Limited flirket ortakl›k pay› sat›fl›nda KDV var m›?

70_71_EKO6_Vergide Gundem
3/2/05
20:58
Page 1
VERG‹DE
GÜNDEM
B
FER‹DUN GÜNGÖR / ERNST YOUNG fi‹RKET ORTA⁄I
[email protected] www.vergidegundem.com
Limited flirket ortakl›k pay› sat›fl›nda
KDV var m›?
UNDAN bir süre önce bu köflede "Limited fiirket Ortaklar›n›n Günah› Ne?" bafll›¤› alt›nda, limited ve
anonim flirket vergilemesindeki farkl›l›klara dikkat
çekmifl, limited flirketler aleyhine, sa¤lam ve anlafl›labilir
hiç bir gerekçesi olmayan bu farkl›l›klar›n giderilmesi gerekti¤ini söylemifltik. Yazman›n keyfidir; mevzuat, sizin
daha önce söyledikleriniz do¤rultusunda de¤iflir, söylediklerinizin bofla gitmedi¤ini kabul gördü¤ünü düflünerek kendinize pay ç›kar›r, gururlan›rs›n›z. Yok, bu defa öyle olmad›! B›rak›n bu farkl›l›klar›n giderilmesini, bunlara bir yenisi daha eklendi. Ya da, baflka bir bak›fl aç›s›yla, me¤er baflka bir farkl›l›k daha varm›fl, bizim gözümüzden kaçm›fl!
Hat›rlanacakt›r, 31 Aral›k 2004 tarihinde yürürlü¤e giren 5281 say›l› Kanunla, daha önce Kurumlar Vergisi Kanunu’nun Geçici 28’inci maddesinde düzenlenen gayrimenkul ve ifltirak hisselerinin sat›fl›ndan elde edilen kazançlara iliflkin istisna, geçici süreli olmaktan ç›kar›larak
sürekli hale getirildi. Bu amaçla, Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8’inci maddesine (12) numaral› yeni bir bent eklendi. Benzer flekilde, eskiden Geçici 28’inci madde kapsam›nda yap›lan teslimlerle ilgili olarak Katma de¤er Vergisi Kanunu’nun Geçici 10’uncu maddesinde düzenlenen
katma de¤er vergisi istisnas› da, bu Kanunun 17’nci maddesine eklenen (r) bendiyle sürekli hale getirildi. ‹flte bu
yap›l›rken, bir fley daha yap›ld›, daha önce Geçici 10’uncu
maddede bulunmayan bir ifade (r) bendine ilave edildi.
Geçici 10’uncu maddede katma de¤er vergisi istisnas›ndan yararlanacak ifllemler ayr›ca belirtilmiyor, bunlar
için Geçici 28’inci maddeye gönderme yap›l›yordu. Bu
defa, ilgili hükümde aç›kça hangi ifllemlerin istisna tutulaca¤› belirtildi. Buna göre, kurumlar›n iki tam y›l süreyle
aktiflerinde yer alan gayrimenkullerin yan› s›ra, ifltirak
hisselerinin devir ve teslimleri katma de¤er vergisinden istisna tutulacakt›r. Bu de¤iflikli¤i gören bir çok kifli, "Allah
Allah, ifltirak hissesi sat›fl› katma de¤er vergisine tabi miydi ki istisna edildi?" diye düflünmekten kendini alamad›.
‹fltirak Hissesi Sat›fl›na ‹liflkin Mevzuat
‹fltirak hissesi denildi¤inde genel olarak anonim flirket
hisse senetleri ile limited flirketlere ait ortakl›k paylar› anlafl›l›r. ‹fltirak hisselerinin gerçek kiflilerce sat›fl›nda katma
de¤er vergisi uygulanmas› hiçbir flekilde söz konusu de¤ildir. Çünkü bu durumda, ticari, s›nai, zirai veya mesleki faaliyete ba¤l› bir teslim yoktur. Konumuz, ticari iflletme
bünyesinde sahip olunan ifltirak hisselerinin sat›fl›nda kat70
ma de¤er vergisi olup olmayaca¤› ile ilgilidir.
Katma De¤er vergisi Kanunu’nun 17’nci maddesinin 4
(g) bendinde hisse senetlerinin teslimi di¤er baflka baz› ka¤›tlarla birlikte katma de¤er vergisinden istisna edilmifltir.
Bafllang›çtan beri, bu istisnan›n varl›¤› baflta limited flirket
ifltirak paylar› olmak üzere genel olarak ifltirak paylar›n›n
katma de¤er vergisi karfl›s›ndaki durumu konusunda farkl›
yorumlar›n yap›lmas›na neden olmufltur. Basit bir düflünüflle, bu istisna hükmünün mevhum-u muhalifinden hareketle hisse senetleri d›fl›nda kalan ifltirak hissesi devirlerinin katma de¤er vergisine tabi oldu¤unu söylemek mümkündür. Nitekim, geçmiflte az da olsa bu hükmü bu flekilde
yorumlay›p, hisse senedi d›fl›nda kalan ifltirak hissesi sat›fl›n›n katma de¤er vergisine tabi oldu¤unu ileri sürenler olmufltur.
Di¤er taraftan, gerek katma de¤er vergisinin teorisine
gerekse, söz konusu istisna hükmünün yap›s›na daha yak›ndan bak›ld›¤›nda farkl› bir de¤erlendirme yap›lmas› kaç›n›lmazd›r. Söz konusu hükümde, hisse senetlerinin yan›
s›ra döviz, para, damga pulu, de¤erli ka¤›tlar ve tahvillerin
devir ve teslimleri katma de¤er vergisinden istisna edilmifltir. Dolay›s›yla, y›llard›r genel kabul gören anlay›fl, zaten böyle bir istisnaya gerek olmad›¤›, söz konusu ka¤›tlar›n bu hüküm olmasa dahi vergiye tabi tutulamayaca¤›, istisna hükmünün sadece geniflletici yorumlar› önlemeye yönelik, teyit edici mahiyette oldu¤u fleklindedir.
Para ve döviz mal teslimi de¤il
Katma de¤er vergisinin konusunu, ticari, s›nai, zirai ve
mesleki faaliyet çerçevesinde gerçeklefltirilen mal teslimleri ile hizmet ifalar› oluflturur. Para ve dövizin, bu çerçevede mal teslimi oldu¤unu söylemek mümkün de¤ildir.
Ayn› flekilde, borçlanma arac› olan tahvillerin tesliminin
de baflka bir hükme gerek duyulmaks›z›n katma de¤er vergisine tabi olmad›¤› rahatl›kla söylenebilmektedir. Hisse
senetleri için de ayn› durum geçerlidir.
Hisse senedi, bir flirketteki ortakl›k hakk›n›, ifltirak edilen sermayedeki pay›, bir sermaye alaca¤›n› temsil etmektedir. Sermaye pay›n›n "mal", devrinin ise katma de¤er
vergisi kanunu kapsam›nda vergiye tabi bir "teslim" ifllemi
olarak nitelendirilmesi do¤ru de¤ildir düflüncesindeyiz.
Hele hele bu sonuca, hisse senedi teslimlerinin katma de¤er vergisinden istisna edildi¤i hükümden hareketle ulafl›l›yorsa, bu hiç olacak ifl de¤ildir. Yukar›da da izah edilmeye
çal›fl›ld›¤› üzere, bu hükmün, zaten vergiye tabi olmayan,
Ekonomist
6 flubat 2005
70_71_EKO6_Vergide Gundem
3/2/05
20:58
Page 2
ancak fiziki varl›klar› nedeniyle temsil ettikleri de¤erlerden
ve yüklendikleri ifllevlerden ba¤›ms›z olarak de¤erlendirilerek vergilendirilebilecek unsurlar›n, durumunu aç›kl›¤a kavuflturmak d›fl›nda bir amac› veya sonucu olamaz.
Ortakl›k Pay› Sat›fl›n› KDV’ye tabi Tutman›n
Gerekçesi Yoktur
KDV’ye kimler tabi?
Bir an için tersini düflünsek, yani hisse senedi ile temsil edilen ortakl›k haklar›n›n devrinin katma de¤er vergisinden istisna, geri kalan, baflta limited flirket ifltirak paylar› olmak üzere di¤er ortakl›k paylar›n›n devrinin vergiye
tabi oldu¤unu varsayarsak… Bu vergi uygulamas› farkl›l›¤›
nas›l aç›klanabilir, gerekçesi nedir? Kanun koyucunun, limited flirketlere karfl› bir tavr› m› vard›r? Limited flirket
kurulufllar› cayd›r›lmaya m› çal›fl›lmaktad›r? Do¤rusu, bu
veya benzeri bir politika tercihinin bulundu¤u konusunda
ciddi kuflkular›m›z var…
Y›llard›r hisse senedi teslimlerine iliflkin istisna hükmü
ile ifltirak hissesi sat›fl› yukar›da belirtti¤imiz flekilde yorumlanm›flt›r. Genel olarak, anonim flirket ve limited flirket ortakl›k paylar› dahil ifltirak hisselerinin devrinin katma de¤er vergisine tabi olmad›¤› düflünülmüfltür. Ticari iflletme bünyesinde meydana gelse bile sermaye pay› devri
katma de¤er vergisine tabi bir mal teslimi olarak görülmemifltir.
5281 say›l› Kanunla Katma De¤er Vergisi Kanunu’nun
17’nci maddesine eklenen 4 (r) bendi, bu yorum ve anlay›-
6 flubat 2005
fl› tümüyle ters yüz etti. Kurumlar›n iki y›ldan fazla aktiflerinde bulunan ifltirak hisselerinin devir ve teslimini katma de¤er vergisinden istisna ederek, genel olarak ifltirak
hisselerinin devrinin katma de¤er vergisine tabi oldu¤u
hususunu teyit etti.
Bu hüküm bulundu¤u sürece, kurumlarca iki y›ldan k›sa süre içinde elden ç›kar›lan limited flirket ortakl›k paylar›n›n katma de¤er vergisine tabi olmad›¤›n› söylemek çok
güç olacakt›r. Kurumlar vergisine tabi kurumlar d›fl›nda
kalan ticari iflletmelerin sahip olduklar› limited flirket ortakl›k paylar›n›n devrinde ise istisna bile yoktur, bunlar›n
devri her halükarda vergiye tabi gözükmektedir.
Türkiye’de çok say›da flirket limited flirket statüsündedir. Yabanc› sermayeli flirketlerin bir ço¤u da, kendi ülkelerindeki vergi ve zarar mahsubuna yönelik baz› avantajlar
nedeniyle Türkiye’de limited flirket olarak kurulmufltur.
Limited flirket ortakl›k paylar›n›n devrinin katma de¤er
vergisine tabi tutulmas› do¤ru de¤ildir. Hele anonim flirket
ortakl›k paylar›n›n devri vergilenmiyorken, limited flirket
ortakl›k paylar›n›n devrini vergilendirmek iyice anlams›z
olmaktad›r. Umar›z, çok da bilinçli bir politika tercihi olarak ortaya ç›kmam›fl olan bu haks›z vergilemeyi ortadan
kald›racak bir düzenleme k›sa süre içinde yap›l›r, sorunun
kal›c› hale gelerek genifl bir kesime zarar vermesinin
önüne geçilir.
Ekonomist
71