pp06-01

ÇEVRE ve ORMAN BAKANLIĞI
ÇEVRE YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Recep ŞAHİN
Genel Müdür Yardımcısı
I. ULUSAL ENERJİ VERİMLİLİĞİ FORUMU
15-16 OCAK 2009, İSTANBUL
1
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
Fosil Yakıtların kullanılması (ısınma, ulaşım, sanayi, enerji),
Endüstriyel üretim,
Atık,
Arazi Kullanım Değişikliği ve Ormansızlaştırma
Faaliyetleri Sonucunda
Atmosfere Sera Gazı Emisyonları verilmektedir.
SERA GAZI EMİSYONLARI
KÜRESEL ISINMA
Küresel Sıcaklığın Değişimi
KÜRESEL SERA GAZI EMİSYONLARI
KÜRESEL CO2 KAYNAKLARI
IPCC RAPORU
SGE Stabilizasyon senaryolarının özellikleri küresel ortalama sıcaklık ve
deniz seviyesi yükselmesi bileşenleri
Stabilizasyondaki
CO2 derişimi
(2005 = 379 ppm)
2050’de küresel
CO2
Salımlarındaki
değişim
(2000
salımlarının %’si)
Sanayi öncesi
dengedeki küresel
ortalama sıcaklık
artışı, iklim
hassasiyeti “en iyi
tahmin” ini
kullanarak
Sadece termal(ısıl)
genleşmeden gelen
sanayi öncesinin
üzerindee dengedeki
küresel ortalama deniz
seviyesi yükselmesi
ppm
%
°C
metre
I
350 – 400
- 85 & -50
2.0 – 2.4
0.4 – 1.4
6
II
400 – 440
-60 & -30
2.4 – 2.8
0.5 – 1.7
18
III
440 – 485
-30 & +5
2.8 – 3.2
0.6 – 1.9
21
IV
485 – 570
+10 & +60
3.2 – 4.0
0.6 – 2.4
118
V
570 – 660
+25 & +85
4.0 – 4.9
0.8 – 2.9
9
VI
660 – 790
+90 &+140
4.9 – 6.1
1.0 – 3.7
5
Kategori
Kaynak:IPCC 4. Değerlendirme Raporu
Değerle
ndirilen
senaryol
arın
sayısı
IPCC RAPORU
IPCC'nin Dördüncü Değerlendirme Raporu'nun nihai
değerlendirmesi, dünyada mevcut politika ve önlemlerle
devam edildiği takdirde, 2030’dan önce toplam sera gazı
emisyonlarının 2000 yılı değerinin %25–90 üzerinde
olacağını ortaya koymaktadır.
Rapor, sera gazı emisyonlarının azaltılması için
başvurulabilecek enerji politika ve tedbirleri arasında arz
kaynak çeşitlerinin artırılması, enerji verimliliğine önem
verilmesi, temiz yakıtlara geçiş, kojenerasyon,
yenilenebilir enerji ve nükleer enerji teknolojilerin daha
fazla kullanılması ile enerji çevrim teknolojilerine karbon
yakalama ve depolama teknolojisinin entegrasyonu gibi
çeşitli seçenekler yer almaktadır.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ETKİLERİ
İklim Değişikliğinin Potansiyel Etkileri
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ve ETKİLERİ
Türkiye İkliminde Öngörülen Değişiklikler
•Yağışlarda genel olarak Ege ve Akdeniz kıyıları boyunca
azalış, Karadeniz kıyısı boyunca ise ani yağışlar ve buna
bağlı sel ve erozyonda artış;
•Özellikle kış mevsiminde Fırat ve Dicle havzalarında
yağışlarda azalma öngörülmektedir.
•Yakın gelecek için yapılan model sonuçlarına göre ise,
deniz seviyesinde önemli değişiklikler
öngörülmemektedir.
BİRLEŞMİŞ MİLLETLER İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE
SÖZLEŞMESİ (BMİDÇS)
Faaliyetler Sonucunda Ortaya Çıkan Sera gazlarının
Önlenmesi İçin
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ
gündeme gelmiştir.
BMİDÇS VE TÜRKİYE
2001 yılında Marakeşte gerçekleştirilen 7. Taraflar
Konferansında (COP.7),
“Sözleşmenin Ek-I listesinde yer alan diğer
taraflardan farklı bir konumda olan Türkiye’nin
özel koşullarının tanınarak, isminin EK-I’de
kalarak EK-II’den silinmesi”
yönünde karar alınmıştır.
 Türkiye Sözleşmeye 24 Mayıs 2004 tarihi
itibariyle taraf olmuştur.
 Başbakanlık genelgesi ile İklim Değişikliği
Koordinasyon Kurulu oluşturulmuştur.
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ I. ULUSAL BİLDİRİM
.
Ulusal Bildirimin Hazırlanması
Sözleşme Sekretaryasına
sunmakla yükümlü
bulunduğumuz, I. Ulusal
Bildirim Raporunun
hazırlıkları, UNDP katkıları
ve GEF finansal desteği ile
1 Ağustos 2005 tarihinde
başlamış ve 2006 yılı
sonunda tamamlanmış,
Ocak 2007’de Sekretarya’ya
gönderilmiştir.
SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ
1990-2006 yılları arası Toplam Sera Gazı Emisyonu
350
250
200
150
100
50
Yıl
20
06
20
04
20
02
20
00
19
98
19
96
19
94
19
92
0
19
90
CO2 eş. (milyon ton)
300
SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ
1990-2006 yılları arası Sektörlere göre Sera Gazı Emisyonları
300
200
150
100
50
0
-50
20
06
20
05
20
04
20
03
20
02
20
01
20
00
19
99
19
98
19
97
19
96
19
95
19
94
19
93
19
92
19
91
-100
19
90
CO2 eş. (milyon ton)
250
Yıl
Enerji
Endüstriyel Prosesler
T arım
Atık
Arazi kullanımı değişikliği ve ormancılık
SERA GAZI EMİSYON ENVANTERİ
1990-2006 yılları arası Sera Gazı Emisyon Trendleri
350
250
200
150
100
Yıl
CO2
CH4
N20
T oplam
2006
2005
2004
2003
2002
2001
2000
1999
1998
1997
1996
1995
1994
1993
1992
0
1991
50
1990
CO2 eş. (milyon ton)
300
KYOTO PROTOKOLÜ
Kyoto Protokolü; 1997 yılında imzaya açılmış ve 2005 yılında
yürürlüğe girmiştir.
Kyoto Protokolüne taraf olmanın temel amacı, sera gazı emisyonlarını
sınırlama ya da azaltma taahhüdünde bulunmaktır.
Protokolün Ek-B listesinde yer alan ülkelerin toplam sera gazı
emisyonlarını 2008-2012 döneminde, 1990 yılı seviyesinin en az %5
altına indirmesini taahhüt etme zorunluluğu bulunmaktadır.
17
KYOTO PROTOKOLÜ
• Türkiye, Protokol kabul edildiğinde Sözleşmeye taraf
olmadığı için ve sayısallaştırılmış sera gazı azaltım veya
sınırlama yükümlülüğü almamıştır.
• Bugünden itibaren Protokole taraf olduğu takdirde ilk
yükümlülük döneminde (2008-2012) sayısallaştırılmış sera
gazı emisyon azaltım veya sınırlama yükümlülüğü alması
prosedür olarak mümkün görülmemektedir.
• 2012 sonrası Uluslar arası iklim rejimine yönelik müzakereler
devam etmektedir.
• Türkiye’nin Kyoto Protokolüne katılımının uygun bulunduğuna
dair kanun tasarısı TBMM Çevre Komisyonu, AB Uyum
Komisyonu ve Dışişleri Komisyonunda kabul edilmiş,
18
konunun Genel Kurulun gündemine gelmesi beklenmektedir.
ENERJİ VE ÇEVRE
Dünyada, son yıllarda İklim Değişikliği ile mücadele
ve kalkınmanın devamlılığı için enerji politikalarında
Enerji-Çevre ilişkisi önem kazanmaya başlamıştır.
Sürdürülebilir kalkınma anlayışıyla; Enerji
zamanında, yeterli, güvenilir, asgari maliyetle ve
çevresel etkileri göz önünde tutularak sağlanması
olmalıdır.
ÇEVRE KANUNU
Çevre politikalarının uygulanmasında mevzuat, önemli
bir araç olup,
(2872 sayılı Çevre Kanunu’nda Değişiklik Yapılmasına Dair
Kanun No:5491, RG. Sayı: 26167 Tarih: 13 Mayıs 2006)
Kanunla getirilen bazı önemli düzenlemeler;
• Sürdürülebilir Kalkınma İlkesi
• Katılımcılık ve İhtiyatlılık İlkesi
• Kirleten Öder ve Kullanıcı Sorumluluğu İlkeleri
• Ekonomik Araçların Kullanımı (Cezai yaptırımlar,
tarifelerin toplanması vs.)
• Güçlendirilmiş Uygulama Kapasitesi (Merkez ve Taşra)
• Acil Durum Planları Hazırlama Yükümlülüğü
ENERJİ
Dünya Birincil Enerji Talebi:
kaynak: OECD/IEA, 2006
Öngörüler:
 Dünyada, 2030 yılına kadar
“Birincil Enerji Talebi”nin yıllık
ortama %1,7-%1,9 artacağı,
2030 yılında 2002 değerinin
%60’ı kadar artış olacağı,
 Birincil enerji talebi içinde fosil
yakıtların dominant etkisinin
2030 yılına kadar devam
edeceği,
özellikle elektrik
üretiminde kömürün geçmişte
olduğu gibi gelecekte de lider
konumda olacağı,
 Elektrik
üretiminde
Doğalgazın önemli bir paya
sahip olacağı, 2030 yılında
bugünkü tüketiminin 2 katın
üzerine çıkacağı,
Dünya birincil enerji talebinin yarısının,
gerek ekonomik büyüme gerekse nüfus artışı
nedenleriyle gelişmekte olan ülkelerden geleceği,
Çin ve diğer bazı Asya ülkelerinde
nükleer enerjiye yönelme olacağı,
Enerji sektöründe 2030’a kadar 20 Trilyon$
harcanacağı. Bu miktarın yaklaşık yarısının
elektrik sektöründe kullanılacağı, (Elektrik
santralleri, iletim-dağıtım altyapıları..). 10
Trilyon$’dan fazlasının kalkınmakta olan
ülkelerde harcanacağı, Sadece Çin’nin 4
trilyon $ harcayacağı,
2030’da Emisyonların 1990 seviyesinin 2
katına ulaşacağı
Öngörülmektedir.
Dünya – Birincil Enerji Talebi
18 000
16 000
14 000
Doğal Gaz
Mtep
12 000
10 000
Petrol
8 000
6 000
Kömür
4 000
Diğer Yenilenebilir
2 000
0
1970
Kaynak:ETKB
1980
1990
2000
2010
2020
Hidroelektrik
Nükleer
2030
Türkiye – Birincil Enerji Talebi
250
Mtep
Hidro
Nükleer
Yenilenebilir
200
52
150
Doğal Gaz
61
100
Petrol
19
32
22
50
Kömür
80
0
2003
2006
2009
2012
2015
2018
2020
2020 yılında Türkiye birincil enerji ihtiyacı bugüne göre % 160 daha fazla olacak (dünyanın 4 katı artış)
Kaynak:ETKB
Dünya ve Türkiye Birincil Enerji Arzı
Dünya Birincil Enerji Arzı, 2004
Türkiye Birincil Enerji Arzı,2006
92.391MTEP
11 059 MTEP
Doğal Gaz
21%
Petrol
34%
Nükleer
7%
Kömür
25%
Hidrolik
2%
Katı Atık
Diğer Yen.
11%
0%
Hidrolik ve
Diğer
Yenilenebilir
11%
Doğal Gaz
28%
Kaynak:ETKB,2007
Kaynak: UEA, 2006
Kömür
26%
Petrol
35%
ENERJİ YOĞUNLUĞU DEĞİŞİMİ
Enerji Yoğunluğu Endeksi (1995=100)
100
90
80
1995
1996
1997
1998
1999
2000
AB (27 ülke)
Kaynak: Eurostat, 2008
2001
Türkiye
2002
2003
ABD
2004
2005
2006
İklim Değişikliği ile Mücadele Araçları
İnsan kaynaklı sera gazı salımında enerji
sektörünün tüm diğer sektörlerden çok daha
yüksek bir payının olması, iklim değişikliği
çerçevesinde alınacak ve uygulanacak
önlemlerin de ağırlıklı olarak bu sektörde
gerçekleşeceği anlamına gelmektedir.
İklim Değişikliği ile Mücadele Araçları (Enerji)
Enerji Sektöründeki Politikalar

Yeni ve yenilenebilir enerji kaynaklarının
kullanımının arttırılması,

Enerji tasarrufu ve verimliliği,

Enerji yoğunluğunun azaltılması,

Temiz yakma teknolojileri

CO2 Yakalama ve Depolama

Termik santrallerin rehabilitasyonu,

Enerji üretiminde kaynak çeşitliliğine gidilmesi,
ENERJİ VERİMLİLİĞİ
Enerji verimliliği hem enerji arz güvenliğini
artıran, hem de sera gazı emisyonlarını azaltan,
sosyoekonomik faydaları, maliyetlerinin çok
üzerinde olan en ucuz azaltım yöntemidir.
ENERJİ VERİMLİLİĞİ
Başta sanayi, ulaştırma, konut ve ticari binalar olmak
üzere, tüm sektörlerde enerji verimliliğinin artırılması,
tasarruf potansiyelinin gerçekleştirilmesi ve enerji
yoğunluğu değerinin düşürülmesi sağlanmalı, bu
konudaki veriler konusunda kamuoyu belirli aralıklarla
bilgilendirilmelidir.
Binalarda ısı yalıtımı ve ekodizayn konularındaki
çalışmalar desteklenmeli, Binalarda ısı tüketimi ve
yalıtımına yönelik mevcut uygulamalar geliştirilmeli, daha
sıkı bir denetim uygulanmalıdır.
ENERJİ VERİMLİLİĞİ
EİEİ tarafından yürütülen çalışmalarda;
ülkemizde tahmini parasal değeri yıllık 4.5 Milyar
YTL olan, yaklaşık %25 civarında enerji tasarruf
potansiyeli bulunduğunu göstermektedir.
Bu potansiyelin %30’u bina sektöründe, %20’si
sanayi sektöründe ve %15’i ise ulaştırma
sektöründedir (EİEİ, 2007).
ENERJİ VERİMLİLİĞİ POTANSİYELİ
• Birincil enerji talep
projeksiyonlarımıza göre,
2020 yılında 222 MTEP’ lik
bir tüketim tahmin
edilmektedir.
Enerji Verimliliğinden Beklenen Tasarruf (Mtpe)
100%
30
80%
• Enerji Verimliliği
Kanunu’nun başarılı
uygulanması halinde, bu
tüketimin en az 30 MTEP’ lik
bölümü, sanayide,
binalarda, ulaşımda ve
enerji sektöründe tasarruf
edilebilecek ve böylece
yaklaşık 75 milyon ton CO2
emisyonu önlenebilecektir.
Kaynak:ETKB
60%
40%
20%
0%
Tasarruf
222
Birincil enerji arzı
TEŞEKKÜRLER
32