Document

T.C.
BAŞBAKANLIK
DIŞ TİCARET MÜSTEŞARLIĞI
MELBURN TİCARET ATAŞELİĞİ
AVUSTRALYA MAKARNA
SEKTÖR RAPORU
AĞUSTOS 2010
MELBURN-AVUSTRALYA
İÇİNDEKİLER
SAYFA NO
I. GİRİŞ
2
II. ÜLKE EKONOMİSİNİN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Ekonomik Yapısı
1.1. Başlıca Ekonomik Göstergeler
1.2. Değerlendirme
2. Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler
2.1. Genel Durum
2.2. Anlaşma, Protokol ve Heyetler
2.3. Türkiye’nin Avustralya ile Dış Ticareti
2
III. MAKARNA SEKTÖRÜNÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
6
1. Sektörünün Tanımı
2. Sektörün Yapısı
2.1. Sektörünün Genel Gelişimi ve Piyasa Eğilimi
2.2. Ürün ve Hizmet Segmentasyonu
2.3. Sektörün Coğrafi Dağılımı
3. Tekstil Sektöründeki Vergi Oranları
4. Mevzuat
5. Üretim, İç Pazar ve Talep Durumu
6. Sektörde’deki Rekabet Ortamı ve Türk Makarnaları
7. Sektörün Dış Ticaret İlişkileri ve Dışa Açıklığı
8. Avustralya ve Dünya Genelindeki Makarna Tüketimi
9. Avustralya’nın Tahmini Makarna Üretimi
10. Avustralya’daki Gıda Fuarları
2
3
4
4
4
5
6
6
6
7
8
9
9
9
11
13
14
15
15
IV. SONUÇ
16
V. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
16
KAYNAKÇA
17
1
I. GİRİŞ
Avustralya Makarna sektörü raporu, Avustralya’ya gıda ihracatı gerçekleştiren ve
gerçekleştirmeyi düşünen Türk firmalarına bilgi vermek amacı ile hazırlanmıştır. Avustralya’nın
işlenmiş ve işlenmemiş gıda ürünleri ithalatı her geçen yıl istikrarlı bir şekilde artış
göstermektedir. Avustralya makarna üretimi ve ihracatı açısından bölgedeki diğer ülkere göre ilk
sıralarda yer almaktadır. Özellikle Güney Avustralya Eyaleti, makarna sektöründe etkili ve diğer
bölgelere göre makarna şirketleri tarafından hem üretim hemde dağıtım aşamasında tercih edilen
bir bölgedir.
Avustralya 2008 yılının son aylarında başlayan küresel finansal ve ekonomik krizden en
az etkilenen ülkelerin başında gelmektedir. Asya-Pasifik ülkeleri içerisinde ekonomik açıdan
güçlü ve istikrarlı bir ekonomiye sahip olan Avustralya’da kişi başına düşen milli gelir 46.000
ABD dolarının üstündedir.
Makarna sektör raporunda Avustralya ekonomisinin genel bir değerlendirmesi ele
alınarak Türkiye ile Avustralya arasındaki ticarete değinilmiştir. Bununla birlikte, sektörün
yapısı ve özellikleri rapor içerisinde açıklanmaktadır. Sektör içerisindeki rekabet ve Türk
makarna markalarının sektör içerisindeki yeri, üretim, talep ve pazar durumu gibi konular bu
rapor içerisinde belirtilmektedir. Ayrıca sektörün önümüzdeki yıllarda tahmin edilen makarna
üretimi ve satışları da tablolar ile gösterilmektedir. Sonuç kısmında ise makarna sektöründeki
gelişmelerin piyasaya etkisi ele alınarak, ihracat gerçekleştirmeyi düşünen firmalara görüş ve
öneriler sunulmaktadır.
II. ÜLKE EKONOMİSİNİN GENEL DEĞERLENDİRİLMESİ
1. Ekonomik Yapısı
1.1. Başlıca Ekonomik Göstergeler
Ekonomik yapısı hakkında bir bakışta fikir vermek üzere Avustralya’nın başlıca
ekonomik göstergeleri aşağıda gösterilmektedir:
Tablo.11
Dış Ticaret
2007-2008
Mali Yılı
İhracat
İthalat
2008-2009
Mali Yılı
Ocak - Mart
2009
(Milyon ABD $)
Ocak - Mart
2010
163.532
175.442
36.962
40.926
182.926
167.038
33.886
44.067
Kaynak: Composition of Trade Australia 2008-2009
GSMH
: 1.013 milyon ABD Doları (2008)
Avustralya’nın genel ekonomik durumu ve Türkiye ile Ekonomik-Ticari İlişkileri, Mart-Nisan 2010, T.C. Sidney
Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği
1
2
Kişi Başına GSMH
: 46.806 ABD Doları (2008)
GSMH artış oranı
: % 3,3 (2008)
Enflasyon oranı
: % 3,7 (2008)
GSYİH'nin Sektörel Dağılımı (2008)
Tarım
Imalat Sanayi
Hizmetler
Maden
:%3
: % 10
: % 79
:%8
1.2. Değerlendirme
Genel olarak ekonomik yapıya bakıldığında, yüksek kişi başına düşen milli gelir ile
başarılı bir ekonomiye sahip olan Avustralya’nın, doğal kaynaklar yönünden zengin olduğu,
maden, metal ve doğal gazın yanında, buğday başta olmak üzere önemli bir tarımsal ürün
ihracatçısı ülke konumunda bulunduğu görülür. Toplam ihracatın ağırlığını bu maddelerin
oluşturması nedeniyle, dünya ham madde fiyatlarındaki değişmeler Avustralya ekonomisini
önemli oranda ve olumlu etkilemekte, Hükümet, sanayi ürünleri ihracatını arttırma çabaları
içinde olmasına karşın, uluslararası ticaretteki rekabet bunu zorlaştırmaktadır. Ancak, Çin’in
büyüyen ekonomisi ve bu ülkenin enerji ve ham maddelere olan artan orandaki ihtiyacı, bu
maddelerdeki dünyadaki arz açığı nedeniyle ham madde fiyatlarında artışa neden olmakta ve bu
durum da ülke ekonomisi için olumlu olmaktadır. Özellikle maden sektöründe dünyada yeni
yatırımların olmaması arz-talep dengesini bozduğundan, dünyada bu sektör Çin’in ham madde
ihtiyacını karşılamakta zorlanmakta ve bu durumdan en kazançlı çıkan ülke, dünyadaki zengin
ülkelerin çoğunun aksine, Avustralya olmaktadır. Avustralya net petrol ithalatçısı bir ülke
olmasına karşın, mineraller ve enerji alanında başlıca ihracatçı konumunda olup, ülkenin doğal
gaz ve kömür ihracatı artmaktadır.
Avustralya ekonomisi son yıllarda %3-4 civarında bir büyüme performansı
göstermektedir. Zaman zaman yaşanan kuraklık ve uluslararası alanda yaşanan durgunluk gibi
etkenlerin büyüme oranını düşürme olasılığı olmakla birlikte, Çin’in ham madde talebinin sürekli
artması ve ham madde fiyatlarının yükselmesi gibi faktörler ekonominin olumsuz etkilenmesini
önlemektedir.
Sınai üretim yüksek değildir. Bunun da temel nedenleri, Avustralyalı sanayicilerin
tesislerini ucuz işçilik nedeniyle önemli ölçüde Çin gibi Asya ülkelerine kaydırmış olmaları,
düşük ücretli ülkelerden yapılan ithalat rekabeti, güçlü Avustralya Doları ve yüksek ham madde
fiyatlarıdır.
Dolayısıyla Avustralya gelişmiş ve sanayileşmiş bir ülke olmasına rağmen ithalatının
%80-85’ini sanayi ürünlerinin oluşturduğu, buna mukabil ihracatının yine %70-80’lik kısmını
ham maddeler, tarım ürünleri ve az işlem görmüş ürünlerin oluşturduğu bir ülke olması
nedeniyle istisnai bir durum göstermektedir.
Diğer taraftan, Avustralya’nın ödemeler bilançosu esasına göre 2006-2009 yılları arası
dış ticaret rakamları aşağıdaki tabloda verilmiştir.2
2
Composition of Trade Australia 2008-2009, Australian Government Department of Foreign Affairs and Trade, s.26
3
Tablo.2- Avustralya’nın Yıllık Dış Ticaret Rakamları (Cari fiyatlar, milyon AUD)
2006-2007
Mal İhracatı
Hizmet İhracatı
Toplam İhracat
Mal İthalatı
Hizmet İthalatı
Toplam İthalat
2007-2008
169.524
45.956
215.480
183.572
45.139
228.711
182.952
50.645
233.597
204.846
53.330
258.176
2008-2009
231.406
53.287
284.693
222.520
56.499
279.019
2008-09 artış
%
26,5
5,2
21,9
8,6
5,9
8,1
2. Türkiye ile Ekonomik ve Ticari İlişkiler
2.1. Genel Durum
Avustralya ile olan ekonomik ve ticari ilişkilerin geliştirilmesi çabaları son yıllarda hız
kazanmış, karşılıklı ziyaretler artmış ve anlaşmalar imzalanmıştır. Esasen İhracat Stratejisi
kapsamında belirlenen hedef pazarlar arasında Avustralya da yer almakta ve coğrafi konumu
itibariyle uzak bir mesafede yer almasına karşın, Türkiye bu ülke ile dış ticaret hacmini artırma
amacını taşımaktadır. Yukarıda da değinildiği üzere ithalatının yaklaşık %85’ini imalat sanayi
ürünlerinin, ihracatının ise % 80’lik bir bölümünü ham madde ve tarımsal ürünlerin oluşturduğu
Avustralya’nın, son yıllarda etkin bir ikili ve çok taraflı bir ticaret politikası izlemesi ve her iki
ülke ekonomilerinin birbirlerini tamamlayıcı bir nitelik taşıması, ekonomik ve ticari ilişkilerin
daha da artması konusunda olumlu olarak değerlendirilmektedir.
2.2. Anlaşma, Protokol ve Heyetler
Türkiye ile Avustralya arasında 21 Kasım 1998 tarihinde, Ankara’da, Ticaret, Ekonomik
ve Teknik İşbirliği Anlaşması imzalanmıştır.
İki ülke arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi
Anlaşması yapılması ile ilgili olarak, sözkonusu Anlaşma 28 Şubat 1997 tarihinde Ankara’da
parafe edilmiş, ancak her iki ülkenin anlaşma politikalarında meydana gelen değişiklikler
nedeniyle bu anlaşmanın yeniden müzakere edilmesi gündeme gelmiş ve bu konuda mutabakat
sağlanmıştır.
Diğer taraftan, ticaret ve yatırımın geliştirilmesi amacıyla iki ülke arasında bir Karma
Ekonomi Komisyonu oluşturulmuştur. Söz konusu Türkiye-Avustralya Karma Ekonomi
Komisyonu’nun V. Dönem Toplantısı 15 Kasım 2005 tarihinde Ankara’da yapılmıştır. Bu
toplantıda iki ülke arasındaki ticari ilişkilerde gerçekleştirilen gelişmeler gözden geçirilmiş, her
iki ülkede özel sektörün ikili ticaret konseyleri kurmaları yönünde teşvik edilmeleri konusunda
anlaşmaya varılmıştır. Ekonomik ve teknik alanda işbirliği yapılacak alanlar yeniden
vurgulanmış, karşılıklı ticaretin yanı sıra özellikle enerji, tarım, turizm, ulaştırma, eğitim, sağlık,
çevre ve orman gibi konularda ekonomik ve teknik işbirliği imkanları üzerinde durulmuştur.
Avustralya ile olan ticari ilişkiler son bir kaç yıl içerisinde önemli bir ivme kazanmıştır.
Asya Pasifik Ülkeleri İle Ticareti Geliştirme Stratejisi kapsamında Avustralya’ya 13-18 Haziran
2005 tarihlerinde dönemin dış ticaretten sorumlu Devlet Bakanı olan Sn. Kürşad Tüzmen
başkanlığında bir Ticaret Heyeti gerçekleştirilmiş, söz konusu Heyet sırasında, 16 Haziran 2005
4
tarihinde Kanberra’da Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması imzalanmıştır.
Sözkonusu Anlaşma henüz yürürlüğe girmemiştir.
Bunun yanında, aynı yıl Başbakanımız Sn. Recep Tayyip Erdoğan başkanlığındaki ikinci
bir iş adamları heyeti Avustralya’yı ziyaret ederek temaslarda bulunmuşlardır.
Son olarak, eş-başkanlıkları Devlet Bakanı Sn. Mehmet Şimşek ve Avustralya Ticaret
Bakanı Sn. Simon Crean tarafından deruhte edilen Türkiye-Avustralya Ticaret, Ekonomik ve
Teknik İşbirliği Karma Komitesi (KEK) VI. Dönem Toplantısı 20-26 Şubat 2009 tarihlerinde
Kanberra’da ve Melbourne’de gerçekleştirilmiştir.
2.3. Türkiye’nin Avustralya ile Dış Ticareti
Tablo 3.1- 2005–2009 Yıllarında Avustralya-Türkiye Dış Ticareti
(MALİ YIL ESASLI VERİLER )
2006-07
Türkiye’ye İhracat
417
Türkiye’den İthalat
345
(Milyon ABD Doları)
2007-08
592
2008-09
620
365
373
Ocak - Mart
2009
Ocak – Mart
2010
63,7
61,7
93,1
113,1
Kaynak: Composition of Trade Australia 2008-2009
Tablo 3.2- 2006–2009 Yıllarında Avustralya-Türkiye Dış Ticareti
(TAKVİM YILI ESASLI VERİLER)
(Milyon ABD Doları)
2007
2008
2009
Ocak - Mart
2009
Ocak – Mart
2010
482
836
236
63,7
61,7
Türkiye’den İthalat 329
400
364
93,1
113,1
Türkiye’ye İhracat
Kaynak: Composition of Trade Australia 2008-2009
Tablo 3.3- Avustralya’nın Türkiye’ye İhracatında İlk 10 Madde
(1000 ABD Doları)
SITC
TANIM
321
Kömür
988
Gizli Ürünler
684
Alüminyum
542
İlaç
211
Deri ve Deri Ürünleri
5
Kimyasal Ürünler
23
Tereyağı
728
Özel Endüstriyel Makineler
5
2005-06
2006-07
2007-08
2008-09
118.119
2.658
16.492
9.181
16.415
4.017
35
1.209
135.438
60.281
48.308
17.983
15.908
4.300
465
1.793
240.051
106.951
77.526
18.677
16.123
8.631
276
1.253
454.785
59.605
31.659
18.234
8.814
5.947
5.124
3.947
*74
Sanayi Makineleri ve Parçaları
3.952
3.110
5.601
3.818
*77
Elektrikli Makineler ve
Cihazlar
1.176
3.257
7.500
3.260
Kaynak: Composition of Trade Australia 2008-2009
Tablo 3.4- Avustralya’nın Türkiye’den İthalatında İlk 10 Madde
(1000 ABD Doları)
SITC
TANIM
334
Rafine Edilmiş Petrol
57
Meyve ve Kuruyemiş
782
Eşya Taşımaya Mahsus Araçlar
775
Evlerde Kullanılan Ekipmanlar
56
Konserve Sebze
988
Gizli Ürünler
Kireç, Çimento ve İnşaat Malz.
661
materials
625
Araç lastikleri, kauçuk ürünler
522
İnorganik Kimyasallar
841
Erkek Giyimi
2005-06
17
2006-07
-
2007-08
2008-09
18
46.907
17.315
35.846
39.514
42.901
36.316
31.275
40.996
33.481
4.542
7.441
16.842
19.824
10.216
14.938
18.578
17.349
22.229
14.791
17.795
16.490
4.755
5.624
10.172
15.039
12.888
11.464
12.107
11.285
1.612
2.899
10.152
10.840
6.506
7.564
12.388
10.709
Kaynak: Composition of Trade Australia 2008-2009
III. SEKTÖRÜN YAPISI VE ÖZELLİKLERİ
1.Sektörün Tanımı:
Avustralya makarna sektörü raporunda ele alınan konular aşağıda sıralanmaktadır;






Makarna sektörünün genel gelişimi ve piyasa eğilimi
Makarna çeşitleri ve firmaların piyasaya etkisi
Makarna sektörünün ürün ve hizmet segmentasyonu
Avustralya’daki makarna tüketimi
Avustralya makarna sektöründeki vergi oranları
Makarna sektöründeki rekabet durumu ve Türk makarnalarının
piyasadaki yeri
2. Sektörün Yapısı:
2.1. Sektörün Genel Gelişimi ve Piyasa Eğilimi
Makarna sağlıklı bir ürün imajı ve düşük maliyetli yemek seçeneği olmasından dolayı iki
yönlü bir avantaja sahiptir. Ayrıca makarna tüm yaş gruplarında popüler bir yiyecektir. Çok
küçük bir pazar payına sahip olmasına rağmen organik makarna ve tam tahıllı makarnalar güçlü
bir büyüme göstermeye devam etmektedir. Makarna zaten sağlıklı bir yiyecek olarak
algılandığından tüketiciler daha sağlıklı makarna cinslerini tercih etmek için önemli bir neden
6
görmemektedirler. Soğutulmuş/taze makarna toplam perakende satış değerini sürekli olarak
artırarak payı 2004 yılında % 26’dan 2009 yılında % 30’a çıkmıştır.
Soğutulmuş/taze makarnanın ortalama birim fiyatı kuru makarnanın ortalama birim
fiyatından fazla olmasına rağmen büyüme hızı tüketicilerin daha çok tanıması ve almasıyla
birlikte daha fazla olacaktır. San Remo Macaroni şirketinin Soğutulmuş/taze makarna
sektöründeki ağırlığını artırması bu eğilimin devam edeceği beklentisini güçlendirmektedir.
2009 yılı parekende satış değeri büyümesi % 5 olarak gerçekleşmiştir. Hem kuru
makarna hem de soğutulmuş/taze makarna bu büyümeye katkıda bulunmuştur. Makarna artık
Avustralya ev mutfağının önemli bir yiyeceğidir. Kuru makarna üç unsurdan yararlanmaktadır.
Birincisi, tüketiciler artan bir şekilde değişik cins kuru makarnalara alışmaktadır. Önceleri
spagetti pazarda baskın durumda ve ondan daha az oranda feticine varken, artık diğer kuru
makarna çeşitleri lazanya, canneloni gibi çeşitler de büyümektedir. Bu tür makarnaların ortalama
fiyatları diğer makarnalardan daha yüksektir. Kuru makarna glütensiz veya tam tahıllı gibi olan
cinsleriyle müşteriye özel ürünler sunarak da piyasa payını artırmaktadır.
Bunların da ortalama fiyatları normal makarnadan fazladır. Kuru makarnanın bir diğer
avantajı da özellikle ekonominin kötüye gittiği zamanlarda popüler, doyurucu ve düşük maliyetli
bir aile yemeği seçeneği olmasıdır.
Son yıllarda buğday fiyatlarındaki değişkenlik dünyanın diğer yerlerindeki makarna
fiyatlarını etkilese de Avustralya’daki yerel fiyatlar üzerinde önemli bir etkisi olmamıştır.
Avustralya tahıl üretimi iki yıl önce yaşanan kuraklıktan çok etkilenmesine rağmen son iki iyi
sezon bunu telafi etmiştir. Son yıllarda kuru makarna piyasasında kaliteli (premium) markalar
ortaya çıkmıştır ve bunlar fiyat artışlarını önleyici rol oynamışlardır. Buna bağlı olarak da
makarna düşük maliyetli aile yemeği seçeneği olmaya devam etmiş ve diğer yiyecek
fiyatlarındaki artışlardan ve ekonomik durumun belirsizliğinden yararlanmıştır.
2.2 Ürün ve Hizmet Segmentasyonu:
Avustralya makarna sektörüne ait ürün ve hizmet segmentasyonu tablo.5’te
gösterilmektedir.
Tablo-5 - Makarna Çeşitlerine Göre Makarna Satışlarının Oranı
ÜRÜNLER
ORAN %
Konserve edilmiş Makarnalar
% 9,4
Kuru Makarna
% 25,6
Soğutulmuş Taze Makarna
% 15
Makarna
% 50
Makarnalar %50 oran ile ilk sırada yer almaktadır. İkinci sırada ise %25,6 ile kuru
makarnalar yer almaktadır. Avustralya’daki Coles, Woolworths (Safeway), ALDI, IGA gibi
büyük süpermarketlerde ve etnik gıda satan süpermarketlerde makarna ürünlerinin satışı
gerçekleştirilmektedir.
7
Soğutulmuş/taze makarna General Mills Australia şirketinin sahibi olduğu Latina
markasıyla makarna ve sos düzeninde pazara tanıtılmıştır. Bu düzen soğutulmuş/taze makarnanın
porsiyonu belli paketlerde sosu ayrı dondurulmuş tüpte satışa sunulmaktadır. Sunum
büyüklükleri genelde iki kişiliktir. San Remo Macaroni Şirketi San Remo markasıyla bu pazara
girmiştir. Ayrıca Simplot Australia Şirketi de bu pazardaki tamamlayıcı ürün olan makarna
soslarında Leggo’s markasıyla payını artırmaktadır.
Avustralya’lı tüketiciler kuru makarnayı ve koservelenmiş uzun süre dayanıklı makarnayı
soğutulmuş/taze makarnaya göre daha çok talep etmektedir. Gurme yemek seven tüketiciler daha
pahalı soğutulmuş/taze ve taze tada sahip olan soğutulmuş/taze makarnayı almaktadır.
Dondurulmuş makarna ise taze olmadığından tercih edilen bir ürün değildir. Bu nedenle
Avustralya piyasasında önemsiz bir paya sahiptir.
Yerel bir üretici olan Roma Foods Şirketi glütensiz makarna, organik makarna, ve tahıllı
makarna ürünleri geliştirmede Avustralya’da lider durumdadır. Bu şirket Avustralya Gıda Bilimi
Kurumuyla katkılı ve glütensiz makarna üretmek için dünyanın ilk işleme sistemini geliştirmeye
yönelik ortak araştırma yapmaktadır. Piyasada küçük bir orana sahip olmasına rağmen sağlıklı
makarna ürünleri büyümeye devam edecektir. San Remo Macaroni Şirketi ürünlerini
süpermarketlerde/hipermarketlerde ana makarna reyonlarında konumlandırırken Roma Foods
Şirketi markasını çoğunlukla sağlıklı yiyecekler reyonlarında göstermektedir.
2.3. Sektörün Coğrafi Dağılımı:
Avustralya’da nüfusun en yoğun olduğu Eyaletler sırası ile NSW, Victoria ve Queensland
Eyaletleridir. Makarna satışları özellikle nüfusun fazla olduğu eyaleterde artış göstermektedir.
Tablo.6 – Eyaletlere göre Nüfusunun Dağılımı
Eyalet / Bölge
Nüfus (Kişi)
New South Wales (Sidney)
7.165.400
Victoria (Melburn)
5.473.300
Queensland (Brisbane)
4.450.400
Güney Avustralya (Adelaide)
1.629.500
Batı Avustralya (Perth)
2.259.500
Northern Territory
227.000
Tazmanya
504.400
ACT
353.600
Toplam
22.065.700
Nüfus Artış Oranı %
1,7
2,2
2,7
1,3
2,9
2,3
1,0
1,9
2,1
Avustralya’da faaliyet gösteren San Remo firmasının makarna üretimini gerçekleştirdiği
merkez ise Adelaide şehrinde bulunmaktadır. Bunun dışında San Remo firmasının Avustralya
genelindeki diğer Eyaletlerin önemli şehirlerinde çok sayıda dağıtım bayileri ve ofisleri hizmet
vermektedir.
General Mills Australia Pty Ltd Şirketinin ise Avustralya’daki merkezi Melburn ve Yeni
Zelanda’daki merkezi ise Auckland şehrindedir. Şirketin 500’ün üzerinde çalışanı
8
bulunmaktadır. Avustralya’daki diğer büyük şehirlerde şirkete ait dağıtım yerleri ve ofisleri
bulunmaktadır.
Ayrıca Güney Avustralya Eyaleti, Avustralya ve güney yarım küredeki en büyük
makarna üretiminin yapıldığı yerdir. Güney Avustralya’da büyük makarna firmalarının yanı sıra,
Avustralya pazarına yönelik üretim gerçekleştiren küçük ve orta ölçekteki makarna üreticileri
bulunmaktadır. Bu firmalar genelikle, özel makarna ürünleri, organik makarna ve diyete uygun
özellikte hazırlanmış olan glütensiz makarnaları piyasaya sunmaktadırlar.
3. Sektörde uygulanan vergi oranları:
Makarna ürünlerine %10 mal ve hizmet vergisi (GST) uygulanmaktadır. Avustralya’da
bir çok üründen mal ve hizmet vergisi (GST), 1 Temmuz 2000 yılından itibaren alınmaktadır.
Makarna sektöründeki gümrük vergileri tablo.7’de gösterilmektedir.
Tablo.7 – Gümrük Vergileri3
GTİP No
Madde İsmi
Gümrük Vergi Oranı %
%5
190219
Makarna, pişirilmemiş, yumurta içeren
(dondurulmuş)
Makarna, yumurtasız (pişirilmemiş)
190220
Makarna (dondurulmuş)
%5
190230
Diğer Makarnalar
%5
190240
Kuskus
Yok
190211
%5
4. Mevzuat:
Özellikle gıda ürünlerinde ülkelerin kabul ettiği ve uyguladığı kriterler önemli farklılıklar
göstermektedir. Gıda ürünlerine ve bu ürünlerin imalatında kullanılan katkı maddelerine
ülkelerin uyguladıkları kriterler farklıdır. Avrupa Birliği ülkeleri için sakınca teşkil etmeyen bazı
ürünler veya katkı maddeleri Avustralya ve Yeni Zelanda için sorun teşkil edebilmektedir.
Avustralya ve Yeni Zelanda’da Gıda ürünlerinin standartları “Australian New Zealand
Food Authority” ANZFA (Avustralya-Yeni Zelanda Gıda İdaresi) tarafından belirlenmektedir.4
İthal edilen ve iç piyasaya sürülen gıdaların ölçü ve ağırlık kontrolleri ise, “Department of State
Development”a bağlı olarak çalışan “Trade Measurement” (Ticari Ölçü İdaresi) tarafından
depolarda, toptancılarda ve perakende satış yerlerinde yapılmaktadır.
.
Ataşeliğimizin bulunduğu Viktorya Eyaleti’nde firmalar, “Trade Measurement Act
1995”, (Ticari Ölçü Yönetmeliği) esaslarına uymak zorundadırlar.
5. Üretim, Pazar ve Talep Durumu:
Avustralya’daki makarna satışları tablo.8’de açıklanmaktadır.
3
4
http://www.customs.gov.au/webdata/resources/files/chapter19goods_a.pdf
Avustralya ve Yeni Zelanda’ya Gıda İhracatında Uyulması Gereken Esaslar – T.C. Melburn Ticaret Ataşeliği
9
Tablo.8 - Makarna Satışları - 1000 Ton Bazında (2004-2009 Yılları)
"000 Ton
2004 2005 2006 2007
Konserve edilmiş Makarnalar
27,1
26,8
27,6
27,5
Kuru Makarna
53,5
54,8
55,6
56,7
Soğutulmuş Taze Makarna
9,3
10,2
10,9
11,6
Makarna
89,8
91,8
94,1
95,8
2008
27,2
57,7
12,4
97,4
2009
26,7
59,6
13,3
99,6
Avustralya’da son 5 yıl içerisindeki soğutulmuş taze makarnaya olan talep çok az bir
oranda artış göstermiştir. Ayrıca makarna satışları ise 2004 yılında 89,800 Ton iken bu rakam
2009 yılında 100.000 tona yaklaşmıştır. Konserve edilmiş makarnaların üretiminde ise çok fazla
bir değişiklik gözükmemektedir.
Tablo.9’da Avustralya’daki son 5 yıl içerisindeki makarna satışları gösterilmektedir.
Tablo.9 - Makarna Satışları - Milyon A$ (2004-2009 Yılları)
Milyon A$
2004
2005
2006
Konserve edilmiş Makarnalar
67,5
66,2
70,8
Kuru Makarna
171,7 175,1 178,3
Soğutulmuş Taze Makarna
82,9
89,9
95,3
Makarna
322,1 331,2 344,4
2007
71,8
185,4
102
359,3
2008
72,8
194,7
111,2
378,7
2009
73,9
204
119,5
397,4
Son 5 yıl içerisindeki makarna satışlarının genelinde bir artış gözlenmektedir. Özellikle
2009 yılındaki soğutulmuş taze makarnaların satışlarından elde edilen gelirin, 2004 yılına göre
%42 oranında artığı görülmektedir.
Tablo.10’da ise makarna sektöründeki büyüme oranı açıklanmaktadır.
Tablo.10 - Makarna Satışlarındaki Büyüme Oranı (2004-2009 Yılları)
Büyüme Oranı %
2008-2009
2004-2009 CAGR
2004-2009 Toplam
Konserve edilmiş Makarnalar
-1,8
-0,3
-1,4
Kuru Makarna
3,3
2,2
11,6
Soğutulmuş Taze Makarna
6,5
7,3
42,2
Makarna
2,3
2,1
10,9
CAGR: Compound Annual Growth Rate (Yıllık ortalama büyüme oranı).
Avustralya makarna piyasasındaki şirketlere ait pazar payları Tablo.11 ve markalara göre
pazar payları ise Tablo.12’de gösterilmektedir.
Tablo.11 - Makarna Pazarındaki Şirketlerin Pazar Payları (2004-2008 Yılları)
Perakende Değeri % rsp
ŞİRKETLER
2004
2005
2006
San Remo Macaroni Co
30,5
30,3
32,1
General Mills Australia Pty Ltd
18,1
19,4
19,4
Heinz Co Australia Ltd, HJ
14,3
13,4
13,6
Rinoldi Pasta Pty Ltd
9,3
10
2007
34,6
19,3
13
8
2008
35,3
19,5
12,3
7,5
SPC Ardmona Ltd
Barilla Alimentare SpA
Pasta Di Casa Pty Ltd
Manildra Group
Nestlé Australia Ltd
Green's General Foods Pty Ltd
Private Label (Özel Markalar)
Diğer
TOPLAM
rsp:Retail Sale Price (Perakende Satış Fiyatı)
4,9
4
3
11,2
0,3
9,7
4,1
100
4,9
4,2
3,3
11,1
9,8
3,7
100
5,2
4,1
3
10
3,2
100
Tablo.12 - Makarnaların Markalara Göre Pazar Payları (2005-2008 Yılları)
Perakende Değeri % rsp
MARKA
ŞİRKET
2005 2006
San Remo
San Remo Macaroni Co
24,5 26,1
Latina
General Mills Australia Pty Ltd
18,1 18,3
Heinz
Heinz Co Australia Ltd, HJ
10,2 10,3
Zaferelli
San Remo Macaroni Co
5,8
6
Vetta
Rinoldi Pasta Pty Ltd
6,7
SPC
SPC Ardmona Ltd
4,9
5,2
Barilla
Barilla Alimentare SpA
4,2
4,1
Wattie's
Heinz Co Australia Ltd, HJ
3,2
3,3
Pasta Di Casa
Pasta Di Casa Pty Ltd
3,3
3
Nanda
Rinoldi Pasta Pty Ltd
2,6
Dorato
General Mills Australia Pty Ltd
1,4
1,1
Vetta
Manildra Group
7,9
Nanda
Manildra Group
3,2
Maggi
Nestlé Australia Ltd
Nanda
Green's General Foods Pty Ltd
Vetta
Green's General Foods Pty Ltd
Özel Markalar
Özel Markalar
9,8
10
Diğer
3,7
3,2
rsp:Retail Sale Price (Perakende Satış Fiyatı)
5,3
4,1
2,6
10
3,1
100
2007
28,7
18,5
9,8
5,9
6,2
5,3
4,1
3,2
2,6
1,8
0,9
10
3,1
5,3
4,1
2,5
10,4
3,1
100
2008
29,3
18,8
9,4
6,1
5,9
5,3
4,1
2,9
2,5
1,5
0,7
10,4
3,1
Avustralya makarna sektöründe talebi etkileyen unsurları şu şekilde sıralayabiliriz;




Yerleşim bölgelerindeki nüfusun artış ve azalışları
Tüketici tercihlerindeki değişiklikler
Makarna markalarının piyasaya etkisi
Reklamların makarna sektörüne etkisi
6. Sektör’deki Rekabet Ortamı ve Türk Makarnalarının Pazar durumu
San Remo Macaroni Şirketi Avustralya makarna piyasasında çok güçlü ve giderek artan
bir liderlik pozisyonuna sahiptir. Bu şirketin hem kuru makarnada hem de soğutulmuş/taze
makarnada ana markası San Remo’dur. Ayrıca kuru makarnada alt markası Zaferelli mevcuttur.
Heinz Co Australia şirketi konservelenmiş/korunmuş makarna piyasasına hakim olmaya iki
markasıyla devam etmektedir. Heinz ve Wattie’s 2008 yılında % 64 parekende satış oranına
11
sahip olmuştur. General Mills Australia şirketinin Latina markası da % 64 parekende satış
oranıyla soğutulmuş/taze makarna piyasasına hakimdir. San Remo Macaroni şirketi San Remo
markasıyla 2008 yılında % 13 pazar payına ulaşmıştır.
San Remo Macaroni şirketi 2008 yılında Pazar payını % 5 oranında artırarak % 35’e
yükseltmiştir. Bu artış soğutulmuş/taze makarnada % 9 kuru makarnada % 6 oranında pazar payı
artışlarından gelmiştir. San Remo Macaroni şirketinin değişik fiyat seviyelerini kapsayan,
organik makarna, glütensiz makarna ve tam tahıllı makarna gibi geniş bir ürün ağına sahip iki
markalı stratejisi başarılı olmasını sağlamıştır.
Konserve edilmiş makarnada iki lider şirket Heinz Co Australia ve SPC Ardmona
çocukların desteğini almaya ve yeni şekilli makarnalar çıkarmaya devam etmektedir. Konserve
edilmiş makarna genellikle çoklu paketler halinde satışa sunulmaktadır. Çoğunlukla karton bir
kutuda veya esnek plastikle kaplanmış dörtlü konserve kutularında sunulmaktadır. Bu sunum
şekli mutfakta stoklamayı teşvik ettiğinden tüketimi artıran bir stratejidir.
San Remo Macaroni, Roma Foods, Rinoldi Pasta Avustralya’da yerel üreticilerdir. Ancak
bu şirketler Avustralya’da makarna piyasasındaki ürünlerin % 45’inden daha azına sahiptirler.
San Remo Macaroni sağlıklı yiyecek olduğunu vurgulamak ve sporla ilgili olduğunu göstermek
için Avustralya’da oynanan bir oyun olan Netball ligine sponsor olmuştur. Bunun dışında
Avustralya’da makarna reklamları çok azdır. Avustralya makarna piyasası 400 milyon
Avustralya Dolarına yakın olmasına rağmen makarna çok az bir reklam desteği almaktadır.
Büyük marketlerin özel markaları, özellikle Avustralya’daki en büyük iki marketten birisi
olan Woolworths’un (Safeway) kendi adıyla çok çeşitli makarnaları raflarına koymasıyla market
raflarında önemli oranda yer tutmaya başlamışlardır. Ancak kalitelerine göre fiyatlarının uygun
olmasına ve raflarda avantajlı yer tutmalarına rağmen piyasada önemli sayılacak bir paya sahip
değillerdir. Özel markaların soğutulmuş/taze makarnada çok daha az bir varlıkları vardır.
Bazı Türk makarnalarıAvustralya’da yerleşik Türk kökenli gıda ithalatçıları tarafından
getirilmektedir. Avustralya’nın makarnaya uyguladığı gümrük vergisi oranı % 5 civarındadır ve
KDV vergisi yoktur. Türk makarnaları genellikle Türk ve Ortadoğu kökenlilerin alışveriş yaptığı
etnik gıdalar satan marketlerde satılmaktadır. Türk makarnaları için herhangi bir promosyon ya
da reklam yapılmamaktadır. Bu nedenle piyasada bilinirlikleri çok az olup sadece Türk malı
tercih edenler tarafından alınmaktadır.
Tablo.13 – Türkiye’nin Dünya Geneline ve Avustralya’ya olan Makarna İhracatı
2008
Miktar
(Kg)
Dünya Geneline
Makarna İhracatı
Avustralya’ya
Makarna İhracatı
12
2009
2010 (Ocak-Haziran)
Miktar
Toplam
(Kg)
ABD $
Toplam
ABD $
Miktar
(Kg)
Toplam
ABD $
175.613.572
181.952.653
213.513.057
149.438.822
144.812.563
89.939.783
200.056
229.127
250.050
186.989
225.554
156.057
Makarna sektöründe karşılaşılan bazı engeller:

Mevcut toptancılar arasındaki rekabet:
Toptancılar arasındaki rekabet yüksek düzeyde olduğu için makarna sektörüne yeni
girecek olan şirketler açısından zorlu bir pazardır.

Büyük mağazalar ve dağıtım merkezlerinin kuruluşundaki maliyetler:
Avustralya pazarına yeni girecek olan şirketlerin finansal yükümlülükleri sektör
içerisindeki mevcut toptancılara göre daha fazladır. Ekipman giderleri, kira giderleri, mağaza
açılışındaki diğer giderler gibi bir çok farklı maliyetleri bulunmaktadır.

Reklam ve Diğer Tanıtım Giderlerinin Yüksek Maliyeti:
Makarna sektörüne yeni giren firmaların tanıtım maliyetleri ilk etapta yüksektir ve
markalaşma açısından reklamlar sektör içerisinde önemli bir yer tutmaktadır.

Markalaşmış Ürünler ile rekabette karşılaşılan zorluklar:
Makarna sektöründe uzun yıllardır Avustralya’da faaliyet gösteren şirketler makarna
sektörü içerisindeki avantajlı durumudadır.
7. Sektörün Dış Ticaret İlişkileri ve Dışa Açıklığı:
Avustralya dünya genelinde gerçekleştirilen durum buğdayı ihracatının %2’lik ve
makarna ihracatının ise % 0,5’lik küçük bir kısmını gerçekleştirmektedir. Avustralya’nın son 10
yıl içerisinde makarna ihracatı ikiye katlamıştır. Dünya genelindeki makarna ihracatı ve
üretiminde İtalya birinci sırayı almaktadır.
San Remo firmasının Avustralya ve Yeni Zelanda’daki fabrikalarından 35 farklı ülkeye
makarna ihracatı gerçekleştirmektedir. Güney Avustralya Eyaleti, Avustralya’nın makarna
üretimi ve ihracatında önemli bir yer tutmaktadır. Eyalet içerisindeki makarna üretimine olan
talep hem Avustralya’nın gerçekleştirdiği ihracattan hemde ülke içerisindeki pazardan dolayı
canlılık göstermektedir. Bu eyalet içerisindeki durum buğdayı kalitesi diğer eyalletlere göre daha
yüksek seviyede olması nedeni ile üretim çoğunlukla Güney Avustralya Eyaleti’nde
gerçekleştirilmiştir.5
Avustralya’nın 2005-2009 yılları arasında gerçekleştirdiği işlenmiş ve işlenmemiş gıda
ürünleri ithalatı tablo.14’te gösterilmektedir;
5
13
http://www.pir.sa.gov.au/grains/grain_value_chains/pasta__and__co-products
Tablo.14 –Avustralya’nın Gıda Ürünleri İthalatı (milyon AUD)
Tablo.14
2004-05 2005-06 2006-07 2007-08 2008-09
İşlenmemiş Gıda
1,440
1,605
1,897
1,892
2,011
Son 5 yıl içindeki
Büyüme Oranı %
% 9.0
İşlenmiş Gıda
5,517
5,844
6,909
7,703
8,976
% 12.6
Son 5 yıl içerisindeki Avustralya’nın işlenmiş ve işlenmemiş gıda ürünleri ithalatı
istikrarlı bir şekilde artmaktadır.
8. Avustralya ve Dünya Genelindeki Makarna Tüketimi:
Grafik.1
Dünya Genelindeki Makarna Tüketimi
1 Yıl İçerisinde Tüketilen Kişi Başı Ortalama Makarana (KG)
İ
t
a
l
y
a
28,5
İ
s
v
i
ç
r
e
10,1
A
B
D
9
Y
u
n
a
n
i
s
t
a
n
8,8
F
r
a
n
s
a
7,3
K
a
n
a
d
a
6,3
R
u
s
y
a
5,5
A
l
m
a
n
y
a
İ
,
s
v
e
ç
5,5
İ
s
p
a
n
y
a
4,6
A
v
u
s
t
r
a
l
y
a
4
İngiltere
2,5
Yeni Zelanda , Japonya
1,7
0
5
10
15
20
25
KG
Dünya’daki makarna tüketimi ülkelere göre farklılık göstermektedir. Avustralya’daki
yıllık ortalama bir kişi yaklaşık olarak 4 kg makarna tüketmektedir. İtalya’da ise ortalama bir
kişinin 1 yıl içerisinde tükettiği makarna miktarı ise 28,5 kg olarak belirtilmektedir. İtalya
makarna tüketiminde büyük bir farkla diğer ülkelerin önünde yer almaktadır. Avustralya ise
dünya genelindeki makarna tüketiminde 24. sırada yer almaktadır. Avustralya ve Türkiye’deki
kişi başı makarna tüketimi birbirine çok yakın seyretmektedir.
14
30
9. Avustralya’nın Tahmini Makarna Üretimi
Avustralya’nın önümüzdeki 5 yıl içerisinde öngörülen makarna satışları (Ton ve AUD
bazında) ve sektörde öngörülen büyüme oranları Tablo.15, 16 ve 17’de gösterilmektedir.
Tablo.15 - Tahmini Makarna Satışları - 1000 Ton Bazında (2009-2014 Yılları)
"000 Ton
2009
2010
2011
2012
Konserve edilmiş Makarnalar
26,7
26,3
26
25,7
Kuru Makarna
59,6
61,4
63,2
64,7
Soğutulmuş Taze Makarna
13,3
13,7
14
14,3
Makarna
99,6
101,4
103,1
104,7
Tablo.16 - Tahmini Makarna Satışları - Milyon A$ (2009-2014 Yılları)
Milyon A$
2009
2010
2011
2012
Konserve edilmiş Makarnalar
73,9
71,7
69,6
67,9
Kuru Makarna
204 206,1 207,7 208,8
Soğutulmuş Taze Makarna
119,5 120,7 121,6 122,2
Makarna
397,4 398,5 398,9 398,9
2013
25,5
66,2
14,5
106,2
2013
66,4
209,4
122,6
398,4
2014
25,4
67,5
14,6
107,5
2014
65,1
209,6
122,7
397,4
Tablo.17 - Makarna Satışlarındaki Tahmini Büyüme Oranı (2009-2014 Yılları)
Büyüme Oranı %
2013-2014
2009-2014 CAGR
2009-2014 TOPLAM
Konserve edilmiş Makarnalar
-0,5
-1
-5
Kuru Makarna
2
2,5
13,2
Soğutulmuş Taze Makarna
1
2
10,4
Makarna
1,3
1,5
8
AGR: Compound Annual Growth Rate
10. Avustralya’daki Gıda Fuarları
Tablo.18
Fuar Adı
FINE FOOD
AUSTRALIA
FINE FOOD
Western Australia
FINE FOOD
Queensland
15
Tarihi
13-16 Eylül
2010
20-22 Mart
2011
11-13 Mart
2012
Fuar Yeri
Fuar Organizatörü
Melbourne
Convention
& Exhibition
Centre
Perth
Convention
Exhibition
Centre
Brisbane
Convention
& Exhibition
Centre
Diversifies Exhibitions Australia Pty Ltd
www.finefoodaustralia.com
Diversifies Exhibitions Australia Pty Ltd
www.finefoodaustralia.com
Diversifies Exhibitions Australia Pty Ltd
www.finefoodaustralia.com
IV.SONUÇ
Makarna piyasasının önümüzdeki dönemde de güçlü bir büyüme göstermesi
beklenmektedir. Ekonomik durgunluğuna daha duyarlı olmasına rağmen sogutulmuş/taze
makarnanın da büyümeye devam edeceği görülmektedir. Yüksek fiyatına ilave olarak
soğutulmuş/taze makarna pizza şirketlerinden gelen yeni bir rekabetle de karşı karşıya
kalmaktadır. En büyük eve servis piza şirketleri olan Domino’s Pizza ve Pizza Hut, eve servis
makarna işine çok güçlü bir reklam desteğiyle girmişlerdir. Bu genellikle ısıt ve servis et
formatında satılan soğutulmuş/taze makarnayla doğrudan rekabeti getirmektedir.
Avustralya’da makarna fiyatları 2009 yılındaki hammadde fiyatlarındaki artışlara bağlı
olarak artmaya devam etmiştir. 2009 yılındaki metal fiyatlarındaki artış konserve edilmiş
makarnanın paketleme maliyetlerini etkilemiştir. Bunun sonucunda konserve edilmiş makarna %
3 oranında artarak ortalama birim fiyatı 2,8 Avustralya Dolarına yükselmiştir. Kuru ve
soğutulmuş/taze makarnalar çelik fiyatlarındaki artıştan etkilenmediğinden ortalama birim
fiyatları daha az artmıştır.
Organik makarna, glütensiz makarna ve tam tahıllı makarna, artık hem kuru makarna
hem de konserve edilmiş makarna olarak Avustralya piyasasında yerlerini almışlardır. Piyasada
çok küçük bir orana sahip olmalarına rağmen bu ürünler büyümeye devam edecektir.
San Remo Macaroni şirketinin Netball Ligiyle yaptığı sponsorluk anlaşması zaten Avustralya’da
varolan makarnanın sağlıklı yiyecek imajına katkı yapmıştır. Makarnanın toplam büyüklüğü ve
satış değeri dikkate alındığında sözkonusu sponsorluk anlaşması küçük kalmaktadır. Ancak şu
açıktır ki üreticiler tüketicilerin davranışlarını ve algılamalarını desteklemeye devam edecekler
ve yeni tariflerle, tavsiyelerle ve makarnanın içeriğiyle ilgili eğitimle makarnanın daha fazla
oranda ve yerde tüketilmesi için çalışacaklardır.
V. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER
Avustralya pazarına girmek isteyen bir Türk makarna şirketinin en çok yatırım yapması
gerektiği alanlar, pazarlama ve satış faaliyetleri ile büyük süpermarket/hipermarket raflarında yer
alabilmesi için dağıtım faaliyetleri olacaktır. Yatırımların finansmanı orta ve uzun vadede geri
dönecek şekilde planlanması gerekmektedir. Avustralya pazarına girişte halen Türkiye’den hiçbir
destek almadan Türk makarnaları ithal eden ve pazarı iyi bilen Türk asıllı toptancılarla işbirliği
yapmaları, piyasayı öğrenme sürecini kısaltıp giriş maliyetlerini azaltabilir. Makarna dışında da
ürünleri ithal edip dağıtan bu toplantıcıların lojistik imkanları desteklenerek makarna dağıtımı
için kullanılabilir.
16
KAYNAKÇA







17
Avustralya’nın genel ekonomik durumu ve Türkiye ile Ekonomik-Ticari İlişkileri, MartNisan 2010, T.C. Sidney Başkonsolosluğu Ticaret Ataşeliği
Composition of Trade Australia 2008-2009
Euromonitor International Estimates (Pasta Statistics)
http://www.customs.gov.au/webdata/resources/tariff
http://www.pir.sa.gov.au/grains
Avustralya İstatistik Bürosu (www.abs.gov.au)
www.finefoodaustralia.com.au