Mısır Heykel ve Resim Sanatı

Mısır danatında resim ve heykel
Tülin Çoruhlu
• Mısır Heykel ve Resim Sanatı
• Mısır’da heykel ve resim sanatı mimariye bağlı
olarak gelişmiştir. Çeşitli tapınakları,
piramitleri, kaya mezarlarını süsleyen Mısır
heykel ve resim sanatının örnekleri, Mısır’da
binlerce yıl önce nasıl yaşanıldığına dair bilgi
edinmemizi sağlayan eski çağlara ait en büyük
arşiv ve belgeleri oluşturur.
• Resim Sanatı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Mısır resim sanatı da oldukça gelişmiştir. Mısırlı sanatçılar mezarların, tapınakların,
sarayların ve diğer mimari yapıların duvarlarını süslemek amacıyla resim (fresko)ler
yapmışlardır.
Fresko, kireçli su içerisine toz boyalar karıştırılarak yaş sıva üzerine yapılan duvar
resimlerine verilen addır.
Karanlık ve derin dehlizlerde çalışan duvar ressamlarının çok zor koşullarda başarılı
resimler yaptıkları, çeşitli örnekler görülünce daha iyi anlaşılabilmektedir.
Mısır resim sanatının gelişmesinde de dinsel inanışların etkisi büyük olmuştur.
Resimleri yapmaktaki amaç, bu resimlerin ölen kişiye öteki dünyada yardımcı
olmasını sağlamaktı.
Resimlerde cenaze törenleri, dinsel törenler, tarlada çalışanlar, firavunlara armağan
sunanlar ve değişik güncel konular işlenmiştir.
Mısır resminde renk oldukça önemlidir. Resimlerde parlak ve canlı renkler
kullanılmıştır. Sarı ve kahverengi, doğal topraktan; beyaz, kireçten; mavi ve yeşil,
cam hamurundan elde edilirdi. Siyah ise yağlı karadan çıkarılırdı. Resimleri yapmak
için fırça olarak ucundan püsküller çıkana kadar çiğnenmiş kamışlar kullanılırdı.
Mısır resminde de heykelde olduğu gibi bazı kurallar vardır. Örneğin, kadın gövdesi
her zaman açık sarı ve pembe, erkek gövdesi ise kırmızı veya kahverengi olurdu. Fon
her zaman beyazdı. Gövde çeşitli bakış açılarından çizilmiş gibiydi. Ön kısmı,
omuzlardan kalçaya kadar karşıdan, bacaklar ise yine profildendi.
Mısırlılar tapınakların ve mezar anıtlarının duvarlarını, sütunların ve payelerin
gövdelerini kabartmalarla süslemişlerdir.
Kabartmalarda konu olarak tanrılar, firavunlar, günlük yaşamla ilgili konular, kuşlar,
çiçekler vb. işlenmiştir.
Kabartmalarda tanrı ve kral figürleri diğer figürlerden daha büyük ölçülerde
yapılmıştır. Resimde olduğu gibi baş, göğüs, karın, kol, bacak ve ayaklar profilden,
gözler ve omuzlar cepheden gösterilmiştir. Kabartmalarda figürler, friz (hafif çıkıntılı
şerit)lerle birbirinden ayrılmıştır.
• Heykel Sanatı
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Elverişli taş ocaklarına sahip Mısırlılar heykel yapımına önem vermişlerdir.
Büyük boyutlu heykeller taştan, küçük boyutlu heykeller ise ahşap, kireç, taş, fil
dişi, kemik ve maden gibi malzemelerle yapılmıştır.
Mısır’ın değişik yerlerinde yapılan kazı çalışmaları sonucunda tanrıların,
firavunların, yüksek dereceli devlet memurlarının, sfenkslerin ve çeşitli
hayvanların heykelleri bulunmuştur.
Mısır’da Eski Krallık ve Orta Krallık dönemlerinde daha çok firavunların ve yüksek
dereceli devlet memurlarının heykelleri yapılmıştır. Yeni Krallık Döneminde ise heykel
yapımında realist (gerçekçi) sayılabilecek etkiler ortaya çıkmış, firavunların yanı sıra
sıradan insanların da heykelleri yapılmaya başlanmıştır.
Mısır’da heykel yapımında belirli kurallar vardı. Heykeller, genellikle bir kaide
üzerinde, ayakta durur ya da oturur hâlde yapılırlardı.
Ayakta duran heykellerde, heykel dik durmakta ve karşıya bakmaktadır. Kollar vücuda
yapışık, eller sıkılmış gibidir. Genellikle sol ayak bir adım öne atılmıştır. Vücudun
ağırlığı, iki bacağa eşit olarak dağıtılmıştır. Heykellerin alınlarının ortasından geçtiği
sanılan dikey bir çizgi, onları şekil ve görünüş bakımından iki eşit kısma böler. Sanat
tarihinde bu duruşa frontal duruş denir.
Frontal duruşta figürler dik ve ön cepheden gösterilmiştir. Vücut kısımları simetrik
yani birbirine eşittir.
Oturan heykellerde, figür oturduğu blokla kaynaşmış gibidir. Ağırlık yine eşit
paylaştırılmıştır. Baş dimdik durmakta ve öne bakmaktadır. Frontal duruş sürmektedir.
Bağdaş kurup oturan, yere yatan ve hamur açan insan heykelleri ayakta duran heykel
tiplerinden daha canlı ve daha hareketlidir.
Mısır’da büst sanatı da oldukça gelişmişti. Bunun da nedeni Mısırlıların dinsel
inanışlarıdır. Çünkü, Mısır’da inanış gereği ölen bir insanın heykeli yapılır ve bu heykel
cesetle birlikte mezara konulurdu. Ancak ölünün ruhuna bir sığınak olacağı düşünülen
bu heykelin sahibine benzemesi gerekliydi. Bu nedenle Mısır’da erken dönemlerden
başlayarak bir portre sanatı ortaya çıktı.
Büst, heykel sanatında baş, göğüs, kimi zaman da omuzları içine alan heykel türüdür.
Bu tür eserlere baş heykeli de denir.
MS 3. yüzyılda Hristiyanlık inancının yayılması ile birlikte Mısır heykelciliği ortadan
kalkmıştır.
• Kefren Piramidi’nin yanında büyük bir
sfenks anıtı yer alır. Sfenks Anıtı,
bulunduğu
yerdeki
bir
kayaya
yontularak
yapılmıştır.
Sanatçı
burada kral Kefren’in başını aslan
vücudu ile birleştirerek bir sanat
yapıtı oluşturmuştur.