Bakteri ve İnsan (virulans, patogenez)

Bakteri ve İnsan
(virulans, patogenez,flora)
Dr Gökhan AYGÜN
Bakteri ve insan
• Bir bakteri insana ulaşınca ne olur ?
* Oraya yerleşir (flora)
**Kısa süre yerleşip sonra gider (geçici flora)
*** Tutunur, çoğalır, konakla ilişkiye girer
(infeksiyon, infeksiyon hastalığı)
**** Anormal bir ilişki yaşanır !
(kanser, latentlik,…)
Ortak yaşamlar
Kommensalizm (saprofitlik)
**( Barsak florasında Bacteroides fragilis)
Parazitlik
*(Barsakta Entamoebea histolytica.dizanteri)
Mutualizm (Karşılıklı fayda)
** (Hayvanlarda barsaktaki Bacteroides cinsi
bakteriler... Yağ asitleri oluşturur)
Parazitlik ve evrimsel gelişim?
• Mitokondriler ...
DNA .....sirküler DNA
Gen ekspresyonu
prokaryotlara
benziyor
Endosimbiyotik
bakteriler ?
İnsanlar neden infeksiyon
hastalığına yakalanır ?
• İmmun sistem
• Organizma sayısı
• Virulans
Bakteri ve İnsan
• Patojen
• Fırsatçı patojen (oportünist)
• VİRULANS !!!
Hastalık oluşturmak için gereken miktar
*** Virulans faktörleri
Bakteri ve İnsan
Birinci adım yapışma(adezyon)
• Adezyon (yapışma)
• Gram (+)
bakteriler....lipoteikoik asit
• Gram (-) bakteriler .... Pilus
• Non pili adezinler
• (özel protein yapılar)
Hücre yüzeyine yapışma
• Glikokaliks ve biofilm
• “slime” faktör
• Yabancı yüzeylere yapışma
• Korunma
(antibiyotik, immun sistem)
S.epidermidis .yabancı cisim inf
S.mutans ..Diş çürüğü
Biofilm ve Quorum sensing
(yetersayı farkındalığı)
Bakteriler insana nasıl zarar verir!
• Direkt etkiler ile
(toksinler, enzimler, hücre ölümü,....)
• İndirekt I
(Doğal savunma sistemlerini uyararak
(nötrofil, Makrofaj, kompleman uyarıları)
• İndirekt II
(Özgün yanıt ile antikor, T- hücre yanıtı ile)
(AŞIRI DUYARLILIK REAKSİYONU)
Kapsül
• Fagositozu engelleyip virulans !
• Polisakkarid kapsüller :
Pnömokok, meningokok, H.influenzae (b)
Klebsiella, E.coli (K1), S.typhi (Vi) ,.....
• Bacillus anthracis (polipeptid kapsül)
• Streptococcus pyogenes (hiyaluronik asit)
Tip III sekresyon sistemi
• Bakteri hedefi hücreye aktarır
• Bu hedefe bağlanır
• Makromolekül aktarımı
flagellum
i
ğ
n
e
Toksinler
Özellik
Endotoksin
Ekzotoksin
Yapı
Lipopolisakkarid
Protein
Hücre ile
ilişkisi
Antijenik/Toksoid
Yapısal eleman
Gram (-)
Hayır
Hücre dışı
Gram (+) ve (-)
Evet
Etki
Makrofaj uyarısı
Özgün
Aktarılabilme
Hayır
Evet
Toksik etki
Zayıf
Çok güçlü
Enzimatik aktivite
Yok
Sıklıkla
Genel etki mekanizmaları
• Siklik AMP artışı ile etkili olan toksinler:
- c-AMP artışı ile etkili enterik toksinler
* V.cholera
** ETEC (LT)
*** B.cereus (ishal toksini)
*** ETEC (ST) (c-GMP!!!)
- Diğer toksinler :
* Pertussis toksin
* Anthraks toksin(Ödem faktörü)
Genel etki mekanizmaları
• Nörotoksik etki :
Tetanospazmin
( spastik felç)
Botulinum toksini
(gevşek felç)
S.aureus (enterotoksinleri
B.cereus (kusma toksini)
Shigella
Genel etki mekanizmaları
• Hücreleri parçalayan toksinler:
* C.perfringens .... Alfa toksin (Lesitinaz)
* C.difficile ........... Toksin A ve B
* S.pneumoniae......Pnömolizin
.......................................
Hücre-içi patojenler
(Granülomatöz iltihabi yanıt)
• Zorunlu : Riketsiya, klamidya
• Fakültatif : M.tubercülosis/lepra
Brucella, Franciella tularensis,
Salmonella typhi, Listeria monocytogenes,
Legionella, Yersinia pestis,
Shigella dysenteriae
Hücreiçi canlı kalabilme
Schwartzman reaksiyonu
•
•
•
•
•
Tavşan derisi içine Gram (-) çomak inj
24 saat sonra IV bakteri
Deri inj bölgesinde hemorajik nekroz
İkinci IV inj
Sepsis ile ölüm (Sanerelli- Schwartzman
reaksiyonu)
Endotoksin
Akut faz yanıtı...sepsis
İmmunpatogenez (virus örneği)
Virulans faktörlerinin denetimi
• Patojenite adaları
• Plazmidler :
E.coli ishalleri
• Faj yoluyla aktarım (lizojeni)
Difteri
Kızıl
Botulismus
EHEC, Kolera
Bakteri ve İnsan
• FLORA (normalde bulunan bakteriler)
* Koloni oluşturmaya direnç
** Bazal immunglobülin sentezi
*** B ve K vit sentezi
FIRSATÇI İNFEKSİYONLAR
• Portör ? Taşıyıcı?
Patojen , başkaları için bulaşıcı
S.aureus (burun), S.typhi (safra kesesi/dışkı)
• Kolonizasyon ? (geçici / kalıcı)
Normal Flora
Sonuç olarak …
• Floranızı sevin koruyun !
• Patojenlerden uzak durun…
Korunun
(aşı, el yıkama, ……)
• Mikropları öldürelim !!! (mi?)
Öldürebiliyor muyuz?
Seviyeli ilişki kuralım !!!
Sonuç olarak...
• İnfeksiyonlarla başa çıkabilmek için onları,
bizi nasıl hastalandırdıklarını ve bu
hastalıkları yaparken immun sistemle
ilişkilerini çok daha iyi algılamak
zorundayız...
• Hele antibiyotik ile onları öldürmek çağı
yavaş yavaş sona ermekteyken....