B*Y 431



Patojenler konakçı dokularına, patojen ve konakçı
makromoleküllerinin etkileşimi ve mukozal
yüzeylere tutunarak giriş sağlarlar. Tutunma
bölgesinde patojen yayılmaya başlar ve dolaşım
sistemi ile konakçının her yerine dağılabilir.
Virülens, bir patojenin yayılmacılığı, toksisitesi ve
ürettiği diğer faktörlere göre belirlenir. Çoğu
patojende, virülense birkaç faktör katkıda bulunur.
Zayıflatma (attenüasyon) virülensın kaybıdır.
Salmonella virülensı geliştiren çok çeşitli özellikler
gösterir.




Vücudun farklı bölgelerindeki anatomik, fizyolojik ve biyokimyasal
farklılıklar mikroorganizmalar için seçici ortamlar oluştururlar, bu da
farklı mikroorganizma gruplarının yerleşmesine neden olur.
Deri: Kuru koşullar ↔ Staphylococcus aureus (Dehidrasyona
dayanıklı)
Akciğer: Yüksek Oksijen ↔ Mycobacterium tuberculosis (Zorunlu
aerob)
Kalın bağırsak: Oksijensiz ↔ Clostridium (Zorunlu anaerob)
----------------------------------------------------------------------------------------------
Mukoza yüzey alanı yaklaşık 400 m2’dir.

Deri yüzeyi yaklaşık 2 m2’dir.



Escherichia coli üyelerinin çoğunluğu patojenik değildir ve çekum
(kör bağırsak) ile kalın bağırsakta bulunur, çoğunluğu dışkı ile
dışarı atılır.
Bazı Escherichia coli suşları CFA(kolonizasyon faktör antijen) adı
verilen fimbriyal proteinler üretir ve ince bağırsak epiteline
tutunur.
Bakteriler bu bölgede kolonize olurlar ve enterotoksin üreterek
diyare (=ishal) ve diğer bazı hastalıklara neden olurlar.

Kolonizasyon: Bir patojenin dokuda çoğalması
Sıcaklık
 pH
 Oksijen
 Besin kaynakları, kolonizasyona etki eder.



Brucella abortus, pek çok dokuda yavaş gelişirken plasentada çok
hızlı gelişir: Eritrol
Sideroforlar (Transferrin ve Laktoferrin’deki demire karşı
affiniteye sahiptirler)


Escherichia coli’de Aerobaktin (Col V plazmidi tarafından kodlanır)
Neisseria’da transferrine özgül reseptör proteinler

Hastalığın oluşumuna veya devamına neden olan ve hücre dışına
salgılanan proteinlerdir.

Enzimler

Hiyaluronidaz: Yayılma→ Streptokoklar, stafilokoklar, bazı klostridler

Proteaz, nükleaz, lipaz → Streptokoklar ve stafilokoklar

Kollajenaz (κ- toksini): Yayılma → Gazlı kangren yapan klostridler

Mikrobiyal invazyonun olduğu bölgede fibrin pıhtı oluşur ve
enfeksiyon sınırlandırılmaya çalışılır.

Streptococcus pyogenes → Streptokinaz
(Fibrin örtüyü parçalar, fibrinolitik)

Staphylococcus aureus → Koagulaz
(Fibrini pıhtılaştırır, bakterinin korunması)


En kuvvetli biyolojik toksinler mikroorganizmalar tarafından
üretilen ekzotoksinlerdir. Her bir ekzotoksin özgül konakçı
hücrelerine etki ederek, bunların işlevlerinde belirgin bozulmaya
yol açar.
Genel olarak 3 kategoride incelenirler:

Sitolitik toksinler : Enzimatik etki, liziz

A-B Toksinleri
: Kovalent olarak bağlıdırlar, B alt ünitesi yüzey
reseptörlerine bağlanır ve A alt ünitesinin zardan
geçişini sağlar

Süperantijenler
: Çok sayıda bağışıklık hücresini uyarır, aşırı iltihaba
neden olur.


Enterotoksinler, ekzotoksinler olup, ince bağırsağa
etki ederek bağırsak geçirgenliğini değiştirir ve diyareye
yol açar. İnce bağırsakta pek çok enterik bakteri
kolonize olur ve A–B türü enterotksinleri üretir. Gıda
zehirlenmesine neden olan bakteriler genellikle
sitotoksinler ya da süperantijenler üretir.
Endotoksinler Gram–negatif Bakterilerin dış
membranlarından türeyen lipopolisakkaritlerdir.
Endotoksinler genellikle ekzotoksinlerden daha az
toksiktir. Limulus amebosit lizat analizi ile ortaya çıkan
endotoksin varlığı, o maddenin Gram–negatif
Bakteriler tarafından kontamine olduğunu gösterir.

Hemolizinler: Sitoplazmik zara etki ederek hücrenin lizizine neden
olan toksinlerdir.

Fosfolipaz (=Lesitinaz): Fosfolipit lesitine (fosfotidilkolin) etki eder.
( Clostridium perfringens → α-toksin)

Streptolizin O → Sterollere etki eder.

Lökosidinler → Beyaz kan hücrelerine etki ederle.
Organizma
Hastalık
Toksin/faktör
Etki
Bacillus anthracis
Şarbon
Letal faktör (LF)
Edema faktör (EF)
Koruyucu antijen (PA) (AB)
PA, B alt grubu ile
hücre tutunur,
EF, edemaya (ödem)
neden olur,
LF, hücre ölümüne
neden olur
Bacillus cereus
Gıda
zehirlenmesi
Enterotoksin kompleksi
Bağırsak
hücrelerinden sıvı
kaybını tetikler
Bordetella
pertussis
Boğmaca
Pertussis toksini (AB)
G proteini sinyal
transdüksiyonunu
engeller, hücreleri
öldürür
Organizma
Hastalık
Toksin/faktör
Etki
Clostridium
botulinum
Botulizm
Nörotoksin (AB)
Flaksik (gevşek) paraliz
Clostridium tetani
Tetanoz
Nörotoksin (AB)
Spastik (kasılma) paraliz
Clostridium
perfringens
Gazlı gangren,
gıda
zehirlenmesi
α-Toksin (CT)
β-Toksin (CT)
γ-Toksin (CT)
δ-Toksin (CT)
κ-Toksin (E)
λ-Toksin (E)
Enterotoksin (CT)
Hemoliz (lesitinaz)
Hemoliz
Hemoliz
Hemoliz (kardiyotoksin)
Kollajenaz
Proteaz
Bağırsak epitelyumunun
geçirgenliğini değiştirir
Organizma
Hastalık
Toksin/faktör
Etki
Corynebacterium
diphtheriae
Difteri
Difteri toksini
(AB)
Ökaryotlarda protein
sentezini inhibe eder
Escherichia coli (yalnızca
enterotoksijenik suşlar)
Gastroenterit
Enterotoksin
(AB)
Bağırsak hücrelerinden sıvı
kaybını tetikler
Haemophilus ducreyi
Kankroid
Sitoletal toksin
(CDT) (AB)
Genotoksin (DNA lezyonları
konakçı hücrede apoptosise
neden olur)
Pseudomonas aeruginosa
P.aeruginosa
enfeksiyonları
Ekzotoksin A
(AB)
Protein sentezini inhibe eder
Organizma
Hastalık
Toksin/faktör
Etki
Salmonella sp.
Salmonellozis,
tifo ateşi,
paratifo ateşi
Enterotoksin (AB)
Protein sentezini inhibe
eder ve konakçı
hücreleri lize eder
Sitotoksin (CT)
Bağırsak hücrelerinden
sıvı kaybını tetikler
Şiga toksin (AB)
Protein sentezini inhibe
eder
Shigella
dysenteriae
Bakteriyel
dizanteri
Organizma
Hastalık
Toksin/faktör
Etki
Staphylococcus
aureus
Piyojenik
(irin oluşturan)
enfeksiyonlar (deri
ve diğer apseler),
solunum yolu
enfeksiyonları, gıda
zehirlenmesi, toksik
şok sendromu,
yanık deri
sendromu
α-Toksin (CT)
Toksik şok sendromu
toksini (SA)
Deride pullar halinde
dökülmeye yol açan
toksin A ve B (SA)
Lökosidin (CT)
β-Toksin (CT)
γ-Toksin (CT)
δ-Toksin (CT)
Enterotoksin A, B, C, D
ve E (SA)
Hemoliz
Koagulaz (E)
Sistemik şok
Deri soyulması, şok
Lökositleri parçalar
Hemoliz
Hücreleri öldürür
Hemoliz, lökoliz
Mide bulantısı, diyare ve şoku
tetikler
Fibrin topaklanmasını tetikler
Organizma
Hastalık
Streptococcus
pyogenes
Piyojenik
Streptolizin O (CT)
enfeksiyonlar, Streptolizin S (CT)
bademcik
Eritrojenik toksin (SA)
iltihabı,
kızıl ateşi
Streptokinaz (E)
Vibrio cholera Kolera
Toksin/faktör
Etki
Hemolizin
Hemolizin
Kızıl ateşi döküntüsüne
neden olur
Fibrin topaklarını çözer
Hiyaluronidaz (E)
Bağ dokudaki hiyaluronik
Asidi çözer
Enterotoksin (AB)
Bağırsak hücrelerinden
sıvı kaybını tetikler