İZMİR 2023`TE 100 MİLYAR DOLAR İHRACAT HEDEFİNE

AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK– BÖLGESEL
İZMİR 2023’TE 100 MİLYAR DOLAR İHRACAT HEDEFİNE
ULAŞMAK İÇİN NELER YAPMALI?
Erdem ALPTEKİN
Sait KAYA
Cumhuriyetimizin 100’üncü yılı olan 2023 yılında Türkiye;
Dünyanın en büyük ilk 10 ekonomisi arasında yer almak,
İhracatı 500 milyar ABD Dolarına yükseltmek,
Gelir dağılımında yaşanan dengesizlikleri azaltmak ve
Kişi başına milli gelir düzeyimizi AB ortalamalarına yükseltmek
ana hedefleri doğrultusunda yoluna emin adımlarla ilerliyor.
Bu hedeflere ulaşabilmek için; Türkiye’nin kronikleşmiş ekonomik sorunlarına köklü
çözümler getirip, kısa ve orta vadeli planlarla yetinmeyip, 10-15 yıl sonrasının dahi
görülmesine olanak sağlayan projeksiyonlara veya gelecek perspektifine ihtiyacı
bulunuyor.
“Küresel Güç Türkiye” hedefinin yakalanabilmesi, yerelde sahip olduğumuz
potansiyelimizi açığa çıkarabilmemize bağlı.
Türkiye’nin üçüncü büyük, Ege Bölgesi’nin ise lider ekonomisi İzmir, Türkiye’nin 2023
yılı hedeflerine ulaşılabilmesi yolunda lokomotif kentlerden birisi olabilecek
potansiyele sahip.
Ülkemizin Cumhuriyetin 100. yılında 500 milyar dolarlık bir ihracat hedefine paralel
olarak İzmir’in 100 milyar dolarlık ihracat yapması, kentimiz ekonomisinin önündeki
en büyük hedeflerden birisidir.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) ise 2023 yılında Türkiye ihracat hedefini 545 milyar
dolar olarak geliştirmiş ve bu hedefe ulaşabilmek için 54 bini aşkın ihracatçı firma
sayımızın 100 bini aşması gerektiğini, bunun için de “marka, tasarım, Ar-Ge ve
inovasyon” kabiliyeti yüksek 50 bin yeni ihracatçı KOBİ’ye ihtiyaç olduğunu
vurguluyor.
Şu anda Türkiye olarak 25 milyar doların üzerinde ihracat yaptığımız ülke
bulunmuyor. 2018 yılı itibariyle 25 milyar doların üzerinde 4 ülkeye ihracat yapılması
planlanıyor.
32
AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK – BÖLGESEL
TİM tarafından yapılan, 2023 yılında sektörel bazda gerçekleştirilmesi beklenen
ihracat rakamlarını ortaya koyan analizde;
Otomotiv sektöründe 75 milyar dolar,
Makine sektöründe 100 milyar dolar,
Hazır giyim sektöründe 52 milyar dolar,
Bitkisel ürünler sektöründe 37,5 milyar dolar,
Demir çelik sektöründe 55 milyar dolar,
Tekstil sektöründe 20 milyar dolar,
Kimyevi maddeler sektöründe 50 milyar dolar,
Elektrik-elektronik sektöründe 45 milyar dolar
olmak üzere toplam 545 milyar dolarlık ihracat gerçekleştirileceği tahmin ediliyor.
Bu hedeflere ulaşabilmede; kentimizin ulusal ve uluslararası arenada rekabet gücünü
artırmak için büyümede sürükleyici güç olacak, yüksek katma değer yaratan
lokomotif sektörlerin belirlenmesi ve hızlandıran-çarpan etkisi yaratacak sektörlerin
teşvik edilmesi son derece önemli.
2023 Türkiye ihracatından İzmir’in alacağı paya ilişkin hazırlık ve strateji arayışlarının
acil olarak başlatılması gerekiyor.
Özellikle TİM’in bundan sonra yayınlayacağı “2023 İhracat Strateji Raporları”nda,
İzmir ihracatına ilişkin stratejik hedeflerin, İzmir ihracatı beklentilerinin ve İzmir’in
yapması gerekenlerin yer alması kentin ihracat hedefine katkı sağlayacak.
Tablo 1: İzmir İli İhracatının Toplam Ülke İhracatı İçindeki Payı
Yıllar
İzmir
Türkiye
Yüzdesel
(Milyar
(Milyar
Pay (%)
Dolar)
Dolar)
2006
15,6
85,5
18,2
2007
17,7
107,3
16,5
2008
21,6
132
16,4
2009
14,3
102,1
14,0
2010
16,8
113,9
14,8
2011
20,1
134,9
14,9
2012 ilk 9 ay
15,5
113
13,8
Kaynak: Gümrük Verilerine Göre Türkiye İstatistik Kurumu İstatistikleri
33
AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK – BÖLGESEL
Tablo 2: İhracatçı Firmaların Kanuni Merkezleri Bazında Sektör İhracat Performansı
TÜRKİYE TOPLAM
İZMİR
Ağaç Mamülleri ve Orman Ürünleri
ÇELİK
ÇİMENTO CAM SERAMİK VE TOPRAK ÜRÜNLERİ
Değerli Maden ve Mücevherat
Demir ve Demir Dışı Metaller
Deri ve Deri Mamulleri
Diğer Sanayi Ürünleri
Elektrik - Elektronik
Fındık ve Mamulleri
GEMİ VE YAT
Halı
Hazırgiyim ve Konfeksiyon
Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri
İKLİMLENDİRME SANAYİİ
Kimyevi Maddeler ve Mamulleri
Kuru Meyve ve Mamulleri
Maden ve Metaller
Makine ve Aksamları
Meyve Sebze Mamulleri
SAVUNMA VE HAVACILIK SANAYİİ
SU ÜRÜNLERİ VE HAYVANCILIK MAMULLERİ
Süs Bitkileri ve Mamulleri
Taşıt Araçları ve Yan Sanayi
Tekstil ve Hammaddeleri
Tütün
Yaş Meyve ve Sebze
Zeytin ve Zeytinyağı
Kaynak: Türkiye İhracatçılar Meclisi, 20.11.2012.
1 Ocak-31.10.2012
(Bin ABD Doları)
113.327.829
7.021.268
295.910
808.418
125.000
4.373
159.231
82.979
3.630
132.535
13.461
13.168
15.742
894.455
207.645
258.413
1.500.359
366.922
225.294
314.992
192.744
28.735
153.860
6.376
520.871
137.686
438.319
82.275
37.874
TİM verilerine göre; İzmir Türkiye ihracatından % 6,2 oranında pay alıyor. Oysa 2023
hedefi 100/500 milyar yani % 20.
Bu nedenle İzmir’in bugünkü ihracat performansını nasıl yukarılara taşıyacağının iyi
irdelenmesi yaşamsal önem taşıyor.
2023’de İzmir ihracatının iyi analiz edilmesi ve varsa performans artışı için taleplerin
alınması ve bunlardan gerçekçi olanların en kısa sürede bir icra planına bağlanması
gerekiyor.
34
AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK – BÖLGESEL
Ekonomi Bakanlığı verilerine göre; Ocak-Eylül 2012 itibariyle İzmir’de 3.943 ihracat
yapan firma (Türkiye genelinin % 7,5’i) ve 4.326 ithalatçı firma (Türkiye genelinin %
7,2’si) bulunmaktadır. İzmir’de dış ticaretle uğraşan firma sayısının arttırılması,
hedeflere ulaşmada önem arz ediyor.
2023 yılında İzmir’in 100 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmesi ve uluslararası
rekabette ön plana çıkması için, İzmir’in katma değeri yüksek ürünler, yenilikçi fikirler
üretmesi ve ihracatçı KOBİ sayısını arttırması gerekiyor.
100 milyar dolarlık ihracat elbette ki İzmir için önemli bir başarı olacak.
Ancak özellikle bu 100 milyar doların içerisinde yüksek katma değerli ve ileri teknoloji
içeren malların üretimi ne kadar artarsa, başarının değeri de o derece katlanacak.
Ekonomi Bakanlığı verilerine göre; İzmir’in orta ve ileri teknolojili mal ihracatı 2010 yılı
itibariyle 1,6 milyar dolar.
İzmir’deki KOBİ’lerin ihracatçı olabilmesi, ihracat kapasitelerinin artırılması ve daha
yüksek katma değerli ihracat yapabilmesi için öncelikle üretim altyapısı geliştirilmeli.
Ardından tasarım ve markalaşma açısından desteğe ihtiyaç var.
AB ülkelerinde yaşanan ekonomik durgunluk nedeniyle Türkiye ihracatının içinde
AB’nin payı % 47’den % 38’e gerilerken, Ege İhracatçı Birlikleri’nin ihracatında
Avrupa Birliği’nin payı ise sadece 1 puan geriledi.
2012 yılının Ocak – Eylül döneminde Ege İhracatçı Birlikleri’nin Avrupa Birliği’ne
ihracatı 3 milyar 964 milyon dolar olmuş, Birliğin toplam ihracatında AB’nin payı %
47’de tutunmuş.
Avrupa Birliği’ne coğrafi yakınlığımız ve yüzyıllardır devam eden ticari ilişkilerimiz
bulunması nedeniyle ekonomik durgunluk süreci ve sonrasında da AB’ye ihracatımız
aynı hızla devam etmeli ve mevcut pazar payları korunmalı ve arttırılmalı.
Yakın ve Ortadoğu Ülkeleri’nin ise ülkemiz dış ticareti içerisindeki payı giderek
artıyor.
100 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmek için, mevcut pazarlara yönelik daha
kaliteli ürün satımının hedeflenmesinin yanı sıra yeni pazarlara yönelik ihracat
seferberliğinin başlatılması veya devam ettirilmesi gerekiyor.
İzmir iş dünyasının bakir pazar Afrika’ya yönelmesi gerekiyor. Afrika günümüzün
fırsatlar kıtası. Türkiye’nin Afrika’da bulunan dış temsilcilik sayısı ve Afrika’ya
uçuşlarının gün geçtikçe artması da bu tespitin doğru olduğunu teyit ediyor.
İzmir’den yurtdışına direk uçuş sayısının ve vizesiz girilen ülke sayısının artması,
ihracat hedeflerine ulaşılmasında oldukça önemli.
Ticaret müşavirlerimizin ve ataşelerimizin sayısında son yıllarda büyük bir artış
yaşandı.
35
AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK – BÖLGESEL
İzmir’den yapılacak ihracatın artmasında sözkonusu bürokratların ve iş dünyası
temsilcilerinin büyük rol oynayacağı görülüyor.
Özellikle yüksek dış ticaret açığımızın olduğu çok geniş pazarlara sahip Çin ve
Rusya’ya daha fazla ihracat yapabilmenin yolları aranmalı.
Yüksek katma değerli ürün üreten ve ileri teknoloji kullanan Tayvan, Güney Kore,
Malezya, Japonya, Singapur, Hindistan gibi Asya-Pasifik ülkelerinin ihracatı arttırma
sırasında kullandıkları yöntem, strateji ve teknikler incelenmeli.
Uluslararası ticarette anlaşmaların birçoğu fuarlarda yapılıyor ve ihracatın
artırılmasına yönelik en etkin tanıtım yurtdışı fuar organizasyonları oluyor. Bu
nedenle mevcut tanıtım ve pazarlama stratejileri güçlendirilmeli ve çeşitlendirilmeli.
Sektörel milli katılım organizasyonlarının gerçekleştirilmesi ve uluslararası fuarların
teşvik edilmesi, ticaret-alım heyetleri programlarının organize edilmesi, ihracat
hedefinin gerçekleşmesi için önem taşıyor.
Kaliteli ürünlerimizin ülkemizde satılması ve pazarlanması konusunda eksikliklerimiz
var.
Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında 500 milyar dolarlık ihracat rakamından kentimizin
en az 100 milyarlık ihracat rakamını yakalayabilmesi için İzmir Alsancak Limanı başta
olmak üzere kentimizdeki limanların modernize edilmesi gerekiyor.
İzmir Alsancak Limanı’nın büyük tonajlı gemilere de hizmet verecek bir liman haline
getirilmesi ve Pire, Hong Kong, Rotterdam ve Barcelona gibi uluslararası üne sahip
dev limanlarla rekabet edebilecek ölçüde geliştirilmesine yönelik çalışmalara hız
verilmeli.
Yanı sıra inşası süren Çandarlı Limanı’nın hizmete girmesi İzmir ihracatının
gelişiminde büyük rol oynayacak.
EXPO 2015 çalışmaları sırasında inovatif pek çok proje hazırlanmıştı.
EXPO 2015'e aday olunması ve ev sahipliği için verilen yarış, İzmir açısından son
yıllarda yaşanan en önemli gelişme.
Kentimiz EXPO 2015 adaylık sürecinde, dünya kenti olma hedefinde yol haritasını
belirlemiş olup, artık bu yoldan geri dönmesi mümkün değil.
İzmir’in EXPO 2020’ye aday olması, dünya kenti İzmir olma yolunda büyük ve önemli
bir adım olacak.
EXPO 2020’nin İzmir’de düzenlenmesi ve devamında 2023 yılında İzmir’in 100 milyar
dolarlık hedefe ulaşması sadece İzmir iş dünyasının katkılarıyla olması mümkün
değil.
EXPO’nun sadece İzmir’in değil, aynı zamanda Ege Bölgesi ve Türkiye’nin projesi
olduğu unutulmamalı.
36
AR&GE BÜLTEN
2012 ARALIK – BÖLGESEL
İzmir’in ihracat hedefinin tutturulmasında da sadece İzmir değil, merkezi hükümetin
yanı sıra Ege Bölgesi’ndeki diğer illerin büyük katkısı olacak.
Bunun için İzmir’in 100 milyar dolarlık ihracat hedefine ilişkin bir stratejinin Ege
Bölgesindeki diğer iller de düşünülerek hazırlanması büyük önem taşıyor.
2023 yılına 11 yıl kala 100 milyar dolarlık ihracat hedefine ulaşabilmek için
İzmir’in izlemesi gereken strateji ve politikalara özetle aşağıda yer verilmiştir.
İhracat, turizm ve doğrudan yabancı yatırımlar gibi döviz kazandırıcı faaliyetler
öncelikle teşvik edilmelidir.
İzmir’de Başbakanlık Yatırım Ajansı’nın bir temsilciliği açılmalı ve kentimiz
ihracatçılarının sorunlarını yerinde çözmesine yarayacak bir Dış Ticaret
Merkezi kurulmalıdır.
2023 yılında, 100 milyarlık ihracat rakamının yakalanabilmesi için İzmir
Alsancak Limanı başta olmak üzere kentimizdeki limanlar modernize edilmeli
ve mevcut limanlar büyük tonajlı gemilere de hizmet verecek şekilde
geliştirilmeli, uluslararası alanda ve rotalarda adı sık sık geçen limanlar haline
dönüşmelerine yönelik çalışmalara hız verilmelidir.
Kentimiz dışına beyin göçünü tersine çevirecek tedbirler alınmalı, kentimizde
üniversite-iş dünyası işbirliği tam anlamıyla sağlanmalıdır.
İzmir, İstanbul Finans Merkezi’nin üstlenemediği finansal aktiviteleri üstlenmeli,
finans anlamında kendini geliştirmeli, İzmir’den daha fazla firma halka açılmalı
ve bu sayede ucuz ve kolay kaynak temini sağlamalıdır.
Komşumuz Yunanistan ve Ege Adaları başta olmak üzere; Rusya
Federasyonu, Türk Cumhuriyetleri, Romanya, Bulgaristan, İran, Irak, Suriye ile
İzmirli firmalar yakın ticari ortaklıklar kurmalıdır.
Kentimizde dünya ölçeğinde tanınmış markalar yaratılması desteklenmelidir.
İzmir’den yurtdışındaki ticarette marka olmuş şehirlere doğrudan uçak seferi
konulmasına yönelik çalışmalar yapılmalı ve gerektiği takdirde İzmir’de ikinci
hava alanı hizmete girmelidir.
Kaynak:
Türkiye İhracatçılar Meclisi, www.tim.org.tr.
Türkiye İstatistik Kurumu, www.tuik.gov.tr.
Ekonomi Bakanlığı, www.ekonomi.gov.tr
Ege İhracatçı Birlikleri, www.egebirlik.org.tr
37