Bosna – Hersek Ülke Raporu

Bosna – Hersek Ülke Raporu
Temel Makro Ekonomik Göstergeler
GSYİH ( Milyon $ )
17.891
Kişi Başı GSYİH ( $ )
10.213
Büyüme Oranı ( % )
2.50%
İthalat
$9.403 milyar (2010)
İthalattaki ortaklar
Hırvatistan 24.3%, Slovenya 12.6%, Almanya 12.1%, İtalya 10.4%, Macaristan 6.5%, Türkiye 6.4%, Avusturya 6.2% - (2010)
Nüfus
3.879.296
Yüzölçümü ( km² )
51.197
Başkent
Saraybosna
Para Birimi
Resmi para birimi Konvertibale Mark (KM)’dir. 1 KM = 100 fennig olarak değer bulmaktadır. Demir paralar: 5, 10, 20 ve 50 fennig ile 1 ve 2 KM şeklindedir.
Kağıt paralar ise 1, 5, 10, 20, 50, 100 ve 200 KM olarak tedavülde bulunmaktadır.
KM döviz kuru EURO’ya endekslenmiş olup, 1,96 KM = 1 Euro’ya sabitlenmiştir.
Pasaport ve Vize İşlemleri
Bosna-Hersek Türkiye'ye vize uygulamamaktadır. Bosna-Hersek Avrupa Birliği ülkelerine de vize uygulamamaktadır.
Kullanılan Lisan
Ülkede Boşnakça konuşulmaktadır. Bosna Hersek’de iş görüşmesi yapmak için Boşnakça bilmiyorsanız Türkçe ve Boşnakça bilen bir tercümana ihtiyaç duyabilirsiniz. İngilizce,
Almanca gibi lisanlar Bosna-Hersekte fazla yaygın değildir.
Yararlı Adresler
T.C. Saraybosna Büyükelçiliği
Turkish Embassy
Hamdije Kresevljkovica
571000 Sarajevo
Tel: +387 33 -568 750/ 221 858
Faks: +387 33 -267 261/ 568 777
T.C. Saraybosna Ticaret Müşavirliği
Turkish Office of the Commercial Councellor
Ul. Skenderija 4
71000 Sarajevo
Tel: +387 33-665 988
Faks: +387 33-208 562
[email protected]
Dış Ticaret Politikası ve Vergiler
Bosna-Hersek’in dış ticaretinde en büyük ortak Avrupa Birliği’dir. Öteden beri süregelen ekonomik ilişkiler nedeniyle dağılan Yugoslavya’dan doğan yeni devletlerle olan
ticari ilişkilerde büyük önem arz etmektedir. Halen Bosna Hersek’in dış ticaretinde önde gelen beş ülke Hırvatistan, Almanya, Sırbistan, İtalya ve Slovenya’dır. Türkiye ile
Bosna Hersek arasında serbest ticaret anlaşması imzalandıktan sonra iki ülke arasındaki dış ticaret hacmi önemli bir artış göstermiştir.
Bosna Hersek’in önemli İthalat kalemleri arasında ise gıda ve içecek, petrol ve kömür, kimyasallar, makine ve ekipman ile motorlu araçlar bulunmaktadır.
Bosna Hersek’te gümrük vergileri % 0-15 değişmekte olup, gümrük vergileri ortalaması % 6,5’dir. İthalatta % 1 gümrük harcı alınmaktadır. Gümrük vergileri ortalaması % 6,5
düzeyindedir. Belirli bazı gıda ürünlerinde gümrük vergisinin yanı sıra ithalatta bazı petrol ürünlerinden, alkolsüz içeceklerden, bira, şarap ve diğer alkollü içeceklerden, etil
alkol ve kahveden prelevman (excise taxes) alınmaktadır. Türkiye ve Bosna Hersek arasında imzalanan serbest ticaret anlaşmasına göre Bosna Hersek’e ihracatta tüm
gümrük vergileri ve eş etkili vergiler sıfırlanmıştır. İthalatta tarife dışı vergiler ve Türkiye ihracatçılarını sıkıntıya sokabilecek tarife dışı engeller yoktur. Bosna Hersek’in
uyguladığı herhangi bir anti-damping uygulaması da yoktur.
Kaynak: Ülke Masaları – Bosna – Hersek Raporu/ T.C. Ekonomi Bakanlığı
Ürün Standartları ile İlgili Uygulamalar
Ürün etiketlerinde, ürünün ismi, ithalatçının adresi, ürünün menşei, net ağırlığı/hacmi/miktarı, ürünün içindekiler, muhafaza bilgileri ve tüketicinin dikkat etmesi gereken
ilgili uyarılar bulunmalıdır. Teknik olarak karmaşık ürünlerin sunumunda kullanım kılavuzu, üretici bilgileri garanti belgesi ve süresi, yetkili servis ve diğer ilgili bilgiler yer
almalıdır. Ürün ile ilgili tüm bilgiler pazara sunulmadan önce Boşnakça veya benzer olan dillere çevrilmesi gerekmektedir.
Kaynak: Ülke Masaları – Bosna – Hersek Raporu/ T.C. Ekonomi Bakanlığı
Bosna Hersek'e İhracat Nasıl Yapılır
Türkiye ile Bosna Hersek arasında imzalanmış bulunan Serbest Ticaret Anlaşması uyarınca, Türkiye’den Bosna Hersek'e yapılan ihracatta tüm ürünlerde gümrük vergileri
sıfırlanmıştır. Türk ihracatçıları, ihracatta sadece %17 KDV ödemektedirler. Söz konusu durumdan yararlanabilmek için ürünlerin EUR1 sertifikası eşliğinde ihraç edilmesi
gerekmekte olup, söz konusu sertifikanın olmaması durumunda, Bosna Hersek'in üçüncü ülkelere uyguladığı vergi oranları uygulanacaktır.
Gümrük vergileri için tıklayınız. (İsimler Boşnakça olmakla beraber, GTIP numarası ile vergi oranları bulunabilir).
Kaynak: Ülke Masaları – Bosna – Hersek Raporu/ T.C. Ekonomi Bakanlığı
BOSNA HERSEK'E TARIM ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİ DEĞERLENDİRME MATRİSİ
Sektör
Türkiye'nin Türkiye'nin
Ülkenin
Türkiye'nin Türkiye'nin
Dünya
Türkiye'nin
Ülkenin
Ülke
Ülkeye
Ülkeye
Ülkenin Türkiye'ye
Toplam
Ülkeye
Toplam
İthalatında
Ülkeye
Toplam
İthalatında İlk
İhracatı 2013 İhracatı 2014
ve Rakip Ülkelere
GTİP Potansiyel Ürün İthalatı 2013 İhracatı 2013 İhracatı 2013 Ülkenin
İhracatındaki İthalatındaki
5 Ülke ve
Aylık Veriler Aylık Veriler
Uyguladığı Gümrük
(milyon
(milyon
(milyon
Payı 2013 Değişim 2012- Değişim 2012Pazar Payları
(milyon
(milyon
Oranları
dolar)
dolar)
dolar)
(%)
2013 (%)
2013 (%)
(%)
dolar)*
dolar)*
Kümes
hayvanlarının
etleri ve yenilen
Kümes
020714 sakatatı (taze,
Hayvanları
soğutulmuş
veya
dondurulmuş)
Şekerli ve
Kakao
Çikolatalı 170490 içermeyen
Mamuller
şeker mamulleri
2,9
3,0
2,1
2,9
164
388
0,1
0,2
-1,3
-13,5
2,6
-11,3
1,35
1,93
1,48
Almanya (32),
Türkiye (21), Türkiye,
Hollanda (13), Hırvatistan: 0, AB:
Slovenya (8), 10+2KM/kg
Hırvatistan (6)
2,30
Hırvatistan
(21), Türkiye
(17), Sırbistan
(15), Almanya
AB, Sırbistan,
Hırvatistan,
Türkiye,
Makedonya:0
(8), Slovenya
(7)
Şekerli ve
Çikolatalı
Mamuller
Çikolata ve
kakao içeren
180690
gıda
müstahzarları
2,0
2,2
356
0,3
-2,2
-14,6
1,40
1,50
Makarna
190219 Makarnalar
2,4
2,0
461
0,2
1,2
5,9
1,51
1,77
Bisküvi ve
Diğer Unlu 190531 Bisküvi
Mamüller
3,3
1,5
298
0,4
-8,9
49,9
1,05
0,87
Maya
210210 Canlı mayalar
2,5
1,7
212
0,5
25,8
15,8
1,08
1,24
Alkolsüz
İçecekler
Sular (mineral
sular ve gazlı
sular dahil)
(ilave şeker
veya diğer
220210 tatlandırıcı
maddeler
katılmış veya
aromalandırılmı
ş)ve alkolsüz
diğer içecekler
0,5
0,3
83
0,3
-15,2
-18,7
0,25
0,16
Sırbistan (35),
Polonya (17),
AB:0-2+0,2KM/kg,
Hırvatistan
Sırbistan,
(13), Almanya
Hırvatistan,
(8), Avusturya
Türkiye:0
(7), Türkiye
(%5) 6. sırada
İtalya (37),
Türkiye (30),
Türkiye,
Hırvatistan
Hırvatistan,
(11), Sırbistan
Sırbistan: 0, AB: 4,5
(8), Slovenya
(5)
Sırbistan (61), AB:3+0,3KM/kgMakedonya
15+1,5KM/kg,
(11),
Sırbistan,
Hırvatistan (9), Makedonya,
Türkiye (5),
Hırvatistan,
Polonya (4)
Türkiye:0
Hırvatistan
(27), Türkiye
AB, Türkiye,
(26), Almanya
Hırvatistan,
(15),
Makedonya:0
Makedonya
(5), İtalya (5)
Hırvatistan
(46,9),
Sırbistan
(17,6),
Slovenya
AB, Türkiye,
(14,2),
Hırvatistan,
Avusturya
Makedonya:0
(12,4),
Hollanda (2,1),
Türkiye (1,6) 6.
sırada
Alkolsüz
İçecekler
Sular (mineral
sular ve gazlı
sular dahil)
(ilave şeker
veya diğer
220290 tatlandırıcı
maddeler
katılmış veya
aromalandırılmı
ş)ve alkolsüz
diğer içecekler
0,4
0,3
44
0,5
-30,4
2,3
0,19
0,23
Sırbistan
(45i9),
Hırvatistan
(22,1),
Slovenya
AB, Türkiye,
(13,4),
Hırvatistan,
Makedonya
Makedonya:0
(4,3),
Bulgaristan
(3,1), Türkiye
(1,2) 10. sırada
Kaynak: ITC-Trade Map, TÜİK
BOSNA HERSEK'E SANAYİ ÜRÜNLERİ İHRAÇ POTANSİYELİ DEĞERLENDİRME MATRİSİ
Sektör
GTİP
Kimya
Sanayi
3004
Kozmetik
Ve Kişisel
Bakım
Ürünleri
3304
Ülkenin
Türkiye'nin Türkiye'nin
Ülkenin
Türkiye'nin
Türkiye'nin
Ülkenin
Türkiye'ye
Türkiye'nin
Dünya
Ülkeye
Ülkeye
Ülke İthalatında
Toplam
Toplam
Ülkeye
Toplam
ve Rakip
Ülkeye İhracatı
İthalatında
İhracatı 2013 İhracatı 2014 İlk 5 Ülke ve
Potansiyel Ürün İthalatı 2013
İhracatı 2013
İhracatındaki İthalatındaki
Ülkelere
2013 (milyon
Ülkenin Payı
Aylık Veriler Aylık Veriler Pazar Payları
(milyon
(milyon
Değişim 2012- Değişim 2012Uyguladığı
dolar)
2012 (%)
(milyon
(milyon
(%)
dolar)
dolar)
2013 (%)
2013 (%)
Gümrük
dolar)*
dolar)*
Oranları
Slovenya (20),
Almanya (16),
Fransa (11),
AB,
Eczacılık ürünleri
273
7,7
688
0,1
31,6
0,9
5,93
6,49
Hırvatistan (8),
Türkiye:0
Makedonya (6),
Türkiye (4)
8.sırada
Almanya (18),
Güzellik veya
Fransa (15) İtalya
makyaj
(11), Sırbistan
AB,
müstahzarları ve
36
1,0
141
0,1
11,9
8,2
0,76
1,00
(9), Polonya (7), Türkiye:0
cilt bakımı için
Türkiye (3) 13.
müstahzarlar
sırada
3307
Tıraş
Müstahzarları,
Vücut
Deodorantları,
Tuvalet
Müstahzarları
Plastik
Ürünler
3917
Plastikten
hortumlar,
borular ve
bağlantı
elemanları
46
2,4
899
0,2
-2,3
6,7
1,84
5,95
Plastik
Ürünler
3920
Plastik Ürünler
39
4,4
888
0,1
20,5
23,6
3,22
3,40
3923
Plastiklerden
eşya taşınmasına
veya
ambalajlanmasın
a mahsus
malzemeler;
plastikten
tıpalar, kapaklar,
kapsüller ve
diğer kapama
malzemeleri
Kozmetik
Ve Kişisel
Bakım
Ürünleri
Plastik
Ürünler
Kauçuk ve
Kauçuktan
Eşya
Teknik
Tekstil
25
33
0,8
0,7
277
763
0,2
0,1
11,5
51,4
5,2
12,0
0,62
0,56
0,71
0,67
4011
Kauçuktan yeni
dış lastikler
69
2,5
1.174
0,1
28,8
3,5
1,73
1,83
5903
Plastik
emdirilmiş,
sıvanmış,
kaplanmış veya
plastikle lamine
edilmiş
mensucat
86
3,2
138
0,8
53,8
32,7
1,98
5,81
Almanya (24),
İtalya (17),
İngiltere (16),
Türkiye (8),
Fransa (5)
AB,
Türkiye:0
Sırbistan (23),
Hırvatistan (20),
Almanya (15),
AB,
Avusturya (10), Türkiye:0
İtalya (8), Türkiye
(6) 6. sırada
Almanya (16,4),
Slovenya
AB,
(16),Hırvatistan
Türkiye:0
(14), Türkiye
(11), İtalya (12)
Sırbistan (26),
İtalya (13),
Hırvatistan (11),
AB, Türkiye,
Almanya (10),
Sırbistan:0
Slovenya (9),
Türkiye (3) 9.
sırada
Polonya (14),
Sırbistan (14),
Almanya (10),
Türkiye (7),
Slovenya (7)
Almanya (28),
İtalya (14),
Romanya (12),
Fransa (8),
İngiltere (8),
Türkiye (4) 10.
sırada
AB, Türkiye,
Sırbistan:0
AB,
Türkiye:0
DemirÇelikten
Eşya
DemirÇelikten
Eşya
7308
Demir-çelikten
inşaat ve inşaat
aksamı
7323
Demir veya
çelikten sofra,
mutfak veya
diğer ev
işlerinde
kullanılan eşya
ve aksamı
69
14,7
2,2
1,5
1.386
267
0,2
0,1
533,9
-6,4
54,6
8,7
1,65
1,02
1,05
Çin (31), İtalya
(23), Hırvatistan
AB, Türkiye,
(9), Sırbistan (7),
Sırbistan:0,
Avusturya (6),
Çin: 0-10
Türkiye (3)
7.sırada
1,39
Sırbistan (31),
Çin (24), İtalya
(19), Türkiye
(12), Romanya
(5)
Soğutma
Cihazları
8415
Klimalar
25
1,4
275
0,1
24,8
22,2
1,35
0,85
Beyaz Eşya
8418
Buzdolapları
35
4,2
1.953
0,1
0,6
10,0
3,43
3,42
8481
Borular,
kazanlar,
tanklar, depolar
ve benzeri diğer
kaplar için
musluklar,
valfler (vanalar)
ve benzeri
cihazlar
Makina ve
Makina
Parçaları
36
1,4
566
0
117,6
5,6
1,03
1,07
Elektronik
8528
Televizyonlar
56
5,9
1.713
0,1
4,5
13,0
3,58
5,03
Elektrikli
Makine ve
Cihazları
8536
Elektrik devre
bağlantıları için
elektrik teçhizatı
36
1,0
573
0
82,4
22,8
0,83
0,86
Çin (30), İtalya
(24), Hırvatistan
(9), Türkiye (7),
Japonya (6)
Sırbistan (23),
Romanya (17),
İtalya (16),
Türkiye (12),
Slovenya (6)
İtalya (17),
Slovenya (17),
Almanya (15),
Çin (13),
Avusturya (6),
Türkiye (3) 9.
sırada
Çin (29), Güney
Kore (19),
Slovakya (15),
Türkiye (11),
Macaristan (10)
Slovenya (26),
Almanya (14),
Sırbistan (7), Çin
(7), İtalya (4),
AB, Türkiye,
Sırbistan:0,
Çin: 0-10
AB, Türkiye,
Sırbistan:0,
Çin: 0-15
AB, Türkiye,
Sırbistan:0
AB, Türkiye,
0, Çin: 0-10
AB,
Türkiye:0,
Çin, Kore:010
AB, Türkiye,
Sırbistan:0,
Çin: 0-15
Türkiye (3) 8.
sırada
Otomotiv
Ana ve Yan
Sanayi
8703
Binek otolar
333
2,2
6.857
0
-52,8
2,2
1,84
2,84
Otomotiv
Ana ve Yan
Sanayi
8708
Otomobil yedek
parçaları
112
2,5
3.907
0
37,3
24,5
1,64
2,25
Mobilya
Hijyenik
Ürünler
9403
Çeşitli mobilya
9619
Hijyenik havlular
ve tamponlar,
bebek bezleri ve
benzeri hijyenik
eşya
56
29
3,4
1,5
1.326
822
0,1
0,1
-5,6
2,9
-7,8
8,9
2,47
1,17
3,01
1,18
Almanya (61),
Fransa (12), Çek
Cumh. (8),
İspanya (3),
İngiltere (2),
Türkiye (1) 12.
sırada
Almanya (41),
İtalya (18),
İspanya (8),
Sırbistan (6), Çin
(5), Türkiye (4) 6.
sırada
Sırbistan (22),
Polonya (16),
İtalya (10),
Almanya (9), Çin
(8), Türkiye (8) 6.
sırada
AB,
Türkiye:0
AB, Türkiye,
Sırbistan:0,
Çin: 0-5
AB,
Sırbistan,
Türkiye:0,
Çin: 0-10
Polonya,
Macaristan,
AB,
İtalya, Almanya, Türkiye:0
Türkiye
Bankacılık
Bosna-Hersek bankacılık sektörü çerçevesinde uluslararası bankalar arasında Avusturya, Almanya ve Türkiye menşeli bankalar yer almaktadır.
Unicredit Bank, Raiffeisen Bank, Intesa SanPaolo Bank, Hypo Alpe-Adria-Bank, Nova Ljubljanska Banka, ProCredit Bank, Volksbank, Zepter Commerce Bank, Zagrebacka ve
Türkiye Ziraat Bankası (Turkish Ziraat Bank Bosnia dd) önde gelen bankalardır. Bosna-Hersek Merkez Bankası’nın son verilerine göre yabancı bankalar sektörün %86’sını
oluşturmaktadır.
Türkiye Ziraat Bankası, Bosna-Hersek’de çok önemli bir konumdadır. Turkish Ziraat Bank Bosnia dd, 1996 yılında Bosna-Hersek’te çalışmaya başlamış olup, halen BosnaHersek'teki tek Türk Bankasıdır. Ayrıca, ülkede bireysel bankacılık konusunda öncü banka olmasının yanı sıra kredi kartı ve çağrı hizmetini başlatan ilk banka konumundadır.
Bosna-Hersek piyasası nakit paranın fazlaca dönmediği, işlemlerin açık hesap, takas veya 3-6 ay vadeli yürütüldüğü bir piyasadır. Bosna-Hersek ticari risklerin yüksek olduğu
bir pazar olması nedeniyle ticari faaliyetlerin mutlaka geçerli belgeler ile ve gerekirse yasal danışmanlık alarak yapılması tavsiye edilmektedir.
Kaynak: Ülke Masaları – Bosna – Hersek Raporu/ T.C. Ekonomi Bakanlığı
Perakende Sektörü
Bosna-Hersek'de Yerleşik Başlıca Perakendeciler;
-
Interex- Fransa. Bosna Hersek’te 15 mağazası bulunmaktadır. İlk perakende mağaza açan gruptur. Bosna Hersek, Romanya, Kosova ve Sırbistan’da faaliyet
göstermektedir. http://interex.ba/
-
Mercator-Slovenya’nın en büyük perakende grubudur. Slovenya, Hırvatistan, Sırbistan ve Bosna Hersek’te faaliyet göstermektedir. Bosna Hersek’te 4 mağazası
bulunmaktadır. http://www.mercator.si
-
Velpro- Hırvatistan’ın en büyük perakende gruplarından birisidir. Alman Metro perakende grubu gibi faaliyet göstermektedir. Bosna Hersek’te bir mağazası
bulunmaktadır. http://www.velpro.ba/
FIS- Yerel perakende zinciri. Bosna Hersek’te 7, Avusturya ve Hırvatistan’da 2’şer mağazları bulunmaktadır. Türkiye ile en çok çalışan perakende grubudur. Gıda
ürünleri hariç diğer ürünleri doğrudan kendileri ithal etmektedir. İstanbul’da bir alım ofisleri aracılığıyla ithalat ve ihracat işlemelerini gerçekleştirmektedirler. 10-12
yıldır Türkiye’den ithalat yapmaktadırlar. http://www.fis-bih.com/
-
-
Grup, aynı zamanda mobilya üretimi (ev, mutfak ve banyo mobilyaları) gerçekleştirmektedir. Bosna’da mobilya aksesuarı üreten fabrika bulunmamaktadır. Bu
nedenle, ülkemizden sunta, mdf ithal etmek istemektedirler. Mutfak ve banyo mobilya parçalarını Türkiye’ye ihraç edip montajını gerçekleştirmek
istemektedirler.FIS, ev tekstili, hazır giyim, jean, ayakkabı, plastik oyuncaklar, sofra ve mutfak eşyası, aydınlatma ürünleri, temizlik malzemeleri, çeşitli inşaat
malzemeleri gibi çok sayıda ürün ithal etmektedir.
-
Tropic- Merkezi Sırp bölgesinin başkenti olan Banja Luka’dadır. Genellikle mağazaları Sırp bölgesindeki şehirlerde yer almaktadır.
Kaynak: Ülke Masaları – Bosna – Hersek Raporu/ T.C. Ekonomi Bakanlığı