Vakıfların Hukuki Yapısı ve Vakıf Personeli Çalışma Usul Esasları Hicret ZEYBEKOĞLU – İdris ZORKUN Vakıf Hizmetleri Daire Başkanlığı 1 Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları • SYD Vakıfları, 3294 sayılı Kanunun amacına uygun faaliyet ve çalışmalar yapma ve ihtiyaç sahibi vatandaşlara nakdi ve ayni yardımda bulunma amacıyla kurulmuştur. • Buna göre SYD Vakıfları esas olarak toplumun en dezavantajlı kesiminde yer alan ve gerçekte beslenme, barınma, eğitim ve benzeri en temel ve vazgeçilmez ihtiyaçlarını karşılayamayan vatandaşlara hizmet etmektedir. 2 Vakıfların Hukuki Yapısı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları ÖZEL HUKUK TÜZEL KİŞİSİDİR. TÜRK MEDENİ KANUNU : 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 101. Maddesinde Vakıflar, “Gerçek veya tüzel kişilerin yeterli mal ve hakları belirli ve sürekli bir amaca özgülenmeleriyle oluşan tüzelkişiliğe sahip mal toplulukları” şeklinde tanımlanmıştır. VAKIFLAR KANUNU : 5737 sayılı Vakıflar Kanununun 4 üncü maddesinde, “ Vakıfların özel hukuk tüzelkişisi olduğu “ açıkça belirtilmiştir. SYD Vakıfları “Kanunla kurulu vakıf” olma sıfatına haiz olmakla birlikte, söz konusu vakıfları özel hukuk tüzel kişiliğine sahip Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kurulu diğer vakıflardan ayıran başkaca hiçbir özel düzenleme bulunmamaktadır. Aynen Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre kurulmuş diğer vakıflar gibi mevzuatla öngörülen prosedürü takip ederek kuruluş ve tescil işlemlerini gerçekleştirmektedirler. 3 Vakıfların Hukuki Yapısı • Fon kaynağı kullanmaktadır. Ayrıca Vakıfların kendi gelirleri (bağış, iktisadi işletme vs.) bulunmaktadır. • Kamu İhale Kurulunun 18.02.2003 tarih ve 2003/DK.D-26 sayılı kararı gereğince, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamındadır. 4 SYD Vakıflarının İdari Yapısı 1. VAKIF MÜTEVELLİ HEYETİ: • SYD Vakıflarının yönetim ve temsile yetkili organı Mütevelli Heyetidir. • SYD Vakıfları iş ve işlemlerini icrai nitelik taşıyan Vakıf Mütevelli Heyeti kararıyla yerine getirirler. • Mütevelli Heyet oluşumunda yereli en iyi bilen atanmış ve seçilmiş üyelerin olması amaçlanmıştır. 5 Vakıf Mütevelli Heyeti Oluşumu İl Vakıfları İçin: - Mülki İdari Amir - Belediye Başkanı - Defterdar - İl Milli Eğitim Müdürü - İl Sağlık Müdürü - İl Tarım Müdürü - ASPB İl Müdürü - İl Müftüsü - Muhtar (2) - STK Temsilcisi (2) - Hayırsever Vatandaş (2) 6 Vakıf Mütevelli Heyeti Oluşumu İlçe Vakıfları İçin: - Mülki İdari Amir - Belediye Başkanı - Mal Müdürü - İlçe Milli Eğitim Müdür - İlçe Sağlık Müdürü - İlçe Tarım Müdürü - İlçe Müftüsü - Muhtar (2) - STK Temsilcisi - Hayırsever Vatandaş (2) 7 SYD Vakıflarının İdari Yapısı 2. VAKIF BAŞKANI: • Mülki idare amirleri vakfın tabii başkanıdır. (3294 Sayılı Kanun Gereğince) • Kanunlara uygun olarak Vakfın kurulması ve tescil iş ve işlemlerini yerine getirir. • Mütevelli Heyete başkanlık eder. • Vakfı Mütevelli Heyet adına yönetir, iş ve işlemlerin yürütülmesini sağlar. 8 Vakıfların Gayrimenkul ve Demirbaş İşlemleri • 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’nun 12’nci maddesinin birinci fıkrasında “Vakıflar; mal edinebilirler, malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilirler” ve aynı Kanun maddesinde “…iktisap ettikleri mal ve hakları ise bağımsız ekspertiz kuruluşlarınca düzenlenecek rapora dayalı olarak vakıf yetkili organının kararı ile daha yararlı olanları ile değiştirilebilir veya paraya çevrilebilir. • Fon kaynakları ile alınan gayrimenkulün satışında izin alınması gerekir. 9 Vakıfların Gayrimenkul ve Demirbaş İşlemleri • Vakfa ait olan gayrimenkullerin herhangi bir tüzel veya özel hukuk kişisine "bedelsiz olarak" verilmesi veya tahsis edilmesi Vakıf senedinde yer verilen amaçlarla bağdaşmadığından hukuka aykırıdır. 10 Vakıfların Araç Alımı ve Araç Hizmet Satın Alımı İşlemleri 10.10.2013 tarih ve 2013/8 sayılı Fon Kurulu kararı doğrultusunda; Sosyal Yardım İnceleme görevlisi norm kadro sayısına göre araç alım ve araç hizmeti satın alımının ihtiyaç nisbetinde yapılabileceği, Alınması planlanan her bir araç için kullanılacak kaynağın 50.000-TL’yi geçmemesi ve bu tutarın üzerindeki değerde bir aracın kiralanmaması gerekmektedir. 11 Arşiv İmha İşlemleri İle ilgili Olarak • Arşiv iş ve işlemlerinin, 3473 sayılı Muhafazasına Lüzum Kalmayan Evrak Ve Malzemenin Yok Edilmesi Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun ile 16.5.1988 tarihli ve 19816 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Devlet Arşiv Hizmetleri Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde Vakıf Mütevelli Heyeti kararı ile oluşturulacak ayıklama ve imha komisyonunun nihai kararı doğrultusunda yapılması gerekmektedir. 12 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları • Vakıfların özel hukuk tüzel kişiliğine haiz olması nedeniyle, Vakıf çalışanları 10.06.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine tabidirler. 13 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları • Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshinden önce durumun kanunda belirtilen sürelerle diğer tarafa bildirilmesi gerekir. • 4857 sayılı İş Kanun 17. maddesinde belirtilen süreler; – – – – • 0-6 ay için iki hafta 6 ay-1.5 yıl için dört hafta 1.5 yıl-3 yıl için altı hafta 3 yıl ve üzeri için sekiz hafta Belirli süreli iş sözleşmelerinde önceden bildirim yapmaya gerek yoktur. 14 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları KIDEM TAZMİNATI: - Emekliliğe hak kazanan, 15 yıl hizmet süresi ve 3600 prim gün süresini doldurarak iş sözleşmesini kendi isteğiyle feshetmek isteyen, İşveren tarafından (İ.K. 25. Madde hükümleri dışında) iş sözleşmesi feshedilen, Askerlik hizmeti sebebiyle görev yaptığı Vakıftan ayrılan, Evlilik tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde kendi isteğiyle sözleşmesini fesheden, İşçi tarafından İ.K. 24. Madde hükümlerine dayanılarak iş sözleşmesini fesheden, Vefat eden, Vakıf personeli kıdem tazminatına hak kazanır. 15 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları 4857 sayılı İş Kanunun 24. Maddesi: İşçinin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı • Süresi belirli olsun ya da olmasın işçi, kanunda yer aldığı şekilde aşağıda belirtilen haklı nedenlerle sözleşme süresinin bitiminden önce ya da bildirim süresini beklemeksizin (derhal) iş sözleşmesini feshedebilir. – Sağlık Sebepleri – Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri – Zorlayıcı Sebepler 16 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları 4857 sayılı İş Kanununun 25. Maddesi: İşverenin Haklı Nedenle Derhal Fesih Hakkı • Süresi belirli olsun ya da olmasın işveren, kanunda yer aldığı şekilde aşağıda belirtilen haklı nedenlerle sözleşme süresinin bitiminden önce ya da bildirim süresini beklemeksizin (derhal) iş sözleşmesini feshedebilir. – Sağlık Sebepleri – Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Uymayan Haller ve Benzerleri – Zorlayıcı Sebepler – İşçinin Gözaltına Alınması veya Tutuklanması Halinde Devamsızlığın Bildirim Sürelerini Aşması 17 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı ve Kullanılmayan İzin Günlerine Ait Ücret • • • • 1475 Sayılı Eski İş Kanununun halen yürürlükte olan kıdem tazminatına ilişkin 14. Maddesi: “İşçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında kıdem tazminatı ödenir.” Bir yıldan artan süreler için de aynı oran üzerinden ödeme yapılır. Gelir Vergisi Kanununa göre kıdem tazminatı ödemeleri gelir vergisinden muaftır. Kıdem tazminatı brüt tutarından damga vergisi kesintisi yapılmak suretiyle net tutar kıdem tazminatını hak eden personele ödenir. 18 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları Kıdem Tazminatı, İhbar Tazminatı ve Kullanılmayan İzin Günlerine Ait Ücret • 4857 Sayılı İş Kanunu Madde 59: “İş sözleşmesinin herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine ödenir.” • Kullanılmayan izin günlerine ait ücret ödemeleri gelir vergisi ve damga vergisine tabidir. 19 Kıdem Tazminatı Kaynak Talebine İlişkin Olarak; • Esasların ekinde yer alan Ek V formu, • Mütevelli Heyeti Kararının onaylı sureti, • Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan resmi yazı, (emeklilik, 3600 prim günü ve 15 yıl hizmeti) • Vakıf Başkanı onaylı, personel bilgisi ve talep edilen tutarın yer aldığı üst yazı ile birlikte, • Bütünleşik SYBS’den kaynak talebinde bulunulması gerekmektedir. 20 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları Madde 74: Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni • Kadın isçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. • Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. • Sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. 21 İş Hukuku Kapsamında Çalışma Esasları Madde 74: Analık Halinde Çalışma ve Süt İzni • İsteği halinde kadın isçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz. (SYDV Personeli Çalışma Esaslarına göre oniki aya kadar ücretsiz izin verilebilmektedir.) • Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam bir buçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kullanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır. 22 SYD VAKIFLARI PERSONELİNİN NORM KADRO STANDARTLARI, İŞ TANIMLARI, NİTELİKLERİ, ÖZLÜK HAKLARI VE ÇALIŞMA ŞARTLARINA İLİŞKİN ESASLAR 23 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları • 16.02.2012 tarih ve 2012/1 sayılı Fon Kurulu kararıyla 16.04.2012 tarihinde SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları yürürlüğe girmiştir. • Söz konusu usul ve esaslar SYD Vakıf personelinin, norm kadro standartları, iş tanımları, nitelikleri, özlük hakları ve çalışma şartlarını düzenler. 24 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Vakıfların gruplandırılması - İl/ilçe nüfusları, - Sosyo-ekonomik gelişmişlik durumları, - İş yoğunluğu, gibi kriterler esas alınmak suretiyle, Vakıfların norm kadro sayıları Fon Kurulunca belirlenmektedir. 25 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları SYDV Personel Alımına İlişkin Şartlar: - Esaslarda yer alan genel şartlar (T.C. Vatandaşı olmak, 18 yaşını bitirmiş olmak, askerlikle ilişiği olmamak, kamu haklarından mahrum bulunmamak v.s.) - Özel şartlar (Mütevelli Heyeti tarafından belirlenen diğer şartlardır) 26 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları SYDV Personel Unvanları: Vakıf personeline, hiyerarşik sıralama ile aşağıdaki unvanlardan biri verilir: - Vakıf Müdürü - Sosyal Yardım ve İnceleme Görevlisi - Muhasebeci - Büro Görevlisi - Yardımcı Hizmet Görevlisi 27 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Personel İstihdamı: • • • • Vakıflarda ilk defa istihdam edilecek personele yönelik olarak Mütevelli Heyeti kararı ile ilana çıkılır. “İlan sonucunda alınacak personel sayısının 5 (beş) katı kadar kişi geçerli KPSS P3 puanına göre en yüksek puandan başlayarak sıralanır ve mülakata çağrılır. Mülakat Komisyonu Mülki İdare Amiri başkanlığında, Mütevelli Heyetinin kendi üyeleri arasından seçeceği 2 atanmış ve 2 seçilmiş üye olmak üzere 5 kişiden oluşur. Mülakat neticesinde yeterli görülen adaylar işe başlatılır. 28 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Aylık Ücretler ve İkramiye: • Personele, unvanı, eğitimi, kıdemi ve Vakıfların derecelendirilmesine göre hazırlanan EK-(I) sayılı cetvelde gösterilen azami ücretleri aşmayacak şekilde Mütevelli Heyetince serbestçe belirlenen ücretler ödenir. • Belirlenen bu ücretler her yılın Ocak ve Temmuz aylarında, Devlet memuru aylıklarında yapılan artış oranında artırılır. • Personele her yılın Ocak ve Temmuz aylarında birer sözleşme ücreti tutarında ikramiye ödenir. 29 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Aylık Ücretler ve İkramiye: • Vakıf personeline, SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esaslarında tanımlanan aylık ücret ve ikramiye dışında Mütevelli Heyetince teşvik amaçlı olarak her ne ad altında olursa olsun ayni veya nakdi ödeme yapılamaz. • Geçici personelin aylık ücretleri, Büro Görevlisi için belirlenen ücret ve brüt asgari ücret arasında kalmak kaydıyla Mütevelli Heyet kararı ile belirlenir. 30 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Görevlendirme ve Harcırah: • Vakıf Mütevelli Heyeti, Vakıf personelini vakfın görev alanı ile ilgili eğitim, konferans çalıştay gibi organizasyonlarda görevlendirebilir. • Şehir dışı görevlendirmeleri nedeniyle Vakıf personelinin yaptıkları harcamalar belgelendirilmek suretiyle vakıf tarafından kendilerine geri ödenir. 31 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Vakıf Personelinin Çalışma Şartları: • • • Vakıf personeli başka kurum ve kuruluşlarda hiçbir şekilde görevlendirilemez. Vakıflarda geçici ve daimi süreyle Kamu personeli görevlendirilmemesi esastır. Ancak görevlendirilmesi durumunda bu personele Vakıf ve Fon kaynaklarından herhangi bir ödeme yapılamaz. Temel askerlik görevi sebebiyle vakıftan ayrılan ve askerlik dönüşü görevine döneceğini yazılı olarak beyan eden personel, askerlik süresince ücretsiz izinli sayılır. Söz konusu personel askerlik görevinin bitimi tarihinden itibaren en fazla bir ay içerisinde yazılı olarak başvuru yapması halinde görevine başlatılır. 32 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Vakıf Personelinin Çalışma Şartları: • • • Doğum yapan personele, doğum sonrası analık izni süresinin bitiminden itibaren istekleri üzerine oniki aya kadar ücretsiz izin verilir. Başka bir yerdeki vakıfta görev almak isteyen personel, mevcut vakıfta en az 1 yıl çalışmak kaydıyla görev almak istediği vakfın personel ihtiyacı ve norm kadro durumuna göre, görev almak istediği ve halihazırda çalıştığı Vakıf Mütevelli Heyetlerinin karşılıklı olumlu görüşleri doğrultusunda vakıf değişikliği yapabilir. Bu şartlara dayanarak geçiş yapan personelin kıdem tazminatı 1475 sayılı İş Kanunun ilgili hükümleri çerçevesinde (15. slayttaki hükümler) Vakıf tarafından kendilerine ödenir. 33 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Unvan Değişikliği: • Vakıf Mütevelli Heyeti, norm kadro standartlarına ve unvan için gerekli niteliklere (esaslarda yer alan) bağlı kalmak kaydıyla gerekli gördüğü hallerde personelin unvanını değiştirerek sözleşmesini yeniler. • Mütevelli Heyet ayrıca personelin; yazılı olarak unvan değişikliği talebinde bulunması, bu unvan için gerekli olan nitelikleri taşıması, unvan değişiklik talebine uygun boş kadronun bulunması ve talebin mütevelli heyetince uygun görülmesi durumunda personelin unvanını değiştirerek sözleşmesini yeniler. 34 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları Unvan Değişikliği: • Bu şekilde yapılan üst unvana geçişlerde 4 yıllık yükseköğretim kurumlarının birinden mezun olma şartı aranır. • Hangi eğitim düzeyinde olursa olsun Yardımcı Hizmet Görevlisi olarak istihdam edilen personel için, gerekli şartları taşısa ve Vakfın norm kadro sayısı yeterli olsa bile hiçbir şekilde unvan değişikliği yapılamaz. • Vakıf personelinin başka kurum ve kuruluşlarda görevlendirilmemesi esastır. Afet ve acil durumun oluşması hariç. 35 SYDV Personeli Çalışma Usul ve Esasları İzin: • Personelin yıllık ücretli izin gün sayısı, personelin hizmet süresi; – – – • Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) ise 14 iş günü, Beş yıldan fazla onbeş yıldan az ise 20 iş günü, Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla ise 26 iş günüdür. Personel işyerinde işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olmak şartıyla yıllık izni hak eder. 36 VAKIF HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI TEŞEKKÜRLER… 37