ufrs konuları-1.makale - Grant Thornton Turkey.
advertisement
Aykut Halit Grant Thornton Türkiye - Yönetim Kurulu Başkanı [email protected] UFRS GÜNDEMİNDEN SEÇMELER İlk Halka Arz’a (Initial Public Offering – IPO) ilişkin giderler Giriş Türkiye’mizde halka arzların artmasını beklediğimiz bir zamanda halka arz, borsaya kotasyon işlemlerine ilişkin giderlerin muhasebeleştirilmesi önem arz etmektedir. Konu ile ilgili ihtilaflı bazı hususların bu yazımızla açıklığa kavuşacağına inanıyoruz. Konu Hisse senetlerinin ilk defa halka arzedilmesi ve bu hisse senetleri için menkul kıymet borsasında işlem görebilme (kotasyon) izninin alınmasına ilişkin giderlerin muhasebeleştirilmesi Söz konusu giderler aşağıdaki şekilde muhasebeleştirilmelidir: . . Yeni hisse senedi ihracı ile doğrudan (dolaysız olarak) ilişkilendirilen ilave giderler, bu giderlere isabet eden Kurumlar Vergisi indirildikten sonra, özsermayede’den düşülmelidir. (IAS 32.37 – TMS 32.37). Borsa’da işlem görebilme (kotasyon) iznine ilişkin giderler veya (başka bir şekilde mevcut giderlere ilave olarak yapılmamış olan ve aynı zamanda) yeni hisse senedi ihracı ile doğrudan ilişkisi olmayan giderler, gelir tablosunda gider olarak yansıtılmalıdır. Hem hisse senedi ihracına hem de kotasyon iznine ilişkin giderler ise iki işlem arasında makul ve tutarlı bir esasa göre paylaştırılmalıdır. (Konuya daha özgü bir paylaştırma esasının olmadığı durumlarda konu iki işleme ilişkin müşterek giderlerin yeni ihraç edilen hisse senetlerinin eski ve yeni hisse senetlerinin toplamına orantılama yoluyla paylaştırılması kabul gören bir yaklaşımdır). Konunun müzakeresi Şirketler, genel olarak, hisse senetlerini halka arz yöntemiyle ek sermaye temin ederler ve halka arz ile birlikte mevcut olan ve yeni çıkartılan hisse senetlerini bir menkul kıymet borsasında kote ettirirler. Kotasyon ile hisse senetleri için aktif bir piyasa yaratılmakta ve bu şekilde mevcut ve eni hissedarlara diğer menfaat ve sorumluluklarına ilaveten, likidite sağlanabilmektedir. IAS 32.37 (TMS 32.37) göre “Bir özsermaye işlemine ilişkin giderler Kurumlar Vergisi etkisi düşüldükten sonra özsermayeden indirim yoluyla muhasebeleştirilir” kuralı vardır. Bu çerçevede halka arz ve yeni hisse senedi ihracı ek sermaye temini bir özsermaye işlemidir, ancak kotasyon prosedürü bu işleme dahil değildir. Yalnızca yeni hisse senedi ihracına ilişkin giderler özsermayeden indirilebilir. Uygulamada halka arz ve kotasyon işlemi genellikle birleştirilerek gerçekleştirilen bir operasyondur. Damga vergileri ve ihracın teminatı altına alan yükleniciye (ihracı emanet altına alana) ödenen ücretler yeni ihraca ilişkin giderler olduğu açıktır. Diğer giderler, örneğin kotasyon ücretleri, yalnızca kotasyona ilişkin giderler olup masrafa atılmaları (gider yazılmaları) gerekir. Ancak aşağıda örneği verilen giderler müşterek gider olabilir: . . . . Hukukdışı ücretler İzahname hazırlama ücretleri Diğer mesleki danışmanlık giderleri, ve İzahname dizaynı ve baskı giderleri Bu gibi giderler yeni ihraç ve kotasyon işlemleri arasında sistematik bir esasa göre paylaştırılmalı ve kısmen özsermayeden düşülmeli kısmen de giderleştirilmelidir. Aşağıdaki tablo halka arz ve kotasyon işlemlerinde karşılaşılan bazı giderler ve paylaştırılmaları konusunda genel bir göster olarak hazırlanmıştır. Halka arz ve kotasyon kuralları ve uygulamaları ve dolayısıyla katlanılan giderler ile paylaşımlar ülkeden ülkeye önemli değişiklikler gösterebilir. Gider tipi ve bunların paylaştırma esası aşağıda belirtilmiştir: Damga Vergileri: Hisse senedi ihraç gideri olarak kabul edilmektedir. Yüklenici ücretleri: hisse senedi ihraç gideridir. Borsada işlem görme izni (Kotasyon): Kotasyon gideridir. İzahname hazırlama ücreti: Müşterek giderdir; İzahname tipi bir doküman kotasyon talebi olmadan halka arz için hazırlanabilir; veya bunun tersi bir işlem olabilir, ancak, uygulamada ilk halka arz olayı tipik olarak hem halka arz işlemi hem de kotasyon ile ilgilidir. Hukuki ücretler: Müşterek giderdir. Hukuki danışmanlık ilgili Sermaye Piyasası ve Menkul Kıymet borsası mevzuatına uyum sağlamak için alındığından tipik olarak hem halka arz hem de kotasyon için gereklidir. İzahname dizaynı baskı giderleri: Müşterek giderlerdir. Ancak izahnamelerin çoğunlukla potansiyel yeni hissedarlara gönderilmesi durumunda bu gibi giderlerin çoğunluk payı hisse senedi ihracı ile ilişkilendirilebilir. Sponsorluk ücretleri: Müşterek giderdir. Sponsor’un faaliyeti potansiyel yeni hissedarların bulunması ve bunların hisse alımı yapmaya ikna edilmesi faaliyetinden oluşuyorsa bu çeşit giderler hisse senedi ihracı ile ilişkilendirilir; sponsor faaliyeti ilgili menkul kıymet borsası mevzuatına uyum sağlamak faaliyetinden oluşmuş ise bu çeşit giderler masraf olarak giderleştirilir. Halkla ilişkiler danışmanlık ücretleri: Bu ücretler masraf yazılarak giderleştirilir. Şirketler tipik olarak şirket profilini yükseltmek ve dolayısıyla halka arz edilecek hisse senetlerine arzı arttırmak için halkla ilişkiler danışmanlık hizmeti alırlar. Ancak, halkla ilişkiler danışmanlık giderleri genellikle şirketin genel promosyonu (tanıtım) ile ilgilidir ve dolayısıyla hisse senedi ihracı ile doğrudan ilişkili değildir. Roadshow giderleri: Bunlar masraf yazılarak giderleştirilir. Her ne kadar “roadshow” olayı potansiyel yatırımcılara yeni ihraç edilen hisse senetlerini satmakta yardımcı oluyorsa da bu çeşit giderler genel olarak genel promosyon faaliyeti olarak kabul edilir. Dolayısıyla, hisse senedi ihracı roadshow giderlerinin özsermayeden düşülmesini haklı kılacak ölçüde yeni hisse senedi ihracı ile yeterli doğrudan bir ilişki kurmak mümkün olmayabilir. Ayrıca bu giderlerin önemli bir bölümü şirkete ek olarak gelen gider olmayabilir, örneğin, şirket yöneticilerinin maaşından gider payı Örnek : “A” şirketi ihraç ettiği 500.000 adet yeni hisse senedini halka arz etmiş ve eski ile yeni toplam 750.000 ulaşan hisse senedini borsada kote ettirmiştir. Katlanılan giderler aşağıdadır: . Yüklenici ücretleri : . Kotasyon giderleri : . Halka arz ve kotasyon ile ilişkili izahname hazırlama ve hukuki ücretleri : . Roadshow giderleri halkla ilişkiler danışmanlık ücretleri : Toplam TL 200,000 TL 100,000 TL 300,000 TL 150,000 ------------TL 750,000 Kurumlar vergisi etkisi dışarıda bırakılarak bu giderler nasıl muhasebeleştirilecektir. . Yüklenici ücretleri özsermayeden indirilecektir. . Kotasyon giderleri ve roadshow giderleri ile halkla ilişkiler danışmanlık ücretleri masraf olarak giderleştirilecektir. . İzahname hazırlama ve hukuki ücretler hisse senedi ihracı ve kotasyon arasında paylaştırılmalıdır. Paylaştırma aşağıdaki usulde yapılabilir. - Hisse ihracına ilişkin pay 500,000/750,000 x TL 300,000 = TL 200,000 - Kotasyona ilişkin pay 250,000/750,000 x TL 300,000 = TL 100,000 Muhasebe Kayıtları . Özermaye (Yüklenici + izahname ve hukuki gider payı) . Gelir Tablosu’nda giderleştirilen (kotasyon + izahname ve hukuki gider payı + roadshow ve halkla ilişkiler) . Banka/Alacaklar Borç TL 400,000 Alacak TL 350,000 TL 750,000 Bu yazı hakkında genel bilgi: Bu yazı belli konularda bilgi vermek için hazırlanmış olup sadece ilgili konuda rehberlik amacını taşımaktadır ve içeriğinin özellikli durumlara uygulanması ilgili durum ve şartlara göre değişkenlik gösterebilir. Yazının sunumunda her türlü dikkat ve özen gösterilmiş olmasına karşın, bu yazının Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına uygunluğunu değerlendirmek için kullanıcıların yeterli eğitim, bilgi düzeyi ve deneyime sahip olmaları gerekir. Hiç kimse profesyonel önerileri değerlendirmeden ve irdelemeden sadece buradaki yazıyı temel alarak hareket etmemelidir. Ne Grant Thornton Türkiye, ne herhangi bir personeli, ne de ortakları ve çalışanları, ister ihmal nedeniyle ister başka bir şekilde oluşmuş olsun bu yazı içindeki herhangi bir hatanın veya kimden kaynaklanırsa kaynaklansın bu yazıdan yararlanmak veya başka bir şekilde ona güvenmek sonucunda herhangi bir kişinin zarara uğramasının sorumluluğunu kabul etmemektedirler.
