2014`te cari işlemler açığı 45.8 milyar dolar Aralık ayında - T-Bank

11 Şubat 2015
2014’te cari işlemler açığı 45.8 milyar dolar
Aralık ayında aylık cari işlemler açığı 6.8 milyar dolar olarak gerçekleşti ve geçen yılın aynı ayına
göre azalış kaydedildi. Cari işlemler açığı 2013 yılının aynı ayında 8.3 milyar dolar olmuştu. Aralık
ayında cari işlemler açığındaki gerilemede ithalatta azalma olması ve ihracattaki küçük çaplı artış
etkili oldu. 2014 yılına bakıldığında ise cari açığın geçen yılın aynı dönemine göre 64.7 milyar
dolardan 45.8 milyar dolara indiğini görmekteyiz.
2014 yılında cari işlemler açığının gerilemesinde dış ticaret açığındaki daralma, net hizmet
gelirlerinin artması ve gelir dengesi açığının azalması etken oldu. 2014’te dış ticaret açığı 63.9
milyar dolar olarak gerçekleşti. Altın dış ticaretinde ise 3.9 milyar dolarlık açık kaydedildi; 2013’te
bu açık 11.8 milyar dolardı. Geçen yılın aynı döneminde dış ticaret açığı 80.2 milyar dolar
düzeyindeydi. Hizmetler dengesi fazlası 25.7 milyar dolar olarak gerçekleşti. Turizm gelirleri ise bu
dönemde bir önceki yılın aynı dönemine %5.6 artarak 24.5 milyar dolar oldu. Gelir dengesinde ise
8.7 milyar dolarlık bir çıkış oldu. Cari transferlerde kaydedilen giriş ise 1.1 milyar dolar olarak
gerçekleşti.
Ödemeler dengesinin sermaye ve finans hesaplarındaki hareketlere bakıldığında, 2013’de 72.6
milyar dolar olan sermaye girişi, 2014 yılında 43.1 milyar dolar girişe geriledi. Net doğrudan
yatırımlarda ise bir önceki yılın aynı dönemine göre %37.9 düşüş gerçekleşti. 2013’de 8.8 milyar
dolar olan net doğrudan yatırımlar, 2014’de 5.5 milyar dolara geriledi. Aynı dönemde yabancıların
Türkiye’de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarından gelen tutar ise 4.3 milyar dolar oldu.
2013’de 23.9 milyar dolar giriş kaydedilen portföy yatırımları 2014’te 19.9 milyar dolar oldu.
Portföy hesabının varlık tarafında, yani yurtiçi yerleşiklerin yurtdışındaki menkul kıymet işlemleri
veya Hazine Müsteşarlığı tarafından yurtdışında ihraç edilen menkul kıymetlerden alım-satımlarda,
706 milyon dolar azalma oldu. Yükümlülük tarafında ise devlet iç borçlanma senetleri piyasasında
2014 yılında 370 milyon dolar net alım gerçekleşti. Kamu ise 4.2 milyar dolar net dış borçlanma
gerçekleştirdi. Hisse senedi piyasasında ise 2014’te alım tutarı 2.6 milyar dolar oldu. Yurtdışı tahvil
tarafında bankacılık sektörü tahvil ihraçları yaklaşık 10.2 milyar dolar olarak gerçekleşirken; diğer
sektörler de net ihraç tutarı 3.2 milyar dolar oldu.
2013’de 39.9 milyar dolar giriş olan diğer yatırımlar tarafında ise 2014’te 17.7 milyar dolar giriş
oldu. 2014’te diğer sektör tarafındaki giriş 6.3 milyar dolar olurken; bankalar tarafında 14.5 milyar
dolarlık fon girişi oldu. Bu çerçevede, diğer sektörlerin yurtdışındaki mevduat hesapları 392 milyon
dolar arttı. Diğer sektörlerin net kredi kullanımı ise 5.8 milyar dolar oldu. Genel hükümet aynı
dönemde uzun vadeli kredilerde 892 milyon dolar net geri ödeme yaptı. Bankaların yurtdışı efektif
ve mevduat varlıkları yaklaşık 659 milyon dolar azalırken, bankalar yurtdışından 12.2 milyar dolar
net kredi kullandı. Bu dönemde yurtdışı banka ve kişilerin yurtiçi bankalar nezdinde tuttukları
mevduat 3.3 milyar dolar arttı. Bankaların yurtdışına açtığı nakit kredilerde de 1.6 milyar dolar
artış oldu. 2014’te uzun vadeli dış kredilerin yenilenme oranı, bankalar için %191, şirketler kesimi
için %125 olarak gerçekleşti.
Özetle, 2014’e ilişkin analitik ödemeler dengesi tablosu incelendiğinde cari dengede 45.8 milyar
dolar açık verilirken, sermaye ve finans hesaplarında 43.1 milyar dolarlık bir giriş olduğu
görülmekte. Net hata ve noksan kaleminde ise Aralık ayında kaydedilen 1 milyar dolarlık çıkışa
rağmen, 2014 yılında 2.2 milyar dolarlık bir giriş oldu. Merkez Bankası rezervlerinde ise Aralık
ayında görülen 5.6 milyar dolarlık çıkışla birlikte; 2014 yılında 468 milyon dolarlık azalma
kaydedildi. Sonuçta, 2013’de 10.8 milyar dolar artış kaydedilen rezerv hareketlerinde, 2014’de
ancak 468 milyon dolarlık düşüş meydana geldi.
Aralık ayında cari işlemler açığı beklendiği gibi geçen yılın aynı ayına göre geriledi ve yıllık olarak
da azalma oldu. Ancak Aralık ayında cari açığın finansmanında sermaye girişlerinin yetersiz
kalması, açığın Merkez Bankası rezervleri tarafından karşılanmasına yol açtı; bu da rezervlerde 5.6
milyar dolar gibi ciddi bir azalma olmasına neden oldu. Net hata ve noksan kaleminde girişler de
aylık olarak azaldı. Yıllık olarak bakıldığında da finansman tarafındaki sağlıksız yapının devam
ettiğini görmekteyiz. Açığın finansmanında net doğrudan yatırımların payı gittikçe azalırken,
portföy ve diğer yatırımlardan kaydedilen girişlerin artmakta olduğu dikkat çekmekte. Doğrudan
yatırımlarda yurtiçinden Türkiye dışına yapılan yatırımların net yatırım girişini düşürdüğünü
izlemekteyiz. Sonuçta, toplam rezerv hareketlerinde 2014’te 500 milyon dolarlık bir düşüş
kaydedilmiş durumda. 2015 için ise petrol fiyatlarındaki düşüşün etkisiyle cari işlemler açığının 40
milyar doların altına inmesi mümkün. Ancak; Avrupa, Rusya ve Ortadoğu’daki ihracat
pazarlarındaki daralma ihracat açısından güçlü bir performans gerçekleştirilmesini güçleştirebilir.
Öte yandan açığın finansmanındaki bu düşündürücü yapı devam edecek gibi gözüküyor. Zaten
döviz hareketlerinde son zamanlarda yaşadığımız ciddi dalgalanmalar da Türkiye’den yılın ilk iki
ayında para çıkışı olduğunu göstermekte. Bunun etkisini de önümüzdeki aylarda rezerv
hareketlerinden görebileceğiz. Fed’in faiz artırım sürecinin gelişmekte olan ülkelere yönelik risk
iştahını azaltması, Merkez Bankası politikalarındaki belirsizlik ve seçim dönemi nedeniyle
ödemeler dengesinin finansman tarafında bu yıl çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalabiliriz. Ancak
petrol fiyatlarındaki düşüşün sürmesi veya en azından fiyatların bu seviyelerde dengelenmesi, cari
açıkta daralmanın önümüzdeki aylarda da devam etmesini sağlayabilecektir; bu da finansman
tarafındaki bu olumsuzluğun etkisini hafifletebilecektir.
ÖDEMELER DENGESİ GELİŞMELERİ
(Milyon ABD Doları)
2013
2014
Cari İşlemler Dengesi
Dış Ticaret Dengesi
Hizmetler Dengesi
Turizm gel.
Gelir Dengesi
Cari Transferler
Sermaye ve Finans Hesabı
Doğrudan Yatırım
Portföy Yatırımları
Diğer Yatırımlar
Merkez Bankası
Genel Hükümet
Bankalar
Diğer Sektörler
Net hata ve noksan
-64,658
-80,213
23,150
23,180
-8,986
1,391
72,625
8,830
23,986
39,905
-1,456
-775
31,986
10,150
2,796
-45,836
-63,960
25,728
24,480
-8,723
1,119
43,124
5,483
19,987
17,720
-1,905
-1,105
14,476
6,254
2,244
Rezervler*
Resmi Rezervler
Fon Kullanımı
-10,793
-9,911
-852
468
468
0
* Artı işareti rezervlerde azalışı ifade etmektedir
2
Daha fazla bilgi için:
Dr. M.Veyis Fertekligil,
Baş Ekonomist
e-posta: [email protected]
Tel: 0212 – 368 35 20
UYARI NOTU: Bu rapor Turkland Bank A.Ş. (T-Bank) tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen
bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmış olup, hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı
konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerin doğru ve
tam olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. T-Bank bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde
bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak
oluşacak zararlardan T-Bank hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir.
3