sars virüsü ve enfeksiyon oluşturma mekanizması
advertisement
SARS VİRÜSÜ VE ENFEKSİYON OLUŞTURMA MEKANİZMASI Prof.Dr.Ömer POYRAZ SARS VİRÜSÜ • SARS ismi Ciddi Akut Solunum Sendromu anlamına gelen Severe Acute Respiratory Syndrome kelimelerinin kısaltılmış halidir. • Hastalık ilk defa 2002 yılının ikinci yarısında Uzakdoğu Asya’da gripal enfeksiyon şeklinde ortaya çıkmıştır. • Solunum yetmezliği ve buna bağlı ölümlerin görülmesi enfeksiyonun gripal enfeksiyonlardan farklı olduğunu göstermiştir. • Hastalık Çin, Hong Kong, Kanada, İndonezya, Filipinler, Singapur, Tayland gibi ülkelerde de bildirilmiştir. • Hastalığın tanımlanması 2003 yılında mümkün olmuştur. • Hastalanan kişilerin çoğunluğu 25-70 yaş arası kişilerden oluşmaktadır. Etkenin Özellikleri • Etken Coronaviridae Familyasında yer alan Coronavirus Tor 2 suşudur. • Bu yüzden bu virüse aynı zamanda SARS Ascociated Coronavirus (SCV) ismi verilmiştir. • 80-160 nm büyüklüğünde, pleomorfik, küresel ya da elips şeklinde, helikal simetrili bir virüstür. • Yüzeyinde peplomer adı verilen çıkıntılar mevcuttur. • Tek sarmallı, zarflı, RNA virüsüdür. Elektron Mikroskopundaki Görünümü Sınıflandırılması • Coronaviridae familyasında yer alan virüsler genelde hayvanlarda hastalık oluşturmaktadır. • Bunun yanında insanda üst solunum yolu hastalığı oluşturabilen Human Respiratoy Coronavirüs’ ün varlığı önceden bilinmektedir. • SARS virüsünün ise hayvanda ve özellikle kuşlarda enfeksiyon yapan virüslerin spontan mutasyona uğrayarak ortaya çıkmış olabileceği düşünülmektedir. • Bunun yanında biyolojik savaş amacıyla genetik mühendisleri tarafından da yapılmış olabileceği söylentileri bulunmaktadır. Antijenik Yapısı • Coronaviridae familyasındaki virüsler 3 farklı antijenik gruba ayrılırlar. • Özgül olarak SARS virüsünün hangi antijenik grupta yer aldığı henüz tam kesinlik kazanmamıştır. • Antijenik tipler arasında çapraz reaksiyon oluşumu söz konusudur. • Bu özellikten dolayı koronavirus tanı kitleri SARS tanısında da kullanılabilmektedir. Üretilmeleri • Koronaviruslar insan embryosu trakea organ kültüründe, bebe fare beyninde, tek tabakalı doku kültüründe üretilebilmektedir. Klinik Bulgular • Hastalıkta inkübasyon süresi 2-7 gündür. • Bununla birlikte 10 güne kadar da uzayabilir. • İnkübasyon süresi uzun olan vakalar daha hafif seyirlidir. • Hastalık bazı insanlarda subklinik seyredebileceği gibi bazı insanlarda öldürücü formda olabilir. • Özellikle diyabetik kişilerde ağır ve öldürücü formda seyreder. • Enfeksiyondan sonra bağışıklık oluşup oluşmadığı henüz tam olarak bilinmemektedir. • Kronikleşme söz konusu değildir. Klinik Bulgular • • • • • • Hastalıkta ilk belirti genellikle yüksek ateşdir. Bunun yanında huzursuzluk hissi, titreme, boğaz yanması, öksürük, kas ağrısı, pnömoni, solunum derinliğinin kısalması veya zor nefes alma şeklinde belirtiler görülür. Olguların % 10-20’sinde 3-7 gün sonra alt solunum yolları enfeksiyon belirtileri ortaya çıkar. Entübasyon ve ventilasyon cihazıyla solunuma yardım edilmesi gerekebilir. Buna rağmen olguların % 3-5 kadarı hipoksi, solunum kollapsı ve ölüm ile sonuçlanabilir. Diabetli olgularda ölüm oranı oldukça yüksek olup % 90’ları geçer. Laboratuvar Tanısı • Hastalığın erken dönemlerinde radyolojik bulgular normal görüntü verir. • İlerleyen dönemlerde çekilen akciğer röntgenlerinde fokal interstisiyal infiltratlara bağlı konsolide sahalar tesbit edilir. • Solunum salgılarında grup I Coronavirus poliklonal antikorların floresan boyalarla gösterilmesi tanıya yardım eder. • Aynı zamanda solunum salgıları hücre kültürüne ekilerek virüs üretilebilir. • Ayrıca koronaviruslara özgül revers transkriptazlarla yapılan PCR testleri tanıyı doğrular. • Hastalarda lökopeni görülür. • Lenfosit sayılarında azalma dikkati çeker. • Hastalarda Laktat dehidrogenaz, kreatin fosfokinaz ve transaminazlar yükselebilir. • İlerleyen dönemde bu bulgulara ilaveten çoğu hastalarda trombositopeni tablosu gelişir. Korunma ve Kontrol • Hastalığın ülkeler arasında yayılmasında seyahat eden insanların ve hayvanların rolü vardır. • Bulaşma genellikle yakın temas ile olur. • Virus öksürük ve aksırıkla atılan damlacıklar sayesinde çevreye yayılır. • Solunum salgılarında ve bilhassa ateşli dönemde virüs dışkıda bulunur. • Bu yüzden hastanın bütün çıkartıları enfektif kabul edilir. • Yakın temasta bulunmak, öpüşmek, aynı eşyaları kullanmak durumunda bulaşma mümkündür. • Asılı damlacıkların solunması, göz, burun ağız mukozasına temas etmesi enfeksiyonu bulaştırabilir. Korunma ve Kontrol • Hastalar daima eldiven, koruyucu önlük ve maske ile muayene edilmelidir. • Ellerin yıkanması da oldukça önemlidir. • Olguların büyük bir kısmı hastanelerden bulaşma şeklinde olmaktadır. • Bu yüzden sağlık personelinin önce kendisini, sonra da başkalarını koruması gerekmektedir. • Henüz uygulanan bir aşısı bulunmamaktadır. Korunma ve Kontrol • Hasta kişilerin derhal karantinaya alınması gerekir. • Hastalık genellikle antibiyotik, ribavirin ve kortikosteroid üçlüsü ile tedavi edilmektedir. • Ribavirin koronavirüsler üzerine etkili olan bir ilaçtır. • Antibiyotikler ise akciğeri sonradan oluşabilecek bakteriyel enfeksiyonlara karşı korumak amacıyla uygulanır.
