OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri

GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri - Türkiye
OECD, hükümetlerin sınır (gümrük dahil) prosedürlerini geliştirmeleri, ticaret maliyetlerini
azaltmaları, ticareti artırmaları ve böylece uluslar arası ticaretten daha fazla kazanç
sağlamalarına yardımcı olmak amacıyla ticaretin kolaylaştırılması göstergeleri geliştirmiştir.
Göstergeler, gelişmekte olan ülkeler hükümetleri açısından, ticaretin kolaylaştırılmasında
öncelik verilmesi gereken alanlar ile kapasite geliştirme ile teknik yardım çabalarının
yoğunlaştırılması gereken hususları daha hedef odaklı bir biçimde ortaya koymaktadır.
OECD çalışması, ticaretin kolaylaştırılması önlemlerinin, ihracatçı olduğu kadar ithalatçı role
sahip ülkelere, üretimde ve uluslar arası ticaret sisteminde daha fazla varlık göstermesi
amacıyla daha kolay girdi elde etmesi için fayda sağlamaktadır.
OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri, 133 ülke için uluslararası ticaretin ve sınır
prosedürlerinin önündeki belli başlı engellerin etkilerini tahmin ederken ticaretin
kolaylaştırılması çalışmalarında ülkelere yön göstermektedir.
OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergelerine göre, Dünya Ticaret Örgütü Doha Ticaret
Müzakerelerinde tartışılan tüm kriterlerin uygulanması durumunda ticaret maliyetlerinin
gelişmiş ülkelerde %10, gelişmekte olan ülkelerde %13-15,5 oranında azalacağı tahmin
edilmektedir. Küresel ticaret maliyetlerinin %1 oranında azaltılmasının ise dünya gelirinde 40
milyar dolardan fazla artış sağlayacağı, bu artışın daha ziyade gelişmekte olan ülkelerden
kaynaklanacağı belirtilmiştir.
OECD çalışmasındaki belli başlı bulgular şunlardır;
Afrika ülkelerinin bazılarında, sınır prosedürlerinin etkin olmamasından kaynaklanan
gelir kaybının Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın %5’ini aştığı tahmin edilmiştir.
Belgelerin basitleştirilmesi ve birbiriyle uyumlaştırılması, ticaret maliyetlerini düşük
gelir ülkelerinde %3 oranında, alt orta gelir ülkelerinde ise %2,7 oranında
azaltmaktadır.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Uluslararası ticaret işlemlerinin kolaylaştırılması, ticaret maliyetlerini üst orta gelir
ülkelerinde %2,8, alt orta gelir ülkelerinde %2,2, gelişmiş ülkelerde %1 oranında
azaltmaktadır.
İşlemlerin otomatikleştirilmesi tüm ülkelerde ticaret maliyetlerini %2 oranında
azaltmaktadır.
Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması gelişmiş ülkelerde %2, alt orta gelir
grubu ülkelerde %1,4; düşük gelir grubu ülkelerde %1,6 oranında maliyetleri
düşürmektedir.
OECD Ticaretin Kolaylaştırılması Göstergeleri, ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik
politikaları değerlendirmek amacıyla OECD’nin geliştirdiği göstergeler olup göstergeler 11
başlık altında sınıflandırılmaktadır.
Bilgiye ulaşım - Mevzuatın internet de dahil olmak üzere yayımlanması, istihbarat
noktalarının varlığı
Ticaret erbabı ile istişare
Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin karşılanması - Ticaret erbabının talebi üzerine
ithalat yapılırken belli eşyalara uygulanan sınıflandırma, menşe, kıymet belirleme
yöntemlerine ilişkin idare tarafından verilen ön bildirim, bu bildirimlere uygulanan
işlemler ve kurallar.
Başvuru prosedürü - Sınır idareleri tarafından verilen kararlara karşı temyiz imkanı ve
yöntemleri
Ücretler ve masraflar - İhracat ve ithalat işlemlerinden alınan ücretler ve masraflar
Belgeler- Dış ticaret süreçlerindeki belgelerin basitleştirilmesi, uluslararası standartlara
uyumlaştırılması, nüshaların kabul edilmesi
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Otomasyon - Verinin elektronik değişimi, otomatik sınır işlemleri, risk tabanlı
sistemlerin kullanılması
İşlem prosedürleri - Sınır kontrollerinin iyileştirilmesi, tek pencere, yetkilendirilmiş
yükümlü, sonradan kontrol denetimleri
Sınır teşkilatı işbirliği – içsel - Ülkedeki sınır teşkilatında görevli farklı idareler ile
işbirliği.
Sınır teşkilatı işbirliği – dışsal - Komşu ve üçüncü ülkelerle işbirliği.
Yönetişim ve tarafsızlık - Gümrüklerin altyapısı ve işlevleri, hesap verebilirliği, etik
politikası
TÜRKİYE’NİN TİCARETİN KOLAYLAŞTIRILMASI PERFORMANSI
•
OECD
ticaretin
kolaylaştırılması
göstergelerine
göre,
Türkiye
başvuru
prosedürleri alanında OECD ortalamasının çok üzerinde, ticaret erbabı ile
istişare,
mevzuata
ilişkin
bilgi
taleplerinin
karşılanması,
prosedürlerin
iyileştirilmesi, yönetişim ve tarafsızlık alanlarında OECD ortalaması ile eşit
düzeyde performans göstermektedir.
•
Bilgiye ulaşım, belgelerin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması, otomasyon ve
sınır teşkilatları arasında içsel ve dışsal işbirliği alanlarında Türkiye OECD
ortalamasının altında performansa sahiptir.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Türkiye’nin ticaretin kolaylaştırılması performansı: OECD göstergeleri (En güncel veri,
2=en iyi performans)
Bilgiye ulaşım
2.
Yönetişim ve
tarafsızlık
Ticaret erbabı ile
istişare
Sınır teşkilatı işbirliği
- dışsal
Mevzuata ilişkin bilgi
taleplerinin karşılanması
Sınır teşkilatı
işbirliği - içsel
Başvuru
prosedürü
Ücretler ve
masraflar
İşlem prosedürleri
Otomasyon
Belgeler
Türkiye
OECD ortalaması
OECD ortalaması 25 OECD ülkesinin gösterge değerlerini içermektedir: Bu ülkeler: Avusturalya,
Belçika, Kanada, Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, Macaristan, İtalya,
Japonya, Kore, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Slovakya, İspanya,
İsveç, İsviçre, Türkiye, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri. Yukarıdaki çalışma Haziran
2010’da ülkelerden alınan bilgilere dayanarak hazırlanmıştır. Göstergeler ise 2011 yılında
tarafımızca yayımlanan “Ticaretin Kolaylaştırılması: Ticaret Maliyetlerine Etkisi” isimli
raporumuzda belirlenmiştir.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
TAVSİYE: TİCARETTE ARTIŞ VE MALİYETLERDE AZALIŞ İÇİN TEMEL ALANLAR
OECD ilk defa bu çalışmada Türkiye’yi gelişmiş ülke kategorisinde değerlendirmiştir. OECD
Türkiye’yi de kapsayan gelişmiş ülkeler için yaptığı kantitatif analiz, ticaret maliyetlerini ile
ticari hareketliliği en çok etkileyen alanların bilgiye ulaşım, mevzuata ilişkin bilgi
taleplerinin
karşılanması,
ücret
ve
masraflar,
otomasyon
ve
prosedürlerin
iyileştirilmesi olduğunu göstermektedir.
Kantitatif analizin ortaya koyduğu politika alanlarının, maliyetleri azaltıcı ve ticaret hacmini
artırıcı potansiyelleri dikkate alındığında, aşağıdaki alanlarda devamlı bir gelişim göstermesi
halinde Türkiye’nin daha yüksek ticaret hacmi ve daha düşük ticaret maliyetlerine ulaşması
beklenebilir:
Bilgiye Ulaşım:
•
Gümrüklerden iş çevrelerine geribildirim için online bilgi aktarım mekanizması
•
Gümrük makamlarına online soru sorma imkanının sağlanması
•
Form ve belgelerin Gümrük Web sitesinden ulaşılabilir olması
Gümrük sınıflandırmalarına ilişkin örnek ve kararların Gümrük Web Sitesinden
ulaşılabilir olması
•
•
Mevzuata ilişkin bilgi taleplerinin online olarak karşılanması imkanının sağlanması
•
İthalat ve ihracat süreci ihlalleri için ceza hükümlerin açık ve net şekilde yayınlanması
•
Yargı kararı örneklerinin Gümrük Web sitesinde yayınlanması
•
Kullanıcı klavuzlarının yayınlanması
•
Gümrük web sitesinin daha fazla kullanıcı dostu olması için niteliğinin artırılması
Prosedürler:
•
Tam uygulanan bir tek pencere sistemi için daha fazla çaba gösterilmeli.
GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI
Risk Yönetimi Ve Kontrol Genel Müdürlüğü
Ekonomik Analiz ve Değerlendirme Dairesi
Tüm gümrük idarelerindeki gümrük kontrolü için işlem sürelerinin tüm şeffaflık
ilkelerine uygun olarak kamuoyu ile paylaşılması
•
•
Gümrük kontrol sürelerinin azaltılması
•
Tüm işlemlerinin süre ve maliyet yönünden basitleştirilmesine devam edilmesi
Kaynaklar:
http://www.oecd.org/tad/facilitation/OECD_Trade_Facilitation_Indicators_updated-flyer_May_2013.pdf
http://www.oecd.org/tad/facilitation/Turkey_OECD-Trade-Facilitation-Indicators.pdf