MEME KANSERİ ÖNLENEBİLİR Mİ?

MEME KANSERİ
ÖNLENEBİLİR Mİ?
ÖĞR.GÖR.DR.AYLİN ERDİM
M.Ü.
SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ
CERRAHİ HASTALIKLARI HEMŞİRELİĞİ
ANABİLİM DALI
Tıpta koruma (önleme),
hastalıkların görülme sıklığını ve
ölüm oranını azaltan tüm
aktivitelerdir.
KANSERDEN KORUNMA
BİRİNCİL KORUNMA YÖNTEMİ
Kadınlarda meme kanseri ile toplumsal
düzeyde mücadele etmek için önerilen
ve etkinliği kanıtlanmış birincil korunma
yöntemi yoktur,
Meme kanserinden korunmada kesin bir
yoldan bahsedilmemektedir. Bunun
yanında değiştirilebilir risk faktörleri
ortadan kaldırıldığında risk faktörleri
azaltılabilmektedir
İKİNCİL KORUNMA YÖNTEMİ
• Bireylerin risk faktörlerine maruz kaldıktan sonra,
vücutlarında biyolojik olarak hastalığın başlamakla
birlikte klinik olarak semptomların ortaya çıkmadığı
dönemde hastalığın erken tanı ve tedavi yaklaşımıdır.
– Topluma yönelik programlarla kadınların aralıklı olarak Kendi
Kendine Meme Muayenesi (KKMM)yapmalarının sağlanması
– Hekim ya da hemşire tarafından aralıklı Klinik Meme
Muayenesi(KKM)yapılması
– Memenin aralıklı olarak Mamografi(MG)ile incelenmesi
Risk azaltıcı uygulamalar:
• Yaşam stili değişiklikleri
• 30 yaş sonrası gebeliklerin minimuma
indirilmesi
• Yenidoğanın en az altı ay emzirilmesi
• Obezitenin engellenmesi
• Uygun diyet
İdeal kilonuzu koruyun
• Kilo almak meme kanseri riskini
arttırıyor.
• Bu durum,Menapoz sonrasında östrojen
kaynağının esas olarak vücuttaki yağ
dokusu olması nedeniyle daha da
belirgin hale geliyor.
• Karın ve üst beden bölgesinde fazla
kilosu olan kadınlarda meme kanseri
riskinin daha fazla olduğu
belirtilmektedir.
YAŞAM STİLİ DEĞİŞİKLİKLERİ
DİYET
• Uygun diyet ile tüm kanserlerin %30’ unun
önlenebileceği düşünülüyor.
• Düşük yağ ve yüksek lifli bol sebze ve meyve,
tavuk, balık, az yağlı süt ürünleri ile beslenme
premenapozal kadınlarda ovulasyonu etkilemeden
östrojen düzeyini azalttığı için meme kanseri
riskini azaltabilir.
D
VİTAMİNİ
• Yüksek dozda Kalsiyum ve D
vitamini alımı premenopozal
meme kanseri riskini
düşürüyor
McCullough ML. Breast Cancer Research 2007
Lin J. Arch Intern Med. 2007
Alkol Kullanımı
• Her gün alkol alımı meme kanseri riskini
%10 arttırıyor.
• Çalışmalarda erken yaşta alkol
kullanımının meme kanseri riskini
arttırdığını göstermektedir
• 35 yaşın altındaki kadınlarda riski iki kat
artırıyor.
• Alkol kullanımı östrojen düzeyini artırır.
• Riski azaltmak için folik asit (B vitamini)
önerilebilir.
Fiziksel aktivite
• Haftada 3- 4 kez yapılan fiziksel
aktivite yağ dokusunu azaltmakta,
endojen östrojen üretimini
baskılamakta ve riski %35-40
azaltmaktadır.
• Menapoz sonrası dönemde yapılan
spor daha da önemlidir.Bu dönemde
alınan kilo östrojen düzeyini
yükseltiyor ve meme kanseri riskini
arttırıyor.
• Ancak koruyuculuğun devamı için
düzenli spor yapılması önerilmektedir.
Oral kontraseptif kullanımı
• 10-15 yıl gibi uzun süreli oral kontraseptif
kullanımı 45 yaşın altında oluşan meme
kanseri oranını arttırdığı gösterilmiştir.
• Özellikle ailesel meme kanseri hikayesi
olan 25 yaş altındaki kadınlar OKS
kullanmaları konusunda uyarılmalıdırlar.
• Menapoz sonrası uzun süre östrojen
kullanımı ile risk artmaktadır.
Doğum ve emzirme
35 yaştan önce hamile kalanlarda
risk %50 azalıyor
• Doğum yapmış kadınlarda meme
kanseri oranı çocuğu olmayan
kadınlara göre %30 düşüktür.
• Laktasyon meme kanserine karşı
koruyucudur.
• Genelde emziren kadınlarda
meme kanseri riski %20-35
oranında azalır.
Kimyasal korunma
•
•
•
•
Meme kanseri açısından yüksek risk
grubunda olan kadınlarda önleyici
hormon tedavisine başlanabiliyor.
Tamoxifen
Raloxifen
Meme dokusunda östrojeni bloke
ederken, vücudun diğer bölümlerinde
östrojen gibi çalışmaktadır.
Hem tamoxifen ve raloxifenin
invaziv meme kanseri riskini %50
azalttığı gösterilmiştir.
Ann Intern Med. 2009;151:750-752.
TERSİYER KORUNMA
• Hastalığın klinik bulgu verdiği
dönem için uygundur.
• Hastalıklı bireylerin uygun
tedavi ve iyileştirme
yaklaşımları ile hastalığın
olumsuz sonuçlarından
korunmasıdır.
Tersiyer Korumada;
• Meme rekonstrüksiyonu
• Ameliyat sonrası kol egzersizleri
• Lenf ödemi önlemek için uygun
egzersizler
• Doğru pozisyon verilmesi
önemli adımlardır.
Meme Kanserinden Korunma
• Bilateral profilaktik mastektomi
• Bilateral profilaktik oferektomi
• Yaşam stili değişiklikleri (diyet, alkol,
fiziksel aktivite)
• Hormon kullanımı
• Doğum ve emzirme
• Kimyasal korunma(tamoksifen,
raloksifen)
Bilateral profilaktik mastektomi
• Ailesinde meme kanseri hikayesi olan
(1. derece akrabalarında 2 veya daha
fazlasında premenapozal kanser)
• BRCA-1 ve BRCA-2 mutasyonu
olanlarda
• Biyopsi ile memesinde prekanseröz
lezyon olanlarda(atipik duktal veya
lobuler hiperplazi)
uygulanabilir.
• Yapılan çalışmalar meme kanseri
riskini %90 azalttığı görülmüştür.
• Geri dönüşümü olmayan bir
yöntem olduğundan risk altındaki
hastalara yarar ve zararları
anlatılarak kişi ile birlikte karar
verilmelidir.
Bilateral Profilaktik Oferektomi
• Çocuk sahibi olan premenapoze,
meme kanseri riski yüksek olan
kadınlara önerilebilir.
• Riski %50 azaltıyor.
• Özellikle overlerin cerrahi olarak
çıkarılması BRCA gen mutasyonu
olanlarda %50 azaltıyor
Meme kanseri Erken tanı
yöntemleri
• Kendi kendine meme
muayenesi
• Klinik meme muayenesi
• Mamografi
Yüksek riskli kadınların belirlenmesi
• Meme kanseri riski yüksek olan
kadınların daha titiz bir taramadan
geçirilmesi gerekir
• Risk değerlendirme araçları
kullanılmalıdır.
• Epidemiyolojik risk-değerlendirme
modelleri (örneğin, Gail model)
• Genetik testler
Meme kanseri için yüksek
riskli kadınlar
• BRCA gen mutasyonu
• Annesinde ya da kız kardeşinde 40 yaş yada
öncesinde meme kanseri hikayesi olması
• Kişisel meme kanseri hikayesi olması, atipik
hiperplazi gibi
• Çocukluk ya da gençlik döneminde radyasyona
maruz kalma
Meme Kanserini Erken
Yakalamak
• Toplumun bilgilendirilmesi
• Erken evrede tanı
• Erken evrede prognoz daha
iyi
KETEM
•
•
•
•
•
Kanser
Erken teşhis
Tarama
Eğitim
Merkezi
KETEM
Erken tanı yöntemleri kullanılarak sık
görülen kanserler için toplum tabanlı
taramalar yapılarak hastalığın erken
evrede teşhis edilmesi sağlanır.
2011 yılından beri 81 İl’de
toplam 82 KETEM faaliyettedir.
KETEM’ lerde yürütülen
kanser tarama hizmetleri :
•Serviks (rahimağzı) kanseri taraması için 35 - 65 yaş
aralığındaki kadınlar, 5 yılda bir kez pap smear testi
(rahim ağzından sürüntü) yapılarak taranmaktadır.
•Meme kanseri taraması için 50 - 69 yaş aralığındaki
kadınlar iki yılda bir mamografi filmi çekilerek ve
hekim tarafından muayene edilerek taranmaktadır.
•Kolorektal kanser tarama programı yeni başlamakla
birlikte, bu kapsamda 50 - 70 yaş arası kadın ve
erkekler yılda bir gaitada (dışkı) gizli kan testi (GKK),
10 yılda bir ise kolonoskopi yapılarak taranacaktır.
UNUTMAYALIM!
• Hiçbir şeyin yenmesi veya yenmemesi kanser
yapmaz veya sizi korumaz.
• Doğal dengeli ve yeterli beslenmek gerekli
• Doğal dengeli ve aşırı uçlara taşmayan bir hayat
tarzı
• Kanserle mücadelede eğitim şart
UNUTMAYALIM!
• Ne yemeliyiz-nasıl saklamalıyız-nasıl
pişirmeliyiz
• Ne yememeliyiz?
• İlaçlar, vitaminler, koruyucu kimyasallar
• Sağlıklı çevre
• Düzenli egzersiz