1 2016–2017 ÖĞRETİM YILI BAHAR DÖNEMİ EBY718

2016–2017 ÖĞRETİM YILI BAHAR DÖNEMİ
EBY718 – EĞİTİM TEKNOLOJİSİ VE TEKNOLOJİ LİDERLİĞİ
1. Hafta Ders Notu
Giriş
Çağdaş öğrenme-öğretme yaklaşımları, artan nüfus, eğitimin sosyal değerindeki artış
gibi birçok faktör öğretim sistemlerinin geçmişe göre çok daha sistematik bir biçimde
tasarımını zorunlu kılmaktadır. Günümüz eğitim sistemlerinde yalnızca bir öğretmen,
belli sayıda öğrenci, öğretimin yapıldığı bir ortam ve içerikten söz etmek çok fazla
olanaklı değildir. Zira tüm bunlara ek olarak teknoloji, mali yapı, kuramsal dönüşüm,
vb. onlarca ek parametre eğitsel süreçleri daha da karmaşık hale getirmektedir. Bu
temelde yukarıda da belirttiğimiz gibi eğitimin sistematik bir yaklaşımla ele alınması
gerekene bir bilim dalı olması kaçınılmaz hale gelmiştir. Eğitim teknolojisi
uygulamalarında söz konusu kavrmaı oluşturan bileşenlerin özellikle okul, öğretmen
ve yönetici paydalarında ele alınması gerekmektedir. Bu çerçevede genel olarak bu
ders kapsamında eğitim teknolojisi, liderlik, teknoloji liderliği gibi kavramlar belirli bir
sistematikte ele alınacaktır.
Çağdaş eğitim gereksinimleri
Alkan (2011), günümüz çağdaş eğitim sorunlarına doğru teşhis konulabilmesi ve
çözüme yönelik gerekli önlemlerin için bazı faktörlerin bilinmesi gerektiğini ifade
etmektedir. Bu faktörler kısaca şöyle özetlenebilir:

Demografik faktör: Genelde nüfustaki artışı, özelde öğrenci miktarındaki büyük
artışı ifade eder. Eğitimi, finansman, program, kurumsal yapı vb. birçok
boyutta etkilemektedir.

Bilgi patlaması: Bilgi miktarındaki gerek miktar gerekse nitelik ve ayrıntı
yönünden artışı ifade etmektedir. Bu durum materyallerin sürekli
yenilenmesini, öğretim süresinin uzatılmasını vb. durumları beraberinde
getirmektedir.

Eğitimin ve sosyo ekonomik ilişkiler değerinin artması: Ulusların sosyal ve
ekomomik yönden kalkınmasda nitelikli insan gücüne olan ihtiyaç ön plana
çıkmaktadır. Burada temel aracın eğitim olduğu düşüncesi öne çıkmaktadır.

Bilimsel ve teknolojik evrim ile eğitim ve toplum arasındaki ilişkiler: Bilim ve
teknolojideki gelişmeleri kaçınılmaz olarak birey ve toplum arasındaki ilişkileri
1
Eğitim Teknolojisi ve Teknoloji Liderliği
de etkilemektedir. Hızlı değişim bireylerin eğitim yoluyla bu durumu uyum
sağlamasını gerektirmektedir.

Eğitim ve sosyal talep: Eğitimin çağdaş toplumlardaki refah düzeyini arttırmaya
yönelik etkisi sosyal bir talebi de beraberinde getirmektedir.
Eğitim, birey, toplum, teknoloji gibi birçok kavramın yenilikçi bir bakış ile ele
alınmasını gerektiren bu faktörler öğrenme-öğretme süreçlerine de net biçimde
yansımaktadır. Bilgi miktarındaki bahsedilen artış, beraberinde bu bilginin çok daha
etkili bir biçimde öğrenilebilmesi için öğrenmede kuramsal değişimi de zorunlu
kılmaktadır. Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler, eğitim süreçleri ile bir araya
gelmekte, eğitim süreçlerinde önemli ve çağdaş bir paradigma değişimini de
beraberinde ortaya çıkarmaktadır. Bu bağlamda sınıf içindeki aktörlerin rolleri
değişime uğramış, bilgiye ulaşma ve kullanma biçimleri farklılaşmış, öğrenmede çeşitli
kavramlar değişime/dönüşüme uğramıştır.
Öğretmen Merkezli
Öğrenme Ortamları
Öğrenci Merkezli
Öğrenme Ortamları
Sınıf Etkinliği
Öğretmen merkezli
Öğrenci merkezli
Öğretmen Rolü
Daima uzman ve bilgiyi
sunan
İşbirlikçi ve bazen öğrenen
Öğretimsel Vurgu
Bilginin ezberlenmesi
İlişkiler, sorgulama ve buluş
Bilgi Kavramları
Bilgiyi toplama ve nicelik
Bilginin niteliği ve dönüşümü
Başarı Göstergesi
Ölçüt ve normlara
başvurma
Anlamanın niteliği
Değerlendirme
Çoktan seçmeli maddeler
Ölçütlere başvurma, gelişim dosyası ve
performans
Teknoloji Kullanımı
Alıştırma ve uygulama
İletişim, erişim, işbirliği
Eğitim ile ilgili çağdaş bir takım gereksinimler ve aynı zamanda buna bağlı olarak
öğrenme-öğretme süreçlerinde yaşanan dönüşüm aynı zamanda eğitim teknolojisinin
problem alanına giren bir takım sorunların ortaya konmasına yardımcı olmuştur. Söz
konusu problem şöyle sıralanabilir:
1. Karşılanamayan eğitsel talep
2. Kalabalık sınıflar
3. Yetersiz öğretmenli okullar
2
1.Hafta Ders Notu
4. Bireysel yardım ve ilgiden yoksun öğrenciler
5. Geleneksel öğretimin yaygın kullanımını
6. Özel eğitim gereksinimi olan öğrenciler
7. Mali kaynak yetersizliği
8. Yetersiz araç-gereç
9. Öznel başarı – düşük verim
10. Eğitime sosyal talep – fırsat eşitliği
Eğitim teknolojisinin kapsamı
Eğitim teknolojisi şu ana kadar ifade etmiş olduğumuz bazı gereksinimler ve buna
temel oluşturan sorunların ele alınmasını sağlayan bilimsel bir yaklaşım olarak
karşımıza çıkmaktadır. Eğitim teknolojisinin temel yapısı ve bu yapıya bağlı olarak
kapsamını oluşturan kavramlar aşağıdaki şekilde gösterilmektedir.
Şekil 1: Eğitim teknolojisinin kapsamı
3
Eğitim Teknolojisi ve Teknoloji Liderliği
Şimdilik başlıklar halinde eğitim teknolojisi ile ilgili temel kavramların neler olduğunu
dile getireceğiz. Öte yandan bu dersin izleyen haftalarında her bir boyut doğrudan
yada dolaylı olarak ayrıntılı biçimde ele alınacak ve incelenecektir. Kapsamı oluşturan
kavramları ele almadan önce eğitim teknolojisi ile ilgili temel tanımları yapmak faydalı
olacaktır.

Eğitim: Bireyin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve kasıtlı olarak istendik
değişme meydana getirme sürecidir (Ertürk, 1977). Bireyin yaşantılar yoluyla,
deneyimleyerek, gözlemleyerek, deneme-yanılma yoluyla, kendi bilişsel
şemalarını yapılandırma sürecidir.

Öğretim: Öğrenmeyi sağlama ve rehberlik etme etkinliğidir. Eğitimin okullarda
planlı ve programlı olarak yürütülen kısmıdır. Öğrenmeyi sağlayan dışsal
olayların planlanması, uygulanması ve değerlendirilmesidir.

Öğrenme: Farklı öğrenme kuramları öğrenmeyi farklı biçimlerde
tanımlamaktadır. Bazı tanımlara göre öğrenme şöyle tanımlanabilir.
o Bireyin kendi yaşantısı sonucunda kendinde oluşan bilgi, tutum ve
davranış değişikliğidir.
o Bireyin çevresi ile etkileşimi sonucunda belli bir olay, olgu veya durum
ile ilgili olarak kendi bilgisini, anlayışını ve davranışını düzenlemesi ile
oluşan etkin bir süreçtir.
o Ölçülebilir ve gözlenebilir kalıcı izli davranış değişikliği.
Öğrenme
•Çevre ile etkileşim
•Değişme/değişim
•Bilinçli yada bilinçsiz
•Dünyayı ve çevreyi anlama süreci
•Bilgiyi anlamlandırma süreci
•Öğrenenin yaptığı
Öğretim
•Belirli bir ders, kurs, öğrenme içeriği ve öğrenen grubu
için
•Belirlenmiş ve düzenlenmiş bir ortamda yapılan
rehberlikler
•Başlangıç ve bitişi olan bir süreç
•Planlı yapılan öğretim etkinlikleri
•Öğrenen, öğreten ve öğrenilen arasındaki etkileşim
•Tasarımı uygulayacak öğretmenin yaptığı
4
1.Hafta Ders Notu

Teknoloji: Bilimsel yada diğer sistematik bilgilerin pratik alanlara sistemli bir
biçimde
uygulanmasıdır.
İnsan-makine
sistemlerinin
desenlenmesi,
organizasyonu ve işletilmesini kapsayan ve bu bağlamda makineler, işlemler,
yöntemler, süreçler, sistemler, yönetim ve kontrol mekanizmaları gibi çeşitli
öğelerin belirli bir düzende bir araya getirilmesi ile oluşan bir disiplindir.
Teknoloji bilim ve uygulama arasında bir köprü görevi görür.
Bu temel tanımlardan yola çıkarak artık eğitim teknolojisinin ve aynı zamanda öğretim
teknolojisi kavramının işlevsel tanımlarını yapmak mümkündür. Buna göre eğitim
teknolojisi, genelde eğitime, özelde öğrenme durumlarına egemen olabilmek için ilgili
bilgi ve becerilerin işe koşulması ile öğrenme yada eğitim süreçlerinin işlevsel olarak
yapısallaştırılmasıdır. Öğrenme-öğretme süreçlerinin tasarımlanması, uygulanması,
değerlendirilmesi ve geliştirilmesi işidir. Eğitim teknolojisi öğrenme sürecini
geliştirmek için oluşturulan her türlü öğeyi sistemi, tekniği ve yardımı içerir.
1. Öğrencinin ulaşması planlanan amaçların tanımlanması
2. Öğrenilecek konunun öğretim ilkelerine göre analiz edilmesi ve
öğrenmeye uygun bir biçimde yapılandırılması
3. Konunun aktarılabilmesi için uygun ortamın seçilip kullanılması
4. Kullanılan araçların etkililiğinin ve öğrencilerin başarı durumlarını
değerlendirmek için uygun değerlendirme yöntemlerinin kullanılması.
Öğretimin, eğitimin bir alt kavramı olduğu anlayışına dayalı olarak ve belirli öğretim
disiplinlerinin (fen, yabancı dil, biyoloji, vb.) kendine özgü yönlerini dikkate alarak
düzenlenmiş teknoloji ile ilgili bir terimdir. Öğrenme süreçlerini ve kaynaklarını;
– tasarlamayı,
– geliştirmeyi,
– kullanmayı,
– organize etmeyi ve
– değerlendirmeyi içine alan bir teori ve uygulama alanıdır.
5
Eğitim Teknolojisi ve Teknoloji Liderliği
Eğitim teknolojisinin tarihsel gelişimi
İlk Dönem: Medya olarak görülen Öğretim Teknolojisi
1910-1920
•
Öğretim teknolojisi alanındaki ilk tanımlar
•
Öğretimin öğrencilere fiziksel araçlar ile aktarılması
•
İlk eğitsel filmin kullanımı
•
Görsel materyallerin (film, resim, slayt, vb.) kullanımında artış
1920-1940
•
•
Ses kayıtları, radyo yayınları, sesli filmler ile görsel öğretimden görsel-işitsel
ortamlara yöneliş
Öğretimsel medya üzerine yoğunlaşma
1963
•
Assocation for Educational Communication and Technology (AECT) eğitim
teknolojisini kavram, öğrenme sürecini kontrol eden mesajların tasarımı ve
kullanımı biçiminde tanımlamaktadır.
•
Tanımın dikkat çeken yönü sistematik bir öğretim tasarımını işaret etmesi ve
öğretim kavramından çok öğrenme üzerinde durmasıdır.
1970
•
Eğitim teknolojisi , “daha etkili bir öğretimi gerçekleştirmek için insan yada
insan olmayan kaynakların işe koşulduğu, insanın öğrenme ve iletişimin
üzerine kurulu hedefler doğrultusunda öğrenme ve öğretme süreçlerinin
sistematik bir biçimde tasarlandığı, uygulandığı ve değerlendirildiği süreç”
biçiminde tanımlanmaktadır.
•
Sistematik sürece ve öğrenmeye vurgu yapılmaktadır.
•
Daha etkili ve verimli öğrenmelerin gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.
•
insan ve insan dışı kaynakların kullanımı ifadesi önceki dönemlerde kullanılan
medya ağırlığını azaltmıştır.
6
1.Hafta Ders Notu
1977
•
•
•
AECT eğitim teknolojisini “öğrenmenin tüm boyutlarını kapsayan problemlerin
çözümü için insan, ürün, fikir, araç ve kurumların yer aldığı, analiz, düzenleme,
uygulama, değerlendirme ve yönetim adımlarının bulunduğu karmaşık bir
süreç olarak tanımlamaktadır.
Süreç içerisinde ilk defa analizden söz edilmektedir.
İnsan, materyal ve araçlara eşit önem verilmekte ve kavram yalnızca medya
geliştirme ve kullanma ile sınırlandırılmamaktadır.
1994
•
Mikrobilgisayarlar, etkileşimli video, CD-ROM, İnternet vb. teknolojileri etkisi
•
AECT öğretim teknolojisini “öğrenme için süreç ve kaynakların kuramsal ve
uygulamalı olarak tasarım, geliştirme, uygulama, yönetme ve değerlendirilmesi
olarak tanımlamaktadır.
•
Yapılandırmacı yaklaşımın etkileri görülmektedir.
1990 Sonları
Performansı arttırmada öğretimsel uygulamaların etkisi
2000’li yıllar
•
30-40 yıllık dönemde farklı biçimlerde tanımlanan öğretim teknolojileri
“öğretim tasarımı ve teknolojileri” olarak kabul edilmiştir.
7
Eğitim Teknolojisi ve Teknoloji Liderliği
Ödev&Tartışma Konusu
Eğitimde teknoloji kullanımı bir zorunluluk mudur?
Düşüncelerinizi «nedenleri ve gerekçeleri» de içerecek biçimde, bir sayfalık ödev
biçiminde belirtilen tarih aralığında lütfen öğrenme yönetim sistemine yükleyiniz.
Ek Okumalar
Sizlere 1.hafta dersi ile ilgili verilen bu ders notu bundan sonraki ders sürecinde de
olacağı gibi farklı kaynakların konu ile ilgili bölümlerinden derlenen ve özetlenen
bilgilerden meydana gelmektedir. Belge sonunda görebileceğiniz kaynakların önerilen
bölümlerini okuyarak, bunun yanı sıra sizlere önerilecek web bağlantılarına göz atarak
bilgi dağarcığınızı genişletmeniz mümkündür. 1.hafta dersi ile ilgili lütfen belirtilen
kaynakların ilgili bölümlerine ve web bağlantılarına göz atınız.

Akkoyunlu, A., Altun, A. & Soylu, M.Y. (2008) Öğretim Tasarımı, Ankara. Maya
Akademi

Alkan, C. (2011) Eğitim Teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık

https://tr.wikipedia.org/wiki/Eğitim_teknolojisi
Kaynaklar
Akkoyunlu, A., Altun, A. & Soylu, M.Y. (2008) Öğretim Tasarımı, Ankara. Maya
Akademi
Alkan, C. (2011) Eğitim Teknolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık
Şimşek, A. (2009) Öğretim Tasarımı, Ankara: Nobel Yayın Dağıtım
Web Kaynakları
https://www.youtube.com/watch?v=UFwWWsz_X9s
8