fen ilk 8 sayfa.qxp - E

TEST
21
Ses
3.
1.
Bir öðrenci þekildeki gibi iki
cam fanus arasýný su ile dolduruyor ve fanuslarýn içindeki çalar saatin zilinin sesini dinliyor.
Buna göre öðrenci aþaðýdaki sorularýn
hangisinin cevabýný aramaktadýr?
Ýç içe yerleþtirilmiþ kutularýn arasý ayný miktarda sýrasýyla cam yünü, köpük ve demir
tozu ile doldurularak þekildeki ses yalýtýmlý
kaplar oluþturuluyor. Özdeþ çalar saat bu
kutulara konulup çýkarttýðý sesler karþýlaþtýrýlýyor.
A) Ses boþlukta yayýlýr mý?
B) Ses sývý ortamda yayýlýr mý?
C) Ses doðrusal yolla mý yayýlýr?
Bu deney ile araþtýrýlmak istenen bilgi
aþaðýdakilerden hangisidir?
D) Ses katý ortamda, gaz ortama göre daha mý iyi yayýlýr?
A) Malzeme miktarýnýn ses yalýtýmýna etkisi nedir?
B) Malzemenin cinsinin ses yalýtýmýna etkisi nedir?
4.
C) Malzemenin renginin sesin hýzýna etkisi
var mýdýr?
Aþaðýdakilerden hangisi sesin yansýma
özelliðine baðlý deðildir?
A) Yarasalarýn çýkardýklarý seslerle etraflarýndaki varlýklarýn yerini tespit etmesi
D) Ses, boþlukta yayýlýr mý?
B) Ultrason ile vücudumuzun iç organlarýnýn görüntüsünün ekrana aktarýlmasý
C) Sonar cihazlarýyla balýk sürülerinin yerlerinin tespit edilebilmesi
D) Ýnsan kulaðýnýn doðadaki her sesi duymamasý
2.
I. Ses, her doðrultuda dalgalar hâlinde
yayýlýr.
II. Sesin yayýlmasý için maddesel ortama
ihtiyaç yoktur.
III. Ses bir enerji çeþididir.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) Yalnýz I
B) Yalnýz II
C) I ve III
D) II ve III
5.
Yandaki resimdeki
geminin sonar cihazýndan çýkan sesin yankýsý 8 saniye sonra geri geldiðine göre geminin bulunduðu yerde denizin derinliði
kaç metredir? (Sesin suda yayýlma hýzý
saniyede yaklaþýk 1500 m'dir.)
A) 1500
B) 3000
C) 4500
D) 6000
365
Ses
6.
Test 21
Ses ile ilgili olarak;
I. En hýzlý katýlarda yayýlýr.
II. Çarptýklarý yüzeylerde yansýmaya uðrayabilir.
III. Ayný ortamda farklý kaynaklar ayný sesi çýkarýr.
8.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
I. Astronotlar uzayda gök cisimlerinin
meydana getirdiði patlamalarý duyarlar.
II. Ses katýlarda, gazlara oranla daha
hýzlý yayýlýr.
III. Ses yalýtýmýnda kullanýlan maddelerin
sesi soðurma özelliði azdýr.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri yanlýþtýr?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
9.
7.
I. Cam kap
II. Cam kap
Daða olan uzaklýðý 1020 m olan Duygu,
baðýrdýktan kaç saniye sonra sesini tekrar duyar? (Sesin havadaki sürati 340
m/s'dir.)
A) 3
B) 4
C) 5
D) 6
Þekilde iç içe geçmiþ iki cam kap içinde zil
bulunmaktadýr. Kap, saða sola sallandýðýnda zil çalmaktadýr.
Zil sesinin dýþardan en az duyulabilmesi için cam kaplar arasý aþaðýdaki maddelerden hangisi ile doldurulmalýdýr?
366
A) Demir
B) Kum
C) Bakýr
D) Cam yünü
10. Yanký olayýnýn havada algýlanabilmesi
için ses kaynaðý ile engel arasýnda en
az kaç metre uzaklýk olmasý gerekir?
A) 7
B) 15
C) 17
D) 25
Ses
Test 21
11. Düz ve sert yüzeyler ses dalgalarýný yansýtýrken düz olmayan ve yumuþak yüzeyler
ses dalgalarýný yansýtmayýp yutar.
14. Bir öðrenci çalmakta olan müzik setinden
uzaklaþtýkça müzik setinden çýkan sesi daha az duyduðunu söylüyor.
Ses yalýtýmýný saðlamak için aþaðýdaki
maddelerin hangisinden yararlanmak
en uygun olur?
Bu durum sesin hangi özelliði ile ilgilidir?
A) Tahta
B) Cam
C) Strafor
D) Demir levha
A) Ýletilmesi
B) Yansýmasý
C) Þiddeti
D) Soðurulmasý
12. Sesin yansýmasýndan faydalanarak geliþtirilen ve anne karnýndaki bebeðin geliþimini takip etmek için de kullanýlan cihaz aþaðýdakilerden hangisidir?
A) Ultrason
B) Röntgen
C) Sonar
D) Steteskop
15.
13. Yunuslarýn balýk sürülerinin yerini tespit
etmesi, yarasalarýn görme duyularý zayýf
olduðu hâlde çevrelerini algýlamasý, sesin hangi özelliði ile gerçekleþmektedir?
A) Soðurulmasý
B) Yansýmasý
C) Ýletilmesi
D) Doðrusal yayýlmasý
K maddesi
L maddesi
M maddesi
Yukarýda K, L ve M maddelerinin tanecik
yapýsý verilmiþtir.
Bu maddelerin sesi en az iletenden en
çok iletene doðru sýralanýþý hangi seçenekte doðru olarak verilmiþtir?
A) K, L, M
B) L, K, M
C) M, L, K
D) K, M, L
367
Ses
Test 21
16.
18. Ses ile ilgili olarak;
I. Ses, her yönde dalgalar hâlinde yayýlýr.
II. Ses, maddesel ortamda yayýlýr.
III. Akustik özelliðinin zayýf olduðu ortamlarda çýkan sesler gürültü kirliliði meydana getirir.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
Yukarýdaki kavram haritasýnda numaralý
yerlere aþaðýdakilerden hangisi gelmelidir?
I
II
III
A) Sesin
yansýmasý
Ses yalýtýmý Sonar
B) Ses yalýtýmý
Sonar
Sesin
yansýmasý
C) Sesin
yansýmasý
Sonar
Ses yalýtýmý
D) Ses yalýtýmý
Sesin
yansýmasý
Sonar
19.
Sürat
X
4V
Y
V
Z
12V
X
X, Y ve Z maddelerinde
sesin yayýlma süratleri
tablodaki gibidir.
Buna göre X, Y ve Z
maddeleri hangi seçenekte doðru olarak verilmiþtir?
Y
Z
A) Su
Hava
Tahta
B) Hava
Tahta
Su
C) Tahta
Hava
Su
D) Su
Tahta
Hava
17. Aþaðýdaki maddelere çekiç ile ayný kuvvetle vuruluyor.
20. Bir engele doðru baðýran Aslý, kendi sesini
baðýrdýktan 2 saniye sonra tekrar duyuyor.
Buna göre hangi maddeden daha az
ses çýkar?
Buna göre Aslý ile engel arasýndaki
uzaklýk kaç metredir? (Sesin havadaki
sürati 340 m/s'dir.)
368
A) Tahta
B) Bakýr
C) Pamuk
D) Cam
A) 170
B) 340
C) 510
D) 680
YANITLAR
Yanýt 1: Deneyde cam yünü, köpük ve demir
tozu kutular arasýna yerleþtirilmiþtir.
Malzeme miktarlarý eþittir. Cam yünü,
köpük ve demir tozu incelendiðinde
arasýnda en fazla hava boþluðu olan
malzeme, sesi en iyi yalýtacaktýr. Dolayýsýyla malzemenin cinsi ses yalýtýmýný
etkiler.
Deneyimizde kutular arasýnda boþluk
olmadýðý için sesin boþlukta yayýlýp
yayýlmayacaðý hakkýnda yorum yapýlamaz.
Yanýt 4: Yarasalarýn çýkardýklarý seslerle varlýklarýn yerlerini tespit etmesi, ultrasonun iç organlarýmýzýn görüntüsünü
ekrana aktarmasý ve sonar cihazlarý
ile balýk sürülerinin yerlerinin tespit
edilebilmesi sesin yansýma özelliði ile
ilgilidir. Ýnsan kulaðýnýn doðadaki her
sesi duymamasý ise sesin yansýmasý
ile ilgili deðil þiddeti ile ilgilidir.
Yanýt D'dir.
Malzemenin renginin sesin hýzýna etkisi olmadýðýndan “Malzemenin renginin sesin hýzýna etkisi var mýdýr?” sorusu araþtýrýlmak istenen bilgi deðildir.
Deneyde malzemenin cinsinin ses
yalýtýmýna etkisi araþtýrýlmak istenmiþtir. Yanýt B'dir.
Yanýt 5: Sonar cihazýndan çýkan sesin yankýsý
8 s sonra geri geldiðine göre sonar cihazýndan çýkan ses 4 s'de deniz tabanýna ulaþmýþ 4 s'de de geri gelmiþtir.
Buna göre geminin bulunduðu yerde
denizin derinliði;
Alýnan yol = Sürat x Zaman
Yanýt 2: Ses, maddesel ortamda dalgalar hâlinde yayýlan ve madde moleküllerinin titreþimi ile oluþan bir enerji þeklidir. (I. ve
III. ifade doðrudur.) Ses, madde taneciklerinin titreþimi ile iletildiði için ancak
maddesel ortamda yayýlabilir. Çünkü
boþlukta titreþen cisimlerin enerjilerini
taþýyacak tanecikler yoktur. Dolayýsýyla
sesin yayýlmasý için maddesel ortama
ihtiyaç vardýr. (II. ifade yanlýþtýr.)
Yanýt C'dir.
Alýnan yol = 1500 x 4
Alýnan yol = 6000 m'dir. Yanýt D'dir.
Yanýt 6: Ses en hýzlý katýlarda, daha sonra sývýlarda, en yavaþ ise gaz ortamda yayýlýr. (I. ifade doðrudur.)
Yanýt 3: Öðrenci, cam fanuslarýn içini su ile doldurduðuna göre fanuslarýn içindeki çalar saatin sesinin sývý ortamdan geçip
geçmediðini anlamaya çalýþmaktadýr.
Buna göre öðrenci “Ses sývý ortamda
yayýlýr mý?” sorusunun cevabýný aramaktadýr. Yanýt B'dir.
Ses, çarptýðý yüzeylerde yansýmaya
uðrayabilir. (II. ifade doðrudur.)
Ayný ortamda farklý kaynaklar, ayný sesi çýkarmaz. Bir gitarýn teline vurulduðunda çýkan ses ile bir sazýn teline vurulduðunda çýkan ses ayný deðildir.
(III. ifade yanlýþtýr.) Yanýt A'dýr.
369
Yanýt 7: Zil sesinin dýþarýdan en az duyulabilmesi için cam kaplar arasý cam yünü
ile doldurulmalýdýr. Çünkü cam yünü
sesi soðurur. Yanýt D'dir.
Yanýt 8: Ses, boþlukta yayýlmaz. Dolayýsýyla
astronotlar uzayda kendi sesleri dahil,
gök cisimlerinin meydana getirdiði
patlamalarý duyamazlar. Özel cihazlarla haberleþirler. (I. ifade yanlýþtýr.)
Katı
Sıvı
Gaz
Þekillerde görüldüðü gibi tanecikler
katýlarda birbirine en yakýn, gazlarda
ise en uzaktýr. Dolayýsýyla ses katýlarda gazlara göre daha hýzlý yayýlýr.
(II. ifade doðrudur.)
Sesin maddeler tarafýndan yutulmasýna "soðurulma" denir. Ses yalýtýmý dýþarýdaki seslerin içeriye, içerideki seslerin dýþarýya çýkmasýný önlemek amacýyla yapýlýr. Dolayýsýyla ses yalýtýmý
yapmak için sesi en çok yutan yani en
çok soðuran maddelere ihtiyacýmýz
vardýr.
Ses yalýtýmýnda kullanýlan maddelerin
sesi soðurma özelliði fazladýr. (III. ifade
yanlýþtýr.) Yanýt B'dir.
Yanýt 9: Ses, daða çarpacak ve ayný yolu tekrar dönerek Duygu'ya gelecektir. Dolayýsýyla sesin aldýðý yol Duygu ile dað
arasýndaki uzaklýðýn iki katýdýr.
Yanýt 10: Yanký olayýnýn havada algýlanabilmesi
için ses kaynaðý ile engel arasýnda en
az 17 metre uzaklýk olmasý gerekir.
Yanýt C'dir.
Yanýt 11: Ses, yumuþak ve gözenekli maddelere çarptýðýnda enerjisinin çoðu bu
maddeler tarafýndan soðurulur. Bu þekilde ses yalýtýmý saðlanýr. Tahta, cam
ve demir levha sert, gözeneksiz yapýya sahiptir. Strafor ise ses yalýtýmý için
kullanýlan bir maddedir. Yanýt C'dir.
Yanýt 12: Sesin yansýmasý kullanýlarak geliþtirilen
ultrason cihazý sayesinde anne karnýndaki bebeðin geliþimi takip edilebilmektedir. Bunun yanýnda ultrason cihazý sayesinde vücut içindeki dokular
ve organlar incelenebilir. Yanýt A'dýr.
Yanýt 13: Yunuslarýn balýk sürülerinin yerini tespit etmesi, yarasalarýn görme duyularý
zayýf olduðu hâlde çevrelerini algýlamasý sesin bir engele çarpýp geri yansýmasý sonucu gerçekleþmektedir.
Yanýt B'dir.
Yol = 2 x 1020 = 2040 metre
Sesin havadaki sürati 340 m/s olduðuna göre Duygu, sesini;
Yol = Sürat x Zaman
⇒ 2040 = 340 x Zaman
⇒ Zaman = 2040 = 6 saniye sonra du340
yar. Yanýt D'dir.
370
Yanýt 14: Ses dalgalarýnýn kaynaktan uzaklaþtýkça enerjisi ve buna baðlý olarak þiddeti azalýr. Buna göre öðrencinin çalmakta olan müzik setinden uzaklaþtýkça müzik setinden çýkan sesi daha
az duymasýnýn nedeni sesin þiddetinin azalmasýdýr. Yanýt C'dir.
Yanýt 15: Sesin iletilmesinde ortamdaki molekül ve atomlarýn birbirine uzaklýklarý
önemlidir. Katýlarý oluþturan moleküller arasýndaki boþluk en azdýr. Bu nedenle katýlar, sývý ve gazlara göre sesi
daha iyi iletir. Sývýlarý oluþturan moleküller arasýndaki boþluk ise gaz maddeleri oluþturan moleküller arasýndaki
boþluktan daha az olduðundan sývý
maddeler gaz maddelere göre sesi
daha iyi iletir. Soruda K maddesinin
tanecikleri arasýndaki boþluk en fazla
olduðundan K maddesi gaz, L maddesinin tanecikleri arasýndaki boþluk
en az olduðundan L maddesi katý
maddedir. M maddesi ise sývý maddedir. Buna göre bu maddelerin sesi az
iletenden çok iletene doðru sýralanýþý
K, M ve L þeklindedir. Yanýt D'dir.
Yanýt 18: Ses, maddesel ortamda her yöne
doðru dalgalar hâlinde yayýlýr. (I ve II.
ifadeler doðrudur.) Gürültü ile mücadele yollarýndan biri de akustik düzenlemelerdir. Eðer bir ortamda rahatsýz
edici bir yansýma varsa o ortamýn
akustik özelliði zayýftýr veya yoktur.
Akustik özelliðinin zayýf olduðu ortamlarda gürültü kirliliði meydana gelir.
(III. ifade doðrudur.) Soruda verilen üç
ifade de doðrudur. Yanýt D'dir.
Yanýt 19: Sesin katý maddelerdeki sürati sývý
maddelerden; sývý maddelerdeki süratleri ise gaz maddelerden büyüktür.
Buna göre sürati en büyük olan Z
maddesi katý madde olan tahta, sürati en küçük olan Y maddesi gaz madde olan hava olabilir. X maddesi ise
sývý madde olan su olabilir. Yanýt A'dýr.
Yanýt 16: Madde, sesin yansýmasýna neden olduðundan I numaralý yere “sesin yansýmasý” yazýlmalýdýr. Sesin yansýmasýndan faydalanýlarak ultrason cihazý,
radar ve “sonar” cihazlarý yapýlmýþtýr.
II numaralý yere sonar yazýlmalýdýr. Yumuþak maddelere çarpan ses soðurulur. Sesin soðurulmasý sayesinde
ses yalýtýmý saðlanýr. III numaralý yere
“ses yalýtýmý” yazýlmalýdýr. Yanýt C'dir.
Yanýt 20: Aslý, engele baðýrdýktan 2 s sonra
kendi sesini duyduðuna göre Aslý'nýn
sesi 1 saniyede engele ulaþmýþ, bir
saniyede de kendine geri gelmiþtir.
Alýnan yol = Sürat x Zaman formülünde bilinenler yerine yazýlýrsa
Yanýt 17: Yumuþak maddeler sesi daha iyi yalýtýr. Ayný kuvvetle tahta, bakýr, pamuk
ve cama vurulduðunda pamuk daha
yumuþak olduðundan daha az ses çýkaracaktýr. Yanýt C'dir.
Aslý ile engel arasýndaki uzaklýk;
Alýnan yol = 340 x 1
⇒ Alýnan yol = 340 m'dir. Yanýt B'dir.
371
TEST
22
Ünite Sonu Testi
1.
Aþaðýdaki öðrencilerden hangisi düz
aynaya baktýðýnda elindeki pankart üzerindeki yazýyý ayný þekilde görür?
A)
3.
K
B)
L
KEK
AMA
C)
Birbirine dik olarak yerleþtirilen K ve L
aynalarý arasýna konulan cismin aynalardaki ilk görüntüleri sýrasýyla nasýldýr?
D)
K
A)
MUZ
ALİ
B)
C)
D)
2.
X
45°
45°
Y
50°
40°
Z
15°
Düzlem aynalar üzerine þekildeki gibi
gönderilen X, Y, Z ýþýnlarýndan hangileri
yansýmalardan sonra kendi üzerinden
geri döner?
372
A) Yalnýz X
B) X ve Y
C) Yalnýz Y
D) X, Y ve Z
L
Ünite Sonu Testi
Test 22
4.
5.
Kalem
X
F
Y
Z
Þekildeki noktadan bakan bir gözlemcinin M noktasýndaki mum ýþýðýný görebilmesi için X, Y, Z bölgelerine konulacak
düz aynalarýn konumlarý aþaðýdakilerden hangisi olabilir?
A)
X
Y
Asal eksen
Þekildeki kalemin düz ve çukur aynalardaki görüntüleri ile ilgili olarak aþaðýdakilerden hangisi yanlýþtýr? (Noktalar arasý uzaklýklar eþittir. F: odak noktasýdýr.)
A) Hem düz hem de çukur aynadaki görüntü düzdür.
Z
B) Cismin çukur aynadaki görüntüsü, düz
aynadaki görüntüsünden daha büyüktür.
C) Çukur ve düz aynadaki görüntülerin
boylarý eþittir.
B)
D) Her iki aynada oluþan görüntü de aynalarýn arkasýndadýr.
C)
D)
6.
I. Iþýk boþlukta da yayýlabilen bir enerji
þeklidir.
II. Sesin yayýlabilmesi için maddesel ortama ihtiyaç vardýr.
III. Iþýk, madde moleküllerinin titreþimi ile
oluþur.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
373
Ünite Sonu Testi
Test 22
7.
8.
Asal
eksen
K
L
Çukur ve tümsek aynalardan oluþmuþ sistemde noktalar arasý uzaklýklar eþit ve 1 birimdir.
Birbirine paralel I ve II düz aynalarý arasýna konulan cismin aynalardaki ilk görüntüleri arasýndaki uzaklýk kaç cm'dir?
(Çukur aynanýn odak uzaklýðý = 1 birim;
Tümsek aynanýn odak uzaklýðý = 2 birimdir.)
A) 8
B) 12
C) 18
D) 32
Buna göre K aynasýna þekildeki gibi gelen ýþýðýn izlediði yol aþaðýdakilerden
hangisidir?
A)
9.
Aþaðýda kutucuklara gönderilen paralel
ýþýnlar ve bu ýþýnlara yansýmalarý gösterilmiþtir.
Buna göre hangi kutucuk içinde çukur
ayna bulunur?
B)
A)
B)
C)
D)
C)
D)
10. Bir düz aynaya gelen ýþýk ýþýný ile yansýyan
ýþýn arasýndaki açý 58° dir.
Yansýyan ýþýnýn aynayla yaptýðý açý kaç
derecedir?
A) 29°
374
B) 52°
C) 61°
D) 69°
Ünite Sonu Testi
Test 22
14. Bir fabrikada çalýþan makinelerin çýkardýðý seslerin çevreyi rahatsýz etmemesi
için;
11.
I. Duvarlarý strafor veya köpük ile kaplamak
II. Pencerelere çift cam takmak
III. Duvarlarý demir plakalarla kaplamak
Vakum pompasý ile havasý alýnmýþ cam fanus içindeki çalar saatin sesi dýþarýdan duyulmamaktadýr.
yukarýdakilerden hangileri yapýlmalýdýr?
Çalar saatin sesinin dýþarýdan duyulmamasýnýn nedeni aþaðýdakilerden hangisidir?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
A) Camýn çok kalýn olmasý
B) Çalar saatin sesinin yansýmaya uðramasý
C) Cam fanus içinde hava bulunmamasý
D) Camýn ses dalgalarýný emmesi
12. Ses, aþaðýdaki maddelerin hangisinde
en yavaþ iletilir?
13.
A) Bakýr levha
B) Tahta
C) Zeytinyaðý
D) Hava
I. Iþýk boþlukta yayýlmaz, ses boþlukta
yayýlýr.
II. Ses, çarptýðý cismin yapýsýna göre
farklý oranlarda yansýma, iletilme ve
soðurulmaya uðrar.
III. Iþýk, ayný ortamda doðrusal olarak yayýlýr ve karþýlaþtýðý cisim tarafýndan
yansýtýlabilir.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III
15. 1360 m uzaðýndaki bir dað yamacýna
baðýran Nihal, kaç saniye sonra sesinin
yankýsýný duyar?
(Sesin havadaki yayýlma hýzý 340 m/s’dir.)
A) 2
16.
B) 4
C) 8
D) 12
I. Ses doðrusal yolla yayýlýr.
II. Yeþil alanlar sesin bir kýsmýný soðurur.
III. Ses, en iyi hava ortamýnda yayýlýr.
Yukarýdaki ifadelerden hangileri doðrudur?
A) Yalnýz I
B) Yalnýz II
C) I ve III
D) II ve III
375
Ünite Sonu Testi
Test 22
19.
17.
Þekilde iç içe geçmiþ cam fanus içine müzik çalan bir radyo yerleþtirilmiþtir.
Radyodan çalan müziðin sesinin en az
duyulmasý için cam fanuslarýn arasý
aþaðýdaki maddelerden hangisi ile doldurulmalýdýr?
Kerem bir koridorun K, L, M ve N noktalarýna geçerek bu noktalarda duvara doðru
baðýrmýþ ve sesinin yankýsýný duymaya çalýþmýþtýr.
Noktalar arasý uzaklýklar eþit ve 7 m olduðuna göre Kerem, hangi noktalarda
baðýrdýðýnda sesinin yankýsýný duyamaz?
A) K ve L
B) L ve M
C) M ve N
D) K ve N
20.
A) Beton
B) Alüminyum
C) Demir tozu
D) Strafor köpük
Gelen ışın
N
K
18. Aþaðýdakilerden hangisi sesi en az soðurur?
376
A) Strafor köpük
B) Sünger
C) Tahta parçasý
D) Cam yünü
L
Yansıyan ışın
M
N
Yanda düzlem aynaya gelen ýþýn ve yansýyaný verilmiþtir.
Buna göre K, L, M ve N açýlarý ile ilgili
olarak hangi ifade kesinlikle doðrudur?
A) K > L
B) L > M
C) M > N
D) L = M
YANITLAR
Yanýt 1: Bir cismin düzlem aynadaki görüntüsü simetriktir ve görüntünün aynaya
uzaklýðý cismin aynaya uzaklýðýna
eþittir.
Bu bilgilere göre pankart üzerindeki
yazýlarýn düzlem aynadaki görüntülerini sýrasýyla bulalým.
KEK
KEK
Yanýt 3: Bir cismin düz aynadaki görüntüsünün simetrik olduðunu ve cismin aynaya uzaklýðý ile görüntünün aynaya
uzaklýðýnýn eþit olduðunu daha önce
belirtmiþtik.
Cismin K aynasýndaki görüntüsü;
AMA AMA
Cismin L aynasýndaki görüntüsü;
ALİ
MUZ
Þekillerden de görüldüðü gibi görüntüsü kendisi ile ayný olan kelime
(AMA)dýr. Yanýt B'dir.
Yanýt 2: Bir düzlem aynada gelen ýþýnýn aynayla yaptýðý açý, yansýyan ýþýnýn aynayla yaptýðý açýya eþittir. X, Y ve Z
ýþýnlarýnýn yansýmalardan sonra kendi
üzerinden geri dönebilmesi için ikinci
aynaya dik gelmesi gerekir.
Buna göre ýþýnlarýn izlediði yollarý çizelim.
N
45° 45°
N
X
50° 40°
45°
Y
40°
þekildekiler gibidir. Yanýt A'dýr.
Yanýt 4: Gözlemcinin, mum ýþýðýný görebilmesi
için mumdan gelen ýþýðýn gözlemcinin
gözüne ulaþmasý gerekir.
Þimdi ýþýðýn izlemesi gereken yolu çizerek aynalarýn konumlarýný belirleyelim.
75°
N
75°
15°
Z
15°
Þekillerden de görüldüðü gibi ikinci
aynaya dik (yüzeyin normali üzerinden) gelerek kendi üzerinden geri dönen ýþýnlar X ve Y ýþýnlarýdýr.
Yanýt B'dir.
N
N
N
Aynalarýn konumlarýnýn þekildeki gibi
olmasý gerekir. Yanýt C'dir.
377
Yanýt 5: Düzlem aynadaki görüntü daima düz,
boyu cismin boyuna eþit ve aynanýn
arkasýndadýr. Çukur aynada cisim
odakla ayna arasýnda bulunduðu için
cismin görüntüsü aynanýn arkasýnda
ve boyu cisimden büyüktür.
Yanýt 8: Düzlem aynada cismin aynaya olan
uzaklýðý ile görüntünün aynaya olan
uzaklýðýnýn eþit olduðunu daha önceki sorularýmýzda belirtmiþtik.
Buna göre cismin I ve II. aynadaki görüntülerini þekil üzerinde gösterelim.
Görüntü
Kalem
Görüntü
F
Asal
eksen
Çukur aynadaki görüntünün boyu,
düz aynadaki görüntünün boyundan
büyüktür. Yanýt C'dir.
Þekilden de görüldüðü gibi görüntüler arasýndaki uzaklýk;
4+4+4+4+4+4+4
+ 4 = 32 cm'dir. Yanýt D'dir.
Yanýt 6: Bu soruyu þöyle bir örnekle açýklayabiliriz.
Örneðin Güneþ’ten gelen ýþýnlarý görebiliriz. Güneþ ýþýnlarý uzay boþluðunu geçerek Dünya’mýza ulaþýr. Oysa
Güneþ’te meydana gelen patlamalarýn çýkardýðý sesi duyamayýz. Çünkü
ses, uzay boþluðunu geçerek dünyamýza ulaþmaz.
Buradan ýþýðýn boþlukta yayýldýðý, sesin ise boþlukta yayýlmadýðý, yayýlmasý için maddesel ortama ihtiyaç duyduðu sonucuna ulaþabiliriz. (I ve II.
ifade doðrudur.)
Iþýk, doðal veya yapay ýþýk kaynaklarýndan elde edilir. Ses ise madde moleküllerinin titreþimi ile oluþur. (III. ifade yanlýþtýr.) Yanýt A'dýr.
Yanýt 7: Çukur aynaya odaktan gelen ýþýn,
asal eksene paralel olacak þekilde
yansýr. Tümsek aynaya asal eksene
paralel gelen ýþýn uzantýsý odaktan geçecek þekilde yansýr.
Buna göre ýþýnýn izlediði yol A seçeneðinde doðru olarak verilmiþtir.
Yanýt A'dýr.
378
Yanýt 9: Çukur aynaya paralel gönderilen ýþýnlar bir noktada odaklanýr.
B seçeneðinde paralel gönderilen
ýþýnlar kendi üzerinden geri yansýdýðýndan A seçeneðindeki kutuda düz
ayna, C seçeneðindeki kutuya paralel
gönderilen ýþýnlar daðýldýðýna göre C
seçeneðindeki kutuda tümsek ayna,
D seçeneðindeki kutuya paralel gönderilen ýþýnlar ise birbirine paralel yansýdýðýndan D seçeneðindeki kutuda
düz ayna bulunur.
B seçeneðindeki kutuya paralel gönderilen ýþýnlar ise bir noktada odaklandýðýndan B seçeneðindeki kutuda çukur ayna bulunur. Yanýt B'dir.
Yanýt 10:
Normal
29° 29°
61°
Düz aynaya gelen ýþýnla yansýyan ýþýn
arasýndaki açý 58° ise gelen ýþýnýn normalle arasýndaki açý 58° = 29° dir.
2
Normalin ayna ile yaptýðý açý ise 90°
olduðuna göre yansýyan ýþýnýn ayna
ile yaptýðý açý 90 – 29 = 61°dir.
Yanýt C'dir.
Yanýt 11: Ses maddesel ortamda iletilir. Vakum pompasý ile havasý alýnmýþ cam
fanus içindeki çalar saatin sesinin dýþarýdan duyulmamasýnýn nedeni ise
cam fanus içinde hava bulunmamasýdýr. Yanýt C'dir.
Yanýt 13: • Iþýk, boþlukta yayýlmaz yerine “yayýlýr”, ses boþlukta yayýlýr yerine
“yayýlmaz” olacaktý. (I. ifade yanlýþtýr.)
• Ses, çarptýðý cismin yapýsýna göre
(sertliðine, yumuþaklýðýna, pürüzlü
veya düz olmasýna göre) farklý
oranlarda yansýma, iletilme ve soðurulmaya uðrar. (II. ifade doðrudur.)
• Iþýk ayný ortamda doðrusal olarak
yayýlýr ve karþýlaþtýðý cisim tarafýndan yansýtýlabilir. (III. ifade doðrudur.) Yanýt C'dir.
Yanýt 14: Bir fabrikada makinelerin çýkardýðý
seslerin çevreyi rahatsýz etmememesi için duvarlarý strafor veya köpük ile kaplamak, pencerelere çift
cam takmak gerekir. Yanýt A'dýr.
Yanýt 15: Dað yamacýna doðru baðýran Nihal'in sesi dað yamacýna;
Yanýt 12: Ses, katýlarda en hýzlý, gazlarda ise
en yavaþ iletilir. Bakýr levha ve tahta,
katý maddeler olduðundan ses hýzlý
iletilir. Zeytinyaðý ise sývý madde olduðundan gaz madde olan havaya
göre sesi daha hýzlý iletir. Ses en yavaþ havada iletilir. Yanýt D'dir.
Alýnan yol = Sürat x Zaman
⇒ 1360 = 340 x Zaman
Zaman = 1360 ⇒ Zaman = 4 s'de
340
ulaþýr.
Nihal'in sesi dað yamacýna 4 s’de
ulaþýp 4 s'de geri döneceðinden Nihal, sesinin yankýsýný baðýrdýktan
4 + 4 = 8 s sonra duyacaktýr.
Yanýt C'dir.
379
Yanýt 16: Ses, doðrusal yolla deðil her yöne
dalgalar hâlinde yayýlýr. (I. ifade yanlýþtýr.)
Yeþil alanlar yaþamýmýzda çok
önemli bir yere sahiptir. Soluduðumuz havayý temizledikleri gibi þehir
gürültüsünün büyük bir kýsmý soðururlar. (II. ifade doðrudur.)
Yanýt 19: Ses yalýtýmýnda kullanýlan ve sesi soðuran strafor köpük, cam fanuslar
arasýna konulursa radyodan çalan
müziðin sesi dýþarýdan en az þekilde
duyulur. Yanýt D'dir.
Katý maddelerin tanecikleri arasýndaki boþluk en az olduðundan ses en
iyi hava ortamýnda deðil katý ortamlarda yayýlýr. (III. ifade yanlýþtýr.)
Yanýt B'dir.
Yanýt 17: Yanký olayýnýn algýlanabilmesi için
ses kaynaðý ile engel arasýnda en az
17 m mesafe olmasý gerekir. K noktasýnýn duvara uzaklýðý 7 m, L noktasýnýn duvara uzaklýðý 14 m olduðundan Kerem K ve L noktalarýndan duvara baðýrdýðýnda sesinin yankýsýný
duyamaz. Yanýt A'dýr.
Yanýt 18: Ses, sert ve düz yüzeylerde iyi yansýr, yumuþak yüzeylerde ise soðurulur. Strafor, köpük, sünger ve cam
yünü sesi soðuran maddelere, tahta
parçasý ise sesi yansýtan maddelere
örnektir. Yanýt C'dir.
380
Yanýt 20: Düzlem güneye gelen ýþýnýn normalde yaptýðý açý ile yansýyan ýþýnýn normalle yaptýðý açý eþittir. Gelen ýþýnýn
normalle yaptýðý açý L açýsý, yansýyan
ýþýnýn normalle yaptýðý açý M açýsý olduðundan L = M doðrudur.
Yanýt D'dir.