Orta Afrika Cumhuriyeti

Orta Afrika Cumhuriyeti
DEVLETİN ADI: Orta Afrika Cumhuriyeti
BAŞŞEHRİ: Bangui
NÜFUSU: 2.930.000
YÜZÖLÇÜMÜ: 622.984 km2
RESMİ DİLİ: Fransızca
DİNİ: Putperestlik, Hıristiyanlık,İslamiyet
PARA BİRİMİ: CFA (Afrika Finans TopluluğuFrankı)
Kuzeyde Çad, doğuda Sudan, güneyde Zaire ve Kongo, batıda Kamerun ile sınırları olan ve 2°16’ ve 11°20’ kuzey
enlemleri 14°20’ ve 27°45’ doğu boylamları arasında kalan bir ülke. Denizden uzaklığı 480 km olan Orta Afrika
Cumhuriyeti, Afrika kıtasının iç kesiminde kalan ve en az gelişmiş ülkelerinden biridir.
Tarihi
On dokuzuncu yüzyıla kadar Orta Afrika Cumhuriyeti topraklarında pek az kimse bulunuyordu. Esir tüccarlarından
kaçan çeşitli kabileler kuzeyden, Nil havzasından ve kıyı bölgelerinden göç ederek bugünkü Orta Afrika
Cumhuriyeti topraklarına yerleşmişlerdir. O zamanlar Ubangi-Shari adı verilen bu ülkeye, Fransızlar ilk olarak
1887’de girerek, 1910’da sömürge haline getirdiler. İkinci Dünya Savaşından sonra Fransa’nın sömürge
siyasetindeki değişiklik ve siyasi partilerin kurulması, bağımsızlığa doğru adım atılmasına imkan verdi. 1957’de o
zamana kadar Ubangi-Shari olan ülkenin ismi değiştirilerek “Orta Afrika Cumhuriyeti” oldu. 13 Ağustos 1960’ta
ülke Fransa’dan bağımsızlığını elde etti. 1960 ve 1966 yılları arasında kötüye giden ekonomi ve iktidar partisinde
giderek artan bölünme ülkeyi ihtilalin eşiğine getirdi. 31 Aralık 1966-1 Ocak 1967 gecesi Albay Bokassa kansız bir
darbe yaparak, hükümeti iktidardan uzaklaştırdı. 4 Aralık 1976’da, Bokassa ülkenin ismini Orta Afrika
İmparatorluğu olarak değiştirerek kendisini imparator ilan etti. 21 Eylül 1979’da İmparator Libya’da iken, eski
başkan Dacko, Fransa’nın yardımıyla kansız bir darbe yaparak iktidarı ele geçirdi. Orta Afrika Cumhuriyeti tekrar
kurularak, Bokassa sürgün edildi. Mart 1981’de Dacko altı yıllık süreyle devlet başkanı seçildi. Fakat General
Kolingba 1 Eylül 1981’de Dacko’yu uzaklaştırarak yerine geçti. 1986’da yapılan halk oylaması ile yeni anayasa
kabul edildi. Ülkede tek partiye dayalı bir rejim kuruldu. Kolingba’nın devlet başkanlığı görev süresi 6 yıl uzatıldı.
Kemer sıkma politikası yüzünden 1991’de yapılan eylemler neticesinde siyasal çalkantılar başladı. Bunun üzerine
Devlet Başkanı Kolingba Kasım 1992’de bir açıklama yaparak 1993’te çok partili seçimlerin yapılacağını bildirdi.
Fiziki Yapı
622.984 km2lik bir alana sahip olan Orta Afrika Cumhuriyeti, Afrika kıtasının iki büyük çöküntü alanı olan Çad ve
Kongo havzaları arasındaki büyük bir yayla üzerinde yer alır. Ubangi-Shari ve yakınındaki küçük yaylaların deniz
seviyesinden ortalama yüksekliği 600 ila 900 m arasında değişir. Fakat kuzeydoğu ve merkezi batı uçlarında
yükseklik 1200 metreye ulaşır. Kuzeydeki nehirler hafif bir meyille Çad Gölüne akarak yoğun bir ağ meydana
getirirler. Bu kesimdeki Shari Nehri yağmurlu mevsimde taşarak 6,5 km genişliğinde bir bataklık meydana getirir.
Güneydeki akarsular yayla yüzeyi boyunca derin, dar vadileri keserek Kongo Nehrinin büyük bir kolu olan Ubangi
Nehrine karışırlar. Ubangi Nehri güney sınırı boyunca akarak, ülkede büyük bir anayol teşkil eder.
İklim
Orta Afrika Cumhuriyetinde tropikal bir iklim hüküm sürer. Marttan ekime kadar devam eden yağışlı mevsim,
diğeri senenin kalan zamanında devam eden kurak mevsim olmak üzere senede iki mevsim vardır. Her ne kadar
batıdaki yüksek arazilerde havalar ekseriya soğuk geçiyor ise de, iklim sıcak ve nemlidir. Bangui’de yıllık sıcaklık
ortalaması 22°Cile 33°C arasında değişir. En kurak aylar ocak ve şubattır. Yağış, en fazla haziran ve ekim ayları
arasında düşer. Ubangi Nehri Vadisinde yıllık yağış mikdarı 1800 mm civarındadır. Ülkenin kuzeydoğu ucunda ise
yağış miktarı ortalaması, ancak 790 mm civarındadır.
Tabii Kaynakları
Ülke esas itibariyle savana tipi bitki örtüsüyle, yani uzun veya orta boylu otlar ve seyrek ağaçlardan meydana
gelen bozkır ile kaplıdır. Ülkenin güneybatı köşesinde ekvator çengeli (sık ağaçlı orman) bulunur. Ülkede bol
miktarda vahşi hayvanlara rastlanır. Açık arazilerde, fil, aslan, yaban sığırı, zürafa, sırtlan, çakal ve ceylanların
birçok çeşidi bulunur. Şempanze, habeş maymunu ve bir miktar goril, ülkenin güney kısmındaki sık ormanlıklarda
yaşar. Ubangi ve Shari nehirleri gibi büyük akarsularda timsah ve suaygırı bulunur. Ülkede yeraltı zenginlikleri
olarak elmas, uranyum, demir ve bakır vardır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Orta Afrika Cumhuriyeti 2.930.000’lik bir nüfusa sahip olup, yaklaşık nüfusun % 75’i köylerde yaşar. Büyük nüfus
merkezleri Ubangi Nehri boyunca ve Çad sınırı yakınlarında bulunur. En önemli şehir merkezi, başşehir Bangui
olup, nüfusu 451.690’dır.
Ülke nüfusunu, iki yüz yıllık bir dönem süresince, esir tüccarlarından Afrika içlerine kaçan çeşitli etnik gruplar
meydana getirir. Güneyde Ubangi Nehrinin kuzey kıyılarında Bantu dilini konuşanlar bulunur. Doğu kesimde, Nil ve
yöresine ait kültürün tesirleri görülür. Başlıca etnik gruplar Azande, Yakoma, Zango, Banziri, Banda, Mandjia, Baya
ve Sara’dır.
Ülkenin resmi lisanı Fransızcadır. Her tarafında konuşulan Zango dili değişik etnik gruplar arasında bir dil köprüsü
vazifesi görür. Nüfusunun % 60’ı putperest, çoğunluğu katolik olmak üzere % 35’i Hıristiyan, % 5’i Müslümandır.
Ülkedeki doğum oranı binde 47, ölüm oranı binde 20, yıllık nüfus artışı ise % 2,7’dir. Yüz bin kişiye 138 hastane
yatağı ve beş doktor düşmektedir. Doğan her bin çocuktan 190’ı ölmektedir.
Ülkedeki öğretim sistemi Fransa’yı model almıştır. 5 ila 19 yaşı arasındaki nüfusun % 37’si okula devam etmekte
olup, okuma-yazma oranı % 16’dır. Ülkede yüksek tahsil kuruluşları olmamakla birlikte, birçok meslek okulları,
kamu idaresi, makina, tarım ve öğretim alanlarında eğitim imkanı sağlar. Birkaç yüz öğrenci Fransa, Birleşik
Amerika ve diğer ülkelerdeki yüksek okul ve üniversitelere devam etmektedir.
Siyasi Hayat
Ülkede tek parti sistemine bağlı rejim hakimdir. Yasama yetkisi 52 üyeli Milli Meclisin elindedir. Meclis üyeleri Orta
Afrika Demokratik Birliği liderleri arasından seçilir. 13 Ağustos 1960’ta bağımsız olan Orta Afrika Cumhuriyeti, aynı
sene Birleşmiş Milletlerin üyesi oldu.
Ekonomi
Çalışan nüfusun % 87’sinin tarımla uğraştığı Orta Afrika Cumhuriyeti, esas itibariyle bir tarım ülkesidir.
Topraklarının % 15’i işlenmeye elverişlidir. Başlıca yiyecek bitkileri manyok, akdarı, süpürgedarısı ve mısırdır. Para
getiren başlıca bitkiler kahve ve pamuk olup, ihracatının büyük bölümünü teşkil eder. Diğer ticari bitkiler yerfıstığı
ve hurmadır.
Çoğu tüketim ve üretim malları ithal edilmektedir. Sanayii, tekstil ve hafif çapta imalatla sınırlıdır. Meşrubat, plastik
eşya ve sabun gibi imalat sanayileri ve gıda sanayii gelişmiştir. Ayrıca birçok kereste doğrama fabrikası mevcuttur.
Elmas ülke için büyük bir gelir kaynağı teşkil etmektedir. Kişi başına düşen yıllık gelir 390 dolardır.
Ülke, ihracatını Fransa, İsrail veABD’ye, ithalatının yarıdan fazlasını ise (% 61) Fransa’dan yapar. İthal malları
satın aldığı diğer ülkeler Avrupa Ortak Pazar ülkeleri (bilhassa Almanya ve Hollanda) Birleşik Amerika, İngiltere ve
Senegal’dir.
Orta Afrika Cumhuriyetindeki karayolları yetersiz ve bakımsız olup, 17.700 km uzunluğundadır. Ulaşımda
nehirlerden büyük ölçüde faydalanılmaktadır. Havaalanları Bangui, Berbèurati ve Bovar’dadır.