Slayt 1

OZON TABAKASININ
KORUNMASI
ve
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
İLYAS KUĞU
YALÇIN TENGİLİMOĞLU
TESİSAT TEKNOLOJİSİ VE
İKLİMLENDİRME BÖLÜMÜ
SAMANDIRA MESLEK
LİSESİ
Sera Gazı Etkileri
Dünya Atmosferi
SERA GAZLARI
Görünür
Işık
Uzun dalga boylu
radyasyon uzaya
kacar
Yansıyan
Işık
Sera Gazı
molekülleri
Dünya atmosferi
UNFCC
Uzun dalga boylu radyasyon
atmosferde kısmen tutulur
Uzun dalga boylu
Radyasyon Yansır
ODS
Dünya
Yüzeyi
GüneşIşığı ile
Yeryüzeyi
Isınır
H 2O
Su Buharı
CO2
Karbondioksit
CH4
Metan
N 2O
Nitrözoksit
HFCs Hidroflorakarbonlar
PFCs
Perflorakarbonlar
SF6
Kükürtheksaflorür
CFCs Kloraflorakarbonlar
KÜRESEL ISINMA
 Atmosferde
bulunan karbondioksit, metan,
karbonmonoksit, hidrokarbon ve
kloroflorokarbon gibi gazlar güneş
ışınlarını içinde tutmaya çalışan, güneş
kollektörü camları gibi işlev görerek
güneşten gelen yüksek sıcaklıktaki güneş
ışığının atmosferden geçerek yeryüzüne
ulaşmasına imkan verirler.
KÜRESEL ISINMA
 Fakat
atmosferde biriken bu gazlar
yeryüzünden yansıyan düşük sıcaklıktaki
ışınları yutarak uzaya tekrar geçmesini
önlerler.
 Yansıyan ışınların atmosferdeki bu gazlar
tarafından yutulması atmosfer sıcaklığının
artmasına neden olur.
Sera Gazlarının Küresel
Isınmadaki Payları
N2O CFCs
CH4 3% 8%
15%
Diğer
8%
CO2
66%
1880-1980
CH4 N2O
9% 7%
CFCs
16%
CO2
55%
1980-2000
Diğer
13%
Karbondioksit
Sera Gazı
Karbondioksit
*Küresel Isınma Potansiyeli
Kimyasal Formülü
GWP*
CO2
1
Kaynak: FCCC/CP/1997, 16 ŞUBAT 2000
CO2 Emisyon Faktörü (tonC/tep)
Yenilenebilir
Enerji
Nükleer
D.Gaz
%45,5 %27,8 0,5639
Petrol
%24,5
0,7811
Kömür
1,0344
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
1,2
Metan
Sera Gazı
Metan
Kimyasal Formülü
GWP*
CH4
21
Nitröz Oksit
Sera Gazı
Nitröz Oksit
Kimyasal Formülü
GWP*
N2O
150
HFCs ve PFCs Kullanım Alanları
CFC’lere alternatif olarak
 Mineral Üretiminde

Hidroflorokarbonlar (HFCs)
Sera Gazı
Ticari İsmi
Kimyasal Formülü
GWP*
HFC-23
R-23
CHF3
11 700
HFC-32
R-32
CH2F2
650
CH3F
150
HFC-41
HFC-43-10mee
C5H 2F10
1 300
HFC-125
C2HF5
HFC-134
C2H2F4 (CHF2CHF2)
1 000
HFC-134a
C2H2F4 (CH2FCF3)
1 300
*Küresel Isınma Potansiyeli
800
Kaynak: FCCC/CP/1997, 16 ŞUBAT 2000
Hidroflorokarbonlar
Sera Gazı
Ticari İsmi Kimyasal Formülü
HFC-152a
HFC-143
HFC-143a
GWP*
C2H4F2 (CH3CHF2)
140
C2H3F3 (CHF2CH2F)
300
C2H3F3 (CF3CH3)
3 800
C3HF7
2 900
HFC-236fa
C3H2F6
300
HFC-245ca
C3H3F5
560
HFC-356
C4H4F6
HFC-227ea
FM 200
*Küresel Isınma Potansiyeli
Bilinmiyor
Kaynak: FCCC/CP/1997, 16 ŞUBAT 2000
Perflorokarbonlar (PFCs)
Kimyasal
Sera Gazı
Ticari İsmi
Formülü
Perflorometan
R-14
CF4
Perfloroetan
Freon 116
C2F6
Perfloropropan
C 3F8
Perflorobutan
C4F10
Perflorosiklobutan
c-C4F8
Perfloropentan
C5F12
Perfloroheksan
C6F14
Küresel Isınma Potansiyeli
(GWP)
500
200
7 000
7 000
8 700
7 500
7 400
Kaynak: FCCC/CP/1997, 16 ŞUBAT 2000
Sülfürheksaflorür (SF6)
Sera Gazı
Kimyasal Formülü
(GWP)
SF6
23 900
Sülfürheksaflorür
Kaynak: FCCC/CP/1997, 16 ŞUBAT 2000

Kullanım alanları


Yüksek akımda çekilen
elektrik enerjisini kesmeye
yarayan Kesicilerde ve
kontaktörlerde kesme ve yalıtım
gazı olarak
Magnezyum üretiminde
İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi
 Amacı:

Atmosferde tehlikeli bir boyuta varan insan
kaynaklı sera gazı emisyonlarının iklim sistemi
üzerindeki olumsuz etkisini önlemek ve belli bir
seviyede durdurmak
 Kapsamı:

Ozon Tabakasını İncelten Maddelere Dair
Montreal Protokolü ile denetlenmeyen
kaynaklardan gelen beşeri kökenli emisyonlar ve
tüm sera gazlar.
İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi

1992 yılında Çevre ve Kalkınma Konferansında
kabul edildi,

21 Mart 1994 tarihinde yürürlüğe girdi,

188 ülke ile Avrupa Birliği tarafından onaylandı,

Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu altı ülke
tarafından onaylanmadı.
Ek-II Ülkeleri
OECD
Ülkeleri
(1992)
ABD
Almanya
Avustralya
Avusturya
Belçika
Danimarka
+
Finlandiya
Fransa
Hollanda
İngiltere
İrlanda
İspanya
Avrupa
Birliği
=
İsveç
İsviçre
İtalya
İzlanda
Japonya
Kanada
Ek-II
Ülkeleri
Lüksembourg
Norveç
Portekiz
Türkiye
Yeni Zelanda
Yunanistan
EK-I Ülkeleri
Ek-II
Ülkeleri
+
PEGSÜ*
=
Ek-I
Ülkeleri
Rusya Fed
ABD
Almanya
İngiltere
Lüksembourg
İrlanda
Norveç
Avrupa Birliği
Hırvatistan
Avustralya
İspanya
Portekiz
Litvanya
Ukrayna
Avusturya
İsveç
Türkiye
Macaristan
Letonya
Belçika
İsviçre
Yeni Zelanda
Polonya
Slovenya
Danimarka
İtalya
Yunanistan
Romanya
Bulgaristan
Finlandiya
İzlanda
Kanada
Belarus
Fransa
Hollanda
Japonya
Estonya
*Pazar Ekonomisine Geçiş Sürecindeki Ülkeler
Slovakya
Çek Cumh.
Ek-I Ülkelerinin Yükümlülükleri
Gelişmiş ülkeler;
 2000
yılına kadar sera gazı
emisyonlarını 1990 yılı seviyesine
indirmek
 Emisyon
kaynaklarını sınırlandırmak
 Emisyon
emen alanları arttırmak
 Ulusal
raporlarını hazırlamak ve
sekreterya ya sunmakla yükümlüdürler
Kyoto Protokolü

Gelişmiş ülkelerin 2000 yılında Sera Gazı
emisyonlarını 1990 yılı seviyesinde tutmak
için İDÇS’nin(iklim değişikliği çerçeve
sözleşmesi) yetersiz olduğunun kabul
edilmesi ile yükümlülüklerin daha sıkı hale
getirilmesini amaçlamaktadır.

Birinci taahhüt dönemi sonunda Ek-I
listesinde yer alan ülkeler, toplam sera gazı
emisyon miktarlarını 1990 yılı seviyesinin
en az %5 altına indirmekle yükümlüdürler.
Protokolünün Yürürlüğe Girmesi
 Protokolün
yürürlülüğe girmesi iki şarta
bağlanmıştır;


En az 55 ülke tarafından ve
1990 yılında hesaplanan toplam CO2
emisyonunun en az %55’inden sorumlu Ek-I
ülkeleri tarafından onaylanmalı

Protokol, 110 ülke tarafından onaylanmıştır.

Protokolü onaylayan Ek-I ülkelerinin oranı
%43.9

Rusya Federasyonu’nun payı %17.4’tür.
MONTREAL PROTOKOLÜNÜN
ÜLKEMİZDEKİ UYGULAMALARI
OTİM üretimi yapılmamakta,
İhtiyaç ithalat yoluyla karşılanmakta
OTİM ihtiyaçlara göre farklılık gösterse de
ithalat büyük ölçüde AB ülkelerinden
karşılanmaktadır.
AB-Türkiye Gümrük Birliği anlaşması uyarınca
uyumlaşması gereken mevzuat listesinde yer
aldığı için MP ile kontrol altına alınan ilk grup
madde için uyum sağlanmıştır.
Emisyon Ticareti (ET)


Ek-I ülkeleri arasında yapılacaktır.
Kyoto Protokolü Ek-B listesi kapsamında bir
emisyon azaltma yükümlülüğü alan Ek-I ülkesi, bu
mekanizmadan yararlanabilecektir.


Karbon Borsası;
Emisyon ticareti olarak da adlandırdığımız karbon
borsası Kyoto Protokolü'nün yöntemlerinden biri.
Her zaman çok eleştirilen 'kirleten öder' ilkesini esas
alan bu yöntem sonucu firmalar kendilerine ayrılan
kotaları aşmamak için kotalarının altında kalan diğer
firmaların borsaya sunduğu hisseleri alarak
hesaplarını düzeltiyor.
Örnek;
 Her
yıl 50 bin ton CO2 salımı yapan bir
firmaya 45 bin tonluk bir limit konulduğunu
düşünün. Bu firma, yıl sonunda CO2
salımlarını 40 binde tutmayı başarırsa,
satabileceği 5 bin ton karbon hissesine
sahip oluyor. Limit aşımında ise diğer
kuruluşlardan bu hisseleri satın almak
zorunda. Temiz karbon hisselerinin
çokluğu ve azlığı da fiyatı belirliyor.
Firmalar bu sınırı aşmamak için ya teknolojilerini ya
da üretim yöntemlerini değiştirmek zorunda kalıyorlar.
Bir diğer seçenek ise kotalarının üstünde kalan her
birim karbonu pazardan satın almak. Eğer bunu
yapmazsa cezası, 2008'e kadar ton başına 40 Avro
ödemek zorunda. 2008'den sonra bu rakam 100
Avro'ya çıkacak.
AB Ülkeleri CO2 Azaltım Oranları (%)
Lüksemburg
Almanya
İngiltere
İsveç
Danimarka
Finlandiya
Fransa
Belçika
İtalya
Hollanda
Avusturya
Yunanistan
Ispanya
İrlanda
Portekiz
1990–2000
Yakıttan Kaynaklanan
-70 -60 -50 -40 -30 -20 -10 0 10 20 30 40 50
AB Aday Ülkeleri CO2 Azaltım Oranları (%)
Litvanya
Letonya
Estonya
Bulgarista
Romanya
Polanya
Slovakya
Macaristan
Çek Cumh.
Slovenya
Turkiye
-75
1990–2000
Yakıttan Kaynaklanan
-50
-25
0
25
50
75
Sonuç ve Öneriler

“Küresel düşün yerel uygula” ilkesi uyarınca
üretimin her kademesinde enerji tasarrufu ve
enerjinin verimli kullanılması teşvik edilmelidir.

Çevreye duyarlılığın bir göstergesi olarak “ISO
14001 Çevre Yönetim Sistemi” belgesi alınmalıdır.

Atığın yerinde tasnifi sağlanarak, tekrar kullanımı
sağlanmalıdır.

Kyoto Protokolü kapsamında 2010 yılı için
“Gönüllü” olarak emisyon indirim hedefi
belirlenmelidir.
KAYNAKÇA
 Zeynel
KÖKÇAM Meteoroloji Mühendisi
 REZZAN KATIRCIOGLU Hava Yönetimi
Dairesi Başkanlığı ÇEVRE ve ORMAN
BAKANLIĞI