ihracat performansı ve büyüme

İHRACAT PERFORMANSI VE BÜYÜME
Ecem Erdoğmuş 10103542
Hakan Kurtman 10103548
İhracat Tarihsel Bakış
• 1980 yılına kadar tarım ağırlıklı ihracat hacmi;
• Tarım ürünlerinin payı: 1923 %86, 1963 %77.2,
1980 %57.4
• Sanayi ürünlerinin payı: 1923 %8.6, 1963
%19.8, 1980 %36
• 2000 yılı ==> %14 tarım payı, %82 sanayi payı
Neden?
• Türkiye’nin 1930’dan itibaren daha korumacı
ve devlet ağırlıklı ticaret politikalar uygulaması
• 1960 planlı ekonomiye geçiş
• 1970’lerde uygulanan ithal ikameci politikalar
(dövize bağımlılığı asgari düzeye indirmek)
• 1980’de Türkiye’nin ticari serbestleşmeye
yönelik önemli adımlar atması (liberal
ekonomi, özelleştirmeler, devalüasyon..)
80 ekonomik kararları
•
•
•
•
•
•
Dış pazarlara açılım sağlandı
Sermaye piyasaları kuruldu ve sermaye hareketliliği başladı
İhracatta çeşitli enstürmanlar ile teşvikler sağlandı
Döviz kazandırıcı işlemler hızlandı
üretilen ve ihraç edilen ürün yelpazesinin çeşitlendi
katma değeri fazla olan ArGe ve inovasyona dayalı ürün
çeşitliliği arttı
• Üniversite-sanayi işbirliği arttı
• Uluslararası şirketin yatırımları hız kazandı
Sonuç olarak ihracatta pozitif yönlü bir etki yaşandı.
1973 1 milyar $ 1987 10 milyar $ ihracat gerçekleşti.
Güncel ihracat verileri
İhracat Rakamları
• 2003 yılında 47,3 milyar$
olan ihracat miktarı ,2013
yılında 151,9 milyar$ olarak
gerçekleşmiştir.
Yıllara göre ihracat (% değişim)
İhracat değerindeki artış: Fiyat ve Miktar
İhracat değerinde
gözlenen artışlar,
• İhraç edilen ürünlerdeki
miktar artışına bağlı
olabilir
• Aynı veya daha düşük
seviyedeki bir miktarın
daha yüksek fiyatlarda
satılmış olmasından da
kaynaklanabilir.
Küresel büyümeler, hesaplama yöntemi
ve ihracat
İhracat büyümesi hesaplama
Projeksiyon 2013-2030: Türkiye
ihracat oranında yıllık ortalama
%11,2 büyüme tahmin ediliyor.
(Küresel talep büyümesi %6,1 ve
Pazar payı büyümeleri %4,9) Türkiye
Cumhuriyeti Merkez Bankası
Tanımlar
GSDH (Tr) = Türkiye'nin ihracat yaptığı ülkelerin
GSYİH'lerinin toplamı (ticaret haddi)
Küresel pazar payı (Tr)=Toplam İhracat / GSDH
2003-2012 yılları arasında, Türkiye’nin dış ticaret açığının (DTA) gayrisafi yurtiçi hasılasına
oranı ortalama yüzde 9,5 civarında gerçekleşmiştir.
Ülkelerin GSDH içindeki payları ile Türkiye ihracatı içindeki paylarının farklı olabileceği dikkate
alındığında, Türkiye’nin karşı karşıya kaldığı pazar büyümesi, GSDH ile ifade edilen küresel
pazar büyümesinden farklılaşabilecektir.
Sonuç olarak; herhangi bir ülkede, Türkiye’nin ihracat pazar büyüklüğü o ülkenin GSYİH’si ile
ifade edilirken pazar payı ise, oraya yaptığı ihracatın ülkenin GSYİH’sine oranı ile
gösterilmektedir.
Ekonomik Faaliyetlere göre ihracat
Ekonomik Faaliyetlere göre ihracat
2013 yılında toplam ihracatın %93,1’lik kısmının imalat tabanlı olduğu
görülmektedir.
Sektörel Dağılım
Ülkelere göre ihracat
• Ortadoğu’daki
gelişmelerin de olumsuz
etkisiyle söz konusu
dönemde Yakın ve
Ortadoğu ülkeleri
kategorisinin ihracattaki
payı düşüş göstermiş. (
Hızını kesen altın
ihracatı)
Almanya'ya en çok örme giyim, makine, motorlu kara taşıtları fasıllarında ihracat yapılıyor.
Döviz Kuru ve İhracat Performansı
Neden döviz kuru?
• Bir: son altmış yılda yaşanan ekonomik krizlerin hepsi şu yada bu şekilde
döviz ve döviz kuru ile birebir bağlantılıdır ve sonuç olarak ekonomik krizin
döviz hareketleri ile özdeşleşmesi toplumsal belleğe kazınmıştır.
• İki: 1980 sonrasında yüksek enflasyondan korunma arayışı vatandaşı mali
varlıklarını dövize çevirmeye ikna etti. Böylece varlık ve gelir için döviz
nominal ölçü birimi özelliğini kazandı.
• Üç: 2001 sonrasında, dalgalı kur rejimi “sıcak paranın” getirisini döviz
kuruna bağladı. Mali piyasaların hesapları kur üzerinde belirleyici olmaya
başladı.
Dolar ve döviz sepeti
Euronun dolar karşısında hızlı değer kazandığı dönemlerde (örnek: Ocak 2007Mayıs 2008 arası) dolar cinsinden reel fiyat endeksi ihracat fiyatlarındaki artışı
abartıyor. Euro-Dolar cinsinden reel ihracat fiyatlarının yıllık ortalama yüzde 0.4
arttarken merkez bankası sepeti cinsinden ifade edince ihracat fiyatları yıllık
ortalama yüzde 0.4 geriliyor.
TL'nin değeri ve İhracat Fiyatları (?)
TL'nin değeri (8 ay gecikme) ve İhracat Fiyatları
İhracat fiyatlarının nominal ve reel seyri
Merkez Bankası sepetine göre reel kur ve
ithalat fiyatları
Merkez Bankası sepetine göre reel kur ve
ticaret haddi
130
120
120
120
110
110
110
100
100
100
90
90
90
80
80
3
.0
ca
ÜFE / İhracat Fiyatları
Reel Kur
İthalat Fiyatları / ÜFE*
Reel Kur
ca
.1
0
O
ca
.0
9
O
ca
.0
8
O
ca
.0
7
O
O
ca
.0
6
O
0
.1
ca
O
O
9
.0
ca
ca
.0
5
O
8
.0
ca
O
O
7
.0
ca
ca
.0
4
O
6
.0
ca
O
O
5
.0
ca
ca
.0
3
O
80
4
.0
ca
O
O
O
O
O
O
O
O
Reel Kur
ca
.1
0
130
ca
.0
9
130
ca
.0
8
140
ca
.0
7
140
ca
.0
6
140
ca
.0
5
150
ca
.0
4
150
O
150
ca
.0
3
Merkez Bankası sepetine göre reel kur ve
ihracat fiyatları
Ticaret Haddi
İhracat fiyatlarının dış pazarda rekabet edebilmek için üretici fiyatlarından daha az
arttığını görüyoruz. Böyle olduğu bir durumda ise ihracat fiyatlarının ithalat
fiyatlarından az artması sorunuyla birlikte ticaret haddinde düşme gerçekleşir.
Büyümenin Sürdürülebilirliği ve İhracat
Katma Değer ve İthalat
Bağımlılığı
Büyümenin Sürdürülebilirliği ve İhracat
I. Türkiye vs. Doğu Asya
Öniş, Bayram(2008)
2001 Sonrası
• 2001 krizi sonrası uygulanan politikalarla
birlikte makro düzeyde başarı sağlandı.
• Hızlı ve düzenli büyüme
• Düşük enflasyon
• Bütçe dengesi
• FDI artışı
• Özelleştirme hamleleri
Doğu Asya Örneği
1960'lar sonrası Doğu Asya'nın dış ticaret
odaklı büyümesini incelerseki bu ülkelerin
ortak karakteristikleri:
•
•
•
•
•
Yüksek Büyüme Oranları
Düşük Enflasyon
Yüksek tasarruf ve yatırım oranı
High tech ihracat
Gelir Eşitliği ve Kalkınmışlık
2000-2006 Büyüme - Karşılaştırma
Bu dönemde Türkiyye'nin büyümesi 2001'deki negatif büyümeye rağmen
Çin, Rusya ve Hindistan'ın ardından 4. sırada(5,60%). 2002-2006
arasında ise büyüme 7,5% seviyesinde.
2000-2006 enflasyon - Karşılaştırma
Aynı dönemde, enflasyon tüm iyileşmelere rağmen, tüm diğer yükselen
ekonomilerin gerisinde kalıyor.
Cari açık - Karşılaştırma
Bu tablo, şimdiye kadar bu yaşanmamış olsa da, karar alıcıların sermaye
girişi kaynaklı bir kriz ve kırılganlık konusunda dikkatli olması gerektiğini
gösteriyor.
Ar-Ge ve High Tech - Karşılaştırma
Ar-Ge harcamalarıyla yüksek teknoloji ürünü ihracatı arasında doğrudan bir
korelasyon görmüyoruz. Bu yatırımlar etkilerini uzun vadede gösteriyor. Bunun
yanısıra, ar-ge konusunda gecikmiş olmak da büyük bir dezavantaj.
Kalkınma - Karşılaştırma
Kalkınma düzeyi de
sürdürülebilir
büyümenin önemli bir
bileşeni. Bu alanda
Türkiye'nin yüksek
büyümelere rağmen
diğer ülkelerin gerisinde
kaldığını görüyoruz.
Beşeri sermaye ve
sağlık yatırımları
artmadığı sürece
rekabet gücünün eksik
kalacağını söyleyebiliriz.
FIRSATLAR VE KISITLAR - Cari Açık
•Tabloda göründüğü gibi cari
açığın miktarı ve Gsyih'ye oranı
giderek artıyor.
• Dış ticaret açığı cari açığın en
büyük kısmını oluşturuyor.
•1- İhracat büyümesi ve çeşitlilik
artışı yetersiz
•2- İthalat bağımlılığı yüksek.
•3- TL'nin değerinin yüksek
olması.
•İç tasarruf oranının düşük olması cari açığın bir diğer
bileşeni.Bu oran doğu asya ülkelerinde 35-40% düzeyinde
seyrederken Türkiye'de yalnızca %20. Yatırımlar, yabancı
sermaye akış ve kredilerle finanse ediliyor. Bu durum Türkiye'yi
kırılgan kılıyor.
FIRSATLAR VE KISITLAR - Dış Bağımlılık
• Türkiye'nin sahip
olduğu cari açık,
ekonomiyi yabancı
sermaye akışı ve
yabancı yatırıma
muhtaç hale getiriyor.
• Cari açık ve düşük
tasarruf oranları
sebebiyle, ekonomi
küresel krizlere karşı
fazlasıyla duyarlı.
Şevket Tüylüoğlu, Ekonomi
Bakanlığı
FDI ve özelleştirmelerin yavaşlaması
• 2001 sonrası hamlelerle birlikte gelen
özelleştirme gelir kaynaklarının tükenmesi
risk oluşturuyor.
• Yabancı yatırımların direkt üretimden çok
birleşme ve satın almalar aracılığıyla
olması FDI potansiyelinin tükenebileceğini
gösteriyor.
Yeni Reformların Geliştirilmesi
• Her ne kadar kriz sonrası dönemde
uluslararası kuruluşlarla işbirliği içinde yeni
iktisadi programlar izlense de devamında
karar alıcıların dış ticarette rekabeti
güçlendirici yeni reformlar üretmesi
gerekiyor.
• Büyümenin Sürdürülebilirliği ve İhracat
II. Bölgesel İhracat Gelişimi
Atiyas, Bakış(2013)
• Geçtiğimiz on yılda Türkiye orta gelirli
ülkeler arasında en çok büyüme kaydeden
ülkelerden biri oldu.
• Bu da beraberinde Batı dışındaki alanlarda
da ekonomik faaliyetlerin artmasını getirdi.
• Anadolu kaplanları denen bu yeni oluşumla
birlikte hem iç hem de dış ticaret yapısında
da değişiklikler yaşandı.
İhracat Dağılımı
Faaliyete Göre Katma Değer
İşçi Verimliliği
Üretim Dalları ve Katma Değer
Teknoloji ve Ar-Ge
Firma Ölçekleri
Ölçek - Verimlilik
İhracat Payları
III. İhracat Rekabeti
Köksal, Özgül (2010)
Uluslararası Rekabet Faktörleri
• Türkiye yıldan yıla artan ihracatının
yanında artan bir cari açık getiriyor.
• Bunun kapanması için mevcut
performansın ötesine geçmek gerekiyor.
• Köksal ve Özgül çalışmalarında iyi ve zayıf
performans gösteren firmalar arasındaki
farkları incelemiş.
İncelenen Firmalar
Araştırma sonuçları