türkiye`de kılavuz geliştirme çalışmaları
advertisement
Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Emin Sami Arısoy Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı [email protected] 13. Ulusal Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Sempozyumu 30 Eylül 2016 Rixos Oteli, Eskişehir Dağlarda tek tek ateşler yanıyordu Ve yıldızlar öyle ışıltılı öyle ferahtılar ki şayak kalpaklı adam nasıl ve ne zaman geleceğini bilmeden güzel, rahat günlere inanıyordu ve gülen bıyıklarıyla duruyordu ki mavzerinin yanında, birdenbire beş adım sağında onu gördü. Paşalar onun arkasındaydılar O, saati sordu Paşalar: ‘Üç’ dediler. Sarışın bir kurda benziyordu Ve mavi gözleri çakmak çakmaktı. Yürüdü uçurumun başına kadar, eğildi, durdu. Bıraksalar ince, uzun bacakları üstünde yaylanarak ve karanlıkta akan bir yıldız gibi kayarak Kocatepe’den Afyon ovasına atlayacaktı. Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Emin Sami Arısoy Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı [email protected] 13. Ulusal Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Sempozyumu 30 Eylül 2016 Rixos Oteli, Eskişehir Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği • • Prof. Dr. İbrahim Ildırım ve Prof. Dr. Necmi Aksaray’ın girişimleriyle 30 Temmuz 1998’de Bursa’da kuruldu. • • Kurucu başkan: Prof. Dr. İbrahim Ildırım Yönetim ve denetim kurulları, 2 yıl arayla yenilendi. • ÇEHD bu yıl 18. yaşını sürdürüyor. • 1998’den başlayarak 12 ulusal çocuk enfeksiyon hastalıkları sempozyumu, 1999’dan başlayarak iki yıl arayla 9 ulusal çocuk enfeksiyon hastalıkları kongresi • Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Amaçlar • • • • Yurdumuzda çocuk sağlığının -özellikle enfeksiyon hastalıklarına karşıkorunması ve geliştirilmesi Ulusal çocukluk dönemi aşılamalarının toplumsal veri ve gereksinimler ışığında çağdaş düzeyde uygulanması Çocuk enfeksiyon hastalıklarının önlenmesi ve sağaltımıyla ilgili bilimsel çalışmalar yapılması, bu konularda çocuk hekimleri, diğer hekimler, sağlık çalışanları ve halka yönelik eğitim çalışmalarının yapılması Bağışıklama, enfeksiyon denetimi ve sağaltımı konularında ulusal düzeyde kongre ve sempozyumlar düzenlenmesi, öneri, kılavuz ve uygulamalar oluşturulması ÇEHD Tarihçesi ve Amaçları. cocukenfeksiyon.com Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Çocuk Enfeksiyon Dergisi’nde 2009, 2014 ve 2015’te, Türkiye Ulusal Bağışıklama Çizelgesi’nde yer alan ve almayan aşılara ilişkin - uygulama önerileri sunmak - çocuklara yapılabilen bütün aşıları kapsayan ulusal bir uygulama kılavuzu oluşturmak - konuyu tartışmalar ışığında geliştirmek amacıyla üç öneri yazısı yayımlandı. Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Çocuklarda Aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği’nin Bakışı Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Çocuklarda aşılama Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Bakışı • Aşılama, çocuk ve erişkin sağlığını koruma ve bulaşıcı hastalıkları önlemede en etkin, en güvenli ve en düşük giderli yaklaşımdır. Ve • Etkin ve güvenilir aşısı olan hastalıklara karşı bağışıklanmak her çocuğun hakkıdır. Ülkemizde sağlıklı çocuklarımız, uzunca süredir, kapsamı giderek genişletilen bir ulusal bağışıklama çizelgesi temelinde düzenli olarak aşılanmaktadır. Çocuklarda aşılama Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nca uygulanan aşılar • BCG (verem) 1952 • • OPA: BDT: 1963 1968 • Kızamık 1970 • • Genişletilmiş Bağışıklama Programı Ulusal Aşı Kampanyası 1981 1985 • B hepatiti aşısı (BHA) 1998 • • KKK (Kızamık - Kızamıkçık – Kabakulak) Hib: H. influenzae tip b 2006 2006 • İPA: Ölü çocuk felci aşısı 2008 • Beşli karma aşı: aBDT – İPA – Hib 2008 • Proteine bağlı (konjuge) pnömokok aşısı • • A hepatiti aşısı Suçiçeği Ağızdan (oral) çocuk felci (polio) aşısı Boğmaca - Difteri – Tetanoz (PBPA–7) (PBPA–13) 2008 2011 2012 2012 Ulusal Aşı Çizelgesi 2016 Süt çocukluğu aşılaması • • Doğum ertesinde 1. ay bitimi • • • 2. ay bitimi 4. ay bitimi 6. ay bitimi • 1 yaş bitimi BHA-1 BHA-2 BCG + (aBDT – İPA – HİB-1) + (aBDT– İPA – HİB-2) + OPA-1 + (aBDT– İPA – HİB-3)) + Suçiçeği + KKK-1 + PBPA13-1 PBPA13-2 PBPA13-3 + PBPA13-4 İkinci yaş aşılaması • 18. ay • 24 ay OPA-2 + (aBDT – İPA – HİB -4) + AHA-2 Okul aşılaması • İlköğretim okulu 1. sınıf • İlköğretim okulu 8. sınıf AHA-1 aBDT – İPA dT KKK-2 BHA-3 Çocuklarda Aşılama • Aşı alanındaki gelişmelere koşut olarak, ulusal bağışıklama çizelgelerinin güncellenmesi ve gelişmelerin uygulamaya yansıtılması kaçınılmazdır. • Her ülkenin, toplumsal koşulları, hastalıkların görülme özellikleri ve parasal olanaklara uygun ulusal bir bağışıklama çizelgesi uygulaması olağandır. • Bir ulusal bağışıklama çizelgesi, temelde, önceden sağlıklı çocukları kapsamayı amaçlar. • • Ülke ölçeğindeki aşılamaların toplum sağlığına katkısı ve sağladığı olağan ötesi yarar, aşılar üstündeki parasal gider-yarar hesaplamalarını anlamsız kılmaktadır. Bu bağlamda, ulusal bağışıklama çizelgemiz de sık aralarla güncellenmekte, -ülkemizin verileri ışığında- kapsamı giderek genişlemektedir. Çocuklarda Aşılama • Ulusal bağışıklama çizelgemizi benimsemek, uygulanmasına yönelik her çabaya bütün güçle katılmak, ulusal bağışıklama etkinliklerinin temelini oluşturur. Öte yandan, • Ulusal bağışıklama çizelgemizde henüz yer almayan, ancak çeşitli ülkelerde çocuklara ulusal ölçeklerde uygulanan aşıların da, Türkiye’nin verileri temelinde uygun bulunduğunda, olabilecek en kısa sürede ulusal çizelgemizde yer alması uygun olacaktır. Çocuklar için önerilen diğer aşılar 2016 Ülkemizde Sağlık Bakanlığı’nca onaylı aşılar • • • • Rotavirüs aşısı HPV aşısı: İnsan (human) papillomavirüsü aşısı Grip (influenza) aşısı Ergen tip abdT ve abdT- İPA aşıları • Proteine bağlı (konjuge) menengokok aşısı – ACYW135 Yüksek risk altında olanlara önerilen aşılar • Pnömokok poli-sakkarit aşısı – 23 bileşenli • Menengokok poli-sakkarit aşısı ACYW135 Çocuklarda Aşılama • Sağlıklı, eğitimli ve özenle yetiştirilen çocukların, ülkenin gelecekteki yetişkinleri olarak, ülkenin en önemli kaynak ve gücünü oluşturacağı bilinciyle, çocuklarımıza yapılması gereken aşıların önerilen en uygun ve geniş çerçevede uygulanması da yararlı ve gereklidir. • Bu çerçevede, ulusal bağışıklama çizelgemizde henüz yer almayan aşıları, ulusal çizelgemizin uygulanmasını etkilemeyecek biçimde, uygulama aralıklarıyla önermek, Böylece geniş kapsamlı bir bağışıklama kılavuzu oluşturmak, akılcı bir yaklaşım olacaktır. • • Böylesi bir kılavuzlukla, bu aşıların da, ailelere bilgi verilerek yapılmasını desteklemek önerilir. Çocuklarda Aşılama • Ayrıca, hekimden, tıp biliminin ilgili uzmanlık alanında güncel bilgilerle donanmış olması beklenir. • Hekimin korunma, tanı ve sağaltıma yönelik yaklaşımını bilgi donanımı belirleyecektir. • Hukuk açısından da, hekim, uzmanlık alanına uygun olarak tıptaki gelişmeleri izlemekle yükümlüdür. • Henüz ulusal çizelgemizde yer almayan bir aşı konusunda hastasının ailesine bilgi vermeyen, aşıyı uygulamayan hekim, bu uygulamamaya bağlı olarak hastasında gelişebilecek sorunlardan sorumlu tutulabilir. Çocuklarda Aşılama • • • Bu durum Dünya Tabipler Birliği’nin 1992’deki Tıpta Yanlış Uygulama Konulu Duyurusuna göre bir yanlış uygulama olarak yorumlanabilir. Bu bağlamda, hekimlerin çağdaş tıp biliminin önerileri çerçevesinde çocuklara yapılması gereken aşıları önermesi ve önerisini hastanın belgelerine yazması önem taşımaktadır. Söz konusu aşıların -ulusal bağışıklama çizelgemizde yer almasına değin geçecek süredeşimdilik, ailelere bilgi verilerek çocuklarına yapılmasının sağlanmasını desteklemek uygun bir yaklaşımdır. TTB. Füsun Sayek Kitapları - Sağlıkla İlgili Uluslararası Belgeler. TTB 2009:48-49. Çocuklarda Aşılama • Aşılama kayıtlarının düzenli ve uzun süre korunabilecek biçimde tutulması, sonraki yıllardaki sağlık değerlendirmeleri açısından önemlidir. • Bu nedenle, her çocuğun, kapsamı bir bilgi-işlem kütüğüne (bilgi-işlem ağı), de işlenmiş olan bir aşı ve sağlık kartının olması, yapılan aşıların bilgi-işlem ağı ve karta uygun biçimde işlenmesi, herhangi bir nedenle hekime başvurulduğunda, bu bilgi-işlem kütüğü ve kart bilgilerinin -aşı için, yakalanmış fırsat sağlamak amacıyla da- değerlendirilmesi, varsa aileye eksik aşılarla ilgili bilgi verilmesi, eksik aşılamaların en kısa sürede tamamlanması önemsenmelidir. Çocuklarda Aşılama • Ülkemizde henüz genelleşmiş tek biçimli bir sağlık ya da aşı bilgi-işlem ağı ve kartı yoktur. • Bu nedenle, çocukların aşılama ve önemli sağlık bilgilerinin, çocukla daha sonra karşılaşacak hekimlere yol gösterecek biçimde, saydam koruyucu bir kılıfta saklanabilen bir karta ve bir bilgi-işlem ortamına yazılmasında yarar vardır. • Bütün kayıtların tek bir kartta ve bir bilgi-işlem ortamında tutulması, aşılamaya ilişkin bilgilerin ayrıntılı (uygulama tarihi, ürün adı, aşının dozu gibi) olarak belirtilmesi, kartın her hekim başvurusunda götürülmesi ve saklanması, sağlık ve aşılamaya ilişkin uygulamaların niteliğini artıracaktır. Çocuklarda Aşılama • Ulusal bağışıklama çizelgelerinin oluşturulması ve güncellenmesinde, ilgili hastalıklara ilişkin ulusal verilerin önemi açıktır. • Bu nedenle, hekimlerimizce, aşıyla önlenebilen hastalık ve aşıyla ilişkili istenmeyen etki bildirimlerinin özenle yapılması, ülkemizdeki veri birikimi ve kararlara sağlayacağı katkı açısından büyük önem taşımaktadır. Her ölenle ben de biraz ölürüm Çünkü insanlığın bir parçasıyım Onun için Sorma Çanlar kimin için çalıyor diye Bizim için çalıyor Ernest Hemingway Çanlar Kimin İçin Çalıyor Dil değerlendirmesi Bu sunumda; • • • Menengokok gibi etken adları Polisakkarit gibi madde adları yanı sıra enfeksiyon, risk benzeri 20 dolayında yabancı kaynaklı sözcüğü kullanmaktan kaçınamadım. Bu nedenle; • Özür diliyorum… Uyan Uyan Gazi Kemal… “Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” Mustafa Kemal Atatürk 2 Eylül 1930 Gebze İstasyonu, 1935 Uyan Uyan Gazi Kemal… “Ülkesini, yüksek istiklâlini korumasını bilen Türk milleti, dilini de yabancı diller boyunduruğundan kurtarmalıdır.” Mustafa Kemal Atatürk 2 Eylül 1930 Gebze İstasyonu, 1935
