Microsoft PowerPoint - BECER\335 [Uyumluluk Modu]

14.12.2010
MOTOR BECERĐLER
HALTER
TAKIM SPORLARI
SPRİNT
MARATON
YRD DOÇ DR MURAT BİLGE
KÜ BESYO
• Beceri kısa süre içerisinde
zor hareketleri öğrenebilme
ve
değişik
durumlarda
amaca uygun çabuk bir
şekilde tepki gösterebilme,
her hareketin birbirini doğru
olarak
izlemesine
ve
istenilen kuvvetle meydana
gelmesine bağlıdır. Becerili
hareket, kasılması gereken
kaslara
merkezi
sinir
sisteminden
gelen
uyaranların
zamanında
gelmesiyle olur (Sinir-kas
koordinasyonu).
• Koordinasyon, iskelet kasının belli bir amaca yönelik bir
hareketin gerçekleştirilmesi sırasında merkezi sinir sistemi
ile ahenkli iş birliğidir.
• Koordinasyonun mükemmelliğini sağlayan faktör, bu
hareketin akışı ile ilgili fiziki yasalar, hareketi
gerçekleştiren
agonist
ve
antogonist
kasların
antrenmanlılık derecesi ve kulakta bulunan denge
oranının (vetiboller organ) uyum (adaptasyon) düzeyidir.
• Beceriklilik koordinatif yetenekle eş anlamlı olarak
kullanılır ve bu yetenek birinci koordinatif yetenektir.
Beceriklilik hareketin sevk ve idare sürecinde belirli
kurallarla uygulama yeteneğidir.
• Elit sporcuların önceden öğrendikleri motorik hareketlere
ve uyum durumlarına kesin ve ekonomik olarak
hükmetmek ve sportif hareketleri relatif ve çabuk
öğrenmektir.
Sportif anlamı ile koordinasyon, istemli
ve istemsiz hareketlerin düzenli,
uyumlu, amaca yönelik bir hareket dizisi
içerisinde uygulanması olup,
organizmanın sinirsel bir gücüdür.
Diğer bir anlamda koordinasyon, hareketin
uygulanmasına katılan iskelet kasları,
eklemler ve eklem bağları ile merkezi sinir
sistemi arasındaki iş birliğidir.
Beceri (koordinasyon), performansın daha az eforla daha fazla iş
yapma imkanını sağlayan bir elamanıdır. Çok zor bir hareketin kolaylıkla
yapılabilmesi becerinin olumlu özelliğidir. Elit sporcuların
hareketlerindeki üstünlüğün nedeni antogonist ve sinerjik kaslar
arasındaki mükemmel koordinasyonudur.
Beceri iki ana bölüme
ayrılır:
1. Genel beceri: Her spor
dalı için geçerli olan
genel anlamdaki vücut
koordinasyonudur.
2. Özel beceri: Uygulanan,
yapılan spor dalına
yönelik, o spor dalının
özelliklerini içeren tekniktaktik ve benzeri
hareketlerin
koordinasyonudur.
1
14.12.2010
BECERİYİ OLUŞTURAN
FAKTÖRLER
Sayılan faktörler üç temel özellik
çerçevesindedir (Kapsamındadır).
Yapılan araştırmalarda beceriyi oluşturan faktörlerin yapısı, sayısı ve birbirine
bağlılığı hakkında kesin bulgular henüz yoktur.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Motorik uyum ve yer değiştirme
yeteneği.
Sevk ve idare yeteneği
(Kombinasyon).
Mekan, saha, yer kavrama
yeteneği,
Denge yeteneği.
Çok yönlülük.
Beceriklilik.
Hareket hissi.
Hareket akıcılığı.
Hareket yumuşaklığı.
Esneklik yeteneği.
Ritm.
Varyasyon (çeşitlilik) yeteneği
1. Motorik sevk ve
idare yeteneği.
2. Motorik uyum ve yer
(durum) değiştirme
yeteneği
3. Motorik öğrenme
yeteneği
BECERİYİ ETKİLEYEN
FAKTÖRLER
1. Vücut Ağırlığı: Relatif kuvvet beceride
önemli bir faktördür. Kaslara oranla ağırlık
ne kadar fazla ise beceri o kadar sınırlı
olacaktır.
2. Boy: Spor türlerinin özelliklerine göre o
branşta başarılı olabilmek için (becerili
olabilmek için) kısa, orta veya uzun boy
avantaj sağlar. Süratli yer ve pozisyon
değiştirme, dönüş ve sıçrama hareketlerini
içeren aletli cimnastikte destek temeline
yakın ve kısa mesafelerde değişebilen
ağırlık merkezinin avantajı büyüktür.
3. Zaman Ayarlama: Kas kasılmasındaki zaman
ayarlamanın derecesini sınırlayan faktör,
merkezi sinir sisteminin kapasitesidir. Merkezi
sinir sistemi kapasitesi düşük olan sporcuların
kas sistemleri gelişmiş olsa bile dakik sinir-kas
uyumu isteyen herhangi bir harekette yüksek
derecede beceri kazanamaz. Bir harekete
katılan kas grupları uygun zamanda kasılmalı
veya gevşemelidir.
4. Hareket Dakikliği
a. Göz-Kas Koordinasyonu: Koordinasyon
gerektiren hareketlerde önce gözlem
yapılarak (görerek) hareketin ilgisi kurulur.
Ör. Teniste top ile raketin buluşması.
b. Proprioseptik Duyarlılık: Vücudun
duruşundan ve hareketinden haberdar
olmak.
c. Kinestetik Duyarlılık (Pozisyon ve Basınç
Duyarlılığı): Kişinin bakmaksızın vücut
organlarının ve yaptıklarının farkında olması
duyarlılığı.
5. Denge: Koordinasyon gerektiren pek
çok hareket iyi bir denge duyusuna gerek
duyar. Hareketlerin dengeli yapılması veya
denge bozulduğunda süratle normal
pozisyona gelebilmesi için denge
yeteneğinin geliştirilmesi gereklidir.
2
14.12.2010
6. Reaksiyon Zamanı
7. Hareketin Sürati
8. Hareketin Yönü ve Uzaklığı: Vücuda
uzak olan el hareketleri. yakın olan
hareketlere oranla daha az hata ile yapılır. Kol
ve bacakların veya vücut parçalarının yer
değiştirmelerinin mükemmelliği. bunların
mahkemesi sırasında fiziksel efora bağlıdır.
9. Görerek Nişanlama: Elle ulaşacak
kadar yakın cisimler için görme
keskinliği çok, iyidir. Büyüklük ve şeklin
üç boyutlu olarak değerlendirilmesi.
nişanlama dakikliğini ve uzaklık
tahminini gerektirir. (Ör: Futbolda
havadaki topa kafa ile vurabilme ve
istediği yöne gönderebilme görerek
nişanlama ile olur.)
10. Kassal Tansiyon: Kaslardaki gereksiz
gerginlik hareketlerin tutuk. beceriksiz
ve genelde ağrılı. çok az tansiyon ise
hareketlerin zayıf ve kararsız
uygulanmasına neden olur.
11. Yaş
12. Kondisyonel Yeteneklerin
Yetersizliği
13. Kötü Teknikle Hareket Öğrenimi
14. Sakatlıklar
BECERĐ ANTRENMANI
1. Değişik durumlarda (vaziyet, pozisyon)
beceri antrenmanı,
2. Ek alıştırmalar yardımıyla beceri antrenmanı,
3. Uygun şartlar altında hareket değişikliğiyle
beceri antrenmanı,
4. Karışık (karmaşık) öğrenme yani birçok ön ve
ara istasyon aracılığıyla beceri antrenmanı.
BECERİNİN GELİŞİMİNDE
DİKKAT EDİLECEK İLKELER
• - Yüklenmenin dozu kademeli arttırılmalıdır.
• - Yeni hareketler öğretilmelidir.
• - Yeni hareketler öğretilirken çok sayıda değil,
yeterli sayıda öğretilmelidir.
• - Yeni hareketler doğru teknikle öğretilmelidir.
• - Öğrenilecek yeni hareketlerin seçiminde
sporcunun yeteneği göz önünde bulundurulmalıdır.
Koordinasyonun üst seviyeye ulaşmasında bireysel
farklılıklar unutulmamalıdır. Sportif branşların özel
egzersiz istekleri düşünmelidir.
3
14.12.2010
BECERİNİN GELİŞİMİNDE
DİKKAT EDİLECEK İLKELER
•
•
•
•
•
- Kombine bir antrenman düşünülmelidir,
uygulanmalıdır.
- Alıştırmaların temposu, sürekli değiştirilmelidir
(Uygulanan hareketlerin ritm, yön ve hızının
değiştirilmesi).
Dış koşullar değiştirilmelidir. Değişik alanlarda, değişik
alet ve yardımcı ile hareketler uygulanabilir.
- Mekanik beceriler birleştirilmelidir. (Oyunların
birleştirilmesi. teknik karakterdeki birkaç hareketin
bağlantılı olarak uygulanması. Ör: Hentbolde top
sürme ve düşerek atış çalışması.)
- Çalışmalar zamana karşı yapılmalıdır. Reaksiyon
geliştirici hareketlere yeri geldikçe önem verilmelidir.
(Ör: Engelli koşu, hareketlerin zamana karşı süratle
uygulanması, egzersizler üstün bir teknikle
olabildiğince süratli yapılmalıdır).
BECERİNİN GELİŞİMİNDE
DİKKAT EDİLECEK İLKELER
•
•
•
•
•
•
•
- Direktif komut değiştirme. (Gözler açık veya kapalı. aşağıya
bakarak denge çalışması, ayna önünde duyarlılık çalışması).
- Antrenman sonrası çalışmalar yapılmalıdır. Bu çalışmaları
karmaşık hareketler oluşturmalıdır.
- Hareketlerin uygulanması sırasında şekil değişikliği. Hareketin
belirli safhalarında vücudun belirli parçalarının hareketi değiştirilir.
Ör: Yürüme. koşma. sekme hareketleri değişik kol formları ile
yapılabilir.
- Her spor dalı için özel beceri alıştırmaları uygulanmalıdır.
- Yorgunluk meydana geldiğinde dinlenme verilmelidir.
- Günlük antrenman programında beceri alıştırmaları
uygulanmalıdır.
- Belirli aralıklarla stafet yarışları. engel koşuları ile sporcuların
kontrolü yapılmalıdır.
Koordinasyon Antrenmanı
Koordinasyonun gelişiminde metodik davranışı gösterirken
bölmek (çözümlemek) gereklidir. Önce kaba (basit) formdaki
hareketler, daha sonra kompleks hareketler öğretilmelidir. Daha
sonrada spor çeşidinin gerektirdiği hareket formlarına benzer
tarzda çalışmalar ilave edilmelidir.
KOORDİNASYON
ANTRENMAN ÖRNEKLERİ
Beceri Antrenmanı
Metot
Örnek
Alışılmamış çıkış
Sırt sıçrama çukuruna dönük durumda geriye
doğru duruştan uzun atlama
Oyun metodu
Atma, vurma(itme, tekme, yumruk),sıçrama
(bacak veya kol tercih etmeksizin)
Tempo değişikliği
Yüksek veya alçak hareket sürati veya tempolu
vuruş
Alan boyutlarında değişiklik
Atma sporlarında daireyi küçültmek, kaleyi
küçültmek,değişen uzaklıklar vs.
Ek hareketler ve değişik tepkiler
Dönüşle birlikte sıçrama, değişik eşle mücadele
ANTRENMAN 1
1
2
3
Çizgi üzerinde sağa sola çift ayak sıçrama
4
14.12.2010
ANTRENMAN 2
ANTRENMAN 3
1
2
3
Çapraz ayak değiştirme. Sağ ayak sol ayağın yerine, sol
ayak sağ ayağın yerine hızlı bir şekilde.
ANTRENMAN 4
1
2
3
4
Çift bas, tek çek. Çift ayak basılıp sağ ayak çekilir, çift
ayak basılıp sol ayak çekilir.
ANTRENMAN 5
2
3
4
1
2
3
4
Engel üzerinden sağa sola çift ayak sıçrama.
Engel üzerinden öne arkaya çift ayak sıçrama.
ANTRENMAN 6
1
1
ANTRENMAN 7
2
Engel üzerinden çift ayak sıçrayarak açma kapama.
3
1
2
3
Önden ve arkadan ayak değiştirme.
5
14.12.2010
ANTRENMAN 8
ANTRENMAN 9
1
3
2
1
2
3
4
Diz çek ve depar
Diz çekme
ANTRENMAN 10
ANTRENMAN 11
2
1
4
3
1
3
4
3
4
2
Şınav ve depar
Statik Duruş ve Depar
ANTRENMAN 12
1
Ters mekik ve depar
ANTRENMAN 13
2
3
4
1
2
Mekik ve depar
6
14.12.2010
ANTRENMAN 14
ANTRENMAN 15
1
3
2
4
Şınav pozisyonunda ayak çekme
3
4
Engeller arasından çapraz geçiş
ANTRENMAN 16
ANTRENMAN 17
1
2
1
3
4
3
Đki engel arasında öne arkaya sıçrama ve iki engel arasında
çift ayak sağa sola sıçrama
ANTRENMAN 18
2
1
2
4
Engelden tek adım geçme
ANTRENMAN 19
1
2
3
Engelden tek adım geçme
Step
Şınav Pozisyonunda Değiştirme
7
14.12.2010
ANTRENMAN 20
“Tell it to me and I will forget it,
show it to me and I will
remember it,
let me do it and I will know it.“
Confucius
Bacak Arasında Engelde Yürüme
8