Elektromanyetik Alanlar ve Kanser CEP TELEFONLARI Cep

Elektromanyetik
Alanlar ve Kanser
Uz.Dr.Ezgi Hacıkamiloğlu
0 5380574146
[email protected]
Türkiye’de ve Dünyada Kanser
1
2012’den 2025’e Dünyada Kanser
14 milyon yeni vaka 19,3 milyon
8.2 milyon ölüm 11 milyon
*IARC
Dünyada Kanser
DÜNYADA ÖLÜM NEDENLERİ
7,87
Kanser
İskemik Kalp Hastalığı
7,02
İnme
6,25
Alt Solunum Yolu Enfeksiyonları
3,2
KOAH
2,97
İshal
HIV/AİDS
DiABET
1,89
1,59
1,39
Trafik Kazası
1,26
Doğum Komplikasyonları
1,17
3
Türkiye’de Ölüm Nedenleri, 2013
Erkek
Kadın
Toplam
Kardiovasküler
35,8
44,6
39,8
Kanser
25,3
16,5
21,3
Solunum
10,7
8,8
9,8
Metabolik Hastalıklar
4,3
7,2
5,6
Intoksikasyon veya Travma
7,3
3,3
5,5
Sinir Sistemi ve Duyu Organ
Hastalıkları
3,4
4,9
4,1
Diğer
13,2 Oranı
14,8% 12 13,9
2002’de Kanserden Ölüm
4
IARC Karsinojen Sınıflandırması
DSÖ- IARC (Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı)
Grup 2b: Şüpheli kanserojenler (Possibly Carcinogen)
5
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
Elektromanyetik ışınım; İyonlaştırıcı ve İyonlaştırıcı Olmayan
Işınım olarak ikiye ayrılır…
•
Haberleşmede kullanılan EM ışıma «İyonlaştırmayan
ışımadır…
•
İyonlaştırıcı olmayan ışıma tipleri; Görünür ışık, kızılötesi, RF,
mikrodalga, statik ve manyetik alanlar…
6
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
7
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
8
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
9
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
10
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
BAZ İSTASYONLARI
- Baz istasyonları; cep telefonu iletişimi için gerekli radyo
bağlantısını sağlayan temel radyo verici ve alıcılardır.
-Direk veya bina üstüne kurulan antenlerden oluşur
-Antenlerin yaydığı radyo dalgalarının erişebildiği alana
Kapsama Alanı denilir.
-Bir bölgede cep telefonu kullanıcı sayısı arttıkça mevcut baz
istasyonlarının gücü düşürülür, sayı arttırılır.
11
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
BAZ İSTASYONLARI ve SAĞLIK
-EMA’lar biyolojik materyallerde ısı artışı oluşturur.
-
Dokunun iç sıcaklığının >0.5 derece artması o dokunun
tolere edemeyeceği fark olarak kabul edilir.
-
Bu sınıra göre tüm vücut için ortalama özgül soğurma
derecesi 4W/kg
12
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
• İhtiyatlılık ilkesi ışığında DSÖ, IEEE, ICNIRP tarafından
kabul edilen sınır değer 0.4W/kg
• Türkiye’de BTK tarafından kabul edilen sınır değer
ICNIRP/4
13
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
BAZ İSTASYONLARI ve SAĞLIK
-DSÖ 2006 yılında yayınladığı yönergeye göre;
«Bugüne kadar yapılan araştırmalardan elde edilen verilere
göre çok düşük maruz kalma seviyeleri düşünüldüğünde baz
istasyonları ve kablosuz ağlardan kaynaklanan düşük seviyeli
RF alanlarının sağlığa zararlı olduğuna dair yeterli bilimsel veri
bulunmamaktadır…»
14
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
Avrupa Birliği Raporu 2013
• İster bölgede kurulu (makrocell) ister evdekiler (femtocell)
olsun vericilerin çıkış güçleri 1 metreden kısa bir alan
içerisinde önemsenemeyecek kadar düşük düzeylere
inmektedir.
• Giderek artan baz istasyonu sayılarına ve mobil teknolojideki
gelişmelere rağmen elektromanyetik alan seviyelerinin aynı
kalmakta olduğu görülmektedir
15
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI
-1990 yılından beri kullanımı yaygınlaşan cep telefonlarının
şu anda abone sayısı 70 milyon …
-Cep telefonları RF dalgalarını kullanırlar…
16
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
17
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI-IARC 2013
• 3. ve 4. Jenerasyon cep telefonlarının eski jenerasyonlara
kıyasla
daha
düşük
düzeyde
RF
enerji
yaydıkları
bilinmektedir
• 3G özelliğe sahip olan 3. Jenerasyon GSM telefonların
RF enerji yayma özelliği 2. Jenerasyon GSM telefonların
1/100’ü kadardır( sinyaller güçlü olduğu takdirde)
18
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI-IARC 2013
Çocuklar ile Erişkinler Arası Farklılıklar
• RF enerji maruziyeti kafa anatomilerindeki farklılıktan ötürü
çocuklarda erişkinlerin yaklaşık iki katı kadardır
• Kafatasında
kemik
iliğinin
maruziyeti
ise
çocuklarda
erişkinlere oranla 10 kat daha yüksektir
• Diğer vücut bölümlerindeki RF enerjiye maruziyet seviyeleri
aynı
19
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI-IARC 2013
• RF enerji maruziyetinin en önemli kaynağı vücuda
<0,01m yakında olan cep telefonlarıdır. Özellikle kulağa
yakın tutulması maruziyet açısından önem arz etmektedir.
Burada 10 metre mesafeden daha uzakta bulunan baz
istasyonundan çok daha güçlü bir maruziyet
söz
konusudur.
20
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI-IARC 2013
• Baz istasyonundan uzaklaşıldıkça maruziyet düzeyi
artmaktadır
• En yüksek maruziyet konuşma esnasında meydana
gelmektedir
• Konuşma
süresine
bakıldığında
daha
kısa
süreli
konuşmalarda daha yüksek enerji çıkışı olmaktadır
21
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
•
CEP TELEFONLARI-IARC 2013
• Yeni nesil akıllı telefonlarda ise aralarda internetin açıldığı
veya maillerin kontrol edildiği durumlarda düşük RF
maruziyeti
• SMS’lerin kullanımı ile sesli mesaj bırakılmasına kıyasla
daha düşük düzeyde maruziyet ortaya çıkmaktadır
• İnternet veya bas konuş gibi özelliklerde de sesli çağrıya
kıyasla daha düşük maruziyet ortaya çıkmaktadır.
22
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
CEP TELEFONLARI
Cep Telefonları ve Kanser
•
Cep telefonları ile beyin kanseri riski arasındaki ilişkiyi
değerlendirilen >10 yıl kullanıcı sayısının en fazla olduğu
çalışma DSÖ-IARC tarafından yapılan INTERPHONE
çalışması
-
13 ülkede; Avustralya,Kanada, Danimarka, Finlandiya,
Fransa, Almanya, İsrail, İtalya, Japonya, Yeni Z., Norveç,
İsviçre ve İngiltere)
23
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
CEP TELEFONLARI
INTERPHONE Çalışmasının Sonuçları;
•
Çalışmaların hepsi birarada değerlendirildiğinde gliom
veya menenjiom riskinde cep telefonu kullanımı ile
anlamlı artış olmadığı tespit edilmiştir,
•
Alt grup analizlerinde kısmen glioma artışı saptansa da
artan
kullanım
süresi
ile
kanser
riskinde
artış
saptanmamıştır,
24
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
CEP TELEFONLARI
•
Biaslar ve yöntem hataları nedeniyle net çıkarım
yapılamasa da Grup 2B olarak sınıflandırılmıştır.
25
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
CEP TELEFONLARI
• Çok merkezli vaka-kontrol çalışması olan CEFALO
çalışmasında cep telefonu kullanımının beyin tümörü
gelişim riskini artırmadığı belirtilmiştir.
•
Lösemi riskinin arttığını gösterilmiş çalışmalar ise hem
istatistiksel yöntem olarak hem de metodolojik olarak
tartışılmakta…
26
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
CEP TELEFONLARI
•
Beyin kanserleri dışındaki kanserler ile ilgili yapılan
çalışmalarda ilişki saptanamamıştır.
27
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
2W
~ 666 kat daha yüksek güç
0.003 W
Lönn et al., Occup Environ Med, 2004
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• Teknolojik gelişmelerle elektromanyetik alan maruziyeti artmış
olsa da yine de bu değerlerin dahi ICNIRP tarafından önerilen
• Yeni cihazların daha düşük elektromanyetik alan üretiyor
olması olarak gösterilmiştir.
29
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• 2G sistemlerden 3G ve 4G’ye geçiş olması ise elektromanyetik
alan maruziyetinde istatistiksel olarak anlamlı artışa yol
açmamıştır.
• Cep telefonu kullanımına bağlı gerçekleşen elektromanyetik
alan maruziyeti çocuklarda erişkinlere kıyasla daha yüksektir.
30
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• Cep telefonları tarafından yayılan radyofrekans dalgalar;
• Beyin tümörleri veya diğer kanser riskinde artışa yol
açmamaktadır,
• RF maruziyeti ile akustik nörinom arasındaki olası ilişkinin
bilimsel olarak kanıtlanmamıştır
31
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• RF maruziyeti ile akustik nörinom arasındaki olası ilişkinin
daha fazla bilimsel çalışmayla incelenmesi gerekmektedir.
32
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
Mobil telefonlar ile ilgili teknolojik gelişmeler ile;
• Daha az enerji çıkışına yol açan cihazların üretilmeye
başlanılmıştır.
• Teknolojik gelişmelerle bu cihazların çıkış güçlerinde
%30-50 arası düşüş olmuştur.
33
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• Özellikle 3G sistemde izlenen teknoloji ile bu enerji
düşüşü çok daha belirgin izlenmektedir.
• Ayrıca kulaklık kullanımı ile de elektromanyetik alan
maruziyeti azalmaktadır (<%10’una inmekte)
34
Hanehalkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması,
2013
35
Türkiye’de Yıllara Göre Cep Telefonu Kullanımı
36
Menenjiom, Gliom, Akustik Nörinom
Kanser İnsidansları (YSH-100.000 )
250
219,25
200
189,6
198,1
226,25
207,25
Türkiye
Akciğer
150
Meme
Menenjiyom
Gliyom
100
50
65,1
65,9
68,9
73
69,2
34,7
35
37,6
35,9
40,7
2004
2005
2006
2007
2008
0
Akustik nörom
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Kablosuz İnternet ve Tablet Bilgisayarlar
İngiltere Sağlık Ajansı (UK Health Agency);
• 1 yıllık kablosuz ağ maruziyeti ancak cep telefonuyla 20 dk
konuşmak kadar düşük bir dozda radyasyona yol açmakta
38
Elektromanyetik Alanlar ve Kanser
Avrupa Birliği Raporu-2013
• Kablosuz internet ile ilgili olarak; yapılan ölçümlerde
uluslararası standartları belirleyen ICNIRP tarafından
belirlenen standart değerin çok daha altında değerler elde
edildiği, bunun yakın zamana dek yapılan çalışmalarda da
doğrulandığı belirtilmiştir.
39
Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser
•
Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilim
•
Yüksek gerilim hattı yakınında yaşayanlarda artmış kanser
riski?
40
Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser
•
1999 yılında İngiltere’de yapılan çalışmada kanser türlerinde
risk artışı bulunmamıştır.
•
İngiltere’de 2000 ve 2005 yılında, Asya ülkelerinde 2007 ve
2010 yıllarında) ve 2011 yılında Brezilya’da yapılan ve lösemi
riskinde artış olduğunu gösteren çalışma sonuçları güvenilir
değil;
41
Yüksek Gerilim Hatları ve Kanser
-Çalışmaya alınan birey sayısı az,
-Şans faktörü, karıştırıcı faktörlerin etkisi
-İstatistiksel olarak anlamlı olmayan sonuçlar
gibi nedenlerle sonuçlarda çelişkiler mevcut
-Bu konuda yapılacak geniş çaplı çalışmalara ihtiyaç
duyulmaktadır…
42
Hidroelektrik Santraller ve Kanser
•
Hidroelektrik santraller; suyun akış ve düşüş gücünden
yararlanılarak elektrik enerjisi üretimi.
•
Üretilen elektrik enerjisinin dağıtımı için kullanılan yüksek
gerilim hatları ve bunlara ait EMA’lar ve Kanser??
43
Hidroelektrik Santraller ve Kanser
•
Yüksek gerilim hatları ve kanser ilişkisini gösteren kesin
bilimsel veri YOK,
•
1994 ve 1996 yıllarında Norveç ve Fransa’da yapılan
çalışmalarda kanser riskinde anlamlı artış saptanmamıştır.
44
Hidroelektrik Santraller ve Kanser
•
Yüksek gerilim hatlarına dair veriler yetersiz olsa dahi DSÖ
ve ICNIRP gibi uluslararası kuruluşlarca «ihtiyatlılık ilkesi»
gereği standartlar, denetim, düzenleme ve kontrol önlemleri
belirlenmiştir.
45
Hidroelektrik Santraller ve Kanser
•
Ülkemizde yüksek güce sahip HES’lerin bulunduğu iller ile
diğer illerdeki kanser sıklıkları ve türleri arasında istatistiksel
olarak anlamlı fark bulunmamakta!!!
46