Onkoloji Hastalarına Triyajda Yaklaşım

Sağlık Memuru & Aday Biyolog
Özgür YETKİN
Onkoloji, Kanser nedir?
 Onkoloji tümörlerle uğraşan bilim dalı.
 Kanser, hücrelerin kontrolsüz veya anormal bir
şekilde büyümesi ve çoğalmasıdır.
AMAÇ
 Doğru,
 Güvenilir,
 Hızlı,
 Anksiyeteleri ortandan kaldıracak Triyaj
 Tıbbi tedavi için hastanın en uygun zamanda Acil
Servise girişinin sağlanması.
Triyaja Başvuru Şikayetleri












Genel Vücut Ağrısı
Nefes Darlığı
Bulantı ve Kusma
Ateş
Halsizlik
Diyare
Karın Şişliği
Senkop
Gaitada Kan
Kanlı Kusma
Öksürükle Kan
Diğer
Onkolojik Acil Durumlar
 A-Metabolik Nedenler
 B-Hematolojik Nedenler
 C-Yapısal Nedenler
 D-Tedavi yan etkileri
A-Metabolik Nedenler
 1-Hiperkalsemi
 2-Uygunsuz ADH
 3-Tumör lizis sendromu
1-Hiperkalsemi nedir?
 Plazmada kalsiyumun normal(8.5-10.2 mg/dl) değerin
üzerine çıkmasıdır.
Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi
 Gastro-intestinal sistem:
 Bulantı, kusma, kabızlık, karın ağrısı ve distansiyon
görülebilir. Tablo ileusa kadar gidebilir. Bazı hastalarda
gastro-intestinal kanama veya akut pankreatit
görülebilir.
Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi
 Lokomotor sistem:
 Kemik ağrıları, artralji, artrit ve fraktürler olabilir. Daha
çok hiperparatiroidiye bağlı hiperkalsemilerde
görülmektedir.
 Kardiyovasküler sistem:
 Kan basıncı yükselir. Ağır hiperkalsemide ise
dehidratasyona bağlı olarak şok görülebilir.
Terimler
 Artralji :Eklemlerle ilgili tüm ağrılar.
 Artrit: eklemlerde vücut tarafından üretilen bir iltihaptır.
Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi
 Üriner sistem bulguları:
 Hiperparatiroidili hastalarda taş öyküsü bulunabilir.
Hiperkalsiüri, poliüri ve polidipsiye neden olabilir. Bunun
sonucunda dehidratasyon ve azotemi gelişebilir. Akut veya
kronik böbrek yetmezliği görülebilir.
Terimler
 Hiperkalsiüri: İdrarda aşırı miktarda Ca++ bulunması.
 Poliüri: Sık sık fazla miktarda idrar yapılması.
 Polidipsi:Aşırı ve uzun süren susuzluk hissi, çok su içme
 Azotemi: Kanda üre, ürik asit, kreatinin gibi azot içeren bileşiklerin genellikle
ürenin fazla miktarda bulunması.
Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi
 Nörolojik bulgular:
 Kemik vater refleksleri zayıflar ve kas tonusu azalır.
Yaşlı kişilerde nörolojik bulgular daha sık görülmektedir.
Kişilik değişmesi, konfüzyon, hallüsinasyon, stupor ve
en sonunda koma gelişebilir.
Terimler
 Kas tonusu:İskelet kaslarının dinlenme durumunda bile koruduğu belirli
gerginlik.
 Konfüzyon: Bilinç bulanıklığıdır.
 Stupor: Çevreye ve çevresel uyarılara duyarlılığın ve tepkinin azaldığı yarı
uyku hali
Hiperkalseminin Sistemler Üzerine Etkisi
 Altta yatan hastalığa ait bulgular:
 Karsinomlu hastalarda iştahsızlık, zayıflama, halsizlik,
kabızlık ve mental değişmeler bulunabilir. Tutulan
organla ilgili belirgin bulgular görülebilir.
Kalp ritminde bozukluklar, ciddi yükselmelerde ise
kalbin ani durması ile ölüm görülür.
Hiperkalsemi Belirti ve Bulgular







Poliüri, Polidipsi, dehidratasyon
İştahsızlık, güçsüzlük, kilo kaybı
Letarji, hiporefleksi, psikoz
Bulantı, kusma, konstipasyon
Bradikardi, PR uzaması, RT kısalması, aritmiler
Renal yetmezlik
Konfüzyon, koma


Terimler
Letarji:Kaslarda tam gevşeme ve duyunun ortadan kalkması ile ortaya
çıkan derin uyuşukluk durumu.
Hiporefleksi:Deri yüzeyine ya da kemik-kiriş yapılarına uygulanan
mekanik uyanlara karşı ortaya çıkan sinir reflekslerinin zayıflaması.
Hiperkalsemi Belirti ve Bulgular
Nörolojik
Gastrointestinal
Başağrısı
Bulantı
Hipertansiyon
Poliüri
İrritabilite
Kusma
Bradikardi
Polidipsi
Aritmi
Noktüri
Konvulsiyonlar Anoreksi
Letarji
Konstipasyon
Hipotoni
İleus
Koma
Abdominal ağrı
Kardiyak
Genitoüriner
2-UYGUNSUZ ADH
 Bir kanser hastası NORMOVOLEMİK HİPONATREMİ ile
başvuruyorsa “UYGUNSUZ ADH” sendromundan
şüphelenilmelidir.
 Uygunsuz ADH sendromu:
 Çesitli klinik durumlarda ADH uygunsuz biçimde artar. Bu
hastalarda idrarda sodyum artışı olur. Hastalarda ödem
yoktur. Hastalarda hiponatremi vardır ve dehidratasyon
bulunmaz. Sıvı kısıtlamasıyla normale dönerler.
Terimler
 ADH: Antidiüretik hormondur. Böbreklerden suyun geri emilmesini sağlayan ve
hipofizin arka lobundan salgılanan hormon.
 Hiponatremi: Hiponatremi serum sodyum konsantrasyonunun 130 mEq/lt nin
altında olmasıdır.
UYGUNSUZ ADH NEDENLERİ
 Tümörler: bronkojenik karsinom, duodenal adenokarsinom, pankreas
adenokarsinomu, üreter ve prostat karsinomu, timoma, Hodgkin
hastaligi, ALL
 Akciger hastalıkları: enfeksiyon (tbc, bakteriyel, mycoplazmal, viral)
sol atrial basıncın azalması, pnömotoraks, atelektazi, astım, kistik
fibrozis, pozitif basınçlı ventilasyon
 SSS hastalıkları: Tbc menenjit, ensefalit, bakteriyel menenjit, travma,
hipoksi, tümör
 Diger nedenler: multipl skleroz, porfirya, vaskülit, stres, Guillian Barre
sendromu
 İaçlar: Klorpropamid, vinkristin, vinblastin, diüretikler, morfin,
karbamezapin, nikotin, barbitüratlar, kolsisin, flufenazin, amitriptilin
Belirti ve Bulgular







Baş ağrısı
Bulantı,
Kusma,
Kas krampları
Letarji
Dezoriantasyon
Baskılanmış refleksler
 Özellikle hızlı gelişiyorsa;
 Nöbet, koma, kalıcı beyin hasarı, solunum durması,
 beyin sapı herniasyonu ve ölüm
TÜMÖR LİZİS SENDROM
 Genellikle tümör yükü fazla olan hastalarda malign
hücrelerin hızlı yıkımı sonucu hücre içi metabolitlerin
hücre dışına çıkmasına bağlı olarak ortaya çıkar.
 Hiperürisemi, hiperkalemi, hiperfosfatemi,
hipokalsemi ve akut böbrek yetmezliği ile seyreder.
Terimler
 Hiperürisemi: Kanda ürik asit artışı.
 Hiperkalemi: Kanda aşırı miktarda potasyum bulunması
 Hiperfosfatemi: Kanda fosfat seviyesinin anormal derecede artmasıdır.
 Hipokalsemi: Kandaki kalsiyum düzeyinin düşmesi.
TÜMÖR LİZİS SENDROM
 En sık nedeni hematolojik maligniteler
 Kemoterapi ve radyasyon sonrası hücre lizisi
 Hücre yıkım ürünlerinin homeostazisi bozması
Terimler
Lizis :genellikle hücrelerin dış membranlarının bütünlüğünün bozulması
yoluyla yok edilmesidir.
Homeostazis: Kararlı iç denge
TÜMÖR LİZİS SENDROM
 Aritmi
 Azotemi
 Asidosiz
 Hiperürisemi
 Hiperpotosemi
 Hipokalsemi
 Hiperfosfatemi
 Akut Böbrek Yetmezliği
B-Hematolojik Nedenler
 1-Febril Nötropeni
 2-Hiperviskozite
1-FEBRİL NÖTROPENİ Nedir?
 Vücut ısısı yüksekliğine (38.3 derece üzeri) mutlak
nötrofil sayısının 500/mm3 ve altında olmasının eşlik
etmesi durumudur (0.5X109/L)
1-FEBRİL NÖTROPENİ
 Kanser tedavisinin, özellikle de kemoterapinin en sık
komplikasyonudur
 Lösemi, lenfoma ve solid tümörlere bağlı ölümlerin
%50’sinde görülür
 Genellikle bakteriyel enfeksiyonlar sıktır ama fungal
enfeksiyonlar da artmaktadır
2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU
 Anormal ve aşırı miktarda immünoglobulin üretimi
nedeniyle, kanın akışkanlığının azalması sonucu, kan
dolaşımının bozulması, doku ve organlardaki oksijen
yetersizliği, organ yetmezlikleri, pıhtılaşma
bozuklukları ve retinada patolojik değişimlerle belirgin
hastalık tablosu.
2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU
 Waldenström makroglobulinemisi, lösemi ve MM
hastalarında görülebilir
 Kanda immünoglobulin yüksek
 Viskozite artışı
 Hipoperfüzyon
 Waldenström makroglobülinemisi,aşırı lenfosit üretimiyle ortaya çıkar. Özellikle 50 yaşın
altında ender olarak ortaya çıkar. Erkeklerde daha sık rastlanır. Hastalık genellikle sinsi ilerler.
Halsizlik belirtileri tanıdan yıllarca önce başlayabilir. Hastalığın ilk belirtileri halsizlik (yüzde
50), kansızlık (yüzde 80), kanamalar (yüzde 50), ateş (yüzde 10) ve kilo kaybıdır.
2-HİPERVİSKOZİTE SENDROMU
 Spontan kanamalar
 Nörolojik sorunlar
 Görme bozuklukları (sosis görünümünde retinal
arterler patognomonik)
C-Yapısal Nedenler
 1-Epidural spinal kord kompresyonu
 2-Malign perikardiyal efüzyon
 3-Süperior venakava sendromu
1-SPİNAL EPİDURAL KORD KOMPRESYONU
 Tümörün dural saca bası yapması
 Renal, prostat, meme ve akciğer kanserleri
 KANSER HASTASI, BEL AĞRISI
1-SPİNAL EPİDURAL KORD KOMPRESYONU
 Hasta yattığında ve vertebral bası yapıldığında ağrı
olması tipiktir
 İnkontinens ve duyu defisiti
 Paraparezi, pleji
 Rektal tonus kaybı
2-MALİGN PERİKARDİYAL EFÜZYON
 Tüm kanser hastalarında otopsi bulgusu olarak %10-15
saptanır
 Ancak tamamı tanı almaz
 Metastatik meme ve akciğer
 Lösemi, lenfoma, MM, kemoterapi ve toraksa
radyasyon
2-MALİGN PERİKARDİYAL EFÜZYON
 Dispne, ortopne, yorgunluk, çarpıntı, taşikardi
 Nabız basıncında daralma,
 Kalp seslerinde azalma
3-SÜPERİOR VENA KAVA SENDROMU
 Malign Nedenler
- Bronş kanseri (% 75-80 )
- Lenfomalar (% 15 )
- Metastatik ( Meme, Germ hücreli )
 Benign Nedenler
- Mediastinal fibrosis
- Vena kava trombüsü
-Guatr
-Sifilis
-Sarkoidoz
3-SÜPERİOR VENA KAVA SENDROMU











Dispne ( %50 )
Gövdenin üst yarısında ödem ( %40 )
Venlerde belirginleşme ( %65 )
Baş ağrısı, kafada dolgunluk hissi (%60)
Öksürük, yutma güçlüğü (%40)
Platore, siyanoz ( %15 )
Horner sendromu (%10)
Vokal kord paralizisi (%5)
Konvülsiyon
Lareks ödemi
Serebral ödem, koma
Tedavi Yan Etkileri
 Diyare
 İlaç ekstravazasyonları
 Obstipasyon
Terimler
 Ekstravazasyon:Sıvının bir damardan doku aralıklarına sızması veya
boşalması halidir. Örneğin, bir kan damarı zedelendiğinde, kan
ekstravazasyonundan söz edilir ve bu fazla miktarda olursa, hematom, az
olursa çürük oluşur.
 Obstipasyon: Dışkılama imkansızlığı
Olgu-1
 56 Yaşında
 Bayan
 Meme CA, sol mastektomi
 Vitaller stabil
 Kemoterapi: 2 hafta önce almış
 Geliş şikayeti: Yüksek Ateş
Olgu-2
 72 Yaşında
 Erkek
 AC CA, AC op. Sağ lob
 TA: 146/76 Nb: 119 SpO2 : 88
 Kemoterapi ve Radyoterapi bitmiş.
 Geliş şikayeti: Nefes darlığı
Olgu-3
 52 Yaşında
 Erkek
 Mide Ca, Kolon Ca, Hemoroid
 TA: 110/60 Nb: 100 SpO2: 96
 Geliş şikayeti : 4 gündür makattan açık renkli kanama
yaklaşık günlük 4 bardak dolusu
Olgu-4
 40 yaşında
 Bayan
 Lenfoma
 TA: 136/65 Nb: 88 SpO2: 97
 Geliş Şikayeti: 3 gün önce buradaydık 2 ünite kan
takılacaktı bulamadık 1 ünite takıldı, kan taktırmak
için geldik. 3 gün önceki hemoglobin değeri 6 g/dl
Olgu-5
 48 yaşında
 Bayan
 Lenfoma
 Vitaller stabil
 Geliş Şikayeti : Yüksek Ateş
Olgu-6
 48 yaşında
 Bayan
 Over Ca, Miyom op., Rahim op.
 Vitaller stabil
 Geliş Şikayeti : Vajinal Kanama 3 gündür toplamda
yarım çay bardağı koyu renkli
Olgu-7
 52 yaşında
 Erkek
 Kolon Ca, Barsak op.
 Vitaller stabil
 Geliş Şikayeti: Boğaz ağrısı ‘üşüttüm galiba geçen
soğukta kaldım’ diyor.
Olgu-8
 38 yaşında
 Bayan
 Cilt kanseri
 Vitaller satabil
 Geliş Şikayeti: Genel vücut ve eklem ağrısı,
hastalığından dolayı sık sık olduğunu söylüyor.
Olgu-9
 46 yaşında
 Bayan
 Meme Ca
 Vitaller stabil
 Geliş Şikayeti: Mide bulantısı- Kusma(Dün kemoterapi
almış)
Olgu-10
 24 yaşında
 Erkek
 Kronik öğrenci,
 Vitaller her zaman stabil
 Geliş Şikayeti: Aktif Şikayeti Yok (Biraz yorgun, Biraz
bitkin, Her an her yerde uykuya meyilli ama stabil)
Sabrınıza Hayranım
Teşekkürler