ETİK

ETİK
Davranış ve karakterle ilgili olarak
neyin doğru ve iyi olduğunu
araştıran sistematik bir çalışmadır
ve ’’Ne yapmalıyız?’’,’’Bunu niçin
yapmalıyız?’’ sorularının cevabını
araştırır.
1
ETİK
Sadece ne yapmamız gerektiği ile ilgili
uygun bir karar vermemizle değil, aynı
zamanda verdiğimiz kararın doğruluğunu
kanıtlamamızla da ilgilenir.
Başka bir deyişle Etik, ahlaki seçimlerimiz
için iyi gerekçeler sağlamaya çalışır.
2
ECZACILIK ETİĞİ
Eczacılık mesleğinin
uygulanması
sırasında
ortaya
çıkan
değer
sorunlarının tartışıldığı, açıklığa
kavuşturulduğu, çözüm yollarının
bulunmaya çalışıldığı bir etkinliktir.
3
MORAL
ETİK
AHLAK
4
DEONTOLOJİ
‘’Ne yapmalı’’ yada ‘’Ne yapmamalı’’
sorularına
toplumun
belirlediği
ve
yaptırımlarla donattığı kuralların bilgisidir.
Deontoloji, olanı olduğu gibi tanıtan
yükümlülükler bilgisidir. Etik ise olması
gerekeni savunur.
5
ETİK DEĞERLENDİRMELER
Üç özelliğine göre ayırt edilirler.Bu
değerlendirmeler
1. Nihaidir (en son
değerlendirmelerdir)
2.Evrensellik taşırlar
3. Herkesin iyiliğini desteklerler
6
NE ZAMAN ETİK KARAR GEREKİR?
 Etik ilkeler hakkında bilgi sahibi olmayan sağlık çalışanları içinde
bulunduğu durumun etikle ilgili olup olmadığını ayırt edebilirler.
Eğer içinde bulunulan durumda;
 1.Birden fazla çözüm olduğunda
2.Kesin bir “en iyi” çözüm yoksa
3.Başkalarının sağlığına ya da hakkına direkt müdahale söz
konusu ise
 içinde bulunulan durum etik bir kararı gerektiriyor demektir.
7
İçinde bulunulan durumla ilgili olarak verilen kararın
etik sorun oluşturup oluşturmadığını anlamak için şu
soruların yanıtlanması yeterli olacaktır.Bu durum








1.Haksızlık mı? Kime?
2.Verilmiş bir sözü bozar mı?
3.Zararlı olabilir mi? Kime?
4.Var olan yada gelecekteki ilişkileri tehdit eder mi?
5.Birilerinin hakları tehlikeye girer mi?
6. Saygısızlık mı? Kime karşı?
7.Hasta açısından düşünülecek olursa bu hastaya yarar
sağlar mı?
Eğer bu sorulara verilen yanıtlar çoğunlukla “Evet” ise etik bir sorun söz
konusu demektir.
8
ETİK İLKELER







- Özerkliğe saygı,
- Yararlılık
- Kötü davranmama,
- Aydınlatılmış onam,
- Gizlilik,
- Gerçeği söyleme,
- Eşitlik,
- Zarar vermeme,
- Sadakat,
- Özgürlük,
- Doğruluk,
- Sözünde durma,
- Sır saklama
- Adalet
9
ECZACILAR İÇİN ETİK KURALLAR
•
•
•
•
•
•
•
•
Bir eczacı hastaların sağlığından ve güvenliğinden sorumlu olmalı ve
mesleki bilgilerini hastalara saygı sınırları içerisinde iletmelidir.
Bir eczacı, hastanın yararının ve kanunların gerektirdiği durumlar hariç,
mesleki kayıtların gizlilik ve kişisellik özelliklerine her zaman saygılı
olmalıdır.
Eczacı, her hastanın kişiliğine ve itibarına saygılıdır.
Bir eczacı sunduğu hizmet karşılığında hakkı olan, ancak kabul edilebilir
bir ücret almalıdır.
Bir eczacının görevi, kanunları bilmek ve mesleğinin saygınlığını korumak
olmalıdır. Ayrıca bir eczacı, meslek etiğine uymalı ve meslek saygınlığını
tehlikeye düşürebilecek hiçbir aktiviteye katılmamalıdır.
Bir eczacı, meslektaşlarının ve diğer tüm sağlık elemanlarının değer ve
becerilerine saygılı olmalıdır.
Bir eczacı, bilerek hiçbir zaman hastalarına zarar verebilecek yada kanun
tarafından öngörülmüş standartlara uymayan ilaçlar hazırlamamalı,
standartlar
dışında
yardımcı
madde,
ilaç
ve
tıbbi
malzeme
kullanmamalıdır.
Bir eczacı, hastaların doğru ve tam bilgi almalarını sağlamalı ve onları
sunulan hizmetlerin maliyeti, değeri vb. konularda aldatmaktan
kaçınmalıdır.Ayrıca kaynakların dağılımı konusunda adil davranmalıdır.
10
ECZACILIKTA SIKLIKLA KARŞILAŞILAN ETİK
SORUNLAR








Şüpheli durumlar için ilaç bilgisi sağlama
Miyadı dolmak üzere olan ilaçların dağıtımı
Endikasyonları onaylanmamış yada kanıtlanmamış
ilaçların kullanımı
Ürün seçimi
Eczacı-Endüstri ilişkisi
Hastaları teşhis konusunda bilgilendirme veya açıklama
yapma
Bir AIDS hastasının veya intihara teşebbüs etmiş bir
hastanın gizliliğini koruma
Eczacının kendi değer yargılarına ters düşen bir
durumda
eczanesinde
bununla
ilgili
ilaç
bulundurmaması
11
ETİK İKİLEM
12

Etik davranışların ve ilkeleri uygulanması
sırasında, herhangi bir anlaşmazlığın olduğu
durumlarda ortaya çıkarlar.

Belli bir doğru yada yanlış cevabın
bulunmadığı veya birden çok doğru çözümün
bulunabildiği durumlarda ortaya çıkarlar.
ECZACILARIN SIKLIKLA
KARŞILAŞTIĞI ETİK İKİLEMLER






Doktor tarafından yazılmış, ancak zararlı olabilecek
bir reçeteyi hazırlamak
Zararlı olmadığı halde yararlı da olmayacak bir
ilacın bulunduğu reçeteyi hazırlamak
Hasta teşhis konusunda bilgilendirilmemişse,
hastayı bu konuda bilgilendirmek
Bir doktorun ricası üzerine, hastadan bilgi gizlemek
Dini yada ahlaki inançlara ters düşen ilaçları
bulundurmak yada bunları hazırlamak
Şüpheli yada başlangıç suistimali durumlarında
alışkanlık yapıcı ilaçları vermek
13
ETİK KARAR VERME
SÜRECİ
•
•
•
•
•
•
•
1.Problemin saptanması ve olayla ilgili tüm gerçeklerin tanımlanması
2.İçinde bulunulan durumun tüm gerçeklerinin bir araya getirilmesi
3.Durum içinde rol alan değerlerin tanımlanması ve çatışma içinde
ortaya çıkarılması
4.Çatışmayı çözümlemek için olanaklı çözümler önerilmesi, “ne
yapmalıyım” sorusuna yanıt aranması
5.Seçeneklerin tanımlanması, önem sırasına göre önceliklerinin
belirlenmesi ve başkalarından alınabilecek öneriler varsa onların
değerlendirilmesi
6.Seçeneklerin elenmesi ve seçilenlerin doğruluğunun kanıtlanması,
ayrıca olası eleştirilere yanıt bulunması “Ne yapmalıyım, Bunun niçin
yapmalıyım” sorusunun yanıtlanması
7.Sonuçların değerlendirilmesi
14

YARARLANILAN KAYNAKLAR

Eczane Eczacılığı ve Etik, Gülbin ÖZÇELİKAY, G.Hale ÖZCÖMERT, Sevgi ŞAR, Eriş ASİL,
Turkiye Klinikleri J Med Ethics 1997;5(1):6-9.
Ayşegül Demirhan Erdemir,Tıpta Etik ve Deontoloji, Nobel Tip Kitabevi,2011.
Ayşegül Demirhan Erdemir, Tıp Etiğinde Esaslar, Tercih Kitapevi, 2016.
Erdem AYDIN ,Tıp Etiği, Güneş Yayınevi, 1999.



15