ııı. millî kültür şûrası - III. MİLLÎ KÜLTÜR ŞÛRASI

T.C.
KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
III. MİLLÎ
KÜLTÜR ŞÛRASI
03-05 MART 2017
MİMARİ VE KÜLTÜR
KOMİSYON RAPORU
K Ü LT Ü R
3
-
0
0
0
17
SI
RA
III. M
Û
İL
Ş
LÎ
5
M A R T
2
MİMARİ VE KÜLTÜR KOMİSYONU
Komisyon Başkanı:
SUPHİ SAATÇİ, Prof. Dr.
Üyeler:
AYNUR CAN, Doç. Dr.
BAHA TANMAN, Prof. Dr.
CELÂLEDDİN ÇELİK
KAMİL UĞURLU, Dr.
M. HİLMİ ŞENALP
MEHMET ÖĞÜN
MURAT GÜL, Prof. Dr.
NAMIK ERKAL, Doç. Dr.
UĞUR TANYELİ, Prof. Dr.
YUSUF CİVELEK, Doç. Dr.
Editör: Emir Osmanoğlu
Raportörler: Yeliz Tekin, Fatma Sezin Doğruer
2
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
K Ü LT Ü R
3
-
0
0
0
17
SI
RA
III. M
Û
İL
Ş
LÎ
5
M A R T
2
3-5 Mart 2017 tarihlerinde İstanbul Lütfi Kırdar Kongre Merkezinde toplanan III.
Millî Kültür Şûrası’nın Mimari ve Kültür Komisyonu Türkiye’nin mimarlık alanında
yaşadığı sorunları tartışarak önce durum tespiti yapmış ve yaşanan sorunları ele
alarak çalışmıştır. Üç gün boyunca süren çalışmalar sonucunda mimarlık ve kültür
ilişkileri bağlamında geleceğe yönelik bazı önerilerde bulunulmuş, ‘Mimari ve
Kültür’ kapsamında daha iyi bir gelecek için bir perspektif çizilmiştir. Buna göre
Bugün, Yarın ve Tavsiyeler başlıkları altında aşağıda sıralanan maddeler üzerinde
mutabık kalınmıştır.
Bugün
1. Nüfus, kentlerde dramatik olarak artmış; barınma sorunlarını çözecek
güvenli, sağlıklı, altyapısı düzenlenmiş yaşam çevrelerinde iskân politikaları
geliştirilememiştir.
2. Modernitenin şehir algısı ve anlayışı, şehri alım-satım değerine indirgeyen bir
meta haline getirmiştir.
3. Yukarıda bahsedilenlerin neticesinde yapılan birçok yeni şehircilik faaliyeti ve
bina binlerce yılda özenle oluşan şehir medeniyetini tahrip etmektedir.
4. Denetimsiz kentleşme ve yapılaşma süreci, sadece teknik, estetik anlamda
yetersiz kentlere yol açmakla kalmamış, aynı zamanda ahlaki değerleri de
aşındırmıştır. Böylece kimliksiz ve birbirine benzeyen kentler oluşmuştur. Kentsel
dönüşüm uygulamalarında mimarlar ve mimarlık devredışı bırakılmıştır.
5. Mimarlık ve şehircilikte gelenekselin ihyası konusu yanlış yorumlanmakta,
birçok yeni yapının üzerine yüzeysel bir yaklaşımla yapıştırılan ‘Selçuklu ve
Osmanlı motifleri’ ile sahte bir tarih yaratılmakta, sahih gelenek mağdur edilerek,
değerlerimiz yıpratılmakta ve bu yoldaki özgün mimari kimlik arayışlarının önü
kapanmaktadır.
6. Günümüzde konut mimarisi mahalle kültüründen uzak; toplumsal ve bireysel
değerlerin gelişimini engelleyecek biçimde ele alınmaktadır.
7. Son yetmiş yılda yapılan camilerin büyük bir kısmı hem inşaat kalitesi hem de
estetik yönden son derece niteliksiz yapılar olarak inşa edilmiştir.
8. Birbiri ardına kurulan mimarlık okullarında, yetersiz öğretim üyesi sayısı,
3
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
K Ü LT Ü R
3
-
0
0
0
17
SI
RA
III. M
Û
İL
Ş
LÎ
5
M A R T
2
yüksek öğrenci kontenjanı ve kısıtlı altyapı sorunları yanında mimarlık eğitiminin
niteliksel yönüne de önem ve özen gösterilmemektedir.
Yarın
9. Düzeyli bir mimari ve şehir medeniyeti ihdas edebilmek için, önce sahibi olunan
kültür ve sanat mirasının ve geleneğin taşıdığı özün fark edilmesi gerekmektedir.
10. Kentlerin planlanması ve imarında, mimarlık pratiği ve teorisinin
şekillenmesinde tarihi tecrübenin nirengi noktası olarak ele alınması
gerekmektedir.
11. Mimaride tarihsel ve kültürel süreklilik tezi ile kuşaklar arası ve zaman
katmanları arasında uyumun ve sürdürülebilirliğin sağlanması gerekmektedir.
12. İnsanları sosyal ve fiziki olarak ayrıştıran, çok katlı kapalı yerleşmelere
alternatif özgün bir konut ve yerleşme politikası geliştirilmelidir.
13. Kentsel arazilerin spekülatif değer artışları kayıt altına alınmalı; sosyal doku
dikkate alınıp kullanıcıya rağmen planlamalar artık yapılmamalıdır.
Tavsiyeler
14. Ahlaki öncelikleri ve sınırları olan, tabiata, yapı malzemelerine, kendinden önce
inşa edilmişlere, bütün canlılara ve hatta henüz doğmamış kişilere karşı mesuliyet
taşıyan, onları incitmekten ve haklarını çiğnemekten çekinen bir mimari tavır
geliştirilmelidir.
15. Yeni cami yapımı konusunda yaşanan kargaşa ve başıboşluk ortamının her
şeyden önce denetim altına alınması gerekir. Camilerin özgün ve özel tasarımlar
olmasına devletin zemin hazırlaması ve meslekî özgürlüğü himaye etmesi önem
arz etmektedir.
16. Tarihsel ve sosyolojik olarak toplum hafızasında yer etmiş mekan ve yapılara
yönelik fiziki müdahalelerde, herkesi ilgilendiren ve etkileyen yeni yapıların inşası,
mevcutların yenilenmesi, restorasyonu veya yıkılmasından önce kamuoyunun
bilgilendirilmesi, projelerin tartışmaya açılması sağlanmalıdır.
17. Devlet arsa spekülasyonu üzerinden sağlanan rant ekonomisine altlık
4
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI
K Ü LT Ü R
3
-
0
0
0
17
SI
RA
III. M
Û
İL
Ş
LÎ
5
M A R T
2
oluşturan, şehir arazisinin imar artırımı yoluyla el değiştirerek çok katlı
yapılaşmaya imkân sağlamasını önlemeli; bu amaçla yeni yerleşmeler politikasını
belirlemeli; ülke, bölge ve kent ölçeğinde planlama çalışmalarına ağırlık
vermelidir.
18. Yeni mimarlık bölümleri açılmamalıdır. Mimarlık eğitiminin kalitesi
yükseltilerek, eğitim/öğretim süresinin 5 yıla çıkartılması; mezunların uygun
bir süre tecrübe edindikten sonra imza yetkisi kazanması; mimarlık ve inşaat
uygulamaları için daha fazla ara eleman yetiştirilmesi düşünülmelidir.
19. Mimarlık ve genel olarak tasarım öğretimi alanında, tek bir doğru modelin söz
konusu olmayışı nedeniyle, fakülteler arası farklılaşmalara ve model arayışlarına
açık bir çeşitlenmeye imkân tanınmalıdır.
20. Tarihimizde olduğu gibi mekân ekonomisini dikkate alan, çok amaçlı kullanımı
teşvik eden, hızlı ve düşük maliyetle inşa edilecek, sağlıklı, güzel evler ve üç
kuşağın birlikte huzur içerisinde yaşayacağı; ulaşım, yeşil alan, hava kirliliği sorunu
bulunmayan yeni yerleşmelerin tasarlanmasına imkân sağlanmalıdır.
21. Alternatif konut inşa yöntemlerini özendirecek adımlar hızla atılarak ahşap,
hafif çelik, uygun bölgeler için de kerpiç teknolojisi gündeme getirilmelidir.
22. Deprem kuşağında yer alan Türkiye’de binaların depreme dayanıklılığını
sağlamak için, statik hesap yöntemlerinin haricinde, doğru yapısal standartların
tespit edilmesi gereklidir.
23. Türkiye’de zengin bir tarihi yapı stoku bulunduğu dikkate alınarak, tarihi
dokunun yoğunlaştığı alanlarda yapılaşmanın azaltılması, niteliklerinin artırılması
ve mevcut yapıların kent yaşamına kazandırılması bir imar politikası olarak
benimsenmelidir.
24. Hazine arazilerinin mülkiyeti, altyapısı sağlanarak düşük maliyetlerle
toplumun ihtiyacına sunulmalıdır. Bu model, kentsel dönüşümde yaşanan
sorunlara alternatif bir cevap olabilme potansiyeline sahiptir.
5
T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI