Orman Botaniği 2 Burak SEÇGİN 08040002022

BETULACEAE
BETULA
HUŞLAR
DOĞAL VE EGZOTİK
BETULA (HUŞLAR) GENEL
ÖZELLİKLERİ
 Betula cinsinin Kuzey Yarımkürede, Asya, Avrupa ve
Kuzey Amerika’da yayılmış 40 kadar türü vardır.
 Bir cinsli, bir evcikli, anemogam, odunsu bitkilerdir.
 Gövdelerinin çoğunlukla beyaz ince kabukları vardır.
İnce levhalar halinde soyulur veya kavlar dökülür.
 Kabuk üzerinde yatay çizgiler halinde
belirgin.Lentiselleri bulunur.
Bunlardan
ancak 5’i
ülkemizde doğal
olarak
yetişmektedir.
Genel Özellikler
 Tomurcukları sürgüne almaçlı dizilmişlerdir.
Yapraklar uzun saplı çoğunlukla üçgenimsi
yumurta biçiminde ve kenarları çift sıralı
dişlidir. Meyve basık ve iki kanatlı küçük
nuks’tur.
 Huşlar ılıman ve serin yerlerin ağaçlarıdır. Işık
istekleri fazladır. Yangınlardan sonra
gelirlerdir, öncü ağaçlardır, kısa ömürlüdürler.
TÜRKİYE DE DOĞAL OLARAK
BULUNANLAR





Betula pendula
Betula medwediewii,
Betula litwinowii
Betula recurvata
Betula browicziana
Betula pendula
Betula pendula:Adi Huş
huşgiller (Betulaceae) familyasından 30 m'ye
kadar boylanabilen ağaç veya ağaççık formunda
huş türüdür.
Betula pendula
MORFOLAJİK ÖZELLİKLER
 Gövde beyaz renklidir. Kabukta yırtılmalar görülür ve ileri yaşlarda
karamsı bir renk alır ve sertleşir. Genç dallar ince uzun ve dolayısıyla
sarkıktır. Yaprakları üç köşeli
yürek biçiminde sivri uçlu 3-7 cm uzunlukta 2,5-4 cm genişliktedir.
Yaprak sapı 2-3 cm'dir. Kenarları kaba ve katlı dişlidir. Yeni yaprak ve
sürgünler elde oğuşturulunca güzel bir koku çıkar.
Erkek çiçekler uzunca silindir biçiminde ve sürgün ucunda
bulunur. Dişi çiçekler 2-4 cm uzunlukta gene uzunca silindir
biçiminde erkek çiçekler gibi başak kuruluşunda toplanmış
olup yan sürgünlerde bulunur. Meyveler yumurta biçiminde
ve geniş kanatlıdır. Çiçekler Mart-Mayıs aylarında açar
meyveler aynı yılın Haziran-Ağustos aylarında olgunlaşır.
Olgunlaşan kozalaklar ağaç üzerinde açılır ve tohumlar
etrafa saçılır.
EKOLOJİK ÖZELLİKLER

Işık ağacıdır. Yüksek nemden hoşlanır.
Zengin ve fakir topraklarda yetişebilir.İlk 5
yılda büyümesi ağırdır. Sonra hızlı büyür ve
50 yaşından sonra büyüme durur.
YAYILIŞI
 Daha çok Avrupa'nın Kuzey bölgelerinde
İsveç Norveç Finlandiya Rusya Alpler
Asya'da Kafkasya'da Türkiye'nin Doğu ve
kuzey Anadolu bölgelerinde görülür.
 Örümcek ağı gibi ince dalları, huş ağacına özellikle kışın
güzel bir görüntü verir.
 Türkiye'de Doğu ve Kuzeydoğu Anadolu'da, Nemrut
Dağı krateri içerisinde, Tunceli, Ovacık, Munzur Vadisi,
Artvin, Ardanuç, Erzincan, Erzurum, Muş, Gümüşhane
ve Kars dolaylarında 1.800-3.000 metre yükseltilerde
yetişmektedir.
Peyzajda Kullanımı
Geniş alanların
ağaçlandırılmasında
kullanıldığı gibi, geniş
caddelerde de çok
rahat
kullanılabilmektedir. İyi
bir park ağacıdır. Grup
veya tek olarak
kullanılabilir. Kirliliğe
dayanıklı bir ağaçtır
Betula medwediewii (kızıl ağaç
yapraklı huş)
Çoğunlukla 4-5 m'ye kadar boylanabilen sık
ve kalın dallı bir çalı, bazen de 6-15 m'ye
kadar boylanabilen küçük bir ağaçtır.
 Yeni sürgünler vişne çürüğü-kahverengidir.
 Üzerinde küçük, yuvarlak lentiseller görülür,
önceleri tüylü, daha sonra çıplaklaşır.
 Tomurcuklar büyük ve yapışkandır. Yapraklar
geniş yumurta biçiminde, 5-9 x 3-6 cm
boyutlarında olup Kızılağaç yaprağına benzer.
Kenarları basit veya düzensiz çift sıralı dişlidir.
 Ayanın üst yüzü koyu yeşil ve çıplak, alt
yüzünde ise ipek gibi yumuşak tüyler vardır.
 Yaprak sapı 1-2 cm uzunluğunda ve tüylüdür. 45 cm uzunluğundaki erkek çiçek kurullarından 24'ü bir arada bulunur.
 Dişi çiçek topluluğu, silindirik bazen de küre
biçiminde, 2.5-4 cm uzunluğunda olup yukarıya
doğru dik durur.
 Tohumların çevreye dağılması ikinci yılda olur.
Nuks meyve 3 mm boyunda, dar mercimek
biçiminde ve dar kanatlıdır.
YAYILIŞ
 Doğal yayılış alanı Kafkasya ve Kuzeydoğu
Anadolu ile sınırlıdır. Vatanı dışında botanik
bahçelerinde, parklarda süs bitkisi olarak
yetiştirilir. Ülkemizin doğal türü olmasına rağmen
ne yazık ki park ve bahçelerimizde kullanımı
yaygın değildir.
Betula litwinowii(Kafkas tüylü
Huş)
MORFOLOJİ
 ORTLAMA BOY:15 -20 metre arasında boylanabilen bir ağaç
türüdür.
 YAPRAK:3-5 cm boyundaki yapraklar sivri yumurta biçiminde
olup uçları sivridir. Üst yüzü parlak yeşil renkli ve damarlar
boyunca hafif tüylü ve alt yüzü soluk yeşil renklidir. Dik durur,
yaprak sapı 1-1,5 cm uzunluğunda ve hafif tüylüdür.
Sonbaharda sararır.
 YAPRAK TİPİ:Basit Yapraklı
 YAPRAK KENARI:Dişli
SÜRGÜN:Taze sürgünler kızıl kahverengi ve tüylüdür.
 GÖVDE VE KABUK:Gövde genellikle eğri olup, gençken
pembemsi beyaz ve çatlaksızdır. İnce tabakalar halinde enine
soyulur. İleri yaşlarda dipten başlayarak rengi koyulaşır ve
kabuk çatlar. Taze sürgünler kızıl kahverengi ve tüylüdür
 DAL FORMU:Dallar yukarı ve yana doğrudur, aşağıya
sarkmaz.
 TOMURCUK:Tomurcuk pulları yeşil renkte ve hafif
tüylüdür.
 BİTKİ EŞEY DURUMU:Bir Evcikli
 ÇİÇEK:Erkek çiçekler yaz sonunda belirmeye başlar ve
ilkbaharda olgunlaşır. Olgunlukta sarkık kurullar
oluştururlar, üzerleri hafif tüylüdür.
Dişi çiçekler ilkbaharda belirir ve kısa sürede
olgunlaşırlar. İnce sarkık kurullar halindedir.
 ÇİÇEKLENME ZAMANI:Erkek çiçekler yaz sonunda
belirmeye başlar, ilkbaharda olgunlaşır. Dişi çiçekler
ilkbaharda belirir ve kısa sürede olgunlaşırlar.
 Bahar (Nisan) Bahar Sonu (Mayıs)
 ÇİÇEKLİLİK SÜRESİ:Birkaç ay
 MEYVE:Meyve kurulları aşağı doğru
sarkan 2-4 cm boyunda ve 6-8 mm
çapında silindir biçimindedir. Önceleri
yeşil, olgunlaştıklarında kahverengidir.
 RAKIM(en düşük):1600 m
 (en yüksek):2500 m dir.
BİTKİ TANIMA
 BİTKİ TİPİ:Geniş yapraklı yaprak döken
 BİTKİ YETİŞME ALANLARI:Mağmasal kayalık yamaçlar, Quercus ve
spiraea fundalığı.
 YAŞAM SÜRESİ:Çok yıllık.
 YETİŞTİĞİ ŞEHİRLER:Artvin, Bayburt ,Erzincan ,Kars ,Trabzon
,Tunceli
 ORMAN ALANI VE ORMAN ÖZELLİĞİ:Mağmasal kayalık yamaçlar,
Quercus ve spiraea fundalığı.
Anavatanı, Kökeni ve Dünyada
Doğal Yayılış Alanları
 Karadeniz kökenlidir. Kuzeydoğu Anadolu
ve bu bölgeye komşu Doğu Anadolu ile
Kafkasya yayılışlıdır.
 YÖRESEL ADI:DÜZÜK
Betula recuruvata
5-7 metre boylanabilen çalıdır
Kabuk beyaz , siyah lentiselli
Sürgün ve yaprak sapı tüylü
Yaprak, 3-5 cm uzunluğunda yaprak sapı ve
alt damar tüylü.
Dişi çiçek dik durur.
Yayılış,Artvin ,Tunceli,Çoruh,
Betula browicziana
5-8metre boylanabilir(?)
Kabuk beyaz, siyah lentisellidir
Endemiktir, Rize-çamlı hemşinde 3-5m çalı
Yaprak; alt yüz tüylü
DİĞER BETULA TÜRLERİ
















Betula albosinensis var.septentrionalis - Kuzey Çin kırmızı huşu
Betula allegheniensis - Sarı huş
Betula alnoides
Betula austrosinensis - Güney Çin huşu
Betula borealis - Kuzey huşu
Betula browicziana - Rize huşu.(Türkiye)
Betula chinensis - Çin bodur huşu
Betula cordifolia - Kalp yapraklı huş
Betula corylifolia - Fındık yapraklı huş
Betula davurica - Dahurian Huşu
Betula delavayi - Delevay huşu
Betula ermanii - Tatlı huş
Betula fargesii - Farges huşu
Betula glandulosa - Amerikan bodur huşu
Betula grossa - Japon huşu
Betula jacquemontii - Beyaz kabuklu Himalaya huşu






















Betula kenaica - Kenai huşu
Betula lenta - Tatlı huş
Betula lenta subsp.uber
Betula litwinowii - Kafkas tüylü huşu.(Türkiye)
Betula mandschurica - Mançurya huşu
Betula maximowiczii - Kral huşu
Betula medwediewii - Kızılağaç yapraklı huş.(Türkiye)
Betula michauxii
Betula minor - Bodur ak huş
Betula murrayana Betula nana - Bodur huş
Betula neoalaskana - Alaska huşu
Betula nigra - Kara huş
Betula occidentalis - Batı huşu
Betula papyrifera - Kağıt huşu
Betula pendula - Adi huş
Betula platyphylla - Asya ak huşu
Betula populifolia - Kavak yapraklı Huş
Betula pubescens- Tüylü huş
Betula pubescens ssp.tortuosa
Betula pumila - Bataklık huşu
Betula utilis - Himalaya huşu
Betula occidentalis
Yaprak, yaprak döken türdür,
ovat basit şekilli, 3 / 4-2 cm
uzunluğunda, sarı-yeşil ve
başlangıçta yapışkan ama
pürüzsüz , solgun ve sonra
glandüler . Kenarları belirgin
veya tırtıklı iki kat tırtıklı
Çiçek: Monoik;
her iki cinste
aments (catkins),
erkek çicek olarak
karşılanır ve
önceden
kümelenmiş, dişi
çicek genellikle
yalnız.
Meyve: silindirik bir kâğıt gibi strobile
(konik) bir vade sonunda hem parçalar, 1
cm uzunluğunda, tohum minik kanatlı
nutlets.
Dal: Genç,yeşil ve yapışkan, ancak kırmızımsı
kahverengi ve reçine-noktalı, sonunda gri döner
dönüşü kahverengi ve pürüzsüz.
Form: gevşek dallı yaprak döken çalı veya küçük
ağaç 40 metre boy ve çapı 1 m , uzun boylu bir
ağaçtır.
gövde: İnce ve düzgün, ama göze
çarpan lentisel var noktalı, gençken
siyah, sonra bakır kırmızımsı
kahverengi olarak değişir , büyük
kabuk gevşetin olabilir ve Curl ama
pul pul dökmek değildir.
yayılışı

Habitat
 kuzeydoğu Kuzey Amerika'ya özgü
 serin bölgelerde yaygın; çoğu zaman kuzeye bakan
yamaçlarında
 genellikle 60 m 75' m uzunluğunda; ‘en çok 100 m ye
ulaşabilir.
 piramidimsi ve genç , gelişmekte olan bir taç yapısı var
düzensiz zamanla olgunlaşır.
 yaprak döken ağaçtır.
Betula allegheniensis - Sarı huş
Bir orta-yaprak döken ağaç 20 m 30 (istisnai m
boyunda ulaşan boy) 80 cm çapında bir gövde
. Kabuğu, sarı pürüzsüz bronz, ince yatay şeritler
dökülmeye ve genellikle küçük siyah işaretleri ve
izleri var. Wintergreen yağı hafif bir kokusu
var tatlı huş gibi. Yaprakları, ovat, ince testere gibi
6-12 cm uzunluğunda ve 4-9 cm genişliğinde,
alternatifi vardır. Çiçekler rüzgar uzun 3-6 cm
çicek tozlaşma vardır, erkek çicekler sarkan, dişi
çicekler dik. Meyve, sonbaharda, çok sayıda küçük
kanatlı tohumlar oluşturur.
Betula alleghaniensis yaygın merisier denir,
Fransa yabani kiraz için kullanılan bir isim.
Ismi "sarı huş" ağacın kabuğu rengini yansıtır.
Betula alleghaniensis ve geniş ahşap döşeme,
dolap ve kürdan yapımı için kullanılır. En ahşap
Kuzey Amerika'da huş olarak satılan bu
ağactır. Lepidoptera birkaç türü kendi tırtıllar için
bir gıda olarak bitki kullanılır.


Kültür
serin ortamlar tercih eder.


Güneş isteği iyidir.
serin nemli topraklar tercih edilir

Peyzaj kullanılır.
gölge nispeten hafif gölge ağacı


yaşam alanları; orman kenarı
belki de özellikle yaprak veya bronz huş matkap küçük duyarlı değildir çünkü yararlıdır


ısı veya kuraklık sorun yaratmaktadır
belki de kısa ömürlü





Özellikler
sarı veya gümüşi kabuğu paçavra veya rulo olarak soyulur,uzun oval biçimli yaprakları bulunur
Yayılma
tohum tarafından
güneydoğu, güney Manitoba İstanbul üzerinden Newfoundland, Nova Scotia,
New Brunswick gelen Sarı huş aralıklarını ve Anticosti Adası batısında;
Minnesota ve kuzeydoğu Iowa güneyinde; Illinois, Ohio, Pennsylvania kuzey
kuzey doğu New Jersey ve New England ve güneyde Appalachian Dağları
Doğu Tennessee ve kuzeydoğu Gürcistan. Güneye sarı huş yükselmeler de,
daha düzensiz ve son olarak 914 m (3,000 ft) Yukarıdaki boğazlardan nemli
sınırlı yetişir.
YAYILIŞI
Betula nana(bodur huş)
 Bir funda 1-1,2 metre boylanabilen bir
tür. Kabuğu soyulmayan ve parlak kırmızı
bakır renklidir. yaprakları, 6-20 mm çapında,
bir dişli açık yuvarlanır. Meyve, dik olan 515 mm uzunluğunda ve 4-10 mm
genişliğinde.
DAĞILIMI

B. nana kutup ve serin yerlerde Kuzey Avrupa, Kuzey Asya ve Kuzey
Amerika ve ılıman bölgelerde doğal yetişir ve koşullar çeşitli artacaktır. kuzey
alanların dışında, genellikle sadece 300 metre yukarıda dağların içinde,
yukarı İskoçya da 835 m de ve Alpler de 2200 m de yetişebilen türdür. Doğu
aralığı sınırını Svalbard ve burada sıcak sitelerine sınırlıdır.
EKOLOJİ
 Iki alt türü vardır:
 Betula nana ssp. Nana. Kanada (Baffin Adası), Grönland, Kuzey
Avrupa (Güney Alpler yüksek rakımlarda), Kuzeybatı Asya. Küçük
tüylü, reçine olmadan, daha uzun (20 mm), genellikle geniş olarak
bırakır.
 Betula nana ssp. Exilis. Kuzeydoğu Asya, kuzey Kuzey
Amerika (Alaska, Kanada Nunavut doğu). Küçük ya da dağınık
saçların sadece saçsız, dallar ama reçine kaplı; kısa yaprakları (12
mm uzunluğunda) , üzeri genellikle uzun ve daha geniş.
Betula pumila(bataklık huşu)
Çok yıllık
odunsu çalı;
yaprak döken
bir tür Mayıs
ve Haziran
aylarında
çiçeklenir.
Bataklık ve sulak
alanlarda yetişir
orman içi sulak
alanlar.
 Belirgin biçimli yaprakları ile çalı, 0,3-3 metre
boyutlu. Yaprakları, dönüşümlü karanlık çok kaba
diş ile yaprak marjı etrafında yuvarlak; onlar yeşil
veya hafif beyazımsıdır. Aments () diktir ve uzunluğu
yaklaşık 2-3 cm meyve kümeleri tipik uzamış.
yayılış
Betula cordifolia(kalp yapraklı huş)
 Betula cordifolia bu yaklaşık 25 m
boyunda yaklaşık 70 cm gövde çapları
yaprak döken ağaç .
yayılış
KAYNAKLAR




www.orman.istanbul.edu.tr
Google-görseller
wikipedia.com
www.ogm.gov.tr