tarama sonrası süreç - Kanser Daire Başkanlığı

TARAMA SONRASI SÜREÇ
Dr.A.Serdar KARACA
T.H.S.K Kanser Daire Başkanlığı
03125656021--5055414474
03125656021
[email protected]
1
Balık tutuyoruz ama kanser
olacak mıyım acaba ?
2
3
Cancer Death Rate (TSI)
4
5
MEME KANSERİ
SERVİKS
KANSERİ
KOLOREKTAL
KANSER
6
7
EYVAHHHHHH……..
MEME
KANSERİ
8
............ DEVLET HASTANESI KANSER TARAMA SEKRETERLIĞI
............ EĞITIM VE ARAŞTIRMA HASTANESI KANSER
TARAMA SEKRETERLIĞI
............. ÜNIVERSITESI HASTANESI KANSER TARAMA
SEKRETERLIĞI
9
Radyoloji Uzmanı
Patoloji Uzmanı
Genel Cerrahi Uzmanı
Spot magnifikasyon ve
kompresyon gibi ek
çekimlerin alınabildiği
mamografi cihazı
Tru- cut kalın iğne İnce
Truiğne biyopsisi
US eşliğinde tel ile
işaretleme
Yüksek rezolüsyonlu US cihazı
10
MEME KANSERİ
TANI NASIL KONUR?
Meme kanseri tanısı görüntüleme birimleri ve klinik
muayene bulguları ile konur.
Görüntülemenin temel direği mammografidir.
Memenin yapısal özelliklerine ve bulgulara göre
mammografiye meme ultrasonu eklenebilir.
Mammografi ve meme ultrasonunun bu konuda
uzmanlaşmış bir meme radyoloğu tarafından yapılması
gerekmektedir.
11
MEME KANSERİ
PATOLOJİK İNCELEMESİNİN ÖNEMİ
NEDİR?
Meme kanserinde alınan hücre ve doku örneklerinin
incelenmesi sonucunda hastaya tanı
konulabilmektedir.
İnce iğne aspirasyon biyopsilerinde elde edilen
hücrelerin teknik açıdan en iyi şekilde hazırlanması,
radyoloji ve patoloji ekibinin birlikte çalışmasına
bağlıdır.
Hastadan cerrahi girişim veya ultrason altında alınan
biyopsi doku örnekleri en kısa sürede işleme
alınmalıdır.
12
MEME KANSERİ
HASTALIK AŞAMALARI
(EVRELEME)?
Kanser tanısı konduktan öncelikle hastalığın
yaygınlığını veya bir başka deyişle hangi aşamada
olduğunu (evresini) saptanmalıdır.
Bu evreleme, uygulanacak tedavi yöntemlerine ve
sıralamasına karar vermede gereklidir.
Meme kanseri 4 ana evrede olabilir.
Doğru evreyi saptamak için
karına yönelik Ultrasonografi veya Tomografi,
akciğer veya beyine yönelik bilgisayarlı tomografi veya
manyetik rezonans görüntüleme,
kemik taraması (tüm vücut kemik sintigrafisi),
pet gibi tetkikler gerekebilir
13
MEME KANSERİ
TEDAVİ
TEDAVİ?
Hastalığın evresi,
patolojik inceleme
sonrası saptanan
tümör özelliklerine
göre
Cerrahi,
Kemoterapi,
Radyoterapi,
Hormonal tedavi,
kullanılarak tedavi
yapılmaktadır.
14
MEME KANSERİNDE
CERRAHİ TEDAVİNİN YERİ
MEME KANSERİ
Meme kanserinin erken
evresinde en etkin tedavi
cerrahidir.
cerrahidir
Hastalıkları erken evrelerde
olan ve ameliyatla kanserli
doku tam olarak
çıkartılabildiğinde yaşam
şansı en yüksek hasta
grubunu oluşturmaktadır.
15
MEME KANSERİ
Meme kanseri cerrahisi meme koruyucu cerrahi ve
diğer cerrahi yöntemler olmak üzere ikiye
ayrılmaktadır.
Meme koruyucu cerrahi memenin tümü yerine bir kısmı
alınarak uygulanan bir tedavidir. Bu teknikte koltuk altı
lenflerin biyopsisi ve ameliyat sonrası radyasyon
tedavisi gerekebilir.
Diğer cerrahi yöntemler ise memenin tümünün
alınmasıdır.
Memenin tümü alınırken uygun olanlarda meme başı ve
derisi korunup içi tamamamen boşaltılabilir.
Bu son seçenekte yeni meme yapılır.
Bu yöntemde gerekiyorsa koltuk altı lenfleri biyopsisi
yapılabilir.
16
MEME KANSERİ
Meme kanseri olan her hastanın koltukaltı
lenf bezlerinin tamamı çıkarılmalı mıdır?
Günümüzde sentinal lenf nodu biopsisi
yöntemi ile koltuk altı lenf bezlerinden
örnekler alınmakta,
Tümör saptanmazsa, koltuk altındaki
lenf bezeleri çıkarılmamaktadır.
Bu sayede gereksiz cerrahi girişim
yapılması önlenmekte, koltuk altı lenf
bezlerinin çıkartılmasına bağlı ileride
kolda gelişebilecek ödemin önüne
geçilmektedir.
17
MEME KANSERİ
RADYOTERAPİ?
Ameliyat sonrası tümör dokusunun patolojik
incelemesinde saptanan tümör boyutu ve
tutulan lenf nodu sayısına bakılarak
radyoterapi kararı alınmaktadır.
Memesinin tamamı alınmayan (meme
koruyucu cerrahi yapılan) hastaların hepsine
ameliyat sonrası radyoterapi verilmesi
gerekmektedir.
18
MEME KANSERİ
KEMOTERAPİ
Cerrahi yapılan hastalarda gözle görünen kanserli doku
çıkarılmaktadır.
Bu hastalarda kemoterapi, mikroskopik düzeyde kalmış
olabilecek kanser hücrelerinin yok edilerek hastalığın nüks
etmesini önlemek amacı ile verilmektedir.
Sanılanın aksine uzun dönemde kemoterapi yaşam kalitesini
kötüleştirmez, iyileştirir.
Kemoterapinin yan etkileri kısa süreli ve geri dönüşlüdür.
19
MEME KANSERİ
HORMON TEDAVİSİ?
Tümör dokusunun patolojik incelemesinde hormona
duyarlı olduğu saptanan tüm hastalara hormon tedavisi
verilmektedir.
Bu tedavi ile östrojen ve progesteron hormonlarının
vücuttaki düzeyinin azaltılmakta veya tümörün bu
hormonlara cevap vererek büyümesi engellenmektedir.
Hormon tedavisi ile cerrahi yapılmış olan hastalarda
hastalığın nüks etmesi (tekrarlaması) riski azalmakta,
cerrrahi yapılmamış hastalarda ise tümör
küçülmektedir.
küçülmektedir
20
MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM
Medikal Onkoloji,
Genel Cerrahi,
Radyasyon
Onkolojisi,
Patoloji,
Radyoloji,
Nükleer Tıp,
Plastik Cerrahi
Uzmanlarının
Ortak Görüşü
Alınmakta;
gerekli durumlarda
diyetisyen,
psikiatri ve
ağrı tedavi uzmanı
21
ŞİMDİ NE
OLACAK ?
SERVİKS
KANSERİ
22
............ DEVLET HASTANESI KANSER TARAMA SEKRETERLIĞI
............ EĞITIM VE ARAŞTIRMA HASTANESI KANSER TARAMA
SEKRETERLIĞI
............. ÜNIVERSITESI HASTANESI KANSER TARAMA
SEKRETERLIĞI
23
SERVİKS KANSERİ
Kadın Hastalıkları ve
Doğum uzmanı
Patoloji Uzmanı
Resim de basabilen
kolposkopi cihazı
24
SERVİKS KANSERİ
TANI NASIL KONULUR?
Serviks kanserinin erken dönemlerinde yakalanması rutin olarak
yılda bir kez yapılan Pap
Pap--smear testi ile mümkündür.
HPV DNA ya da 5 yılda bir yapılır
Bu test ile henüz başlangıç aşamasındaki kanser tanınmakta ve
tedavisi de başarılı olmaktadır.
Pap--smear testi servikal kanserlerin % 90'ını erken dönemde
Pap
yakalayabilir.
Gelişmiş ülkelerde cinsel aktif kadınların yılda bir kez smear testi
yaptırması zorunlu hale getirildikten sonra serviks kanserlerinden
ölüm oranı % 5050-70 oranında azalmıştır.
25
SERVİKS KANSERİ
Cinsel aktif kadınların yıllık olarak smear testi
yaptırmaları serviks kanserinin erken tanısı
açısından hayati önem taşımaktadır.
Smear testinin kanser açısından pozitif çıkması
durumunda kesin tanı için seviksten biopsi
alınması gerekmektedir.
Biopsi işleminin rahim ağzını bir mikroskop gibi
büyüten "kolposkop" denen cihaz eşliğinde
yapılması daha uygundur.
26
SERVİKS KANSERİ
Servikal biopsi alımı tek tek şüpheli bölgelerden parça alınması ve serviks içi kanalının ince bir küretle
kazınması ( punch biopsi+endo servikal kürtaj) şeklinde olabileceği gibi
Rahim ağzının bir bütün halinde çıkarılmasını sağlayan "LEEP uygulaması" ile de olabilir.
Her iki uygulama da ağrısızdır.
27
SERVİKS KANSERİ
Alınan örnekler patolojik incelemeye
alınır.
Bu incelemede
Kanser hücrelerinin varlığı,
Kanser varsa bu hücrelerin tipi (adeno
kanser, squamoz kanser),
Farklılaşma derecesi ile
Kanserin yüzeyel ve derine
28
SERVİKS KANSERİ
Kadında servikal kanser varsa daha
sonraki aşamada hastalığın yayılma
derecesine bakılır.
Bu amaçla
IVP
Rekto
Rekto-sigmoidoskopi
Akciğer röntgeni
Batın ultrasonu
Gerekli görüldüğünde Bilgisayarlı
Tomografi (BT), mesane incelenmesi ve
kalın barsak filmi (sigmoidoskopi) de
tetkiklere eklenebilir.
29
SERVİKS KANSERİ
Tedavi?
Serviks kanserini tedavisi hastalığın evresine
bağlıdır.
Eğer kanser dokusu seRvikste milimetrik ölçüler
içersinde sınırlı ise buna "in situ serviks
kanseri" denmektedir.
Bu durumda eğer kadının çocuk istemi varsa,
lokal olarak serviks "konizasyon" denilen bir
işlemle koni şeklinde çıkartılır.
30
Kadının çocuk istemi yoksa rahim tamamen alınabilir.
Kanser yayılımı çevre dokuları da içerisine almışsa bu durumda çevre dokuları da içersine alacak bir şekilde geniş bir cerrahi
cerrah işlem
şlem
uygulanır.
Bu işlemde rahim ve alt karın bölgesindeki lenf bezleri çıkartılır.
Radyoterapi ilerlemiş serviks kanserinde oldukça etkili bir işlemdir.
Işın tedavisi cerrahi işlem uygulanmış hastalarda yardımcı tedavi veya cerrahi uygulanamayacak kadar yayılmış hastalarda esas
tedavi olarak kullanılmaktadır.
Serviks kanserinde ilaç tedavisi (kemoterapi) çok sık olmasa da bazı durumlarda kullanılabilmektedir.
31
HAY ALLAH BİR
DE HERKESE AKIL
VERİYORDUK
KOLOREKTAL
KANSER
32
33
34
KOLOREKTAL KANSER
AYDIN
24 ASM 562 kişiye
Bölge halkının kolorektal kanser, erken tanınabileceği ve
tarama yöntemleri konusundaki bilgi düzeyleri düşük
bulunmuştur.
Erkek olma ve eğitim düzeyinin yüksekliği bilme oranları
üzerinde olumlu etkiye sahipken, ev hanımı olma ve
kırsal bölgede yaşama bilmeyi olumsuz etkilemektedir.
Tarama yaptırma oranları çok düşüktür. Ancak bölge
halkının çoğunluğu tarama yaptırmak istemektedir.
Eğitim ve gelir düzeyi
görünmemektedir.
davranış
üzerinde
etkili
Sağlık çalışanları dahil memurlar dışında mesleğin
tarama davranışı üzerinde etkisi yok gibi görünmektedir.
35
Genel bilginin
yoktur.
davranışlara
etkisi
Kanser tanısı alma ve ailesinde
kanserli olma da davranışları olumlu
yönde geliştirmektedir.
Hekimler tarama yönünde yeterince
tavsiyede bulunmamaktadır. Oysa
tavsiyeye uyulma durumu iyidir.
Kadınlar daha çok tavsiye almakta ve
daha çok tavsiyeye uymaktadır.
Sonuç olarak bölge halkı kolorektal
kanserleri bilmiyor ve tarama
yaptırmamıştır; ancak yaptırmak
istemektedir.
36
............ DEVLET HASTANESI KANSER TARAMA SEKRETERLIĞI
............ EĞITIM VE ARAŞTIRMA HASTANESI KANSER
TARAMA SEKRETERLIĞI
............. ÜNIVERSITESI HASTANESI KANSER TARAMA
SEKRETERLIĞI
37
Genel Cerrahi,
Gastroenteroloji Cerrahı
ve/veya Gastroenteroloji
Uzmanı
Patoloji Uzmanı
Anestezi verilebilen
ortamda, Polipektomi
işlemi yapılabilir koşulların
sağlandığı ve resim
basabilen Kolonoskopi
cihazı
38
Bağırsak kanseri olgularının % 90’ının adenomatöz tipte kalın
bağırsak poliplerinden kaynaklandığı bilinmektedir
39
Gelişmiş ülkelerde yaşam boyu bağırsak kanserine yakalanma riskinin % 5 olduğu göz
önüne alındığında, bağırsak poliplerinin önemi daha kolaylıkla anlaşılabilecektir.
40
Kalın bağırsak veya kolon kanserlerinin
gelişmesi çoğu kez 3-5 yıl arasında
zaman alır ve % 60 oranında bağırsak
içindeki polipadı verilen iyi huylu
urlardan gelişmektedir
Düzenliolarak
yaptırılan kolonoskopi tetkiklerinin
özellikle polip zemininde gelişen
bağırsak kanseri olgularını önlemedeki
rolü büyüktür.
41
KALIN BAĞIRSAK KANSERİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Makat muayenesi
Dışkıda gizli kan testi: hassasiyet oranı % 80-85 arasındadır.
Anoskopi: sadece makat kanalının ışıklı bir aletle incelenmesi
Rektoskopi (proktoskopi): kalın bağırsağın rektum adı verilen son kısmının endoskop adı verilen
ışıklı (metal veya yumuşak yada fleksibıl) bir aletle incelenmesidir.
Sigmoidoskopi: Kalın bağırsağın sadece makata yakın olan sol yarısının endoskop adı verilen
yumuşak yada kıvrılabilir (fleksibıl) ışıklı bir aletle incelenmesidir.
Kolonoskopi: Kalın bağırsağın tamamının endoskop adı verilen yumuşak yada fleksibıl ışıklı bir
aletle incelenmesidir.
42
İlaçlı kalın bağırsak filmi:
bağırsak grafisi, bağırsak
röntgeni, kolon grafisi, lavman
opaklı kolon grafisi
Sanal kolonoskopi: bilgisayarlı
tomografi veya manyetik
rezonans görüntüleme ile
araştırma
Bilgisayarlı tomografi: bağırsak
(kolon) kanseri ve rektum
kanseri ı yaygın olarak kullanılır.
Kan testleri: tümör marker ile
araştırma (CEA, Ca 19-9)
PET/CT: kanserin diğer organlara
yayılımını araştırmak ve
bağırsak kanserli hastaların nüks
açısından takibinde kullanılır
43
Kalın bağırsak veya
kolon kanseri
tedavisinde başlıca şu
tedavi yöntemleri
kullanılır.
Cerrahi tedavi
Kemoterapi
Işın tedavisi
(radyoterapi)
Hedefli tedaviler
Kalın bağırsak kanseri tedavisinde
Gastroenteroloji, Cerrahi, Radyoloji ve
Onkoloji Uzmanları birlikte çalışır.
44
Tümörü ve lenf bezlerini çıkartmaya
yönelik cerrahi işlem, kalın bağırsak
veya kolon kanserleri için en yaygın
olarak tercih edilen tedavi
yöntemidir.
Çoğu hastada cerrah, kalın bağırsak
veya rektumun sağlıklı parçalarını
tekrar birleştirilir (anastomoz), ancak
bazı durumlarda kalın bağırsağın
geçici veya kalıcı olarak karın derisine
dikilmesi işlemi (bağırsağın dışa
alınması,stoma, ileostomi, kolostomi)
gerekebilir.
45
Kanser hücrelerinin öldürülmesi ve çoğalmalarını önlemek için kanser ilaçlarının damar yolu ile
uygulanmasına sistemik kemoterapi adı verilir.
Buna karşın, direkt olarak bir organ yada bir vücut boşluğuna (karın boşluğu içine) kemoterapi
verilebilir, buna da bölgesel kemoterapi denilir.
Ameliyat sonrasında uygulanan kemoterapi tedavisine adjuvan kemoterapi adı verilir ve sıklıkla 2. ve
3. evre kalın bağırsak kanserlerinde uygulanır.
Bazı 4. evrede olan kalın bağırsak kanserlerinde ameliyat öncesinde tümör çapını küçültmek ve
cerrahi girişimin başarısını arttırmak amacı ile kemoterapi uygulanır ve buna da, neoadjuvan
kemoterapi adı verilir.
46
Dünya Sağlık Örgütü istatistiklerine göre, 2012 yılında dünya genelinde
8.2 milyon kansere bağlı ölüm saptanmış ve bunların 694,000’i ise
bağırsak kanseri ve rektum kanseri nedeni ile gerçekleşmiştir.
Tüm evrelere göre kalın bağırsak kanseri için beş yıllık ortalama sağ
kalım oranı,
1975 yılında % 51 iken,
2006 yılında % 66 düzeyine çıkmıştır.
Erken evre tümörlerde, beş yıllık sağ kalım oranını % 90 civarına
çıkmıştır.
47
Radyasyon veya ışın tedavisi, kanser hücrelerini öldürmek ve çoğalmalarını önlemek için
yüksek enerjili X ışınlarının kullanımını içerir.
radyasyon tedavisini,
cerrahiden önce (tümörü küçültmek ve nüks şansını azaltmak amacıyla) veya cerrahiden
sonra kullanabilir.
Işınlar dışarıdan (eksternal radyasyon) verilir veya doku içerisine yerleştirilen bazı iğneler ile
doku
içerisine
verilir
(internal
radyasyon).
48
TESEKKÜRLER
49