KONYA TİCARET ODASI SLOVENYA CUMHURİYETİ ÜLKE RAPORU Etüd-Araştırma Servisi Temmuz 2010 SLOVENYA ÜLKE RAPORU İÇİNDEKİLER GİRİŞ........................................................................................................................................... 1 BİRİNCİ BÖLÜM SLOVENYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. Ülke Kimliği ........................................................................................................................ 2 1.2. Kısa Tarihçe ........................................................................................................................ 3 1.3. Siyasi Yapı ......................................................................................................................... 3 İKİNCİ BÖLÜM GENEL EKONOMİK DURUM 2.1. Genel Ekonomik Durum ..................................................................................................... 4 2.2. Ekonomideki Belli Başlı Sektörler ...................................................................................... 5 2.3. Dış Ticaret ........................................................................................................................... 6 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ 3.1. Siyasi İlişkiler ........................................................................................................................ 8 3.2. Ekonomik ve Ticari İlişkiler ................................................................................................. 8 3.2.1. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller .................................................................. 8 3.2.2. Dış Ticaret ....................................................................................................................... 10 3.2.3. Turizm ............................................................................................................................. 10 3.2.4. Ulaştırma ......................................................................................................................... 10 3.2.5. Yatırım ............................................................................................................................ 10 3.3. İşbirliği Yapılabilecek Alanlar .............................................................................................. 11 i SLOVENYA ÜLKE RAPORU GİRİŞ Slovenya, iki milyonluk nüfusuna karşılık yüksek üretim hacmi ve 22 bin Euro’yu aşan kişi başına milli geliri ile Avrupa’nın en yüksek standartlarına sahip ülkelerden biridir. Avrupa piyasalarında marka tanınırlığı ve ürün kalite imajı çok iyi, iş gücü piyasası içinde vasıflı işçi oranı çok yüksektir. Aktif işgücünün %20’ye yakını üniversite mezunudur. Slovenya mesleki eğitime çok önem vermektedir; bu da yapılan üretimin kalitesine yansımaktadır. Slovenya’nin GSYIH’nin yüzde 60’dan fazlasını ihracat oluşturmaktadır. 2004 yılında AB’ye üye olan Slovenya’da AB üyeliğinin Sloven ekonomisine etkileri ise net bir şekilde gözlenmektedir. Nitekim üyeliğin hemen altı ay sonrasında GSMH yüzde 4, turizm gelirleri ise yüzde 9 artmıştır. Slovenya istikrarlı ekonomisi, büyüme potansiyeli ve stratejik konumu nedeniyle yabancı yatırımcıların tercih ettiği bir ülkedir. Sloven Ticaret ve Yatırımı Destekleme Ajansı (TIPO) tarafından yatırımcılara fon ve teşvikler sunulmakta, yürürlükteki Hibe Planı kapsamında imalat ve hizmetler sektörüne yeni gireceklere kolaylık sağlanarak maliyetlerinin düşürülmesi doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır. Slovenya ile Türkiye arasındaki anlaşmalar sayesinde, işbirliğinin geliştirilmesine yönelik altyapı fazlasıyla mevcuttur. Avrupa Birliği nüfusunun yüzde 0.4’ünü, GSMH’sinin ise yüzde 0.3’ünü oluşturan Slovenya, küçük ancak gelecek vaat eden ekonomisiyle Türk girişimcilere çeşitli olanaklar sunmaktadır. Avrupa’ya açılmak isteyen firmalarımız, Slovenya ile AB pazarına özellikle Orta Avrupa ve Balkan ülkelerine yönelik olarak işbirliği yapabilirler. Slovenya, özellikle tekstil, inşaat ve mobilya sektörlerinde Türk firmaları için cazip bir pazar özelliği taşımaktadır. Buna karşılık, Türkiye’nin Orta Asya ve Ortadoğu ülkeleri ile olan ilişkilerindeki konumu ise; Slovenya yatırımcıları ve ihracatçıları için büyük bir avantaj sağlayabilir. 1 SLOVENYA ÜLKE RAPORU BİRİNCİ BÖLÜM SLOVENYA HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1.1. ÜLKE KİMLİĞİ Resmi Adı: Slovenya Cumhuriyeti Yönetim Şekli: Parlamenter Demokrasi Cumhurbaşkanı: Danilo TURK (22 Aralık 2007’den beri) Başbakan: Borut PAHOR (7 Kasım 2008’den beri) Bağımsızlık Tarihi: 25 Haziran 1991 (Yugoslavya’dan) Başkent : Ljubljana Önemli Şehirleri: Nova Gorica, Novo Mesto, Maribor, Ptuj, Jesenice, Velence Yüzölçümü : 220.256 km² Coğrafi Konumu: Orta Avrupa’nın güneyinde yer alan, Adriyatik Denizi’ne 40 km’lik kıyısı olan Slovenya; kuzeyde Avusturya, kuzeydoğuda Macaristan, güney ve doğuda Hırvatistan, batıda İtalya ile komşudur. Nüfus : 2,003,136 (Temmuz 2010 tahmini) Etnik Yapı: Slovenyalı %83.2, Sırp %2, Hırvat %1.8, Boşnak %1.1, Yugoslav %0.6, Macar %0.4, diğer %12 (2002) Dil : Resmi dil Slovence’dir. Bazı bölgelerde Macarca ve İtalyanca da konuşulmaktadır. Din : Katolik (%57.8), Müslüman (%2.4), Ortodoks (2.3), diğer Hıristiyan Mezhepleri (%0.9) Para Birimi : Euro (EUR) Zaman Dilimi: GMT’den 1 saat ileride, Türkiye’den bir saat geridedir. 2 SLOVENYA ÜLKE RAPORU 1.2. 1.2. KISA TARİHÇE 6. yy.'daki büyük Slav göçleriyle bugünkü yaşadıkları topraklara yerleşen Slovenler, uzun yıllar Germen halklarının egemenliğinde yaşamış olmalarına rağmen kendi kimliklerini ve dillerini korumuşlardır. 1918'de, Sırp, Hırvat, Sloven Krallığının, 2. Dünya Savaşı'nın ardındansa Yugoslav Federal Cumhuriyeti (YFC)'nin bir parçası olmuşlardır. Yugoslav ordusuyla yapılan 10 günlük bir savaştan sonra 25 Haziran 1991'de bağımsızlıklarını ilan etmişlerdir. Slovenya, sosyo-kültürel yapısı itibariyle diğer Yugoslav Cumhuriyetlerinden farklılık göstermektedir. Slovenya Slav ırkından olan diğer devletlerin aksine Katolik ve türdeş bir nüfusa sahiptir. Diğer Balkan devletlerinde olduğu gibi bir azınlık sorunu yoktur. Çoğunlukla Almanya ve Avusturya - Macaristan İmparatorluğu’nun etkisi altında kalmıştır. Bir Balkan Devletinden çok Orta-Batı Avrupa devleti niteliklerine sahiptir. Slovenya, uluslararası arenada yapıcı, yaratıcı ve uzlaşmacı bir politika izlemektedir. BM, Avrupa Konseyi üyesi olan ülke, 2004 yılında NATO ve AB tam üyesi olmuştur. 1998-1999 döneminde BM Güvenlik Konseyi’nde geçici üye olarak yer almıştır. IMF, Dünya Bankası, Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası, Dünya Ticaret Örgütü gibi birçok uluslararası finans kuruluşlarına da üyedir. Bölgesinde de istikrarı sağlamak için çalışan Slovenya, Güneydoğu Avrupa İşbirliği Girişimi (SECI) ve İstikrar Paktı üyesi olarak Balkanlardaki düzenin yeniden inşası için teknik ve mali yardımda bulunmaktadır. İnsan hakları notu oldukça yüksek olan ülke, AB müktesebatına uyumda kişilerin serbest dolaşımı, balıkçılık, çevre, ekonomik ve parasal birliğe uyum, iş ve sosyal politikalar ve bölgesel politikalar konularında hızlı ilerleme kaydetmiştir. 1.3. SİYASİ YAPI Slovenya Anayasası 23 Aralık 1991 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Cumhurbaşkanı halk tarafından ve en fazla iki kere beş yıllık dönemler için seçilir. Slovenya, biri 90 üyeli Ulusal Meclis, diğeri 40 üyeli Ulusal Konseyden oluşan iki Meclisli bir yapıya sahiptir. Yürütme ve yasama görevleri Ulusal Meclis tarafından üstlenilmiştir. Başbakan ile Bakanların atanmasında ve yürütmenin oluşumunda Ulusal Meclis asıl yetki sahibidir. Cumhurbaşkanı Başbakanı, Başbakan ise Bakanları Ulusal Meclise teklif eder. Anayasa ve Seçim Yasasına göre, genel seçimler her dört yılda bir yapılır. Slovenya'da bir kademeli yerel yönetim sistemi mevcuttur. Merkezi Hükümetçe doğrudan vali tayini söz konusu olmayıp, tüm mahalli hizmetler ve mülki idare, yetkileri yerel konularla sınırlandırılmış belediye başkanlarınca yürütülmektedir. Slovenya'da 210 belediye bulunmakta olup, bunlardan 11'i "büyük şehir" belediyesi konumundadır. Slovenya'da son genel seçim 21 Eylül 2008 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Hükümet, Sosyal Demokratlar Partisi (SD), Gerçek İçin-Yeni Siyaset Partisi (Zares), Liberal Demokrasi Partisi (LDS) ile Slovenya Emekliler Demokratik Partisinin (DeSUS) tarafından oluşturulan bir koalisyon hükümetidir. 3 SLOVENYA ÜLKE RAPORU İKİNCİ BÖLÜM GENEL EKONOMİK DURUM 2.1. EKONOMİK DURUM Slovenya, iki milyonluk nüfusuna karşılık yüksek üretim hacmi ve 28 bin Euro’yu aşan kişi başına milli geliri ile Avrupa’nın en iyi ekonomik göstergelere ve en yüksek standartlarına ülkelerden birisidir. Slovenya'da kayda değer hiç bir doğal zenginlik yoktur. Bu sebeple kısa sürede erişilen seviye dikkat çekicidir. Ayrıca, yetişmiş işgücü, gelişmiş altyapı ve iletişim hizmetleri, ve batı normlarındaki tüketici pazarı ile cazip bir ekonomik ortaktır. Slovenya, Balkan ülkelerine ve Batı Avrupa’ya giriş kapısıdır. Ülke, bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından itibaren yapısal bir reform programını uygulamaya koymuş, fiyat liberalizasyonunu başarıyla gerçekleştirmiş, başta sanayi sektörü olmak üzere tüm sektörlerde büyük bir atılım gerçekleştirmiştir. Banka reformu ile makro ekonomik alanda büyük ölçüde istikrara ulaşmıştır. Bölgede meydana gelen etnik çatışma ve savaşlar, Sloven ekonomisini de olumsuz etkilemiştir. Ancak, ülke ekonomisi 1993 yılından itibaren istikrarlı bir şekilde % 4 büyüme hızını devam ettirmiştir. 2009 küresel ekonomik krizi Slovenya ekonomisini de olumsuz etkilemiş, ihracatı ve sanayi üretimi %6’dan fazla düşerken, işsizlik oranı ise %9’un üzerine çıkmıştır. Slovenya’nın GSYİH’si 2008 yılında 60,24 milyar dolarken 2009’da 55,84 milyar dolara gerilemiş; 2008’de yüzde 3,5’lik büyüme yaşanırken, 2009’da ise yüzde 7,3 küçülme gözlenmiştir. 28.524 dolar kişi başına düşen gelir rakamı 2004 yılında AB üyesi olan Orta Avrupa ülkelerine kıyasla oldukça yüksek. TABLO 1. Temel Ekonomik Göstergeler EKONOMİK GÖSTERGELER 2004 2005 GSYİH (milyar $) 33.66 35.76 38.94 47.18 60.24 55.84 4,3 4,3 5,9 6,8 3,5 -7,3 Reel GSYİH büyüme oranı (%) Kişi Başı GSMH Enflasyon (ort, % tüketici fiyatları) İşsizlik Oranı (%) 2006 2007 2008 2009 21.756 23.351 25.446 27.957 29.520 28.524 3,6 2,5 2,5 3,6 5,7 0,8 6,40 10,10 9,60 7,70 6,70 9,40 İhracat (fob, milyon $) 14.970 18.530 21.850 27.060 29.590 23.020 İthalat (fob, milyon $) 16.070 19.620 23.590 29.390 33.430 24.240 Kamu Borcu / GSMH (%) Dış Borç (milyar $) 32 32 29 2924 23 31 14.650 18.970 29.090 40.420 54.410 53.200 Kaynak : CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010 4 SLOVENYA ÜLKE RAPORU Slovenya, AB ile 1993 yılında Ekonomik İşbirliği Anlaşması, 1996 yılında ise Ortaklık Anlaşması’nı imzalamıştır. Topluluk ile gümrük tarifelerini düzenleyen geçici anlaşma ise 1 Ocak 1997’de yürürlüğe girmiştir. 2001 yılında ise AB ile sanayi ürünleri ticaretini tamamen liberalize etmiştir. Ancak tarım ürünleri ticaretinde halen bazı kısıtlamalar mevcuttur. Slovenya’nin GSYIH’nin yüzde 60’dan fazlasını ihracat oluşturmaktadır. 2004 yılında AB’ye üye olan Slovenya’da AB üyeliğinin Sloven ekonomisine etkileri ise net bir şekilde gözlenmektedir. Nitekim üyeliğin hemen altı ay sonrasında GSMH yüzde 4, turizm gelirleri ise yüzde 9 artmıştır. 1 Ocak 2007 tarihinde Euro Bölgesine dahil olan Slovenya, bölge için bir ekonomik başarı ve istikrar modelidir. 2004 yılında “Dünya Bankası'ndan kredi alan” ülke konumundan “katkıda bulunan üye ülke” konumuna geçmiştir. 2007'de ise İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı'ndan (OECD) üyelik sürecini başlatmak için davet almıştır. Slovenya istikrarlı ekonomisi, gelişmiş kalifiye işgücü, Avrupa’nın Doğu-Bati, Kuzey-Güney eksenindeki stratejik konumu nedeniyle yabancı sermaye açısından cazip bir yatırım merkezi haline gelmiştir. AB istatistik kurumu Eurostat verilerine göre, Slovenya her yıl GSMH’sinin yüzde 2.2’si civarında yabancı sermaye çekmektedir. AB-25 ortalamasının yüzde 1.2 olduğu göz önünde bulundurulursa, bu rakamın azımsanmayacak bir düzeyde olduğu söylenebilir. Üyelik öncesinde birkaç istisna dışında yabancı girişimcilere kapalı tutulan özelleştirme, üyeliğin ardından yabancılara da açılmıştır. Yine de Avrupa Birliği içerisinde ekonomisinde devlet kontrolünün en yüksek olduğu ülkelerden birisidir. İş ortamını geliştirmeye yönelik yapısal reformlar Slovenya ekonomisinde yabancı payını artırmış ve bu durum işsizliğin azaltılmasına yardımcı olmuştur. Slovenya istikrarlı ekonomisi, büyüme potansiyeli ve stratejik konumu nedeniyle yabancı yatırımcıların tercih ettiği bir ülkedir. Sloven Ticaret ve Yatırımı Destekleme Ajansı (TIPO) tarafından yatırımcılara fon ve teşvikler sunulmakta, yürürlükteki Hibe Planı kapsamında imalat ve hizmetler sektörüne yeni gireceklere kolaylık sağlanarak maliyetlerinin düşürülmesi doğrultusunda çalışmalar yapılmaktadır. Ancak doğrudan yabancı yatırım yüksek orandaki vergilerin de etkisiyle bölge ortalamasının gerisinde kalmaktadır. 2.2. EKONOMİDEKİ BELLİ BAŞLI SEKTÖRLER Slovenya ekonomisinde hizmetler sektörü ağırlıklıdır. Finansman ağırlıklı hizmetler sektörü, GSYİH’nın yüzde 67,2’sini kapsarken sanayi yüzde 30,5’ini, tarım ise sadece yüzde 2,3’ünü oluşturmaktadır. Sanayi ve inşaat sektörleri GSYİH’nin üçte birinden fazlasını oluşturmaktadır.İş gücünün yüzde 62,8’i hizmetler sektöründe istihdam edilmektedir. Sektörel Dağılım Sektö GSYH’daki payları (%) rler Hizme 67,2 t 5 SLOVENYA ÜLKE RAPORU Sanay 30,5 i Tarım 2,3 Tarım’ın GSYİH’daki payı düşük olmasın rağmen Sloven çiftçilerin siyasi alanda etkileri fazladır. Sava ve Drava nehirlerinin suladığı ovalarda yetiştirilen tarım ürünlerinin başında; buğday, mısır, patates ve uzum gelmektedir. Bağcılık ve şarap üretimi Maribor’da yaygın bir şekilde gerçekleşmektedir. Slovenya ekonomisinde geleneksel imalat sektörleri tekstil ve ticari araç üretimi daralırken, üretim daha çok yüksek katma değerli sektörlere (ilaç sanayi, elektrik ve elektronik sanayi) kaymıştır. İmalat sanayinde ise büyüme öncelikle ihracat potansiyeli yüksek ürünler olan ulaşım ekipmanları, elektrikli ekipmanlar, kauçuk ve plastik sanayi, kimyasallar, temel metaller ve işlenmiş ürünlerde kaydedilmiştir. Madencilik sanayi, metal dışı mineral ürünler, kömür, petrol ürünleri ve nükleer yakıtların üretiminde bir gerileme gözlenmektedir. Bir başka önemli sektör ise turizmdir. Alpler ile Adriyatik Denizi arasında uzanan ülke büyük bir turizm potansiyeline sahiptir. Adriyatik kıyısındaki Portoroz, önemli bir sahil kenti iken Bled gölü de toplantı ve kongre turizmine uygun yapısı ile göze çarpmaktadır. Turizm sektöründe yıllar itibariyle yatak kapasitesinde bir düşüş ancak hizmet kalitesinde artış gözlenmektedir. Bunun başlıca nedeni ise Slovenya’yı ziyaret eden turistlerin % 80’ini İtalya ve Avusturya’dan günübirlik gelen turistler oluşturmaktadır. Turizm gelirleri GSYIH’nin yaklaşık yüzde 8’ini oluşturmaktadır. Pan-Avrupa karayolu ile 5 ve 10 numaralı demiryolu koridorları üzerinde yer alan Slovenya, ulaşım açısından elverişli geçiş ülkesi konumundadır. Adriyatik Denizi’ndeki Koper Limanı Asya’dan Suez Kanalı yoluyla Orta Avrupa’ya kargo taşımacılığında en kısa deniz bağlantısını sağlamaktadır. Slovenya, ülke altyapısını geliştirme projelerine devam etmektedir. Özellikle ulaşım alanında altyapı güçlendirilerek iş ortamı için Slovenya’nın stratejik konumu öne çıkarılmaya çalışılmaktadır. Bu nedenle otoban yapımı, demiryolu yapımı projeleri öncelikli sıradadır. Slovenya’da, telekomünikasyon alt yapısı sağlamdır. Ülke, kişi başına internet bağlantısı en yüksek olan Avrupa ülkelerinden birisidir. 2.3. DIŞ TİCARET Slovenya’da pazar hacminin küçük olması nedeniyle KOBİ’ler ihracata yönelik faaliyet göstermektedir. Bu nedenle Sloven ekonomisinde dış ticaretin önemi fazladır. Slovenya İthalat ve ihracat imkanları geniş bir ülkedir. Ticaret kısıtlamaları olmayan acık ekonomi politikası uygulanmaktadır. Bu doğrultuda ülke ekonomisi dış ticarete dayanan Slovenya, ticaret partneri olan ülkelerdeki ekonomik sorunların etkisi altında kalabilmekte ve bu durum rekabet yeteneğini olumsuz etkileyebilmektedir. 2009 yılında global ekonomik krizin etkisi, Çin ve Hindistan’ın yarattığı rekabet ortamı doğrultusunda gerileyen ihracat, sanayi üretiminin yüzde 6’nın üzerinde bir düşüş yaşamasına neden olmuştur. 2008’de 29,5 milyar dolarlık ülke ihracatı, 2009’da yüzde 18,11 gerileyerek 23 milyar dolar olmuştur. 2008’de 33,4 6 SLOVENYA ÜLKE RAPORU milyar dolar olan İthalatı ise 2009’da yüzde 41,48 gerilemiş ve 24,2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülke ithalatı, ihracatından fazladır. 1996 yılında Orta Avrupa Serbest Ticaret Ortaklığı’na (CEFTA) üye olan Slovenya, 2002 yılı Ocak ayından itibaren CEFTA üyesi ülkeler (Macaristan, Polonya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, Bulgaristan ve Romanya) ile, 1 Temmuz 1995 tarihinden itibaren ise EFTA ülkeleri ile serbest ticaret alanı oluşturmuştur. 1 Mayıs 2004’te AB üyesi olan Slovenya, AB gümrük birliği çerçevesinde dış ticaretini yürütmektedir. TABLO 2. Slovenya’nın Dış Ticareti (FOB, milyar dolar) 2004 2005 2006 2007 14.970 18.530 21.850 27.060 İhracat 16.070 19.620 23.590 29.390 İthalat 31.040 38.150 45.440 56.450 Hacim -1.100 -1.090 -1.740 -2.330 Denge 2008 29.590 33.430 63.020 -3.840 2009 23.020 24.240 47.260 -1.220 Kaynak: CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010 İhracata dayalı olan Sloven ekonomisinde en büyük dış ticaret ortağı AB ülkeleridir. İhracatın yüzde 66’sı ve ithalatın yüzde 80’den fazlası AB-25 ile yapılmaktadır. Slovenya toplam ihracatının yarısından fazlası Almanya, İtalya, Hırvatistan ve Avusturya’ya yapılmaktadır. İthal ürünlerin %60’a yakını ise Almanya, İtalya, Fransa ve Avusturya’dan gelmektedir. Slovenya, güneydoğu Avrupa ülkeleri ve eski Sovyet ülkeleri ile ticaretini geliştirerek dış ticaret ortaklarını çeşitlendirmeye çalışmaktadır. Bosna-Hersek, Sırbistan-Karadağ ve Makedonya’ya yatırım yapan başlıca ülkelerden biri olan Slovenya’nın güneydoğu Avrupa’ya ihracatı son iki yılda önemli bir artış göstermiştir. Slovenya bu bölgeye ilaç, elektronik eşya, giyim, gıda mobilya ürünleri ihraç etmektedir. TABLO 3. Slovenya’nın Dış Ticarette Başlıca Ortakları (2008) İHRACAT % İTHALAT Almanya 18,2 Almanya İtalya 11,4 İtalya Hırvatistan 8,1 Avusturya Avusturya 7,3 Fransa Fransa 5,5 Hırvatistan % 19,2 11,8 9,3 7,5 7,4 Kaynak: CIA World Factbook – Slovenia, 19 Şubat 2010 Slovenya’nın başıca ihraç ürünleri; Makine ve ulaşım ekipmanları , kimyasallar, mobilya, kağıt, karton, ilaç sanayi ürünleri, metalden mamul ürünler, giyim eşyası, genel sanayi makineleri, demir- dışı metaller, tekstil ipliği, kumaş, demir-çeliktir. Başlıca ithal ürünleri ise; Karayolu araçları, petrol ve petrol ürünleri, elektrikli makine ve ekipmanlar, genel sanayi makineleri, demir-çelik, metal mamulleri, demir-dışı metaller, giyim 7 SLOVENYA ÜLKE RAPORU eşyası, tekstil ipliği, kumaş, spesifik makineler, çeşitli telekomünikasyon ekipmanları, enerji makine ve ekipmanlarıdır. 8 imalat sanayi mamulleri, SLOVENYA ÜLKE RAPORU ÜÇÜNCÜ BÖLÜM TÜRKİYE İLE TİCARİ İLİŞKİLERİN GELİŞİMİ 3.1. SİYASİ İLİŞKİLER 25 Haziran 1991 tarihinde bağımsızlığını ilan eden Slovenya, tarafımızdan 6 Şubat 1992 tarihinde Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Makedonya ile beraber tanınmıştır. Büyükelçiliğimiz 1 Nisan 1993 tarihinde faaliyete geçmiştir. Slovenya ise, 1996 yılının Eylül ayında Ankara’da bir Büyükelçilik açmıştır. Slovenya, Türkiye’yi Batı Avrupa’ya ve dolayısıyla Avrupa Birliği’ne bağlayan ana ulaşım güzergâhı üzerinde yer almaktadır. İkili ilişkilerin genel seyri olumlu olup, Balkanlar’da barış ve istikrarın sağlanmasına yönelik konularda ülkemiz ile Slovenya arasındaki işbirliği giderek artmaktadır. İki ülke arasında herhangi bir siyasi sorun bulunmamaktadır. Yapılan kamuoyu araştırmalarına göre, Sloven halkı AB içerisinde genişlemeye ve Türkiye’nin AB üyeliğine en fazla destek veren ülkeler arasında yer almaktadır. Sloven Hükümeti de karşılıklı ziyaretler vesilesiyle ülkemizin AB üyelik sürecine destek ifadesinde bulunmakta olup, Türkiye’nin gerekli kriterleri yerine getirmesi halinde AB’ye tam üye olabileceğini savunmaktadır. Sloven üst düzey yetkililer, Türkiye’nin Slovenya’nın NATO üyeliğine verdiği desteğe müteşekkir olduklarını ve bu işbirliğinin gelecekte AB bünyesinde devam etmesini dilediklerini dile getirmektedirler. Slovenya ile ilişkilerimizin temelini, Türk karayolu taşımacılığı, turizm, artış eğilimindeki ticarete dayalı ekonomik işbirliği, Balkanlar’da barışın tesisine yönelik benzer siyasi görüş ve yaklaşımlar, NATO müttefikliğimiz ve Slovenya’nın AB’ye üyelik sürecimize desteği oluşturmaktadır. 3.2. EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLER 3.2.1. İki Ülke Arasındaki Anlaşma ve Protokoller Anlaşmanın Adı İmza – Yürürlük Tarihi Ticaret ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması 8 Mart 1996 Bilimsel ve Teknolojik İşbirliği Anlaşması 26 Haziran 2003 Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 19 Nisan 2001 - 23 Aralık 2003 Karayolu ile ilgili Uluslararası Yolcu ve Yük Taşımacılığı Anlaşması 15 Haziran 2009 Kaynak :DTM 9 SLOVENYA ÜLKE RAPORU 3.2.2. Dış Ticaret Slovenya’nın Mayıs 2004’te AB üyesi olmasıyla birlikte iki ülke arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması feshedilmiş ve ikili ticaretimiz Gümrük Birliği kurallarına göre yürütülmeye başlamıştır. Slovenya yaklaşık iki milyonluk nüfusu nedeniyle nispeten küçük bir pazar olmakla birlikte Slovenya ile ülkemiz arasındaki ticaret hacmi sürekli olarak artan bir eğilim sergilemektedir. 2008 yılında 892,34 milyon dolar olan ticaret hacminin 2009 yılında yüzde 5,66 oranında düşmesine rağmen ticaret dengesi Türkiye lehine bir grafik çizmeye devam etmektedir. 2009 yılında ihracat bir önceki yıla göre yüzde 9 gerileyerek 594,92 milyon dolar, İthalat ise yüzde 2,44’lük artışla 249,58 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2010 yılının ilk üç aylık rakamları bir önceki yıl aynı dönem ile karşılaştırıldığında ihracatta yüzde 109,36’lık bir gerileme, İthalatta yüzde 31,85’lik bir artış olduğu görülmektedir. TABLO 4. Türkiye-Slovenya Dış Ticareti (1.000 Dolar) TÜRKİYE - SLOVENYA DIŞ TİCARETİ (2005-2010) (milyon dolar) Yıl İhracat İthalat Toplam Dış Ticaret 2010* 60.79 58.83 119.62 2009 594.92 249.58 844.50 2008 648.71 243.63 892.34 2007 486.77 232.32 719.09 2006 417.73 201.82 619.55 2005 332.41 217.87 550.28 Kaynak :DTM- Dış Ticaret İstatistikleri * 2010 yılının ilk üç ayı Türkiye’nin Başlıca Fasıllar İtibariyle Slovenya’ya İhracatı • • • • • • • • • • Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları Örme giyim eşyası ve aksesuarları İnorganik Kimyasal Müstahsallar, Organik, İnorganik Bileşikler Tütün ve tütün yerine geçen işlenmiş maddeler Kazan, makine ve cihazlar, alet ve parçaları Kauçuk ve kauçuktan eşya Cam ve cam eşya Örülmemiş giyim eşyası ve aksesuarları 10 SLOVENYA ÜLKE RAPORU Türkiye’nin Başlıca Fasıllar İtibariyle Slovenya’dan İthalatı • • • • • • • • • • Kazan, makine ve cihazlar, aletler, parçaları Elektrikli makine ve cihazlar, aksam ve parçaları Ham postlar,deriler (kürkler hariç), köseleler Debagat ve boyacılıkta kullanılan hülasa, boya, macun, sakızlar Kağıt ve karton; kağıt ve kartondan mamul eşya Demir ve çelik Motorlu kara taşıtları, bunların aksam ve parçaları Eczacılık ürünleri Optik, fotoğraf, sinema, ölçü, ayar cihazları, tıbbi alet Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler 3.2.3. Turizm Karşılıklı turistik ziyaretler gittikçe artan bir seyir izlemektedir. 2007 yılından bu yana Ljubljana Turizm fuarına katılım sağlanmaktadır. Ülkemiz, Sloven turistler tarafından en tercih edilen ülkeler arasında yer almaktadır. 2007 yılında ülkemizi yaklaşık 35.000 Sloven vatandaşı ziyaret etmiş olup bu rakam 2008 yılı ilk 11 ayını kapsayan dönemde 39.960 rakamına erişmiştir. Turistik seyahatler açısından sağlanan bu gelişmede Türk Hava Yollarının son iki yıldır haftada beş gün, Sloven bayrak taşıyıcısı Adriya Havayolları’nın haftanın iki günü iki sefer olmak üzere yedi gün düzenlediği uçuşların da etkili olmaktadır. 3.2.4. Ulaştırma Slovenya coğrafi konumu itibariyle Türk ulaştırma sektörü açısından önemli bir geçiş noktasıdır. Slovenya söz konusu konumu ile kara, deniz ve demiryolu altyapısı ile Batı Avrupa’ya kara ve deniz yolu ile yük taşıyan nakliye firmalarımız açısından önemli bir transit güzergahıdır. Slovenya’nın Koper Limanı ulaştırmaya yönelik mevcut işbirliğine katkı sağlamaktadır. 3.2.5. Yatırım Slovenya’da halihazırda büyük çaplı bir Türk yatırımı bulunmamaktadır. İşadamlarımızın küçük ölçekli girişimleri daha ziyade restoran, tekstil, hazır giyim, takı ve turizm firmaları mevcuttur. Ayrıca THY’nin havaalanında bir ofisi bulunmaktadır. 2009 yılı itibariyle ülkemizde ise 14 Slovenya menşeli firma faaliyet göstermektedir. 2009 yılında Türkiye’yi yaklaşık 38 bin Sloven turist ziyaret etmiştir. Slovenya menşeli beyaz eşya üreticisi Gorenje, elektronik eşya üreticisi Iskra (ILTEK Telekomünikasyon San. ve Tic. A.Ş. ile), Oskar Turizm (O.T.C.- Oskar Traveler's Club), bilgisayar yazılım programları firması qSTC ve Adria Havayolları İstanbul’da temsilcilikler açmışlardır. 11 SLOVENYA ÜLKE RAPORU Öte yandan, Slovenya Girişimcilik ve Dış Yatırımlar Kamu Ajansı (Public Agency for Enterpreneurship and Foreign Investment - JAPTI) 2006 yılının Ekim ayında Slovenya'nın İstanbul Fahri Konsolosluğu bünyesinde bir Ticaret Ofisi açmıştır. 3.3. İŞBİRLİĞİ YAPILABİLECEK ALANLAR Makine imalatı, tekstil, gıda, elektrik-elektronik, optik ekipmanlar, kozmetik, kağıt, plastik, otomotiv yan sanayi, kimyevi ve ağaç isleme sektörlerinde gelişmiş bir endüstriyel altyapı bulunuyor. Otomotiv yan sanayinde oldukça gelişen Slovenya ile işbirliğine yönelme imkanları mevcut. Tekstil sektöründe de söz sahibi olan Slovenya düşük maliyetleri, yüksek üretim teknolojisi ve coğrafi yakınlık faktörünün etkisiyle, İtalya’nın önde gelen markaları için fason üretim yapıyor. Bu alanda da Türk tekstil firmalarının Sloven firmalar ile karşılıklı görüşebilecekleri olanaklar var. Kereste, mobilya ve dekorasyon malzemelerinin baslıca ihraç kalemleri arasında yer aldığı Slovenya’da, ağaç isleme sektörü işbirliği olanakları sunuyor. İnşaat sektöründe de oldukça gelişmiş ve basarili olmuş Sloven firmaları mevcut. Özellikle eski Yugoslavya ve BDT pazarlarına yönelik olarak işbirliği opsiyonları değerlendirilebilir. 6 adet serbest bölgenin de bulunduğu ülke Bati Avrupa‘ya kara ve deniz yolu ile mal götüren Türk nakliye firmalarına geniş imkanlar sunuyor. Slovenya ile gemi inşa, tamir, tadilat, havuzlama, çelik konstrüksiyon, gemi dizel motoru imalatı alanlarında işbirliği imkanları değerlendirilebilir. 12 SLOVENYA ÜLKE RAPORU HAVA DURUMU Ljubljana, Slovenya 14 Temmuz Çarşamba 15 Temmuz Perşembe 16 Temmuz Cuma 17 Temmuz Cumartesi 24° C | 15° C 27° C | 12° C 29° C | 11° C 29° C | 12° C Sağnak Yağışlı Az Bulutlu Parçalı Bulutlu Az Bulutlu 13