.
Bu belirtiler ısırık alanında ya da komşu dokuda ağrı, ödem, eritem ya
da ekimoz görülmesidir
görülmesidir.

Klinik

Kanama sorunları: PT VE APTT uzama, Trombositopeni

Hipovolemik şok ve laktik asidoz: kapiller membran permeabilitesini
artırır ve elektrolit, albümin ve kırmızı kan hücrelerinin damar dışına çıkmasına
Erken sistemik bulgular genellikle bulantı, kusma, ağız etrafında
neden olur.
uyuşukluk, el ve ayak parmak uçlarında karıncalanma, kaslarda
seğirme, letarji ve güçsüzlüktür.

Daha ciddi sistemik etkiler hipotansiyon, takipne, solunum güçlüğü,
Her yılan ısırığında zehir boşalmayabilir bunlara ‘kuru ısırık ‘denir ve

DIK benzeri hastalık tablosu Hipofibrinojemi ve fibrin yıkım ürünlerinin

Nefrotoksik etki sonucu böbrek yet: zehirin toksik etkisine bağlı
aşırı taşikardi ve bilinç değişikliğidir.
2
27.09.2012
Alanda tedavi







Yaralı şahıs ve ekip için olay yeri güvenliği sağlanmalıdır
Profesyonel ekip havayolu, solunum, dolaşım (ABC)
Isırılmış vücut parçası fonksiyonel pozisyonda kalp seviyesinin
ü tü d h
üstünde
hareketsiz
k t i bi
bir şekilde
kild ttutulmalıdır.
t l ld
Yüzük, saat ve sıkı giysiler uzaklaştırılmalı ve uyarı vermekten
kaçınılmalıdır.
Daha önceki yıllarda önerildiği gibi turnike uygulanması, insizyon ve
emme işlemi, soğuk uygulanması ve elektro şok uygulamasından
özenle kaçınılmalıdır.
Hastanın en yakın sağlık kurumuna nakli yapılmalıdır.
Alanda antivenom verilmemelidir
Tedavi
Hastanede tedavi



tarifi, uygulanan ilk yardım girişimleri, altta yatan tıbbi hastalıklar, ilaç ve besin
alerjileri, at ve koyun ürünlerine karşı alerji öyküsü ve varsa daha önceki yılan
ısırığı ve uygulanan tedaviler gibi noktalara dikkat edilmelidir)
 Ayrıntılı bir fizik muayene yapılmalıdır. Tüm sistem muayenesi ve
yara yeri zehirli yılan dişli, diğer dişler, çizikler, ödem, eritem ve ekimozlar
açısından incelenmelidir.

Zehirlenmenin belirtileri geç dönemde ortaya çıkabileceği için, engerek
tarafından ısırılan tüm hastaların belirtisiz olsalar bile acil serviste en
Gözlem sonunda hastada klinik ve laboratuar anormallik yok ise

reseptörler anlamına geleceği ve tabloyu kötüleştirebileceği için
ilk saatte belirtiler olmayan hastalarda zamanla ciddi bulgular ve ölüm
mümkün olduğunca kaçınılmalıdır.


Koagülopati varlığında koagülasyon faktörleri veya diğer kan
ürünlerinin verilmesinden de, dolaşımda bulunan zehir için yeni
olabileceği unutulmamalıdır
Tedavi
Engerek ısırığı sonrası oluşabilecek tüketim koagülopatisi heparin
tedavisine yanıtsızdır.
taburcu edilebilir.

Engerek ısırığı sonrası en önemli ve dikkat edilmesi gereken klinik
tablo koagülopati gelişimidir.

az 8 saat gözlenmeleri gereklidir.

ilk değerlendirme sırasında, ısırık yerinin alt ve üst tarafının
bir çok noktadan çapı ölçülmeli ve her 15-20 dakikada not
edilmelidir.
Tedavi


Farklı yaş gruplarında ya da gebe hastalarda yılan ısırığının
acil servis değerlendirmesi benzerlik göstermektedir
Hava yolu, solunum ve dolaşım desteği sağanır (ABC)
Hızlı ve ayrıntılı hikâye alınmalıdı. (ısırılma zamanı, yılanın genel
Bu durumda tercih edilecek öncelikli tedavi antivenom uygulamasıdır.
Antivenomlar
Eğer zehrin nörotoksik etkisi maskelememek için opioid analjeziden
kaçınılmalıdır.

Uygun hastalara tetanos toksoidi yapılmalıdır

Engerek ısırığı sonrası yara yeri enfeksiyonu gelişimi nadirdir.

Bu nedenle proflaktik antibiyotik uygulamasından kaçınılmalıdır.

Klinik ve mikrobiyolojik olarak enfeksiyon varlığı durumunda
kullanılmalıdır.(amoksisilin-klavulonat veya seftriakson)


Ülkemizde Polyvalent Snakes Venom Antiserum“
Sağlık
ğ Bakanlığı
ğ ve eczaneler tarafından ithal
edilmektedir.
Bu antiserum - Vipera Labetina,
- Vipera Xanthina,
- Vipera Ammodytes,
- Vipera Palestina,
3
27.09.2012
Antivenom Endikasyonları ve Uygulaması
Antivenom Endikasyonları ve Uygulaması




Son 35 yıldır antivenom tedavi hastane evresi tedavide en büyük
destektir.
Hamile hastalarda uygulanabilir.
Amerikan verilerine göre ölüm genellikle çocuklarda,yaşlılarda,
antivenom verilmeyenlerde, geç dönemde ve yetersiz dozda
antivenom verilenlerde görülmektedir.

Ancak Türkiye de yeterli çalışma yoktur.

Ülkemizde 12 yaşından küçük çocuklar için tüm yılan sokmaları toksik
kabul edilmelidir ve stabil olmayan hastalara başka seçenekleri
olmadığı için mutlaka antivenom verilmelidir.
Tedavi

Serum hastalığı:







- Antivenom tedavisinden 7–21 gün sonra ortaya çıkar.

- Ateş, döküntü,artralji ve lenfadenopati ile karakterizedir.

Antivenom tedavisine karşı anaflaktik reaksiyon ve allerjik reaksiyonda
oluşabileceğinden hazırlıklı olunmalıdır
Akrep sokmaları

Dünyada 650 tür akrep çeşidi vardır

Güçlü zehiri olan akrepler Ortadoğu Kuzey Afrika Hindistan ve
Meksikada yaşarlar

Kuyruk kısmı 5-6 segmentli olup son boğumunda zehir kesecikleri

Dünya da 100.000 vaka olup 800 ölüm bildirilmektedir

Erişkinlerde ölüm nadir olup çoğu 6 yaş altı çocuklardır
Uygulanacak antivenom miktarı hastanın klinik bulgularının ciddiyetine
ve yılan türüne göre değişiklik göstermektedir
Cerrahi Tedavi
- tip III aşırı duyarlılık reaksiyonudur.
- Günde 60 mg dozda oral prednizolon tedavisine iyi yanıt verir
şok, Hipotansiyon, EKG Anormallikleri
Nörotoksik belirtiler
Bilinç bozukluğu
Spontan sistemik kanama
Koagulopati



Yılan zehrine karşı oluşan yerel reaksiyonlar (şişlik,
parestezi,hipoestezi ve ağrı) gerçek kompartman hastalık tablosu
bulguları ile karışabilir.
Kompartman sendromundan şüphe edilen hastalarda kompartman
basıncı nın 30 mmHg üzerine çıktığı mutlaka gösterilmelidir.
gösterilmelidir
Eğer kompartman basıncı yükselmiş ise ilk olarak ekstremite
yükseltilmeli ve takip eden 1 saat içinde ek doz antivenom
uygulanmalıdır.
Ek antivenom uygulanması kas nekrozunu engelleyip kompartman
basıncını düşürebilir.
Eğer bu yöntemler kompartman basıcını düşüremiyor ve dolaşım
yetersizliği belirtileri devam ediyor ise fasyatomi düşünülebilir.
Cerrahi girişim kesinlikle proflaktik olarak uygulanmamalıdır..
Ülkemizde akrep türleri


bulunur


Buthidea familyasında
- Mesobuthus gibbosus (anadolu sarı akrebi)
- Mesobuthus eupeus (doğu sarı akrebi)
Euscorpidae familyasından
- Euscorpius carphaticus (karpat akrebi)
- Luredea familyasından
- Calchas nordmanni (artvin akrebi)
Bu akreplerin ısrıklarından ölüme seyrek rastlanır
En ölümcül akrep türü Buthidea familyasından Leiurus
quinquestriatus tur
4
27.09.2012
Akrep zehri

Zehir kopmleksi ısıya dayanıklı olup yapısında fosfolipaz,

Zehir sodyum kanalları üzerinden nöromusküler kavşaktaki uyarılabilir

Hem sempatik hem de parasempatik sistemin etkiler

Klinik tablodan bu etkiler sorumludur
asetilkolinesteraz, hiyalürinidaz, seratonin ve nörotoksinler içerir
zarfları hedef alır
Klinik

Lokal olarak yoğun bölgesel ağrı,kızarıklık, sızlama yada yanma
tarzında paresteziler zaman zaman nekroz meydana gelir

Sistemik etkileri ise ateş,taşikardi,terleme bronkore olabilir

Bulantı sıktır ve zehirlenmenin şiddeti ile orantılıdır

Myokardit, myokardial infarktüs ve ritm bozukluklarına yol açabilir
Ekg de
- Taşikardi
- Bradikardi
- ST yükselmesi veya çökmesi
- QT intervalinde uzama

Tanı


Klinik

-




tanıda yardımcı olabilir
Aşırı motor aktivite sonucu kaslarda
- Fasikülasyonlar
Semptomlar akrep sokmasından hemen sonra başlar genelde
24-48 içinde sonlanır.
Tedavi
koydurur
aktivasyonuna ilişkin bulgular ve bölgedeki akrep sokma yaygınlığı
Bulanık görme
Yutkunma güçlüğü
Ataksi
Aşırı yorgunluk hissi
Solunum sıkıntısı oluşabilir
- Jerk tarzı kasılmalar (bu durum konvülsiyonla karışabilir)
Akreple temas öyküsü lokal semptom ve bulguların görülmesi tanı
Çocuklarda tanı zor olabilir lokal bulgular, otonom sinir sistem
Ciddi olgularda kranial ve somatik sinir tutulumuna bağlı
- Göz hareketlerinde azalma





Bir çok akrep sokması lokal bulgularlar seyreder
Lokal bulguları olan hastalarda yara bakımı, ağrı kontrolü ve
tetanoz profilaksisi yeterlidir,
Kü ük çocuklar
Küçük
kl ve şiddetli
idd tli zehirlenme
hi l
b
bulguları
l l olan
l h
hastalar
t l
hastaneye yatırılmalıdır
Hava yolu açıklığını sürdüremeyecek hastalar entübe
edilmelidir
Hipotansiyon varsa sıvı tedavisi
Hastada rutin kortikosteroid, antihistminik veya kalsiyum
vermenin yararı yoktur
Anaflaksi gelişirse rutin anaflaksi tedavisi yapılır
5
27.09.2012
Antivenom

Antivenom tedavisi tartışmalıdır

Kuzey afrika da yapılan bir çalışmada 10 yaş üzeri antivenom
Akrep sokmasında zehirlenme evreleri
verilmesinin
erilmesinin plasebo
plaseboya
a karşı
karş semptomların
semptomlar n a
azaltılmasında
alt lmas nda fark
görülmemiştir

Buna karşın antivenoma karşı % 3 anaflaksi ve %58 e varan

Ağır zehirlenme bulguları olan (evre 3 ve evre 4 ) ve çocuklarda
gecikmiş döküntü ve serum hastalığı bildirilmiştir
antivenom tedavisi gündemdedir
Örümcek ısırıkları

Tüm dünyada 34.000 kadar örümcek türü vardır.

Ancak bunlardan sadece birkaçı insan için zehirlidir.

Tü ö
Tüm
örümcekler
ü
kl ett obur
b ve yırtıcı
t h
hayvanlardır
l d ve kurbanını
k b
yemeden
d
Loxosceles örümcek ısırkları


önce paralize ederler.

Venomları nörotoksin,protein ve biolojik aminler içerir.

Venom içeriği türe ve coğrafi yerleşime göre çok değişiklik gösterir

Örümceklerin çoğu insana çok az venom aktarabilir

Loxosceles türünde (kahverengi yada keman violin )
- L. Recluse (brown recluse)
- L. Rufescens (akdeniz reclusu)
L.recluse 1-5 cm kahverengli gövdeye 8 ayak bağlanmış 3 çift göze
sahip türdür
Lokal oluşturduğu klinik duruma nekrotizan araknidizm, sistemik
etkisine de loksoselizm denir
çünkü dişleri çok küçüktür

İnsanda klinik semptom veren iki tür örümcek vardır Loxoceles ve
lacrodectus türü örümcekler
Nekrotizan Araknidizm

Kişi ısırmanın farkında olmayabilir hafif bir iğnelenme hissedebilir

Isırıktan 2-3 saat sonra eritem, siyanoz, ağrı ve santral yerleşimli
vezikül veya bül oluşur.

Lezyon 12-24 saat içinde hemorajik eritem, iskemi, trombozu ve
nekrozu yansıtan kırmızı, beyaz, mavi ve siyah renk alır

Santralden başlayan nekroz 1-6 hf maximum büyüklüğe ulaşarak
ilerler
6
27.09.2012
Sistemik loksoselizm

Sistemik etkiler daha çok çocuklarda 24-96 saatte ortaya çıkar

Cilt, kan,karaciğer,pankreas ve böbrek gibi bir çok sistem ve organı
etkileyebilir

Sistemik semptomlar yüksek ateş, titreme, yorgunluk, bulantı, kusma
abdominal rahatsızlık, artralji, miyalji, sarılık, kanama ve döküntü
görülebilir.

Tam bir sistemik reaksiyonda hepatik ve pankreatik inflamasyon
pulmoner ödem ve efüzyon ile kalp yet. gelişebilir

Yaşamı tehdit eden en sık reaksiyon hemolitik anemi,
trombositopeni ve DIC dir
Tedavi

Nekrotizan araknidizm tedavisinin temelini lokal yara
bakımı oluşturur
- Enfeksiyonun engellenmesi
- Yaranın temiz tutulması
- Travmadan koruma
- Soğuk uygulama
- Sıcaktan kaçınılmalıdır çünkü sfingomyelinidaz D2 aktivitesini
arttırmaktadır

İkincil enfeksiyon gelişmişse sistemik antibiyotik
başlanabilir
Sistemik lososelizm tedavisi

Sistemik reaksiyon varlığında hastaneye yatırılmalı ve yoğun destek
tedavisi uygulanmalıdır

Hemoliz durumunda metilprednozolon kullanılabilir

Anemi veya kanama varlığında kan ürünleri replasmanı yapılabilir

Diyaliz venomu elimine etmemektedir fakat böbrek yetmezliğinde
Fizyopatolojisi


Loxosceles venomu alkaline fosfataz, 5’ribonükleotid fosfohidrolaz,
esteraz, hyoluronidaz, proteaz, lipaz ve en önemlisi sfingomyelinaz d2
aktivitesine sahiptir
Loxosceles ısrıklarındaki dermonekrotik lezyondan sfingomyelinaz d2
sorumludur.
Tedavi

4-8 hf sonra gerekli ise debritman veya greft uygulanmalıdır

Erken cerrahi kontrendikedir venomun daha derin dokulara
penetrasyonuna neden olabilir demarkasyon hattı için 4
4-8
8 hf
beklenmelidir

Brown recluse ısırıkları için hiperbarik oksijen, siproheptadine,
dapson ve steroid denenmiştir.Ancak hiçbirinin birbirine
üstünlüğü ve kanıtlanmış faydası yoktur.

Şu an ticari olarak ulaşılabilen bir brown recluse antivenomu
yoktur.
Latrodectus türü örümcek ısırıkları

Nekrotizan araknidizm yapmazlar klinik bulguları norotoksin olan
latrotoksine bağlı ortaya çıkar

En tehlikeli örümcek türü dür L.mactans (karadul) ülkemizde bir çeşidi
olan L.terdecimguttatus (akdeniz karadulu) insanlar için zararlıdır

Akdeniz karadulunun diğer latrodectus türlerinden abdomeninde 13
tane kırmızı nokta ile ayrılır
kullanılabilir
7
27.09.2012
Latrodectus türü örümcek ısırıkları

Akdeniz karadulunun toksini protein ve protein olmayan karmaşık
Latrodectus türü örümcek ısırıkları

yapısı vardır

Alfa latrotoksin presinaptik memeranda katyonik kalsiyum kanallarına

Bu lezyon latrodectus için tipik olup 12 saat sonra solar ve kaybolur
etki ederek ach, noradrenalin ,dopamin, glutamin ve enkafalin gibi

Sistemik semptomlar ilk 1-12 saatte ortaya çıkar

İlk başta ısırık bölgesinde ekstremitede ağrı ve rejyonel lenf nodu
norotransmiter salımına neden olur

En önemli semptomdam sorumlu olan nörotransmitter ach olup ciddi
hassasiyeti ile başlar sonra extremitelerde, karın, sırt bölgesinde
kas krampları ve ağrı meydana getirir
büyük kasları tutarak spazm ve rijidite meydana getirir
Tedavi

Isırık bölgesinde hafif ağrıyla birlikte ısırık kısmından 5-15 mm
etrafında bir halka oluşturur bu lezyona target lezyonu denir
Ağrı giderilmesi narkotik analjezikler (morfİn meperidin hidrokodan oksikodan)
Taburculuk

tercih edilmelidir

Hidrasyon ve tetanoz profilaksisi uygulanabilir

Kas gevşetici. Benzodiazepinler ağrıyı azaltmada faydalıdırlar

Kalsıyum kullanılması artık kabul görmemektedir

Antivenom ciddi vakalarda fayda sağlayabilir

Ülkemizde antivenom bulunmamaktadır
Ciddi ağrısı hafifleyen olgularda acil serviste birkaç saat gözlem
sonrası analjezi ile taburcu edilebilir

Ek semptom geliştiğinde tekrar baş vurması söylenerek taburcu

Semptomların erken dönem çıktığı olgular, çocuklar, gebeler,
edilenbilir
kardiovasküler hastalığı olan hastalar ve yüksek doz narkotik ihtiyacı
olan hastalar hastaneye yatırılmalı yada acil serviste uzun süre
gözlenmelidir
Tarantula
Zıplayan Örümcekler








Teraphosidea ailesine ait büyük tüylü örümceklerdir.
Tüyleri karın bölgesindedir ve tehdit edildikleri zaman arka bacakları ile
karındaki tüğleri iterler
iterler.
Tüyler bazen konjonktiva ve korneaya penetre olup gözün tüm
tabakalarında inflamasyona neden olurlar.
Gözün granülamatoz, nodüler bir reaksiyonu olan oftalmia nodosa
gelişir.
Bazı kişilerde tarantula kafesini temizlerken kontakt dermatit gelişebilir.
Tarantula ısırıkları lokal ağrı, eritem ve ödeme neden olur.
Ateş dışında sistemik semptom görülmez.



Zıplayan örümcekler (Salticidae) küçük parlak renkli tüm dünyada
bulunan aktif örümceklerdir.
Isırığına bağlı ağrı, ödem, kaşıntı ve eritem gelişir.
B l l iki günde
Bulgular
ü d normale
l dö
döner.
Minör cilt ülserasyonları, başağrısı ve kusma bildirilen vakalar vardır.
8
27.09.2012
Arı sokmaları

Hayvanlar aleminde eklem bacaklar içerisinde sınıflandrılan
Hymonoptera (Zarkanatlılar)
 Majör üç gruba ayrılırlar;
hymenoptera takımı (zar kanatlılarda ) insanlar için zehirli olan en
- Apidea (bal arıları)
önemli böcek sokmalarından birini oluşturur

- Vespidea (yaban arıları)
Hymenoptera sokmaları hafif lokal reaksiyondan, ölümcül sistemik
- Formicidea (karıncalar)
reaksiyonlara ve organ yetmezliklerine yol açabilr

İğneler sadece dişi arılarda bulunur yumurta bırakma borusunun
modifiye şeklidir
zehirleri



Bu zehirler membran aktif bir
polipeptid yapıda olup hücre
memranının parçalanmasına
mast hücre bazofillerin
degranülasyonuna ve
potasyum salımına neden
olur
Apamin spinal kord üzerine
etkili bir nörotoksindir
Klinik bu bileşiklere bağlı
oluşur

Apidea türü bal arası olarak bilinir ve dünyada 300 tür bulunmakta olup
ülkemizdede 50 tür bulunmaktadır
Klinik

Klinik zehirlenmenin derecesine sokma sayısına, bölgesine, türüne ,

Bal arı zehrin de histamin salınımı daha çok olur bu nedenle daha
kişinin boyutuna ve duyarlılığına göre değişmektedir
tehlikelidir

Ayrıca bal arısının iğnesi kancalı olduğu için kanca memelide kalır ve
arı ölür bir fenomen salgılar buda diğer arıları harekete geçirerek
sokma sayısının artmasına neden olabilmektedir
Lokal Reaksiyon
Sistemik Reaksiyonlar
 Sokma bölgesinde ağrı, hafif eritem, ödem ve kaşıntıdır.

Çok sayıda arı tarafından sokulmalarda ortaya çıkar.

Bulantı, kusma, ishal, bayılma ve sersemlik hissi sık
karşılaşılan belirtilerdir.
belirtilerdir

Baş ağrısı, ateş, istemsiz kas spazmları, epileptik nöbetler,
görülebilir.

Ürtiker ve bronkospazm olmadan solunum yetmezliği ve arrest
ortaya çıkabilir.

Böbrek, KC yetmezliği ve DİC bildirilmiştir.

Sıklıkla 48 saat içinde hafifler ve geçer.



Nadiren yakın eklemde de kızarıklık olabilir.
Dil veya boğaz bölgesinde ise havayolu hızla tehlikeye girebilir.
Göz çevresi ve göz kapağından olan sokmalar sonrası katarakt,
glokom, iris atrofisi, lens apsesi ve kırma kusurları bildirilmiştir.

Lokal inflamatuar reaksiyon uzun süre devam eder ise ikincil
bakteriyel enfeksiyon düşünülmelidir.

Büyük lokal reaksiyonlar nadirdir
9
27.09.2012
Anafilaktik Reaksiyon

Hipersensivite reaksiyonudur.

Belirti ve bulgular doz bağımlı değildir.

Ölümcül reaksiyon sıklıkla ilk 15 dakika içinde ortaya çıkar ve
ölümler hemen tamamen ilk 6 saat içindedir.

İlk belirtiler sıklıkla gözlerde kaşınma, yüzde kızarma ve yanma,
yaygın ürtiker ve kuru öksürüktür.

Hızlı bir şekilde boğazda ve göğüste sıkışma, daralma, hırıltılı
solunum, solunum sıkıntısı, siyanoz, kanlı-köpüklü balgam,
bayılma ve şoka ilerleyebilir.
Tedavi

Arının iğnesi yara içinde ise çıkarılmalıdır.

Sabunlu suyla yıkama ikincil enfeksiyon gelişme riskini azaltır.

Lokal buz uygulaması zehrin emilimini yavaşlatır
yavaşlatır, ağrı ve şişliği azaltır
azaltır.

Oral antihistaminikler ve NSAİ ilaçlar kaşıntıyı, kızarıklığı ve ağrıyı

Şiddetli ağrılarda opiyoidler kullanılabilir.

Profilaktik antibiyotik gerekli değildir.
Gecikmiş
Reaksiyonlar
 Serum hastalığı benzeri belirti ve bulguları içerir.


Tedavi

Bronkospazm gelişirse nebülle B2 agonistler.

Hipotansiyon için kristaloid infüzyonu ve santral venöz basınç takibi
Hipotansiyon devam eder ise dopamin infüzyonu, bu da yeterli olmaz
Yetişkinde 1/1000 lik adrenalinden 0
0,3-0,5
3 0 5 mg
mg, çocuklarda 0,01
0 01 mg/kg
maksimum 0,3 mg. intramüskuler yapılmalı ve masaj yapılarak emilimi
hızlandırılmalıdır.

Antihistaminik (difenhidramin 25-50 mg. i.v.) ve H2 reseptör
antagonisti (ranitidin 50 mg. i.v.).
Metilprednisolon 125 mg. i.v.
Korunma

Arı sokmasına bağlı sistemik reaksiyon gelişen hastaların üzerlerinde
alerjileri olduğuna dair tanıtıcı kart ve anafilaksi kiti taşımaları yararlı
olur.
olur
yapılmalıdır.

Sistemik belirtileri hızla gelişen, ciddi ürtikeryal lezyonları yanında
hipotansiyonu da olan kişilerin tedavisi anafilaksi tedavisi gibi başlanır.



Ateş, halsizlik, baş ağrısı, ürtiker, lenfadenopati, poliartrit belirti ve
bulguları izlenir.
azaltır.
Tedavi
Arı sokmasından 5-14 gün sonra ortaya çıkabilir ve sıklıkla arı
sokması hatırlanmaz.

Arı sokmasına maruz kaldıklarında sistemik reaksiyon gelişmeye

Kendilerini bu tür sokmalara karşı korumalıdırlar.

İmmünoterapi etkili ve güvenlidir.
başladığı an kendilerine epinefrin enjekte edebilirler.
ise adrenalin infüzyonu başlanmalıdır.
10
27.09.2012
Teşekkürler………..

Acil klinik toksikoloji ….
11