Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri
advertisement
Sermaye şirketleri, kooperatifler, iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ve iş ortaklıklarının safi kazançları üzerinden alınır. Kurumlar vergisine konu olacak kazançlar Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan gelir unsurlarından oluşur. İştirak kazançları, yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarının portföy işletmeciliğinden doğan kazançları, rüçhan hakkı satış kazancı ve emisyon primi, kurumların yurt dışındaki inşaat ve onarım işlerinden elde ettikleri kazançlar ile belli koşulların gerçekleşmesine bağlı olarak iştirak hisseleri ve gayrimenkullerin satışlarından doğan kazançların bir kısmı, kurumların yurt dışı iştirak kazançları ve yurt dışında bulunan işyeri veya daimi temsilcisi aracılığıyla elde edilen kazançlar gibi kazançlar Kurumlar Vergisinden istisnadır. OYAK’ın bir sermaye şirketi statüsü olmayıp, üyelerine ait olan varlıkları dışında kendi tüzel kişiliğine ait bir sermayesi ya da varlığı da yoktur. Dolayısı ile kendi tüzel kişiliğine ait bir geliri de yoktur. Bütün gelirler sonuçta üyelerine aittir. Bu nedenle diğer sosyal güvenlik kuruluşları gibi OYAK, gerek kendi kuruluş kanunu olan 205 sayılı Kanunda gerekse de Kurumlar Vergisi Kanunu’nda kurumlar vergisinden muaf tutulmuştur. Öte yandan, OYAK ve benzeri kurumlar, kurumlar vergisinden muaf veya gelirleri istisna olmakla birlikte, üye birikimlerini artırmaya yönelik olarak yaptıkları yatırımlardan elde ettikleri kazançlar üzerinden gelir vergisi stopajına maruz kalmaktadır ki (bireysel emeklilik fonları hariç) bu stopaj bazı gelir türlerinde (örneğin, iştirak temettü geliri) kurumlar vergisi olarak hesaplanabilecek tutarları aşabilmektedir. Bunun nedeni, KV ödemesi yapan kuruluşların dönem içerisinde uğradıkları stopaj kesintilerini ödeyecekleri kurumlar vergisinden mahsup edebilmeleri ve mahsup edemedikleri stopajları iade alabilmeleri, oysa OYAK ve benzeri kuruluşlarda bu mahsup ve iade işleminin yapılamaması nedeniyle ödenen stopaj tutarlarının nihai vergi olarak kalmasıdır. Diğer taraftan; bireysel emeklilik şirketlerinin, emeklilik fonlarının ve holding şirketlerin elde ettikleri iştirak temettü gelirleri kurumlar vergisinden istisna olduğu gibi her hangi bir kâr dağıtım stopajına da tabi tutulmamaktadır. Buna karşılık; OYAK’ın iştiraklerinden elde ettiği ve iştirakleri bünyesinde vergilendirilmiş bulunan temettü gelirleri diğer emsal şirket ve fonlardan farklı olarak bir de %15 oranında kâr dağıtım stopajına tabi tutulmaktadır. Üstelik stopaj kesintisi mahsup veya iade konusu yapılamadığından OYAK açısından bu stopaj adeta kurumlar vergisini ikame eden nihai vergiye dönüşmektedir. Bu husustaki detay açıklamalara aşağıda gelir vergisi bölümünde yer verilmiştir. OYAK’ın finansal yatırımlarından elde ettiği gelirler bakımından da benzer bir stopaj yükümlülüğü bulunmaktadır. Son 5 yılda sadece OYAK tarafından (iştirakleri hariç); temettü ve finansal yatırım gelirleri üzerinden ödenen toplam stopaj tutarı 216.5 milyon TL’dir.
